تابيعي ماتەريالداردان «قۇمىراداعى گۇل» كومپوزيسياسىن قۇراستىرۋ
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردى تابيعي ماتەريالداردان «قۇمىراداعى گۇل» كومپوزيسياسىن قۇراستىرۋدى ۇيرەتۋ
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردىڭ كومپوزيسيا تۋرالى بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ، «قۇمىراداعى گۇل» كومپوزيسياسىن قۇراستىرۋدىڭ ءادىس - تاسىلدەرىن كورسەتۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ۇقىپتىلىققا، بەلسەندىلىككە، شاپشاڭدىققا، تازالىققا باۋلۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ويلاۋىن، دۇنيەتانىمىن ارتتىرۋ شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ءادىس – تاسىلدەرى: سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ، كورنەكىلىك
كورنەكىلىگى: قۇمىراداعى گۇلدەر
كەرەكتى قۇرال - جابدىقتار: اپەلسيننىڭ قابىعى، جەلىم، قاتتى كارتون، ماتا، ينە، ءجىپ، قايشى ت. ب
بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
ءىىى. جاڭا ساباق
IV. قورىتىندىلاۋ
V. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ
VI. باعالاۋ
ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى:
م: بالالار، بۇگىن بىزدە وتە ەرەكشە ساباق. ويتكەنى بىزگە قوناققا اپايلار كەلىپ وتىر. وسى اپايلارعا وزدەرىڭدى جاقسى جاقتارىنان كورسەتە بىلۋلەرىڭە تىلەكتەسپىن.
پسيحولوگيالىق دايىندىق
گۇل وسىرسەڭ تەرلەپ،
مۇنىڭ اتى ەڭبەك.
كەستە تىكسەڭ زەرلەپ،
مۇنىڭ اتى ەڭبەك.
قيىندىقتىڭ ءبارىن
ەڭبەك قانا جەڭبەك.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
م: ۇيگە قانداي تاپسىرما بەرىلدى؟
و: جەمىستىڭ قابىعىن ۇزبەي كەسىپ اكەلۋ
م: بارلىعىمىز جەمىستى كەسىپ اكەلدىك پە؟
و:
ءىىى. جاڭا ساباق
كىرىسپە اڭگىمە
م: تابيعي ماتەريالدارعا نەلەر جاتادى؟
و: اعاش، جاڭعاق، بۇتاق، تاس، توپىراق، قاعاز ت. ب.
م: جارايسىڭدار، بالالار، بۇگىن بىزدەر تابيعي ماتەريالداردان «قۇمىراداعى گۇل» كومپوزيسياسىن قۇراستىرامىز.
تابيعات بايلىعى الۋان ءتۇرلى. تابيعي ماتەريالداردان تاماشا كادەسىيلار جاساپ ۇيرەنۋدى ارى قاراي جالعاستىرامىز. ءبىز بۇگىن سيترۋستى جەمىستەردىڭ قابىعى مەن جاپىراقتارىنان ءارتۇرلى ماتەريالداردان «قۇمىراداعى گۇل» كومپوزيسياسىن قۇراستىرامىز.
كومپوزيسيا (لاتىن ءسوزى – kompositio – قۇراستىرۋ، تارتىپكە كەلتىرۋ) – كوركەم شىعارمانىڭ قۇرىلىسى. كوركەم اڭگىمە نە پوەما، نە رومان، قايسىسىن وقىساق تا ءار الۋان سيۋجەتكە قۇرىلادى. سيۋجەت دەگەنىمىز - شىعارماداعى ادامداردىڭ ءبىر - بىرىمەن بايلانىسى، قارىم - قاتىناسى، كۇرەس - تارتىستارى، شىعارماداعى وقيعالاردىڭ دامۋى بولىپ ەسەپتەلەدى. ەندەشە وقيعا قالاي بولسا سولاي سۋرەتتەلمەيدى. بەلگىلى ءبىر تارتىپپەن داميدى. ءبىر وقيعا سەبەپ بولسا، ەكىنشىسى ونىڭ ناتيجەسى. ادامدار اراسىنداعى قارىم - قاتىناس كۇرەس - تارتىستار تەك كەزدەيسوق ەمەس، ءومىر شىندىعى، ومىرگە ەكى ءتۇرلى كوزقاراس، ەكى ءتۇرلى مىنەزدىڭ ءتۇيىسۋى ەكەندىگى اڭعارىلادى. وقيعانىڭ بەلگىلى ءبىر مەزگىلدە بولعاندىعى كورسەتىلەدى. شىعارمادا كەزدەسەتىن وقيعانىڭ وسىلار ءتارىزدى ءار الۋان بولشەكتەردىڭ قالاۋىن تاۋىپ جازۋشى اسقان شەبەرلىكپەن قيۋلاستىرىپ، ءبىر ءبۇتىن نارسە ەتىپ شىعارادى. مىنە وسىنى شىعارمانىڭ كومپوزيسياسى - قۇرىلىسى دەپ اتايدى.
كومپوزيسيا (قۇرىلىس)- كوركەم شىعارمانىڭ بارلىق تۇرىنە قاتىسى بار ۇعىم. ال سيۋجەت تەك وقيعالى شىعارمالارعا عانا قولدانىلادى. ال ەڭبەككە باۋلۋ پانىندە كومپوزيسيا دەگەنىمىز - بۇل ءتۇرى، ءتۇسى ءارتۇرلى بەزەندىرۋ ەلەمەنتتەرىن، بولىكتەرىن ءبىر - بىرىمەن سايكەس ۇيلەستىرىپ ورنالاستىرۋ. ەندى قاۋىپسىزدىك ەرەجەسىن ەسكە تۇسىرەيىك.
قاۋىپسىزدىك ەرەجەسى
1. جەلىمدى پايدالانعان كەزدە جۇمىس ورنىنا سەللوفان نەمەسە قاعاز توسە.
2. جەلىمدى قىلقالاممەن كوپ ءىلىپ الما.
3. قىلقالامدى ارناۋلى ورىنعا قوي.
4. قايشىمەن ويناۋعا بولمايدى.
5. ينەنى كيىمىڭە شانشىما.
6. ينەنى ارناۋلى ورىندا ساقتا.
7. قۇرالدارمەن ويناما.
8. بىرەۋگە ۇشكىر زاتتى ۇسىنعاندا ۇشىن وزىڭە، سابىن كىسىگە قاراتىپ بەر.
جۇمىستىڭ ورىندالۋ رەتى.
1. ءبىر ءتۇستى ماتا دايىنداپ، وعان ولشەمى 1سم كەم قاتىرما قاعازدى قويىپ ارتىق بولىگىن قايىرىپ جەلىمدە.
2. ماتانىڭ تەڭ ورتاسىنان بورمەن تىك سىزىق ءتۇسىر. قۇمىرا مەن گۇلدىڭ ورنىن بەلگىلە.
3. اپەلسيننىڭ قابىعىن بىركەلكى بولاتىنداي ەتىپ، ۇزبەي كەسىپ ال.
4. كەسىلگەن قابىقتى راۋشان گ ۇلىنىڭ تۇرىنە كەلتىرىپ ورا.
5. گۇلدى ماتاداعى بەلگىلەنگەن ورىنعا تىگىپ، اعاش جاپىراقتارىن جاپسىر.
6. ءتۇستى قاعازدان قۇمىرانىڭ ءپىشىنىن قيىپ، بەلگىلەنگەن ورىنعا جەلىمدە.
(وقۋشىلاردىڭ جاساعان جۇمىستارىنان شاعىن كورمە ۇيىمداستىرىلادى.
IV. قورىتىندىلاۋ
م: سونىمەن بالالار ءبىز نە جاساپ ۇيرەندىك؟
و:
م: سەندەرگە بۇگىن ساباق ۇنادى ما؟
و:
V. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ
م: بالالار، ۇيدەن قۇستىڭ قاۋىرسىنىن، قاتتى كارتون، جەلىم، قايشى اكەلۋ.
VI. باعالاۋ
م: ساباققا جاقسى قاتىسقان وقۋشىلاردى ماقتاۋ، ماداقتاۋ ءادىسى ارقىلى باعالايمىن.
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردىڭ كومپوزيسيا تۋرالى بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ، «قۇمىراداعى گۇل» كومپوزيسياسىن قۇراستىرۋدىڭ ءادىس - تاسىلدەرىن كورسەتۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ۇقىپتىلىققا، بەلسەندىلىككە، شاپشاڭدىققا، تازالىققا باۋلۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ويلاۋىن، دۇنيەتانىمىن ارتتىرۋ شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ءادىس – تاسىلدەرى: سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ، كورنەكىلىك
كورنەكىلىگى: قۇمىراداعى گۇلدەر
كەرەكتى قۇرال - جابدىقتار: اپەلسيننىڭ قابىعى، جەلىم، قاتتى كارتون، ماتا، ينە، ءجىپ، قايشى ت. ب
بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
ءىىى. جاڭا ساباق
IV. قورىتىندىلاۋ
V. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ
VI. باعالاۋ
ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى:
م: بالالار، بۇگىن بىزدە وتە ەرەكشە ساباق. ويتكەنى بىزگە قوناققا اپايلار كەلىپ وتىر. وسى اپايلارعا وزدەرىڭدى جاقسى جاقتارىنان كورسەتە بىلۋلەرىڭە تىلەكتەسپىن.
پسيحولوگيالىق دايىندىق
گۇل وسىرسەڭ تەرلەپ،
مۇنىڭ اتى ەڭبەك.
كەستە تىكسەڭ زەرلەپ،
مۇنىڭ اتى ەڭبەك.
قيىندىقتىڭ ءبارىن
ەڭبەك قانا جەڭبەك.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
م: ۇيگە قانداي تاپسىرما بەرىلدى؟
و: جەمىستىڭ قابىعىن ۇزبەي كەسىپ اكەلۋ
م: بارلىعىمىز جەمىستى كەسىپ اكەلدىك پە؟
و:
ءىىى. جاڭا ساباق
كىرىسپە اڭگىمە
م: تابيعي ماتەريالدارعا نەلەر جاتادى؟
و: اعاش، جاڭعاق، بۇتاق، تاس، توپىراق، قاعاز ت. ب.
م: جارايسىڭدار، بالالار، بۇگىن بىزدەر تابيعي ماتەريالداردان «قۇمىراداعى گۇل» كومپوزيسياسىن قۇراستىرامىز.
تابيعات بايلىعى الۋان ءتۇرلى. تابيعي ماتەريالداردان تاماشا كادەسىيلار جاساپ ۇيرەنۋدى ارى قاراي جالعاستىرامىز. ءبىز بۇگىن سيترۋستى جەمىستەردىڭ قابىعى مەن جاپىراقتارىنان ءارتۇرلى ماتەريالداردان «قۇمىراداعى گۇل» كومپوزيسياسىن قۇراستىرامىز.
كومپوزيسيا (لاتىن ءسوزى – kompositio – قۇراستىرۋ، تارتىپكە كەلتىرۋ) – كوركەم شىعارمانىڭ قۇرىلىسى. كوركەم اڭگىمە نە پوەما، نە رومان، قايسىسىن وقىساق تا ءار الۋان سيۋجەتكە قۇرىلادى. سيۋجەت دەگەنىمىز - شىعارماداعى ادامداردىڭ ءبىر - بىرىمەن بايلانىسى، قارىم - قاتىناسى، كۇرەس - تارتىستارى، شىعارماداعى وقيعالاردىڭ دامۋى بولىپ ەسەپتەلەدى. ەندەشە وقيعا قالاي بولسا سولاي سۋرەتتەلمەيدى. بەلگىلى ءبىر تارتىپپەن داميدى. ءبىر وقيعا سەبەپ بولسا، ەكىنشىسى ونىڭ ناتيجەسى. ادامدار اراسىنداعى قارىم - قاتىناس كۇرەس - تارتىستار تەك كەزدەيسوق ەمەس، ءومىر شىندىعى، ومىرگە ەكى ءتۇرلى كوزقاراس، ەكى ءتۇرلى مىنەزدىڭ ءتۇيىسۋى ەكەندىگى اڭعارىلادى. وقيعانىڭ بەلگىلى ءبىر مەزگىلدە بولعاندىعى كورسەتىلەدى. شىعارمادا كەزدەسەتىن وقيعانىڭ وسىلار ءتارىزدى ءار الۋان بولشەكتەردىڭ قالاۋىن تاۋىپ جازۋشى اسقان شەبەرلىكپەن قيۋلاستىرىپ، ءبىر ءبۇتىن نارسە ەتىپ شىعارادى. مىنە وسىنى شىعارمانىڭ كومپوزيسياسى - قۇرىلىسى دەپ اتايدى.
كومپوزيسيا (قۇرىلىس)- كوركەم شىعارمانىڭ بارلىق تۇرىنە قاتىسى بار ۇعىم. ال سيۋجەت تەك وقيعالى شىعارمالارعا عانا قولدانىلادى. ال ەڭبەككە باۋلۋ پانىندە كومپوزيسيا دەگەنىمىز - بۇل ءتۇرى، ءتۇسى ءارتۇرلى بەزەندىرۋ ەلەمەنتتەرىن، بولىكتەرىن ءبىر - بىرىمەن سايكەس ۇيلەستىرىپ ورنالاستىرۋ. ەندى قاۋىپسىزدىك ەرەجەسىن ەسكە تۇسىرەيىك.
قاۋىپسىزدىك ەرەجەسى
1. جەلىمدى پايدالانعان كەزدە جۇمىس ورنىنا سەللوفان نەمەسە قاعاز توسە.
2. جەلىمدى قىلقالاممەن كوپ ءىلىپ الما.
3. قىلقالامدى ارناۋلى ورىنعا قوي.
4. قايشىمەن ويناۋعا بولمايدى.
5. ينەنى كيىمىڭە شانشىما.
6. ينەنى ارناۋلى ورىندا ساقتا.
7. قۇرالدارمەن ويناما.
8. بىرەۋگە ۇشكىر زاتتى ۇسىنعاندا ۇشىن وزىڭە، سابىن كىسىگە قاراتىپ بەر.
جۇمىستىڭ ورىندالۋ رەتى.
1. ءبىر ءتۇستى ماتا دايىنداپ، وعان ولشەمى 1سم كەم قاتىرما قاعازدى قويىپ ارتىق بولىگىن قايىرىپ جەلىمدە.
2. ماتانىڭ تەڭ ورتاسىنان بورمەن تىك سىزىق ءتۇسىر. قۇمىرا مەن گۇلدىڭ ورنىن بەلگىلە.
3. اپەلسيننىڭ قابىعىن بىركەلكى بولاتىنداي ەتىپ، ۇزبەي كەسىپ ال.
4. كەسىلگەن قابىقتى راۋشان گ ۇلىنىڭ تۇرىنە كەلتىرىپ ورا.
5. گۇلدى ماتاداعى بەلگىلەنگەن ورىنعا تىگىپ، اعاش جاپىراقتارىن جاپسىر.
6. ءتۇستى قاعازدان قۇمىرانىڭ ءپىشىنىن قيىپ، بەلگىلەنگەن ورىنعا جەلىمدە.
(وقۋشىلاردىڭ جاساعان جۇمىستارىنان شاعىن كورمە ۇيىمداستىرىلادى.
IV. قورىتىندىلاۋ
م: سونىمەن بالالار ءبىز نە جاساپ ۇيرەندىك؟
و:
م: سەندەرگە بۇگىن ساباق ۇنادى ما؟
و:
V. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ
م: بالالار، ۇيدەن قۇستىڭ قاۋىرسىنىن، قاتتى كارتون، جەلىم، قايشى اكەلۋ.
VI. باعالاۋ
م: ساباققا جاقسى قاتىسقان وقۋشىلاردى ماقتاۋ، ماداقتاۋ ءادىسى ارقىلى باعالايمىن.
You Might Also Like
-
سلايد دەگەنىمىز – تاقىرىپتاردى، ءماتىندى، كەستەلەردى، گرافيكالىق وبەكتىلەردى، ۇيىم سحەمالارىن، دىبىستىق ۇزىندىلەردى، بەينەكليپتەردى جانە گيپەرسىلتەمەلەردى ىسكە قوسا الاتىن كۇردەلى وبەكت. ءار سلايدق...
