ماقالا قالاي جازىلادى
باتىستا قاي ءىستى قالاي ىستەۋ كەرەكتىگىن تۇسىندىرەتىن نۇسقاۋ-كەڭەس كىتاپتار قاپ-قاپ بولىپ شىعىپ جاتادى. ونىڭ ءبارىن دە بىلگىرلەر جازادى. ولار قاجەت ەتكەنىڭدى قالاۋىڭشا تاپتىشتەپ ۇعىندىرادى، ءتىپتى قاعازدىڭ قالاي جاسالاتىنىنان باستاپ بوستاندىق پەن دەموكراتياعا قولىڭدى ءقايتىپ جەتكىزۋىڭە بولاتىنىنا دەيىن ءتۇسىندىرىپ بەرەدى.
سول كىتاپتار ماعان دا جەلىك ءبىتىرىپ، قولىما قالام العىزدى. مەن گازەتكە ماقالانى قالاي جازۋ كەرەكتىگى جايىندا نۇسقاۋ-كەڭەس جازىپ شىعارۋدى ۇيعاردىم. ونىڭ جەكسەنبىلىك فەلەتون سياقتى جەڭىل-جەلپى شارۋا ەمەستىگىن بىلەمىن. ول تۋرالى نەشە توم جازساڭ دا از بولادى. دەگەنمەن، بۇل ماسەلە جونىندەگى ءوز پىكىرىمدى نەعۇرلىم تۇجىرىمداپ جەتكىزۋگە تىرىسىپ كورەيىن.
سونىمەن، گازەت ماقالاسى قالاي جازىلادى؟ «ە، ول وپ-وڭاي. باسىڭا ءبىر وي كەلە قالادى دا، سەن قاعاز-قالامىڭدى الا سالىپ جازىپ تاستايسىڭ»، دەيسىزدەر عوي، ءا؟ قايدان! بۇگىندە وپ-وڭاي نە بار... مەنىڭ گازەتكە ماقالانى قالاي جازاتىنىمدى ەستىگىلەرىڭىز كەلە مە ءوزى؟ وندا تىڭداڭىزدار، ەشتەڭەنى جاسىرماي ايتىپ بەرەيىن.
بارشالارىڭىز سياقتى مەن دە كۇندە تاڭەرتەڭ گازەت وقيمىن دا، جوقتان وزگەگە رەنجىپ وتىرامىن. قاتتى رەنجىتكەندەرىن ىسىرىپ تاستاي بەرەمىن. ءسويتىپ، الدىمدا شامامەن ون، ون بەس تاقىرىپ قالادى. ال ويىمدا قاشاندا قىرىق-ەلۋ تاقىرىپ جۇرەدى. سونىڭ ءبىرى قالامىما ىلىنە كەتۋگە دايىن تۇرادى، ءبىراق ماعان ولاردىڭ بىرەۋى عانا كەرەك... ون ويلانىپ، ءجۇز تولعانىپ، اقىرىندا وزىمە دە، گازەت يەسىنە دە، جارىق دۇنيەنى جالپاعىنان باسىپ جۇرگەن جەردەگى قۇدايلارعا دا زيانى تيمەيتىن بىرەۋىن تاڭداپ الامىن. ساۋىسقانشا ساقتانىپ، ءبىر ءسوز جازىپ — ءبىر ويلانامىز... ءسويتىپ، ماقالام دايىن بولادى! ايەلىم دە دايىن بولىپ، ەسىك كوزىندە كولدەنەڭدەپ تۇرادى:
— نە جازعانىڭدى وقىپ كورۋىمە بولا ما؟ — دەيدى.
بولادى دەسەڭ دە، بولمايدى دەسەڭ دە — ءبارىبىر الىپ وقيدى. ماقالالارىمدى ونىڭ كوزىنە كورسەتپەسكە تىرىسىپ، قاشاندا تىققىشتاپ جۇرەمىن. ءبىراق ول كەرگە تىقساڭ دا تاۋىپ وقىپ قويادى. بەت-اۋزى باتپاقشا بىلبىراپ:
— ءوزىڭدى اياماساڭ دا، بالالاردى اياساڭشى،— دەپ كۇرسىنەدى.
— ە، نە بوپ قالدى؟
— نە بوپ قالدى دەيسىڭ بە؟ قازىرگى كەزدە ءبۇيتىپ جازۋعا بولا ما ەكەن؟
— جارايدى، سوندا نە ىستە دەيسىڭ؟
ايەلىم بايىرعى باعبان ءتارىزدى: مىنانى الىپ تاستا، مىنانى قىسقارت، مىنانى قۇرت،— دەپ ماقالامدى كۇزەي باستايدى.
ايەلىممەن جەكپە-جەككە شىعار مۇرشام جوق، بۇيرىعىن بۇلجىتپاي ورىندايمىن.
ەندى ءبىر كەزدە كوزى جىپىلىقتاپ ۇلىم جەتىپ كەلەدى:
— اكە...
— نە بوپ قالدى؟
— سەن جازىپ قويىپسىڭ...
— نەمەنەنى جازىپ قويىپپىن؟
ۇلىمنىڭ بەتىنە قاراسام، ءوزىمنىڭ دە جىلاعىم كەلەدى:
— اكە، اناۋ اقىرعى سويلەمىڭدى الىپ تاستاشى...
— ۇلىم-اۋ، ەڭ ءدامدى جەرى سول عوي...
— اكە، سول ءدامدىسىن الىپ تاستاي سالشى...
الىپ تاستاي سالامىن. سونسوڭ قىزىم كەلەدى.
— اكە...
— ايتا بەر...
— ءبىرىنشى سويلەمىڭ نەلەۋ ەكەن...
— نەلەۋ؟
— الىپ تاستاساڭ...
ونىمەن دە بىتپەيدى. مەنىڭ ەسكى كوز ءبىر يۋريست دوسىم بىزبەن كورشى تۇرادى. نە ايەلىم، نە بالالارىمنىڭ ءبىرى جۇگىرىپ سوعان بارادى دا: بىزگە بولىسا گور، ول تاعى ءبىر ماقالا جازىپ قويدى،— دەپ اتتاندايدى. دوسىم جەتىپ كەلەدى.
— ءيا؟ بۇل جولى نە جازدىڭ؟— دەيدى ول، سامارقاۋ كەيىپپەن سازارىپ.
ماقالامدى ۇستاتا بەرەمىن، ول كوزىلدىرىگىن تۇزەپ، سىپايى جوتكىرىنىپ الادى دا وقي باستايدى. قاشاندا ونىڭ وڭ جاق قالتاسىندا — قىلمىستى ىستەر كودەكسى، سول جاڭ قالتاسىندا — باسپا ءسوز تۋرالى زاڭ جۇرەدى.
— سەنىڭ مىنا ءبىر سويلەمىڭ.... قىلمىستى ىستەر كودەكسى بويىنشا بۇل ءۇشىن ءبىر جىل تۇرمەگە قامالاسىڭ.
مەن ول سويلەمدى سىزىپ تاستايمىن.
— مىنا ءبىر جەرىڭ... باسپا ءسوز تۋرالى زاڭ بويىنشا بۇل ءۇشىن ەڭ كەمىندە ەكى جىلعا كەتەسىڭ...
ول جەردى دە دەرەۋ سىزىپ تاستايمىن.
ونىڭ قالتاسىندا ازاماتتىق ىستەر كودەكسى دە، ورمان تۋرالى زاڭ دا جۇرەدى، بىرەۋىنە قارايدى دا: — الىپ تاستا،— دەيدى، ەكىنشىسىنە قارايدى دا: — ءوشىر،— دەيدى.
امال نە؟!. كونەمىن.
دوسىم تاعى تۇرسىن-اۋ؛ ازاپتىڭ كوكەسىن اكەمنەن كورەمىن.
— جانىڭ باردا ماعان كەل! — دەپ بۇيىرادى تەلەفونمەن.
بارامىن.
— اتا ساقالى اۋزىڭا ءبىتىپ، جاسىڭ قىرىققا جەتسە دە اقىلىڭ كىرمەدى عوي! — دەپ كۇندەي كۇركىرەيدى ول.
امانداسۋىنىڭ ءبىسمىلداسى سول. سونسوڭ قولىنا قالام الادى دا، قولجازباما قىرعيداي شۇيىلەدى. «مىنانى الىپ تاستا، مىنانى سىلىپ تاستا!» باستالادى. ارعى-بەرگى ادامزات شىعارعان زاڭ كودەكستەرىنىڭ ءبارىن تۇگەل جيناساڭ دا، اكەمنىڭ ءبىر اشۋىنا استار دا بولا المايدى. اكەم سىزعان سويلەمدەردى تۇپ-تۇگەل سىلىپ تاستايمىن.
زاتى جوق، اتى عانا بار ماقالامدى گازەتكە الىپ بارامىن. ونداعىلار دا قۇر قالمايدى.
— جالپى ەمەۋرىنىڭىزدى ەپتەپ جۇمسارتساڭىز قايتەدى؟— دەپ گازەت يەسى جۇيكەمە تۇز سەبەدى.
— و نە دەگەنىڭىز، بۇل ءقازىردىڭ وزىندە مامىقتاي جۇمساق قوي. ەندى جۇمسارتساق ەشتەڭەسى دە قالمايدى...
— مىنە، مىنا ءبىر تۇسىن الساڭ شە؟
— الايىق.
— ال مىنا جەرىن وزگەرتسەك شە؟
— وزگەرتەيىك.
ءاي، ەندى بولعان-اق شىعار دەيسىز، ءا؟ قايدان!.. جازعانىڭنان جارىققا شىعارۋىڭ وڭاي بولسا، ەكىنىڭ ءبىرى فەلەتونشى بولىپ كەتپەي مە... ەندىگى كەزەك — رەداكتوردىكى:
— مىنا ءبىر ءسوزدى ازداپ جۇمسارتۋ كەرەك.
— جۇمسارتايىن، ءبىراق بۇدان جۇمساڭ بالاماسى قالمادى.
ەكەۋىمىز ەت ءپىسىرىم ۋاقىت شۇلعىسىپ، ول ءسوزدىڭ ەڭ جۇمساڭ بالاماسىن تابامىز دا، تەكستكە ەنگىزەمىز.
— مىناۋ سويلەمەڭىز قۇلاققا تۇرپىدەي تيەدى ەكەن، مۇنى بىلاي دەسەك...
— دەيىك...
— پاردون... مىنا ءبىر تۇستىڭ قاجەتى جوق.
— الىپ تاستايىق.
ەندى، ارينە، بولدى دەيسىز، ءا؟ قايدان!.. ءبىر ساعاتتان سوڭ تەلەفون بەزىلدەيدى.
— حاسان-بەي؟!
— تىڭداپ تۇرمىن.
— ءسىزدىڭ ماقالاڭىزدا الي-بەي دەگەن ەسىم بار ما؟
— بار.
— الي-بەي — ءبىزدىڭ ۇلكەن باستىقتارىمىزدىڭ ءبىرىنىڭ اتى. ەندى قايتسەك ەكەن؟
— جارايدى، مۇستا-بەي دەپ وزگەرتە سالىڭىز.
— ويتۋگە بولمايدى، مۇستا-بەي — ودان دا ۇلكەن باستىق.
— وندا اتى اتالماي-اق كەتە بەرسىن!
سالدەن سوڭ تەلەفون تاعى شىرقىرايدى:
— حاسان-بەي؟!
— ءيا، مەنمىن!
— ءسىز ماقالاڭىزدا... بەيدىڭ اتىن اتاپسىز، ال ول بىزگە... عوي، ودان... الىپ ءجۇرمىز عوي.
— الىپ جۇرگەن بولساڭىز، ول جەردى دە الا بەرىڭىز...
ءسويتىپ، ماقالانىڭ ەلەسى عانا قالادى. كەلەسى كۇنى ونى گازەت فەلەتونى دەگەن اتپەن وقيسىز. وقيسىز دا كۇلەسىز. ونداي فەلەتونعا كۇلمەسكە بولا ما؟ مەن ءوزىم دە كۇلەمىن.
سول كۇنى گازەتكە مەنى جالاقور دەپ كۇستانالاعان حات كەلىپ تۇسەدى. وعان قالاي كۇلمەسسىڭ؟!
ورىسشادان اۋدارعان عابباس قابىشيەۆ
You Might Also Like
-
شەتەلدىك قوسالقى بولشەكپەن جابدىقتاۋشى ءداۋىت سويۋۆاردىڭ ۇيىندە ءبىر كۇنى تۇسكى قوناقاسى بەرىلدى. شاقىرىلعاندار اراسىندا: «لابادا بانك» باسقارۋشىسى، ونىڭ مولدىرەگەن جاپ-جاس ايەلى مەن سۇپ-س...
