سۋ مەن بالىق. كەيىپتەۋ
س. امانباي ۇلى اتىنداعى ورتا مەكتەپتىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى ايجان جاكۋپوۆا
ساباقتىڭ تاقىرىبى: سۋ مەن بالىق. كەيىپتەۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى: مىسال مازمۇنىن تۇسىنە وتىرىپ، ونىڭ نەگىزگى يدەياسىن اشۋعا داعدىلاندىرۋ. كەيىپتەۋ تۋرالى ۇعىم قالىپتاستىرۋ.
كۇتىلەتىن ناتيجەلەر:
پاندىك ناتيجە: مىسال ارقىلى كەيىپتەۋ تۋرالى تەوريالىق تۇسىنىكتى اڭعارتۋ، تالداۋدا ومىرمەن بايلانىستىرۋ.
جۇيەلىك - ارەكەتتىك ناتيجە: وقۋ جانە جازۋ، ءوز بەتىنشە ىزدەنۋ ارقىلى شىعارماشىلىق داعدىلارىن دامىتۋعا مۇمكىندىك بەرۋ.
تۇلعالىق ناتيجە: كەيىپكەرلەر بەينەسىنە باعا بەرۋ ارقىلى تۋعان ەلىنە، جەرىنە، وتانىنا ادال بولۋ قاسيەتىنە باۋلۋ، كىشىپەيىلدىلىككە، ادامگەرشىلىككە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراۋ - جاۋاپ، جۇپتىق، توپتىق جۇمىس، توپتاستىرۋ، سالىستىرۋ.
كورنەكىلىكتەر: ش. سماحان ۇلىنىڭ پورترەتى، سيۋجەتتى سۋرەت سالىنعان پلاكات، سۋرەتتەر، قاعازدار، قالامدار.
ساباقتىڭ بارىسى
ۇيىمداستىرۋ. ۇستازدار، وقۋشىلار، كەلە جاتقان مەشىن جىلىمەن قۇتتىقتاۋ. وقۋشىلارعا قالاعان تۇستەرىمەن قار بەينەسىن تاراتۋ قار بەتىندەگى تىلەكتەردى وقىتۋ. قاردىڭ ارتقى جاعىنا جازىلعان سوزدەر بويىنشا «نايزا»، «قالقان» بولىپ، 2 توپقا ءبولىنۋ.
ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
«قاراۋىل» ءماتىنىن وقۋ، ءتۇسىنۋ، مازمۇنداۋ.
«قالقان» توبىنا تاپسىرما - ماتىندەگى اتاسى مەن نەمەرەسىنىڭ ءىس - ارەكەتتەرى تۋرالى ءماتىن قۇراستىرۋ، قورعاۋ.
«نايزا» توبىنا تاپسىرما - ماتىندەگى قاراۋىلدا تۇرعان كۇزەتشىلەردىڭ ءىس - ارەكەتتەرى تۋرالى سۋرەت سالۋ، قورعاۋ.
باعالاۋ. ەكى توپ ءبىر - ءبىرىن باعالايدى.
ءۇي تاپسىرماسىن قورىتۋ.
تۋعان جەردى ءسۇيۋ - پارىز،
ءسۇيۋ ءۇشىن ءبىلۋ - پارىز.
كۇزەتىندە تۇرۋ - پارىز،
قاسيەتىن ۇعۋ - پارىز.
ولەڭ مازمۇنىن ءماتىن مازمۇنىمەن سالىستىرا قورىتۋ.
1. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ.
جۇمباق شەشۋ.
1. سۋعا سەپكەن ۇرىعىن،
بۇلعاڭداتقان قۇيرىعىن،
سۋدا ءوسىپ - ونەدى،
سۋدان شىقسا ولەدى. /بالىق/
2. قاقپاقسىز قازان،
ءىشى تولعان سازان. /كول/
توپقا ءبولىنۋ.
تاراتىلعان قاردىڭ تۇسىنە قاراي كوك ءتۇس - «تەڭىز» توبى، ال قىزىل ءتۇس «بالىق» توبى بولىپ بولىنەدى.
ءار توپ ءوز اتتارىنا سيپاتتاما بەرەدى.
2. ماعىنانى تانۋ.
جۇمباقتىڭ شەشۋىنە بايلانىستى تاقىرىپتى انىقتاۋ.
شونا سماحانۇلىن، شىعارمالارىن تانىستىرۋ.
وقۋلىقپەن جۇمىس.
«سۋ مەن بالىق» مىسالىن وقۋ. 1. وقۋشىلارعا ىشتەي وقىتۋ. 2. مىسالدىڭ مازمۇنىن اڭگىمەلەتۋ. 3. تاپسىرمالاردى ورىنداۋ.
• مىسالداعى كۇلكىلى جانە ايانىشتى ساتتەردى وقى.
• بالىقتىڭ تاكاپپارلىعى نەگە سوقتىردى؟
• بالىقتىڭ مىنەزىن سىناۋ ارقىلى اۆتور نە ايتپاق بولدى؟ ومىرمەن بايلانىستىرۋ.
• وقيعا ىشىندە بالىقتان باسقا تاعى قانداي كەيىپكەرلەر بار؟
سيۋجەتتى سۋرەتپەن جۇمىس جۇرگىزۋ.
بالالار سۋرەتكە قاراپ، وندا مىسالداعى وقيعانىڭ قاي تۇسى بەينەلەنگەنىن انىقتايدى. تەڭىز بەن بالىقتىڭ ديالوگىن قۇراستىرادى. بالىق ءوزىنىڭ سۋسىز ءومىر سۇرە الاتىنىن ايتقاندا سۋ نە دەۋى مۇمكىن دەپ ويلايسىڭ؟
ەكى توپتان ءبىر - ءبىر وقۋشىدان شىعىپ بالىق پەن سۋ بولىپ سويلەسەدى.
بالىق ءوزىنىڭ سۋسىز - اق ءومىر سۇرەتىنىن، سۋدان جالىققانىن، قۇرلىقتاعى ءومىردىڭ ۇنايتىنىن، سۋ استىنىڭ قاپاس ەكەنىن ايتادى.
سۋ بولسا بالىققا بوس قيالعا بەرىلمەي ويلانۋدى، اركىمگە ءوز تۋعان جەرىنەن ارتىق جەر جوق ەكەنىن ايتادى. ءبىراق بالىق سۋدى تىڭدامايدى.
توپتاستىرۋ. بالىق پەن تەڭىزدى سيپاتتاۋ.
بالىق ---------------------- تەڭىز
↓---------------------------------↓
وركوكىرەك ---------------- سابىرلى
ماقتانشاق -------------- اقىلدى
ءوزىمشىل ------------------- اقكوڭىل
مەنمەن ------------------- كىشىپەيىل
وتىرىكشى -------------------- قامقور
كەيىپتەۋ تۋرالى تانىستىرۋ. ەرەجەسىن وقىتۋ. وتكەن ساباقتارداعى مىسالداردان مىسال كەلتىرۋ. مىسالى: «قاعاز بەن قالام»، «ەكى پارتا».
ويتولعاۋ.
- بالىق ءوز قاتەسىن كەش تە بولسا ءتۇسىندى. بالالار، ءبارى دە قاتەلەسۋى مۇمكىن بە؟
بالىقتى كەشىرەمىز بە؟ ولاي بولسا، بالىقتى قۇتقارۋ جولىن تابايىق. بالىق نە ىستەۋى مۇمكىن، تەڭىز شە؟ ول نە ايتۋى مۇمكىن؟
بالالار بالىقتىڭ ءوز قاتەلىگىن تۇسىنگەنىن، قۇرلىقتا ءومىر ءسۇرۋدىڭ مۇمكىن ەمەس، سۋسىز ءولىپ قالاتىنىن ءبىلىپ، كەشىرىم سۇراعانىن ايتادى.
تەڭىز بولسا، بالىقتىڭ اقىلعا كەلگەنىنە، تۋعان جەردىڭ ءقادىرىن تۇسىنگەنىنە قۋاندى.
قورىتۋ.
- بالالار، قالاي ويلايسىڭدار، ومىردە وسى بالىق سياقتى ادامدار بولۋى مۇمكىن بە؟ بار بولسا، ولارعا نە ايتار ەدىڭدەر؟
وسى وقيعاعا قاتىستى قانداي ماقال - ماتەل ايتار ەدىڭدەر؟
تۋعان ەلدەي ەل بولماس،
تۋعان جەردەي جەر بولماس.
وزگە ەلدە سۇلتان بولعانشا،
ءوز ەلىڭدە ۇلتان بول.
ەلىمنىڭ باسى بولماسام دا،
سايىنىڭ تاسى بولايىن.
ەر جىگىت ەلىن اڭسايدى،
سارىالا قاز كولىن اڭسايدى.
- ال، بالالار، ءبىز تۋعان جەرىمىزدى قالاي كورەمىز؟ تۋعان جەرلەرىڭنىڭ نەسىن ايتىپ ماقتانار ەدىڭدەر؟ وتانىمىزدىڭ دامۋىنا وزدەرىڭ قانداي ۇلەس قوسار ەدىڭدەر؟
رەفلەكسيا.
- مەن ءوزىمدى........................ باعالايمىن.
- مەن نەنى ءبىلدىم....................................
- مەن نەنى ۇيرەندىم...............................
- ماعان نە قىزىقتى بولدى.....................................
تاپسىرما. باسپا داپتەرىمەن جۇمىس. ءوزى قالاعان بەينەگە مىسال قۇراستىرۋ.
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى ايجان جاكۋپوۆا
ساباقتىڭ تاقىرىبى: سۋ مەن بالىق. كەيىپتەۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى: مىسال مازمۇنىن تۇسىنە وتىرىپ، ونىڭ نەگىزگى يدەياسىن اشۋعا داعدىلاندىرۋ. كەيىپتەۋ تۋرالى ۇعىم قالىپتاستىرۋ.
كۇتىلەتىن ناتيجەلەر:
پاندىك ناتيجە: مىسال ارقىلى كەيىپتەۋ تۋرالى تەوريالىق تۇسىنىكتى اڭعارتۋ، تالداۋدا ومىرمەن بايلانىستىرۋ.
جۇيەلىك - ارەكەتتىك ناتيجە: وقۋ جانە جازۋ، ءوز بەتىنشە ىزدەنۋ ارقىلى شىعارماشىلىق داعدىلارىن دامىتۋعا مۇمكىندىك بەرۋ.
تۇلعالىق ناتيجە: كەيىپكەرلەر بەينەسىنە باعا بەرۋ ارقىلى تۋعان ەلىنە، جەرىنە، وتانىنا ادال بولۋ قاسيەتىنە باۋلۋ، كىشىپەيىلدىلىككە، ادامگەرشىلىككە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراۋ - جاۋاپ، جۇپتىق، توپتىق جۇمىس، توپتاستىرۋ، سالىستىرۋ.
كورنەكىلىكتەر: ش. سماحان ۇلىنىڭ پورترەتى، سيۋجەتتى سۋرەت سالىنعان پلاكات، سۋرەتتەر، قاعازدار، قالامدار.
ساباقتىڭ بارىسى
ۇيىمداستىرۋ. ۇستازدار، وقۋشىلار، كەلە جاتقان مەشىن جىلىمەن قۇتتىقتاۋ. وقۋشىلارعا قالاعان تۇستەرىمەن قار بەينەسىن تاراتۋ قار بەتىندەگى تىلەكتەردى وقىتۋ. قاردىڭ ارتقى جاعىنا جازىلعان سوزدەر بويىنشا «نايزا»، «قالقان» بولىپ، 2 توپقا ءبولىنۋ.
ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
«قاراۋىل» ءماتىنىن وقۋ، ءتۇسىنۋ، مازمۇنداۋ.
«قالقان» توبىنا تاپسىرما - ماتىندەگى اتاسى مەن نەمەرەسىنىڭ ءىس - ارەكەتتەرى تۋرالى ءماتىن قۇراستىرۋ، قورعاۋ.
«نايزا» توبىنا تاپسىرما - ماتىندەگى قاراۋىلدا تۇرعان كۇزەتشىلەردىڭ ءىس - ارەكەتتەرى تۋرالى سۋرەت سالۋ، قورعاۋ.
باعالاۋ. ەكى توپ ءبىر - ءبىرىن باعالايدى.
ءۇي تاپسىرماسىن قورىتۋ.
تۋعان جەردى ءسۇيۋ - پارىز،
ءسۇيۋ ءۇشىن ءبىلۋ - پارىز.
كۇزەتىندە تۇرۋ - پارىز،
قاسيەتىن ۇعۋ - پارىز.
ولەڭ مازمۇنىن ءماتىن مازمۇنىمەن سالىستىرا قورىتۋ.
1. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ.
جۇمباق شەشۋ.
1. سۋعا سەپكەن ۇرىعىن،
بۇلعاڭداتقان قۇيرىعىن،
سۋدا ءوسىپ - ونەدى،
سۋدان شىقسا ولەدى. /بالىق/
2. قاقپاقسىز قازان،
ءىشى تولعان سازان. /كول/
توپقا ءبولىنۋ.
تاراتىلعان قاردىڭ تۇسىنە قاراي كوك ءتۇس - «تەڭىز» توبى، ال قىزىل ءتۇس «بالىق» توبى بولىپ بولىنەدى.
ءار توپ ءوز اتتارىنا سيپاتتاما بەرەدى.
2. ماعىنانى تانۋ.
جۇمباقتىڭ شەشۋىنە بايلانىستى تاقىرىپتى انىقتاۋ.
شونا سماحانۇلىن، شىعارمالارىن تانىستىرۋ.
وقۋلىقپەن جۇمىس.
«سۋ مەن بالىق» مىسالىن وقۋ. 1. وقۋشىلارعا ىشتەي وقىتۋ. 2. مىسالدىڭ مازمۇنىن اڭگىمەلەتۋ. 3. تاپسىرمالاردى ورىنداۋ.
• مىسالداعى كۇلكىلى جانە ايانىشتى ساتتەردى وقى.
• بالىقتىڭ تاكاپپارلىعى نەگە سوقتىردى؟
• بالىقتىڭ مىنەزىن سىناۋ ارقىلى اۆتور نە ايتپاق بولدى؟ ومىرمەن بايلانىستىرۋ.
• وقيعا ىشىندە بالىقتان باسقا تاعى قانداي كەيىپكەرلەر بار؟
سيۋجەتتى سۋرەتپەن جۇمىس جۇرگىزۋ.
بالالار سۋرەتكە قاراپ، وندا مىسالداعى وقيعانىڭ قاي تۇسى بەينەلەنگەنىن انىقتايدى. تەڭىز بەن بالىقتىڭ ديالوگىن قۇراستىرادى. بالىق ءوزىنىڭ سۋسىز ءومىر سۇرە الاتىنىن ايتقاندا سۋ نە دەۋى مۇمكىن دەپ ويلايسىڭ؟
ەكى توپتان ءبىر - ءبىر وقۋشىدان شىعىپ بالىق پەن سۋ بولىپ سويلەسەدى.
بالىق ءوزىنىڭ سۋسىز - اق ءومىر سۇرەتىنىن، سۋدان جالىققانىن، قۇرلىقتاعى ءومىردىڭ ۇنايتىنىن، سۋ استىنىڭ قاپاس ەكەنىن ايتادى.
سۋ بولسا بالىققا بوس قيالعا بەرىلمەي ويلانۋدى، اركىمگە ءوز تۋعان جەرىنەن ارتىق جەر جوق ەكەنىن ايتادى. ءبىراق بالىق سۋدى تىڭدامايدى.
توپتاستىرۋ. بالىق پەن تەڭىزدى سيپاتتاۋ.
بالىق ---------------------- تەڭىز
↓---------------------------------↓
وركوكىرەك ---------------- سابىرلى
ماقتانشاق -------------- اقىلدى
ءوزىمشىل ------------------- اقكوڭىل
مەنمەن ------------------- كىشىپەيىل
وتىرىكشى -------------------- قامقور
كەيىپتەۋ تۋرالى تانىستىرۋ. ەرەجەسىن وقىتۋ. وتكەن ساباقتارداعى مىسالداردان مىسال كەلتىرۋ. مىسالى: «قاعاز بەن قالام»، «ەكى پارتا».
ويتولعاۋ.
- بالىق ءوز قاتەسىن كەش تە بولسا ءتۇسىندى. بالالار، ءبارى دە قاتەلەسۋى مۇمكىن بە؟
بالىقتى كەشىرەمىز بە؟ ولاي بولسا، بالىقتى قۇتقارۋ جولىن تابايىق. بالىق نە ىستەۋى مۇمكىن، تەڭىز شە؟ ول نە ايتۋى مۇمكىن؟
بالالار بالىقتىڭ ءوز قاتەلىگىن تۇسىنگەنىن، قۇرلىقتا ءومىر ءسۇرۋدىڭ مۇمكىن ەمەس، سۋسىز ءولىپ قالاتىنىن ءبىلىپ، كەشىرىم سۇراعانىن ايتادى.
تەڭىز بولسا، بالىقتىڭ اقىلعا كەلگەنىنە، تۋعان جەردىڭ ءقادىرىن تۇسىنگەنىنە قۋاندى.
قورىتۋ.
- بالالار، قالاي ويلايسىڭدار، ومىردە وسى بالىق سياقتى ادامدار بولۋى مۇمكىن بە؟ بار بولسا، ولارعا نە ايتار ەدىڭدەر؟
وسى وقيعاعا قاتىستى قانداي ماقال - ماتەل ايتار ەدىڭدەر؟
تۋعان ەلدەي ەل بولماس،
تۋعان جەردەي جەر بولماس.
وزگە ەلدە سۇلتان بولعانشا،
ءوز ەلىڭدە ۇلتان بول.
ەلىمنىڭ باسى بولماسام دا،
سايىنىڭ تاسى بولايىن.
ەر جىگىت ەلىن اڭسايدى،
سارىالا قاز كولىن اڭسايدى.
- ال، بالالار، ءبىز تۋعان جەرىمىزدى قالاي كورەمىز؟ تۋعان جەرلەرىڭنىڭ نەسىن ايتىپ ماقتانار ەدىڭدەر؟ وتانىمىزدىڭ دامۋىنا وزدەرىڭ قانداي ۇلەس قوسار ەدىڭدەر؟
رەفلەكسيا.
- مەن ءوزىمدى........................ باعالايمىن.
- مەن نەنى ءبىلدىم....................................
- مەن نەنى ۇيرەندىم...............................
- ماعان نە قىزىقتى بولدى.....................................
تاپسىرما. باسپا داپتەرىمەن جۇمىس. ءوزى قالاعان بەينەگە مىسال قۇراستىرۋ.
You Might Also Like
-
تاريح ءپانى ءمۇعالىمى دوسەتوۆا انارگۋل ادحاموۆنا
