سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆتىڭ “قامار سۇلۋ” رومانى
وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى، ارىس اۋدانى،
م. شاحانوۆ اتىنداعى جالپى ورتا مەكتەبى
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
پولاتوۆا اينۇر مۇسلىمبەك قىزى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆتىڭ “قامار سۇلۋ” رومانى
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا روماننىڭ نەگىزگى وقيعا جەلىسىمەن تانىس ەتۋ، تاقىرىبىن اشۋ، اۆتور يدەياسىن تانۋ؛
تاربيەلىك: شىعارمانى تالداۋ ارقىلى ادەت - عۇرىپتاردى بىلۋگە، باس بوستاندىق ءۇشىن كۇرەسۋگە، ۇلتتىق ادەبيەتىمىزدى ءسۇيىپ وقۋعا، ءتالىم - تاربيە الۋعا ىقپال ەتۋ، ادامي قاسيەتتەرگە باۋلۋ.
دامىتۋشىلىق: وي تاستاۋ ارقىلى ويلاۋ قابىلەتتەرىن، وي - ءورىسىن كەڭەيتۋ، شىعارماشىلىق ىزدەنىسكە باۋلۋ.
ساباق ءتۇرى: جاڭا ساباق
ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، تالداۋ، ستو، ۆەنن دياگرامماسى.
ساباقتىڭ جۇرگىزىلۋى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
وقۋشىلاردى ساباقتىڭ تاقىرىبى مەن ماقساتىمەن تانىستىرۋ.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
«كىم كوپ بىلەدى؟» سايىسى
ءى كەزەڭ: «بايگە»
ءىى كەزەڭ: “ءتىل - ونەر”
ءىىى كەزەڭ: «تاپقىرلىق»
ءىۇ كەزەڭ: «دودا»
ءۇ كەزەڭ: «جورعا»
ءىىى. تالداۋ تابىس كىلتى.
ءىۇ. ماعىنانى اجىراتۋ.
ءۇ. ساباقتى قورىتىندىلاۋ، باعالاۋ.
ءۇى. ۇيگە تاپسىرما.
ساباقتىڭ تاقىرىبى:
سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆتىڭ “قامار سۇلۋ” رومانى
ساباقتىڭ ماقساتى: بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا روماننىڭ نەگىزگى وقيعا جەلىسىمەن تانىس ەتۋ، تاقىرىبىن اشۋ، اۆتور يدەياسىن تانۋ؛
دامىتۋشىلىق: وي تاستاۋ ارقىلى ويلاۋ قابىلەتتەرىن، وي - ءورىسىن كەڭەيتۋ، شىعارماشىلىق ىزدەنىسكە باۋلۋ.
تاربيەلىك: شىعارمانى تالداۋ ارقىلى ادەت - عۇرىپتاردى بىلۋگە، باس بوستاندىق ءۇشىن كۇرەسۋگە، ۇلتتىق ادەبيەتىمىزدى ءسۇيىپ وقۋعا، ءتالىم - تاربيە الۋعا ىقپال ەتۋ، ادامي قاسيەتتەرگە باۋلۋ.
ساباق ءتۇرى: جاڭا ساباق
ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، تالداۋ، ستو، ۆەنن دياگرامماسى.
ساباقتىڭ جۇرگىزىلۋى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
وقۋشىلاردى ساباقتىڭ تاقىرىبى مەن ماقساتىمەن تانىستىرۋ.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ
ءى كەزەڭ: «بايگە»
سۇراقتار:
1. قازاقتىڭ تۇڭعىش پەداگوگ جازۋشىسى -
2. قازاق تىلىنە ءتان قانشا دىبىس بار؟
3. جاڭا كيىمگە بەرىلەتىن سىيلىق –
4. قازاقتىڭ ۇلى اعارتۋشى – اقىنى كىم؟
5. تۇڭعىش قازاق عارىشكەرى –
6. ءسوزدىڭ ماعىناسىن وزگەرتەتىن قوسىمشا –
7. ابايدىڭ اجەسىنىڭ اتى –
8. اسان قايعى قاي عاسىردا ءومىر سۇرگەن؟
9. ماحامبەتتىڭ ءومىر سۇرگەن عاسىرى –
10. تۇرلاۋلى مۇشەلەردى اتا -
ءىى كەزەڭ: “ءتىل - ونەر”
ادام دوسىمەن مىقتى،
اعاش....
اتا بايتەرەك،
بالا....
ەر جىگىت ەل ءۇشىن تۋادى،
ەل....
كۇش بىلىمدە،
ءبىلىم...
ەلسىز ەل بولمايدى،
جۇرتسىز...
ءىىى كەزەڭ: “تاپقىرلىق”
ءۇي باعادى ۇرمەيدى،
اياعى جوق جۇرمەيدى.
(قۇلىپ - زاموك – Lock)
ەسىگى بار توبەسىندە،
وتىراسىڭ كەلەسىڭ دە.
(پارتا - پارتا - Desk)
جانى جوق بولسا دا،
اقىلدى ادام ءىسىن ىستەيدى
(كىتاپ - كنيگا - Book)
سۋسىز پىسكەن اس كوردىم،
دومالانعان باس كوردىم
(قاۋىن - دىنيا - Talon)
ءوزى سونداي نازىك،
سۋ قۇيساڭ كەتەدى الاقانىن جازىپ.
(گۇل - سۆەتوك - Flower)
ءىۇ كەزەڭ “دودا”10
1. ج. بابايەۆ “قارا جۇمىسشىلار وداعى” قاي قالادا، قاي جىلى قۇرىلدى؟
ا) ۆەرنىيدا؛
ءا) پەتروپاۆلدا؛
ب) قوستانايدا.
20
2. “قوسشى” وداعى قاي جىلى قۇرىلدى؟
ا) 1920؛
ءا) 1921؛
ب) 1923.
30
3. عاني مۇراتبايەۆ قانشا جىل ءومىر ءسۇردى؟
ا) 25؛
ءا) 22؛
ب) 23.
10
1. قاي قالا “ماڭگىلىك قالا” دەپ اتالادى؟
ا) باعدات؛
ءا) ريم؛
ب) قايىر.
20
2. راديونى كىم ويلاپ تاپقان؟
ا) پاپوۆ؛
ءا) ساحاروۆ؛
ب) نوبەل.
30
3. قاي قالا “ەۆروپانىڭ سازدى استاناسى” دەپ اتالادى؟
ا) بەلگراد؛
ءا) پاريج؛
ب) ۆەنا.
10
1. ا. قۇنانبايەۆ كىم بولعان؟
ا) اقىن؛
ءا) عالىم؛
ب) ءمۇعالىم.
20
2. بالعوجا اتانىڭ نەمەرەسى كىم؟
ا) مۇقاعالي؛
ءا) ىبىراي؛
ب) جامبىل.
30
3. “قالقامان - مامىر” پوەماسىنىڭ اۆتورى كىم؟
ا) اباي؛
ءا) ىبىراي؛
ب) شاكارىم.
ءۇ كەزەڭ“جورعا”
ا نۇسقاسى
1. ەڭ ۇلكەن مۇحيت؟
2. ەڭ كوپ ادام قاي مەملەكەتتە تۇرادى؟
3. الماتىنىڭ بۇرىنعى اتاۋى؟
4. ەۋروپادا قانشا مەملەكەت بار؟
5. سۋ قانشا گرادۋستا قاينايدى؟
6. ەۆروپاداعى ەڭ ۇلكەن مەملەكەت؟
7. بيگبەن قاي قالادا ورنالاسقان؟
8. 4 ءتۇبىرى؟
9. قانشا ماتەريك بار؟
10. “كاپيتان قىزى” كىم جازدى؟
ءا نۇسقاسى
1. سويلەمنىڭ تۇرلاۋلى مۇشەلەرى؟
2. قازاق تىلىندە نەشە سەپتىك بار؟
3. ماعىناسى ءبىر - بىرىنە ۇقساس سوزدەردى قالاي اتايدى؟
4. 9 سانىنىڭ ءتۇبىرى قانشا؟
5. “چتو دەلات” رومانىن كىم جازدى؟
6. ابىلاي حاننىڭ شىن اتى كىم؟
7. “ءمۇعالىم” ءسوزىنىڭ ءسينونيمىن ايت.
8. ەتىستىكتىڭ قانشا شاعى بار؟
9. قازاقستاننىڭ ۆاليۋتاسى؟
10. قازاقستاننىڭ رامىزدەرىن اتا؟
ءىىى تالداۋ تابىس كىلتى.
1. استى سىزىلعان سوزگە ماتەماتيكالىق تاسىلمەن تالداۋ جاسا.
8 ناۋرىز حالىقارالىق ايەلدەر كۇنى.
2. س. تورايعىروۆتىڭ «شاكىرت ويى» ولەڭىنە ساتىلاي كەشەندى تالداۋ
قاراڭعى قازاق كوگىنە،
ورمەلەپ شىعىپ، كۇن بولام!
قاراڭعىلىقتىڭ كەگىنە،
كۇن بولماعاندا، كىم بولام؟
مۇزداعان ەلدىڭ جۇرەگىن،
جىلىتۋعا مەن كىرەرمىن!
ءىۇ. ماعىنانى اجىراتۋ.
ولەڭنەن ءۇزىندى.
ءۇزىندى - جايلى پىكىر مازمۇنى سايكەس ماقال - ماتەلدەر
ءبىر ۇيدە جيۋلى ەكەن قازىنا مال،
كورسەتتى ءبارىن بىزگە اقساقال شال:
«بۇرىنعى اتامىزعا سىيعا بەرگەن،
بىزدەردە مىناداي بار، مىناداي بار!..»
ولەڭنەن ءۇزىندى ءۇزىندى جايلى پىكىر مازمۇنى سايكەس ماقال - ماتەلدەر
قاراڭعى قازاق كوگىنە،
ورمەلەپ شىعىپ، كۇن بولام! قاراڭعىلىقتىڭ كەگىنە،
كۇن بولماعاندا، كىم بولام؟
مۇزداعان ەلدىڭ جۇرەگىن،
جىلىتۋعا مەن كىرەرمىن!
ءۇى. جاڭا ساباق.
سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆتىڭ “قامار سۇلۋ” رومانى
شىعارما قۇرىلىسى:
1. باستالۋى: قاماردىڭ بەينەسىن سۋرەتتەۋ
2. دامۋى: قامار مەن احمەتتىڭ حات جولداسۋى، احمەت بەينەسى
3. بايلانىسۋى: نۇرىمنىڭ ايەلىنىڭ قايتىس بولۋى.
4. شيەلەنىسۋى: قاماردىڭ ۇزاتىلۋى
5. شارىقتاۋ شەگى: ايىقپاس دەرتكە شالدىعۋى
6. شەشىمى: سوڭعى كەزدەسۋ، احمەت كەگى.
ۆەنن دياگرامماسى.
عايشا – كەدەيدىڭ قىزى، سۇيگەنىنە قوسىلادى.
قامار – بايدىڭ قىزى جورعا نۇرىم الىپ قاشادى.
جامال – ورتا داۋلەتتى وتباسىنان شىققان، عالي قايتىس بولعان سوڭ، بايجاننىڭ بوساعاسىنا ەرىكسىز بارادى.
ايتىسكەر قىزدار، 15 جاستاعى قالىڭ مالعا ساتىلعان قازاق قىزدارى، سۇيگەنىمەن قاشىپ كەتەدى، عاشىقتارى دا وزدەرى دە اجالمەن قاۋىشادى.
سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆ «قامار سۇلۋ» رومانى.
1 ب. تاقىرىبى: الەۋمەتتىك تەڭسىزدىك، ايەل تەڭسىزدىگى.
2 ب. شىعارما يدەياسى: قازاق جاستارىنىڭ باس بوستاندىعى، قىزداردى قالىڭ مالعا ساتۋ.
3 ب. نەگىزگى كەيىپكەر: قامار، احمەت، ومار، نۇرىم.
4 ب. قوسالقى كەيىپكەرلەر: قاسەن، جاۋكە، جۇماباي، باتەك مولدا.
5ب. ادەبي باعىت: رەاليزم، سونىڭ ىشىندە سىنشىل رەاليزم. جانرى – پروزا، پوەزيا+پروزا.
6 ب. مونولوگ:
احمەتتى سۇيەمىن - اق، سۇيگەنىم ءۇشىن وسىنشا كۇيەمىن – اق،
ال ەندى شىدامادىم... قارالاندىم. (قامار، 28 - بەت)
ويداعىم كەلدى مە، جىلى جاۋاپ بەردى مە،
قامار مەنى ءسۇيدى مە، سۇيگەندىكتەن كۇيدى مە. (احمەت، 30 - بەت)
7ب. كوركەمدىك ەرەكشەلىك. پورترەت.
سۇلۋ، سىپايى، بيازى، اق كوڭىل، سوزگە شەشەن.(قامار)
سوزگە شەشەن، اقىن، كورىكتى.(احمەت)
قاتىگەز، قاتال، زۇلىم، بىرەۋگە جاقسىلىق ىستەمەگەن، ءوز قامىن ويلايتىن، باي تۇقىمىنان شىققان ادام. (ومار)
8ب. سالت - ءداستۇر: اتاستىرۋ، قىزدى قالىڭ مالعا ساتۋ، جار - جار، ۇشكىرۋ، كادە بەرۋ.
9ب. ماقال – ماتەل
«سوقىر تاۋىققا ءبارى بيداي.
تاڭ اتپايمىن دەسە دە كۇن قويمايدى».
«كارىلىكتىڭ الدى جىگىتتىكتىڭ سوڭى».
«ارسىزعا ءۇش كۇن مەيرام».
«سۋعا كەتكەن تال قارمايدى».
«تەڭى كەلسە تەگىن بەر».
«الدىڭعى اربا قايدا جۇرسە، سوڭعى اربا سوندا جۇرەدى».
«ءبىر تويعان شالعا بايلىق».
«جالعىز قىزدىڭ ءۇنى شىقپاس،
جالعىزدىڭ جانى شىقپاس».
«سوقىردىڭ قولىنا، ساڭىراۋدىڭ جولىنا تۇسپە».
«جاقسىدان جامان تۋسا – ەمى بولماس،
جاماننان جاقسى تۋسا – تەڭى بولماس».
«يت ءۇردى، كەرۋەن كوشتى».
«باستان قۇلاق ساداقا».
10. ب. كەيىپكەرلەر مىنەز - قۇلقى
ءبىراق اۋىلىنىڭ مالعا ماستانعان مۇرىنسىزدىق جەلباستارى عانا احمەتتىڭ زەرەكتىگىن كورە الماي كۇندەپ، ىشتەرى تارىلىپ، ءولىپ كەتە جازداۋشى ەدى. (ءىشتارلىق)
قاماردىڭ احمەتكە دەگەن ماحابباتى. (اقپەيىلدىك)
قاماردىڭ باسىن تەسكەندە (زۇلىمدىق)
قاماردى نۇرىمنىڭ اكەتەتىن كەزى (ۇرەي)
11ب. باسقا تىلدەن ەنگەن سوزدەر:
ۋكازانوي مولدا، شكولا، اۆگۋست، دوكتور، چاحودكا (ورىس)
حاشارات، كۇپۋ، سۇرە، ياسين (اراب)
شاھىبىز (پارسى)
12ب. شىعارما قۇرىلىسى:
1. باستالۋى: قاماردى سۋرەتتەۋى. قامار مەن احمەتتىڭ كەزدەسۋى. احمەتتىڭ وقۋعا كەتۋى
2. دامۋى: نۇرىمنىڭ ايەلى قايتىس بولۋى. نۇرىمنىڭ قامارعا كىسى جىبەرۋى
3. شيەلەنىسۋى: قاماردىڭ ۇزاتىلۋى
4. شارىقتاۋ شەگى: ناۋقاستانۋى
5. شەشىمى: احمەتپەن كەزدەسۋى
ءۇىى. ساباقتىڭ قورىتىندىسى
قازىرگى قازاق ايەلىنىڭ مودەلىن جاساۋ.
قازاق ايەلى كىم، قانداي؟ دەگەن سۇراق توڭىرەگىندە
باعالاۋ كەزەڭى.
ۇيگە تاپسىرما: س. تورايعىروۆتىڭ “قامار سۇلۋ” رومانى
م. شاحانوۆ اتىنداعى جالپى ورتا مەكتەبى
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
پولاتوۆا اينۇر مۇسلىمبەك قىزى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆتىڭ “قامار سۇلۋ” رومانى
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا روماننىڭ نەگىزگى وقيعا جەلىسىمەن تانىس ەتۋ، تاقىرىبىن اشۋ، اۆتور يدەياسىن تانۋ؛
تاربيەلىك: شىعارمانى تالداۋ ارقىلى ادەت - عۇرىپتاردى بىلۋگە، باس بوستاندىق ءۇشىن كۇرەسۋگە، ۇلتتىق ادەبيەتىمىزدى ءسۇيىپ وقۋعا، ءتالىم - تاربيە الۋعا ىقپال ەتۋ، ادامي قاسيەتتەرگە باۋلۋ.
دامىتۋشىلىق: وي تاستاۋ ارقىلى ويلاۋ قابىلەتتەرىن، وي - ءورىسىن كەڭەيتۋ، شىعارماشىلىق ىزدەنىسكە باۋلۋ.
ساباق ءتۇرى: جاڭا ساباق
ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، تالداۋ، ستو، ۆەنن دياگرامماسى.
ساباقتىڭ جۇرگىزىلۋى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
وقۋشىلاردى ساباقتىڭ تاقىرىبى مەن ماقساتىمەن تانىستىرۋ.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
«كىم كوپ بىلەدى؟» سايىسى
ءى كەزەڭ: «بايگە»
ءىى كەزەڭ: “ءتىل - ونەر”
ءىىى كەزەڭ: «تاپقىرلىق»
ءىۇ كەزەڭ: «دودا»
ءۇ كەزەڭ: «جورعا»
ءىىى. تالداۋ تابىس كىلتى.
ءىۇ. ماعىنانى اجىراتۋ.
ءۇ. ساباقتى قورىتىندىلاۋ، باعالاۋ.
ءۇى. ۇيگە تاپسىرما.
ساباقتىڭ تاقىرىبى:
سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆتىڭ “قامار سۇلۋ” رومانى
ساباقتىڭ ماقساتى: بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا روماننىڭ نەگىزگى وقيعا جەلىسىمەن تانىس ەتۋ، تاقىرىبىن اشۋ، اۆتور يدەياسىن تانۋ؛
دامىتۋشىلىق: وي تاستاۋ ارقىلى ويلاۋ قابىلەتتەرىن، وي - ءورىسىن كەڭەيتۋ، شىعارماشىلىق ىزدەنىسكە باۋلۋ.
تاربيەلىك: شىعارمانى تالداۋ ارقىلى ادەت - عۇرىپتاردى بىلۋگە، باس بوستاندىق ءۇشىن كۇرەسۋگە، ۇلتتىق ادەبيەتىمىزدى ءسۇيىپ وقۋعا، ءتالىم - تاربيە الۋعا ىقپال ەتۋ، ادامي قاسيەتتەرگە باۋلۋ.
ساباق ءتۇرى: جاڭا ساباق
ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، تالداۋ، ستو، ۆەنن دياگرامماسى.
ساباقتىڭ جۇرگىزىلۋى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
وقۋشىلاردى ساباقتىڭ تاقىرىبى مەن ماقساتىمەن تانىستىرۋ.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ
ءى كەزەڭ: «بايگە»
سۇراقتار:
1. قازاقتىڭ تۇڭعىش پەداگوگ جازۋشىسى -
2. قازاق تىلىنە ءتان قانشا دىبىس بار؟
3. جاڭا كيىمگە بەرىلەتىن سىيلىق –
4. قازاقتىڭ ۇلى اعارتۋشى – اقىنى كىم؟
5. تۇڭعىش قازاق عارىشكەرى –
6. ءسوزدىڭ ماعىناسىن وزگەرتەتىن قوسىمشا –
7. ابايدىڭ اجەسىنىڭ اتى –
8. اسان قايعى قاي عاسىردا ءومىر سۇرگەن؟
9. ماحامبەتتىڭ ءومىر سۇرگەن عاسىرى –
10. تۇرلاۋلى مۇشەلەردى اتا -
ءىى كەزەڭ: “ءتىل - ونەر”
ادام دوسىمەن مىقتى،
اعاش....
اتا بايتەرەك،
بالا....
ەر جىگىت ەل ءۇشىن تۋادى،
ەل....
كۇش بىلىمدە،
ءبىلىم...
ەلسىز ەل بولمايدى،
جۇرتسىز...
ءىىى كەزەڭ: “تاپقىرلىق”
ءۇي باعادى ۇرمەيدى،
اياعى جوق جۇرمەيدى.
(قۇلىپ - زاموك – Lock)
ەسىگى بار توبەسىندە،
وتىراسىڭ كەلەسىڭ دە.
(پارتا - پارتا - Desk)
جانى جوق بولسا دا،
اقىلدى ادام ءىسىن ىستەيدى
(كىتاپ - كنيگا - Book)
سۋسىز پىسكەن اس كوردىم،
دومالانعان باس كوردىم
(قاۋىن - دىنيا - Talon)
ءوزى سونداي نازىك،
سۋ قۇيساڭ كەتەدى الاقانىن جازىپ.
(گۇل - سۆەتوك - Flower)
ءىۇ كەزەڭ “دودا”10
1. ج. بابايەۆ “قارا جۇمىسشىلار وداعى” قاي قالادا، قاي جىلى قۇرىلدى؟
ا) ۆەرنىيدا؛
ءا) پەتروپاۆلدا؛
ب) قوستانايدا.
20
2. “قوسشى” وداعى قاي جىلى قۇرىلدى؟
ا) 1920؛
ءا) 1921؛
ب) 1923.
30
3. عاني مۇراتبايەۆ قانشا جىل ءومىر ءسۇردى؟
ا) 25؛
ءا) 22؛
ب) 23.
10
1. قاي قالا “ماڭگىلىك قالا” دەپ اتالادى؟
ا) باعدات؛
ءا) ريم؛
ب) قايىر.
20
2. راديونى كىم ويلاپ تاپقان؟
ا) پاپوۆ؛
ءا) ساحاروۆ؛
ب) نوبەل.
30
3. قاي قالا “ەۆروپانىڭ سازدى استاناسى” دەپ اتالادى؟
ا) بەلگراد؛
ءا) پاريج؛
ب) ۆەنا.
10
1. ا. قۇنانبايەۆ كىم بولعان؟
ا) اقىن؛
ءا) عالىم؛
ب) ءمۇعالىم.
20
2. بالعوجا اتانىڭ نەمەرەسى كىم؟
ا) مۇقاعالي؛
ءا) ىبىراي؛
ب) جامبىل.
30
3. “قالقامان - مامىر” پوەماسىنىڭ اۆتورى كىم؟
ا) اباي؛
ءا) ىبىراي؛
ب) شاكارىم.
ءۇ كەزەڭ“جورعا”
ا نۇسقاسى
1. ەڭ ۇلكەن مۇحيت؟
2. ەڭ كوپ ادام قاي مەملەكەتتە تۇرادى؟
3. الماتىنىڭ بۇرىنعى اتاۋى؟
4. ەۋروپادا قانشا مەملەكەت بار؟
5. سۋ قانشا گرادۋستا قاينايدى؟
6. ەۆروپاداعى ەڭ ۇلكەن مەملەكەت؟
7. بيگبەن قاي قالادا ورنالاسقان؟
8. 4 ءتۇبىرى؟
9. قانشا ماتەريك بار؟
10. “كاپيتان قىزى” كىم جازدى؟
ءا نۇسقاسى
1. سويلەمنىڭ تۇرلاۋلى مۇشەلەرى؟
2. قازاق تىلىندە نەشە سەپتىك بار؟
3. ماعىناسى ءبىر - بىرىنە ۇقساس سوزدەردى قالاي اتايدى؟
4. 9 سانىنىڭ ءتۇبىرى قانشا؟
5. “چتو دەلات” رومانىن كىم جازدى؟
6. ابىلاي حاننىڭ شىن اتى كىم؟
7. “ءمۇعالىم” ءسوزىنىڭ ءسينونيمىن ايت.
8. ەتىستىكتىڭ قانشا شاعى بار؟
9. قازاقستاننىڭ ۆاليۋتاسى؟
10. قازاقستاننىڭ رامىزدەرىن اتا؟
ءىىى تالداۋ تابىس كىلتى.
1. استى سىزىلعان سوزگە ماتەماتيكالىق تاسىلمەن تالداۋ جاسا.
8 ناۋرىز حالىقارالىق ايەلدەر كۇنى.
2. س. تورايعىروۆتىڭ «شاكىرت ويى» ولەڭىنە ساتىلاي كەشەندى تالداۋ
قاراڭعى قازاق كوگىنە،
ورمەلەپ شىعىپ، كۇن بولام!
قاراڭعىلىقتىڭ كەگىنە،
كۇن بولماعاندا، كىم بولام؟
مۇزداعان ەلدىڭ جۇرەگىن،
جىلىتۋعا مەن كىرەرمىن!
ءىۇ. ماعىنانى اجىراتۋ.
ولەڭنەن ءۇزىندى.
ءۇزىندى - جايلى پىكىر مازمۇنى سايكەس ماقال - ماتەلدەر
ءبىر ۇيدە جيۋلى ەكەن قازىنا مال،
كورسەتتى ءبارىن بىزگە اقساقال شال:
«بۇرىنعى اتامىزعا سىيعا بەرگەن،
بىزدەردە مىناداي بار، مىناداي بار!..»
ولەڭنەن ءۇزىندى ءۇزىندى جايلى پىكىر مازمۇنى سايكەس ماقال - ماتەلدەر
قاراڭعى قازاق كوگىنە،
ورمەلەپ شىعىپ، كۇن بولام! قاراڭعىلىقتىڭ كەگىنە،
كۇن بولماعاندا، كىم بولام؟
مۇزداعان ەلدىڭ جۇرەگىن،
جىلىتۋعا مەن كىرەرمىن!
ءۇى. جاڭا ساباق.
سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆتىڭ “قامار سۇلۋ” رومانى
شىعارما قۇرىلىسى:
1. باستالۋى: قاماردىڭ بەينەسىن سۋرەتتەۋ
2. دامۋى: قامار مەن احمەتتىڭ حات جولداسۋى، احمەت بەينەسى
3. بايلانىسۋى: نۇرىمنىڭ ايەلىنىڭ قايتىس بولۋى.
4. شيەلەنىسۋى: قاماردىڭ ۇزاتىلۋى
5. شارىقتاۋ شەگى: ايىقپاس دەرتكە شالدىعۋى
6. شەشىمى: سوڭعى كەزدەسۋ، احمەت كەگى.
ۆەنن دياگرامماسى.
عايشا – كەدەيدىڭ قىزى، سۇيگەنىنە قوسىلادى.
قامار – بايدىڭ قىزى جورعا نۇرىم الىپ قاشادى.
جامال – ورتا داۋلەتتى وتباسىنان شىققان، عالي قايتىس بولعان سوڭ، بايجاننىڭ بوساعاسىنا ەرىكسىز بارادى.
ايتىسكەر قىزدار، 15 جاستاعى قالىڭ مالعا ساتىلعان قازاق قىزدارى، سۇيگەنىمەن قاشىپ كەتەدى، عاشىقتارى دا وزدەرى دە اجالمەن قاۋىشادى.
سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆ «قامار سۇلۋ» رومانى.
1 ب. تاقىرىبى: الەۋمەتتىك تەڭسىزدىك، ايەل تەڭسىزدىگى.
2 ب. شىعارما يدەياسى: قازاق جاستارىنىڭ باس بوستاندىعى، قىزداردى قالىڭ مالعا ساتۋ.
3 ب. نەگىزگى كەيىپكەر: قامار، احمەت، ومار، نۇرىم.
4 ب. قوسالقى كەيىپكەرلەر: قاسەن، جاۋكە، جۇماباي، باتەك مولدا.
5ب. ادەبي باعىت: رەاليزم، سونىڭ ىشىندە سىنشىل رەاليزم. جانرى – پروزا، پوەزيا+پروزا.
6 ب. مونولوگ:
احمەتتى سۇيەمىن - اق، سۇيگەنىم ءۇشىن وسىنشا كۇيەمىن – اق،
ال ەندى شىدامادىم... قارالاندىم. (قامار، 28 - بەت)
ويداعىم كەلدى مە، جىلى جاۋاپ بەردى مە،
قامار مەنى ءسۇيدى مە، سۇيگەندىكتەن كۇيدى مە. (احمەت، 30 - بەت)
7ب. كوركەمدىك ەرەكشەلىك. پورترەت.
سۇلۋ، سىپايى، بيازى، اق كوڭىل، سوزگە شەشەن.(قامار)
سوزگە شەشەن، اقىن، كورىكتى.(احمەت)
قاتىگەز، قاتال، زۇلىم، بىرەۋگە جاقسىلىق ىستەمەگەن، ءوز قامىن ويلايتىن، باي تۇقىمىنان شىققان ادام. (ومار)
8ب. سالت - ءداستۇر: اتاستىرۋ، قىزدى قالىڭ مالعا ساتۋ، جار - جار، ۇشكىرۋ، كادە بەرۋ.
9ب. ماقال – ماتەل
«سوقىر تاۋىققا ءبارى بيداي.
تاڭ اتپايمىن دەسە دە كۇن قويمايدى».
«كارىلىكتىڭ الدى جىگىتتىكتىڭ سوڭى».
«ارسىزعا ءۇش كۇن مەيرام».
«سۋعا كەتكەن تال قارمايدى».
«تەڭى كەلسە تەگىن بەر».
«الدىڭعى اربا قايدا جۇرسە، سوڭعى اربا سوندا جۇرەدى».
«ءبىر تويعان شالعا بايلىق».
«جالعىز قىزدىڭ ءۇنى شىقپاس،
جالعىزدىڭ جانى شىقپاس».
«سوقىردىڭ قولىنا، ساڭىراۋدىڭ جولىنا تۇسپە».
«جاقسىدان جامان تۋسا – ەمى بولماس،
جاماننان جاقسى تۋسا – تەڭى بولماس».
«يت ءۇردى، كەرۋەن كوشتى».
«باستان قۇلاق ساداقا».
10. ب. كەيىپكەرلەر مىنەز - قۇلقى
ءبىراق اۋىلىنىڭ مالعا ماستانعان مۇرىنسىزدىق جەلباستارى عانا احمەتتىڭ زەرەكتىگىن كورە الماي كۇندەپ، ىشتەرى تارىلىپ، ءولىپ كەتە جازداۋشى ەدى. (ءىشتارلىق)
قاماردىڭ احمەتكە دەگەن ماحابباتى. (اقپەيىلدىك)
قاماردىڭ باسىن تەسكەندە (زۇلىمدىق)
قاماردى نۇرىمنىڭ اكەتەتىن كەزى (ۇرەي)
11ب. باسقا تىلدەن ەنگەن سوزدەر:
ۋكازانوي مولدا، شكولا، اۆگۋست، دوكتور، چاحودكا (ورىس)
حاشارات، كۇپۋ، سۇرە، ياسين (اراب)
شاھىبىز (پارسى)
12ب. شىعارما قۇرىلىسى:
1. باستالۋى: قاماردى سۋرەتتەۋى. قامار مەن احمەتتىڭ كەزدەسۋى. احمەتتىڭ وقۋعا كەتۋى
2. دامۋى: نۇرىمنىڭ ايەلى قايتىس بولۋى. نۇرىمنىڭ قامارعا كىسى جىبەرۋى
3. شيەلەنىسۋى: قاماردىڭ ۇزاتىلۋى
4. شارىقتاۋ شەگى: ناۋقاستانۋى
5. شەشىمى: احمەتپەن كەزدەسۋى
ءۇىى. ساباقتىڭ قورىتىندىسى
قازىرگى قازاق ايەلىنىڭ مودەلىن جاساۋ.
قازاق ايەلى كىم، قانداي؟ دەگەن سۇراق توڭىرەگىندە
باعالاۋ كەزەڭى.
ۇيگە تاپسىرما: س. تورايعىروۆتىڭ “قامار سۇلۋ” رومانى
You Might Also Like
-
ماقساتى: مۇعالىمدەرگە ساباقتىڭ تاقىرىبى تۋرالى ماعلۇمات بەرۋ. ماحابباتتىڭ جالپى قۇندىلىقتارى ارقىلى ادامنىڭ جەكە تۇلعا رەتىندە قالىپتاسۋىنا ىقپال ەتۋ.
-
وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى، ارىس اۋدانى
