تابيعات جانە ادام
ساباقتىڭ تاقىرىبى: § 1. تابيعات جانە ادام
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك ماقساتى:
وقىتۋدىڭ ۇتىمدى ءادىسىن وقۋشىلاردىڭ تياناقتى، تەرەڭ ءبىلىم الۋىنا قالىپتاستىرۋعا باعىتتاۋ كەرەك.
2. دامىتۋشىلىق ماقساتى:
تابيعات جانە فيزيكا قۇبىلىستارىمەن تانىستىرۋ. تابيعات تۋرالى عىلىمدارمەن تانىستىرۋ
3. تاربيەلىك ماقساتى:
ادامگەرشىلىككە، ۇقىپتىلىققا، العىرلىققا، وتانسۇيگىشتىككە، تابيعاتتى ايالاۋعا، سىيلاستىق پەن ادەپتىلىككە باۋلۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى:
جاڭا ءبىلىمدى قالىپتاستىرۋ
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى:
اڭگىمە، جاتتىعۋلار ورىنداۋ
ساباقتىڭ كورنەكىلىكتەرى:
پلاكاتتار، سۋرەتتەر، ۇلەستىرمە قاعازدار
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
سالەمدەسۋ، وتىرعىزۋ، تۇگەندەۋ.
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ، قايتالاۋ.
ا) تەوريالىق بىلىمدەرىن تەكسەرۋ.
ءا) پراكتيكالىق تاپسىرمالارىن تەكسەرۋ.
ب) ەسەپتەرىن تەكسەرۋ.
ءبىلىمدى جان - جاقتى تەكسەرۋ:
ءىV. دك. جاڭا ماتەريالدى قابىلداۋعا ازىرلىك، ماقسات قويۋ.
بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ نەگىزگى ماقساتى فيزيكا نەنى زەرتتەيتىنىمەن تانىستىرۋ.
V. دك. جاڭا ماتەريالدى مەڭگەرتۋ:
فيزيكا نەنى زەرتتەيدى
وزدەرىڭ اشىپ وتىرعان وقۋلىق “فيزيكا“ دەپ اتالادى. بۇل جاڭا عىلىمدى سەندەر مەكتەپتى بىتىرگەنشە وقىپ يگەرەسىڭدەر. فيزيكامەن تانىستىق مەكتەپتە اياقتالمايدى. عالىم - فيزيكتەردى دايىندايتىن ارنايى ينستيتۋتتار بار. ءبىراق فيزيكا تەك عالىمدارعا عانا ەمەس، ول بارلىعىمىزعا: جۇمىسشىلارعا، دارىگەرلەرگە، ينجەنەرلەرگە، كونسترۋكتورلارعا دا كەرەك. فيزيكا ءىلىمى ادامدى اسا اقىلدى جانە كۇشتى ەتەدى، ول تابيعات اپاتىنىڭ الدىندا ءالسىز بولماۋعا ۇيرەتەدى، ءوزىڭ ءومىر ءسۇرىپ وتىرعان الەمدى تانىتا باستايدى. تەك فيزيكانى بىلە وتىرىپ، ۇيلەردى، زاۋىتتاردى، ماشينالاردى، ەلەكتر ستانسيالارىن جوبالاۋعا بولادى. راديوقابىلداعىشتى، ءاۆتوموبيلدى، عارىشتىق اپپاراتتاردى، ءتىپتى كيىمدەر مەن قورەكتىك ازىق - تۇلىكتى دايىنداۋ ءۇشىن دە فيزيكانى ءبىلۋ كەرەك. مىسالى، فيزيكتەر جارىقتىڭ اۋا مەن شىنىدا قالاي تارايتىنىن وقىپ ۇيرەنگەندىكتەن عانا كوزاينەكتەر، تەلەسكوپتار، فوتواپپاراتتار مەن بەينەكامەرالاردى جاساۋ مۇمكىن بولدى. كەمەلەردى، ۇشاقتاردى، اۋا شارلارىن قۇراستىرۋ مەن جاساۋ سۇيىقتىقتار مەن گازداردى جانە ولاردا قوزعالاتىن دەنەلەر باعىناتىن زاڭدىلىقتاردى بىلۋگە نەگىزدەلگەن. فيزيكا ءىلىمىنسىز ساعاتتى دا، تەلەفوندى دا، شاڭسورعىشتى دا، تەلەديداردى دا جاساۋعا بولماس ەدى، سونداي - اق استى دايىنداۋعا جانە ساقتاۋعا، بولمەنى تازالاۋعا، اۋەندى تىڭداۋعا جانە ت. ب. كومەكتەسەتىن كوپتەگەن پايدالى زاتتاردان قۇرالاقان بولار ەدىك.
فيزيكا نەنى زەرتتەيدى؟
فيزيكا – تابيعات تۋرالى عىلىم. ءبىراق تابيعاتتا كوپتەگەن الۋان ءتۇرلى وزگەرىستەر نەمەسە قۇبىلىستار بولادى. فيزيكا ولاردىڭ قايسىسىن زەرتتەيدى؟ فيزيكالىق قۇبىلىستارعا جاتاتىندار:
1) مەحانيكالىق قۇبىلىستار (مىسالى، ۇشاقتار مەن اۆتوموبيلدەردىڭ قوزعالىسى، ماياتنيكتەردىڭ تەربەلىسى مەن قۇبىر بويىنشا سۇيىقتىقتاردىڭ اعىسى، جەردىڭ كۇن اينالاسىندا جانە وربيتالىق ستانسيالاردىڭ جەر اينالاسىندا اينالۋى)؛
2) ەلەكترلىك قۇبىلىستار (مىسالى، ەلەكترلەنگەن دەنەلەردىڭ تارتىلۋى مەن تەبىلۋى، ەلەكتر توگى جانە ت. ب.)؛
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك ماقساتى:
وقىتۋدىڭ ۇتىمدى ءادىسىن وقۋشىلاردىڭ تياناقتى، تەرەڭ ءبىلىم الۋىنا قالىپتاستىرۋعا باعىتتاۋ كەرەك.
2. دامىتۋشىلىق ماقساتى:
تابيعات جانە فيزيكا قۇبىلىستارىمەن تانىستىرۋ. تابيعات تۋرالى عىلىمدارمەن تانىستىرۋ
3. تاربيەلىك ماقساتى:
ادامگەرشىلىككە، ۇقىپتىلىققا، العىرلىققا، وتانسۇيگىشتىككە، تابيعاتتى ايالاۋعا، سىيلاستىق پەن ادەپتىلىككە باۋلۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى:
جاڭا ءبىلىمدى قالىپتاستىرۋ
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى:
اڭگىمە، جاتتىعۋلار ورىنداۋ
ساباقتىڭ كورنەكىلىكتەرى:
پلاكاتتار، سۋرەتتەر، ۇلەستىرمە قاعازدار
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
سالەمدەسۋ، وتىرعىزۋ، تۇگەندەۋ.
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ، قايتالاۋ.
ا) تەوريالىق بىلىمدەرىن تەكسەرۋ.
ءا) پراكتيكالىق تاپسىرمالارىن تەكسەرۋ.
ب) ەسەپتەرىن تەكسەرۋ.
ءبىلىمدى جان - جاقتى تەكسەرۋ:
ءىV. دك. جاڭا ماتەريالدى قابىلداۋعا ازىرلىك، ماقسات قويۋ.
بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ نەگىزگى ماقساتى فيزيكا نەنى زەرتتەيتىنىمەن تانىستىرۋ.
V. دك. جاڭا ماتەريالدى مەڭگەرتۋ:
فيزيكا نەنى زەرتتەيدى
وزدەرىڭ اشىپ وتىرعان وقۋلىق “فيزيكا“ دەپ اتالادى. بۇل جاڭا عىلىمدى سەندەر مەكتەپتى بىتىرگەنشە وقىپ يگەرەسىڭدەر. فيزيكامەن تانىستىق مەكتەپتە اياقتالمايدى. عالىم - فيزيكتەردى دايىندايتىن ارنايى ينستيتۋتتار بار. ءبىراق فيزيكا تەك عالىمدارعا عانا ەمەس، ول بارلىعىمىزعا: جۇمىسشىلارعا، دارىگەرلەرگە، ينجەنەرلەرگە، كونسترۋكتورلارعا دا كەرەك. فيزيكا ءىلىمى ادامدى اسا اقىلدى جانە كۇشتى ەتەدى، ول تابيعات اپاتىنىڭ الدىندا ءالسىز بولماۋعا ۇيرەتەدى، ءوزىڭ ءومىر ءسۇرىپ وتىرعان الەمدى تانىتا باستايدى. تەك فيزيكانى بىلە وتىرىپ، ۇيلەردى، زاۋىتتاردى، ماشينالاردى، ەلەكتر ستانسيالارىن جوبالاۋعا بولادى. راديوقابىلداعىشتى، ءاۆتوموبيلدى، عارىشتىق اپپاراتتاردى، ءتىپتى كيىمدەر مەن قورەكتىك ازىق - تۇلىكتى دايىنداۋ ءۇشىن دە فيزيكانى ءبىلۋ كەرەك. مىسالى، فيزيكتەر جارىقتىڭ اۋا مەن شىنىدا قالاي تارايتىنىن وقىپ ۇيرەنگەندىكتەن عانا كوزاينەكتەر، تەلەسكوپتار، فوتواپپاراتتار مەن بەينەكامەرالاردى جاساۋ مۇمكىن بولدى. كەمەلەردى، ۇشاقتاردى، اۋا شارلارىن قۇراستىرۋ مەن جاساۋ سۇيىقتىقتار مەن گازداردى جانە ولاردا قوزعالاتىن دەنەلەر باعىناتىن زاڭدىلىقتاردى بىلۋگە نەگىزدەلگەن. فيزيكا ءىلىمىنسىز ساعاتتى دا، تەلەفوندى دا، شاڭسورعىشتى دا، تەلەديداردى دا جاساۋعا بولماس ەدى، سونداي - اق استى دايىنداۋعا جانە ساقتاۋعا، بولمەنى تازالاۋعا، اۋەندى تىڭداۋعا جانە ت. ب. كومەكتەسەتىن كوپتەگەن پايدالى زاتتاردان قۇرالاقان بولار ەدىك.
فيزيكا نەنى زەرتتەيدى؟
فيزيكا – تابيعات تۋرالى عىلىم. ءبىراق تابيعاتتا كوپتەگەن الۋان ءتۇرلى وزگەرىستەر نەمەسە قۇبىلىستار بولادى. فيزيكا ولاردىڭ قايسىسىن زەرتتەيدى؟ فيزيكالىق قۇبىلىستارعا جاتاتىندار:
1) مەحانيكالىق قۇبىلىستار (مىسالى، ۇشاقتار مەن اۆتوموبيلدەردىڭ قوزعالىسى، ماياتنيكتەردىڭ تەربەلىسى مەن قۇبىر بويىنشا سۇيىقتىقتاردىڭ اعىسى، جەردىڭ كۇن اينالاسىندا جانە وربيتالىق ستانسيالاردىڭ جەر اينالاسىندا اينالۋى)؛
2) ەلەكترلىك قۇبىلىستار (مىسالى، ەلەكترلەنگەن دەنەلەردىڭ تارتىلۋى مەن تەبىلۋى، ەلەكتر توگى جانە ت. ب.)؛
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
قازاقتىڭ قوس باتىر قىزدارى مانشۇك مامەتوۆا مەن ءاليا مولداعۇلوۆا جايلى تاربيە ساعاتى
