«سيقىر» ايناسى
شەتەلدىك قوسالقى بولشەكپەن جابدىقتاۋشى ءداۋىت سويۋۆاردىڭ ۇيىندە ءبىر كۇنى تۇسكى قوناقاسى بەرىلدى. شاقىرىلعاندار اراسىندا: «لابادا بانك» باسقارۋشىسى، ونىڭ مولدىرەگەن جاپ-جاس ايەلى مەن سۇپ-سۇلۋ بالدىزى؛ ءبىزدىڭ «توڭمويىنداردىڭ» ءبىرى — ساياسي قايراتكەر حامزا ياتماز بەن ونىڭ بەدەۋ بايبىشەسى؛ ۇشى-قيىرسىز جەكە-مەنشىك جەرى بار توعىشار مەدەني-بەي مەن ونىڭ ءجاۋدىر كوز حاتشىسى يپەك بيكەش، ءبىزدىڭ اداندىق اتىشۋلى ساۋداگەر وسمان بايۋر قاجى مەن ونىڭ اشىناسى فىستىكا بيكەش بولدى.
سايراپ-سۇڭقىلداپ تۇرعان راديوقابىلداعىشتىڭ ديكتورى ءبىر كەزدە:
«ءقادىرلى تىڭداۋشىلار! تۇرىكتىڭ كلاسسيكالىق مۋزىكاسىنان بەرىلگەن كونسەرتىمىزدى وسىمەن اياقتايمىز. ەندى «سوڭعى جاڭالىقتار» اتىمەن بەرىلەتىن حاباردى تىڭداڭىزدار. لەكسيانى ايگىلى مامان ينجەنەر مەككي ماكينەدجي وقيدى»،— دەدى.
«لابادا بانك» باسقارۋشىسىنىڭ جاپ-جاس كەلىنشەگى:
— داۋىسى دارىلداعان ءبىر جەكسۇرىن نەمە! — دەپ تىجىرىندى.
اداندىق وسمان قاجى:
— و نە دەگەنىڭىز! تىڭدايىقشى! وتكەن اپتادا ول قاعازدان ماقتا جاساۋدىڭ جولىن ايتىپ بەرگەن،— دەپ بايەك بولدى.
ينجەنەر مەككي ماكينەدجي لەكسياسىن باستاپ تا كەتتى:
«قۇرمەتتى تىڭداۋشىلار! ءدال ءقازىر، ءبىز اپتا سايىنعى «سوڭعى جاڭالىقتار» حابارىمىزدى باستاعان ساتتە، امەريكانىڭ اتوم-يورك قالاسىندا جاڭا اتوم ستانسياسى قاتارعا قوسىلىپ جاتىر. ول «اتوم ادامعا قىزمەت ەتەدى» دەگەن پرينسيپكە ساي سالىنعان بولاتىن. جاڭا ستانسيا دۇنيە ءجۇزىنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنە اتوم ساۋلەسىن تۇگەل تاراتپاقشى. اتوم قۋاتىن پايدالانۋداعى بۇل جاڭالىق بارشا ادامزاتتى اياعىنان تىك تۇرعىزاتىن عاجاپ وقيعا بولماق. جەر ۇستىندەگى اينا اتاۋلىنىڭ ءبارى سول اتوم ساۋلەسى بارىپ جەتىسىمەن جان بىتكەندەي قۇبىلىپ، ءاربىر اينا وزىنە ادامنىڭ قولى تيگەن ساتتەن باستاپ بەتىنە تۇسكەن بەينەنىڭ ءبارىن رەت-رەتىمەن قايتالاپ كورسەتىپ شىعادى. ايتالىق، مىسالى، ءسىزدىڭ ۇيدەگى اينانىڭ ءىلۋلى تۇرعانىنا جيىرما جىل بولدى دەيىك. اتوم ساۋلەسى بارىپ جەتىسىمەن ايناڭىز سول جيىرما جىل ىشىندە ۇيىڭىزدە نە بولعانىن تۇگەلدەي قايتالاپ كورسەتىپ بەرەدى. جاسالعان تاجىريبەلەر مۇنى تولىق دالەلدەدى. دەمەك، وسى ءبىر جاڭالىقتىڭ ارقاسىندا سىزدەر بالالىق، جاستىق شاقتارىڭىزدىڭ قىزىقتارىن، سۇيىسپەنشىلىك سەزىمدەرىڭىزدىڭ قىمبات ساتتەرىن قايتالاپ سەزىنىپ، ءتىل جەتپەس ءلاززاتقا بولەنەسىزدەر.
ەرتەڭ تاڭەرتەڭگى ساعات توعىزدان باستاپ اينالارىڭىزدىڭ الدىندا بولعايسىزدار!»؛
«لابادا بانك» باسقارۋشىسىنىڭ كەلىنشەگى الاقانىن شاپاتتاپ جىبەردى.
— الاقاي، الاقاي! مەنىڭ بالا كەزدەن بەرى قارانىپ جۇرگەن اينام بار! وتكەن ءومىرىمدى قايتا ءبىر كورىپ تاماشالايتىن بولدىم-اۋ!
قوناقتار ستول باسىنان تۇرىسىپ، ەكەۋ-ۇشەۋدەن وڭاشالانا شۇيىركەلەسىپ، اتومنىڭ ايگىلەنگەن كەرەمەتىن اڭگىمە ەتۋگە كىرىستى.
ءبىزدىڭ «توڭمويىنداردىڭ» ىشىندەگى ساڭلاق ساياساتشى حامزا ياتماز مارتەبەلى توعىشار مەدەني-بەيگە كۇبىرلەپ سويلەپ تۇر.
— مون شەر،1 بۇل جاڭالىق — ناعىز سيقىردىڭ ءوزى. ول ۇمىت قالعان تالاي جايتتەردىڭ سىرىن اشاتىن بولدى. سوناۋ ءبىر جىلى قاۋىپسىزدىك باسقارماسىندا مەنى جازىقسىزدان-جازىقسىز كۇستانالاپ، دورەكىلەۋ ايتسام عافۋ ەتىڭىز، سىلەيتىپ سويىپ سالدى ەمەس پە. مەن جانتالاسىپ ءجۇرىپ قاشىپ قۇتىلدىم دا، كوكالا قويداي بولعانىما سوت ەكسپەرتيزاسىنان انىقتاما الىپ، ايداپ وتىرىپ سوتقا باردىم. مەنى كىم ساباعانىن سۇراپ باسىن قاتىرعان سوت جوق، شەشىمىن جازىپ بەرە سالدى، ول شەشىمنىڭ ايتۋىنشا، مەن ءوزىمدى ءوزىم يتشە تەپكىلەپ ساباپپىن.
— حامزا-بەي، ءسىزدىڭ سابالعانىڭىزدىڭ ايناعا قانداي قاتىسى بار؟
— ءپالى! سول كۇنى قاۋىپسىزدىك باسقارماسىنىڭ قابىرعاسىندا اينا ءىلۋلى تۇرعانى ءالى ەسىمدە. ەندى سودان ءبارى كورىنبەي مە؟
— راس-اۋ،— دەدى مەدەني-بەي.— ال ەندى مەن وسى سيقىرلى اينانىڭ ارقاسىندا ەڭ كەم دەگەندە قىرىق ەلۋ مىڭدى قالتاعا باساتىن بولامىن!
— ءقايتىپ؟
— كور دە تۇر! مەنىڭ بۋفەتىم حرۋستال اينامەن اپتالعان عوي. ال كاللياۆي-زادەنىڭ قىزى التىنگۇل ەكەۋىمىزدىڭ جىرىمىز تالاي جىلعا سوزىلعانىن ءوزىڭىز بىلەسىز.
— بىلەم، بىلەم. ونى جۇرتتىڭ ءبارى بىلەدى.
— كاللياۆي-زادە قىزىن ماعان بەرمەي قويدى. قىزى دا تىم تەز ۇمىتتى مەنى. وقاسى جوق، كاللياۆي-زادە، ەندى تىرپ ەتە المايسىڭ، مەن سەنىڭ قىزىڭدى الامىن دا، ميلليونەر بوپ شىعا كەلەمىن!
— ءقايتىپ، قالايشا؟
— التىنگۇل ەكەۋىمىز ءبىزدىڭ ۇيدە بۋفەتتىڭ قارسى الدىندا تالاي تاڭدى اتىرىپ، تالاي كۇندى باتىرعانبىز. سونىڭ ءبارى ەرتەڭ تاڭەرتەڭ اينانىڭ بەتىنەن ايداي بولادى. وعان دەيىن اينانى مەن كاللياۆي-زادەگە الىپ بارامىن... ۇقتىڭ با؟.. ول ماعان نە قىزىن بەرەدى، نەمەسە اينانى ساتىپ الادى.
— ەشقايسىسىنا كەلىسپەسە شە؟
— كەلىسپەي كورسىن! وندا مەن اينانى تەاترعا اينالدىرامىن دا، جۇرتتىڭ بارىنە كورسەتىپ، اقشانى كۇرەپ الامىن. ۋا، سيقىرلى اينا جاساسىن!
قوسالقى بولشەكتەرمەن جابدىقتاۋشى ءداۋىت سويۋۆاردىڭ ايەلى وسمان بايۋر قاجىنىڭ اشىناسى فىستىكا بيكەشپەن سىبىرلاسىپ تۇر:
— سول جىگىتتى كۇندىز ەسىمنەن، تۇندە تۇسىمنەن شىعارا الماي ءجۇرمىن!
— كاپلاندى ما!
— ءيا، كاپلاندى! ول مەنى قالايشا تەز ۇمىتتى ەكەن! ەرتەڭ ايناعا قاراپ تۇرىپ سول ءبىر قيماس ساتتەرىمنەن تاعى دا ءلاززات الارمىن-اۋ!
— مەن دە كۇيەۋىمنەن ەسەمدى ءبىر قايتارايىن: ونىمەن العاش تانىسقاندا قانداي سۇيكىمدى بولعانىمدى اينادان كورسەتەيىن وعان! ايتپەسە، ءقازىر مەنى مەنسىنبەۋگە اينالدى. بۇ ەركەكتەر دەگەنىڭ ءبىرىنىڭ اۋزىنا ءبىرى تۇكىرىپ قويعانداي!
قوناقتار جاڭالىق جايىن قىزۋ اڭگىمەلەپ كەتكەن. فىستىكا بيكەش سابىرسىزدانىپ:
— تەزىرەك تاڭ اتسا ەكەن! — دەي بەرەدى. بانك باسقارۋشىسىنىڭ تىعىرشىقتاي بالدىزى دا دەگبىرسىزدەنىپ:
— تەز بولسا ەكەن! ءتوزىمىم تاۋسىلدى عوي! شىركىن، وتكەن كۇندەر-اي! قايران جاستىق شاق-اي! — دەپ قويادى.
سيقىرلى اينادان بىرەۋ مارقۇم شەشەمدى كورسەم دەيدى، ەندى بىرەۋ بازارلى بالالىڭ شاعىمدى كورسەم دەيدى. كەنەتتەن ەسىكتىڭ قوڭىراۋى شىر ەتتى. تاعى دا ءبىر قوناق — بەلگىلى گينەكولوگ-حيرۋرگ دوكتور شاحاب جەنابەددين كەلدى. ءوڭى وڭىپ كەتكەن شۇبەرەكتەي بوپ-بوز.
— نە بوپ قالدى، دوكتور؟ سىرقاتتانعاننان ساۋمىسىڭ؟— دەپ قالبالاقتادى ءۇي يەسى.
— سەندەر ەشتەڭە ەستىگەن جوقسىڭدار ما؟ ەشتەڭە بىلمەيسىڭدەر مە؟— دەدى دوكتور ىقىلىق اتىپ.
— و نە، شاحاب؟ نە سۇمدىق بوپ قالدى؟
— وسى جاڭا عانا راديودان حابارلادى: اينالاردىڭ بەتىنە تۇسكەن سوناۋ باياعىداعى بەينەلەردىڭ ءبارى قايتادان كورىنەتىن بولىپتى! اتومنىڭ كۇشىمەن كورسەتىلەدى دەيدى! ال سەندەردىڭ كاپەرلەرىڭدە دانەڭە جوق!
قوناقتار تاڭدانا كۇلىستى.
— ە، دوكتور، ول دەگەنىڭىز وتە جاقسى عوي! دوكتور شاحاب جەنابەددين جانى شىعىپ بارا جاتقانداي ىشقىنا سويلەدى:
— سەندەر، ءسىرا، سۋ مي بولعان شىعارسىڭدار! ول ەرلەردى ىمداپ وقشاۋلاپ الدى:
— بۇل جاڭالىق مەنىڭ تۇبىمە جەتەتىن بولدى. مەنىڭ وپەراسيا ستولىمنىڭ قارسىسىندا ۇلكەن اينا ءىلۋلى تۇر.
— تۇرسا شە؟
— شىنىمەن ەشتەڭە تۇسىنبەي تۇرسىڭدار ما؟ مەن قۇرىدىم عوي! ابورتى، اناسى-مىناسى بار... سونىڭ ءبارى ەرتەڭ تاڭەرتەڭنەن باستاپ ايپاراداي بولماقشى.
ەرلەر بىرىنە ءبىرى قاراستى.
— ءماسساعان!
— ءبىز بۇل جاعىن ويلاماپپىز-اۋ!
— ماسقارامىز شىقتى دەشى...
— ول ول ما، قىلمىسىمىز دا... كەشىرىڭىزدەر، مەن قايداعى جوقتى وتتاپ...
كۇيەۋلەرىنىڭ كۇبىرلەسىپ تۇرعانىن بايقاعان ايەلدەر دە سىبىرلاسا باستادى. ءداۋىت سويۋۆاردىڭ ايەلى بۋلىعا سويلەپ:
— سەميامنىڭ شىرقى بۇزىلاتىن بولدى، جيىرما جىل وتاسقان ءومىرىمىز بوسقا كەتەتىن بولدى. كۇيەۋىم ەرتەڭ ءبارىن دە كورەدى!.. بايعۇس باسىم-اي... ونىڭ العاشقى شوفەرىمەن دە، كەيىنگىلەرىمەن دە... اينانىڭ الدىندا...— دەپ مۇلدە تۇتىعىپ قالدى.
فىستىكا بيكەش تە بەتىن شىمشىدى:
— بۇ ايناسى قۇرعىردىڭ ءبۇيتىپ تاجال بولارىن كىم ويلاعان!..
— ال مەن كۇندە تاڭەرتەڭ ونىڭ قالتاسىنان دا، ءاميانىنان دا نەتىپ... ول ۇيىقتاپ جاتقاندا... سەزبەي-اق ءجۇر ەدى. ەندى ەرتەڭ ءبارىن كورىپ قوياتىن بولدى-اۋ!...
وسمان بايۋر قاجى دا وكىنىپ تۇر.
— ۇيدەگى اسپاز قاتىنمەن شاتاسپاۋىم كەرەك-اق ەدى، شايتان ازعىرىپ... اقىرىندا ەندى قور بولدىم!
اھلاۋ مەن ۋھلەۋ ۇدەي ءتۇستى. ءبىر كەزدە ءبارى جىم-جىرت بولا قالدى.
ءولى تىنىشتىقتى شاحاب جەنابەدديننىڭ گۇج ەتكەن ءۇنى بۇزدى.
— قۇرمەتتى بيكەشتەر، مىرزالار! سىزدەر مىنا جاڭالىق، اناۋ سيقىرلى اينا ءبارىمىزدىڭ باقىتىمىزدى باسقا تەبەتىنىنە ءالى دە كۇماندانىپ تۇرسىزدار ما؟
— كۇماندانعان قايدا، قۇرتتى عوي ءبارىمىزدى!
دوكتور ءار ءسوزىن نىعىزداي سويلەپ:
— تۇسىنىكتى: اتوم ساۋلەسى تۇسكەن اينالار ءبىزدىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىمىزدى استاڭ-كەستەڭ ەتەدى،— دەدى.
باسقالار جامىراي قوستاپ جونەلدى.
— راس... راس ايتاسىز... ەندى نە ىستەۋىمىز كەرەك!؟
— نە شارا بار؟
— امان قالۋدىڭ جولى بار ما؟
دوكتور شاحاب جەنابەددين جول تاپتى:
— امان قالۋدىڭ ءبىر عانا جولى بار، ول ءۇشىن اينالاردىڭ ءبارىن سىندىرىپ تاستاۋ كەرەك!
مەدەني مىرزا ۇستەي ءتۇستى:
— سىندىرىپ قانا قويۋ از... اينا اتاۋلىنى تۇگەلدەي كۇل-تالقان ەتىپ ۇگىتىپ تاستاۋ كەرەك!
ءجاۋدىر كوز حاتشى يپەك بيكەشتىڭ نازىك ءۇنى سىڭعىر ەتتى:
— ءيا، كەلىگە سالىپ ءتۇيىپ، مۇلدە ۇنتاقتاپ تاستاۋ كەرەك!
قوناقتار دەرەۋ ۇيدى-ۇيلەرىنە تاراستى.
سول ءتۇنى بۇكىل قالا تاڭ اتقانشا شالدىر-شۇلدىر ەتىپ شىقتى. ىرىمعا اينا قالعان جوق.
ازاندا قوڭىرشىلار اينا سىنىقتارىنان اياق الىپ جۇرە الماي تاڭ قالىستى، اينا ۇگىندىسىنىڭ شاڭىنان دەم الا الماي ازاپ كوردى.
تاڭەرتەڭگى ساعات تۋرا توعىزدا مۋزىكا وينالىپ، ديكتوردىڭ داۋىسى دا ەستىلدى: «ۋا، حالايىق!—دەدى ول.— بۇل جارىڭ دۇنيەدە «سيقىر» ماركالى اينادان ارتىق ەشقانداي اينا جوق! بەتىنە مۇرنىڭىز تۋرا تىرەلگەنگە دەيىن ودان ءسىز ءوز كەيپىڭىزدى كورە المايسىز. اينا ساتىپ الماستان بۇرىن ماركاسىنا قاراڭىزدار! «سيقىر» ايناسى عاجاپ... «سيقىر» ايناسىن عانا ساتىپ الىڭىزدار!..»
«سيقىر» اينا فابريكاسىنىڭ يەسى ءبىر-اق كۇندە ميلليونەر بولىپ شىعا كەلدى.
ورىسشادان اۋدارعان عابباس قابىشيەۆ
You Might Also Like
-
باتىستا قاي ءىستى قالاي ىستەۋ كەرەكتىگىن تۇسىندىرەتىن نۇسقاۋ-كەڭەس كىتاپتار قاپ-قاپ بولىپ شىعىپ جاتادى. ونىڭ ءبارىن دە بىلگىرلەر جازادى. ولار قاجەت ەتكەنىڭدى قالاۋىڭشا تاپتىشتەپ ۇعىندىرادى، ءتىپتى قاع...
-
مەن تومپاڭداپ پاپامنان قالماي كەلەم. پاپام ارشىنداپ اياڭدايدى. سوڭىندا مەن بارىن ۇمىتىپ كەتكەن شىعار. بالىق جۇمىسى اسىعىس جۇمىس جانە الا كوبەڭنەن جينالاتىن ءبىر قاۋىرت كاسىپ قوي. بايقايمىن: انداعى-مۇ...
