تاربيە تال بەسىكتەن
بالا تاربيەسى وزەكتى ماسەلە.
ب. كەنجەبايەۆ اتىنداعى جالپى ورتا مەكتەبىندە «تاربيە تال بەسىكتەن باستالادى» تاقىرىبىندا بارلىق اتا – انالار جينالىسى بولىپ ءوتتى. جينالىستى اشىپ بەرگەن مەكتەپ ديرەكتورى ج. قاشقىن كۇن تارتىبىندەگى ماسەلەلەرمەن تانىستىرا وتىرىپ، قازىرگى تاڭداعى وزەكتى جاعدايلارعا توقتالدى. ءوز كەزەگىندە ديرەكتوردىڭ وقۋ ءىسى جانە تاربيە ءىسى جونىندەگى ورىنباسارلارى دا بالانى قالاي تاربيەلەۋ جونىندە ءوز ويلارىن ورتاعا سالدى. اتا – الار جينالىسىنىڭ ەڭ ماڭىزدى ءساتى قازىرگى كەمبريدج ادىسىمەن وتكىزىلەتىن اتا – انالارعا ارنالعان ترەنينگ ساباق ەكەنى دە ايتىلدى. مەنىڭ مۇنداعى ماقساتىم بارلىق اتا انالار جينالىپ وتىرعاندا بالاعا جاۋاپتى اتا – انا، ءمۇعالىم تىعىز بايلانىستا بولۋ قاجەتتىگىن ءتۇسىندىرۋ. قازىرگى تاڭدا ورىن الىپ وتىرعان كەلەڭسىز وقيعالاردى بولدىرماۋ، الدىن الۋ. اتا – انالاردى بالا تاربيەسى جونىندەگى «ءوزىڭ قانداي نەمەسە بالاڭ قانداي؟» ولەڭ جولدارىن قۇراستىرۋ ارقىلى توپقا ءبولىپ الدىم. سول ماقساتتا تاربيە جونىندە سلايدتار جاساپ، بەينە روليكتەر كورسەتتىم. سول بەينە روليكتەر، تاقىرىپتىق سۇراقتار جونىندە اتا – انالار ءوز ويلارىن ورتاعا قوستى. ترەنينگ سوڭىندا ويىن ايتىپ جەتكىزە الماعان اتا – انالارمەن رەفلەكسيا ياعني كەرى بايلانىس جاساپ تىلەك اعاشى سالىنعان پلاكاتقا ستيكەرلەرگە جازىلعان پىكىر، تىلەك، نيەتتەرىن جاپسىرىپ كەتۋدى ءوتىندىم. سول ارقىلى اتا – انالاردىڭ ويىن وقىپ تالدادىق. جينالىس سوڭىندا اتا – انالار ترەنينگتەن ۇلكەن اسەر العاندارىن جانە وسىنداي ترەنينگتەردىڭ ءجيى وتكىزىلىپ تۇراتىن بولسا مىندەتتى تۇردە قاتىساتىنىن ايتا كەتتى. اتا – انالارعا زور اسەر قالدىرعان ترەنينگتىڭ جوسپارىمەن بارلىق مەكتەپتە قىزمەت جاسايتىن سىنىپ جەتەكشىلەرمەن بولىسەيىن دەپ جوسپارىمدى ۇسىنىپ وتىرمىن.
ترەنينگ ساباقتىڭ تاقىرىبى: «تاربيە تال بەسىكتەن باستالادى»
ماقساتى: قازىرگى كەزدەگى بالانىڭ دامۋىنا، جەكە تۇلعا بولىپ قالىپتاسۋىنا اتا - انا تاربيەسىنىڭ ءادىس - تاسىلدەرىن جەتىلدىرە وتىرىپ، قارىم - قاتىناس ورناتۋ. كوڭىل - كۇيلەرىن كوتەرۋ، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن ارتتىرۋ، توپقا بىرىگىپ جۇمىس جاساۋعا داعدىلاندىرۋ، قارىم - قاتىناستارىن نىعايتۋ. ءار وتباسىنىڭ بالا تاربيەسىنە بەلسەنە قاتىسۋىنىڭ ماڭىزىن ارتتىرۋ. بالانىڭ مەيىرىمدى سىپايى ادەتتەردى بويىنا ءسىڭىرىپ ءوسۋ جولدارىن اتا - انالارمەن بىرلەسە قاراستىرۋ.
مىندەتتەرى: اتا - انالاردىڭ مەكتەپپەن، مۇعالىممەن تىعىز بايلانىسىن ارتتىرۋ، بالالارىن بىلىمگە، مەيىرىمدىلىككە، ۇستامدىلىققا تاربيەلەۋدىڭ جولدارىن كورسەتۋ. بالا تاربيەلەۋ سالاسىنىڭ از دا بولسا جوعارىلاۋىنا ىقپال ەتۋ.
ادىستەرى: پىكىر الماسۋ، سۇراق - جاۋاپ، تەست، سيتۋاسيالىق جاعداياتتاردان شىعۋ.
ترەنينگ ساباقتىڭ جوسپارى: توپقا ءبولۋ
سيتۋاسيالىق سۇراقتارعا اتا – انالار جاۋابى
سەرگىتۋ ءساتى
پىكىر الماسۋ
رەفلەكسيا (كەرى بايلانىس) 2 مينۋت
كورنەكىلىگى: تىلەك اعاشى الىنعان پلاكات، ستيكەرلەر، سمايليكتەر، پروەكتور، نوۋتبۋك، شارلار.
بارىسى: سالەمەتسىزدەر مە، قۇرمەتتى اتا - انالار! بۇگىنگى ءبىزدىڭ «تاربيە تال بەسىكتەن باستالادى» اتتى ترەنينگ - ساباعىمىزعا حوش كەلدىڭىزدەر! اتا - انانىڭ تىلەگى – بالاسىنىڭ جاقسى ادام بولۋى، ەڭبەكسۇيگىشتىگى، وقۋ مەن ەڭبەكتەگى تابىستارى.
اتا - اناعا ەلىكتەپ جاس ونەدى،
ۇمىتتىم دەپ وكىنبە باسە، نەنى!
ەستى جاۋاپ تاپپايمىز ەشقاشاندا،
جان - جاعىنان قاراماي ماسەلەنى.
كوشۋ كەرەك ىسىنە سوزىنەن ەل،
ءتۇبى مۇنى تۇسىنەر كەزى كەلەر.
بالاڭ دانا بولمايدى اباي سىندى،
قۇنانبايداي بولماساڭ ءوزىڭ ەگەر – دەگەندەي، بالانىڭ ىستىق سۋىعىنا كۇيمەيتىن، جاقسىلىعىنا سۇيىنبەيتىن اتا - انا جوق شىعار. بۇگىنگى ۇل ەرتەڭگى اكە، ول اكەگە قاراپ وسەدى. بۇگىنگى قىز ەرتەڭگى انا، ول شەشەگە قاراپ ءوسىپ، بوي تۇزەيدى. بالاعا ءبىلىم، تاربيە بەرۋدە باستى تۇلعا ۇستاز بولسا ونى جالعاستىرۋشى، دەمەۋشى – اتا - انا. 10 مينۋت
ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى: شاتتىق شەڭبەرىن قۇرامىز.
ءبىر – بىرىمىزگە جىلى لەبىز بىلدىرە وتىرىپ امانداسىپ الامىز. ولەڭ شۋماقتارى ارقىلى اتا – انالاردى توپقا بولەمىز.
1. «وتباسى» توبى
2. «اكەلەر» توبى
3. «انالار» توبى 3 مينۋت
نەگىزگى ءبولىم: «بالا تاربيەسى» جونىندە بەينە روليك كورسەتىلەدى. وسى بەينە روليك بويىنشا اتا – انالاردىڭ پىكىرىن تىڭداۋ.
سيتۋاسيالىق سۇراقتار:
1. «وتباسى» توبى «بالاڭىز مەكتەپتەن شاعىم ايتىپ كەلدى. ءمۇعالىم ۇرىسقانىن، ەندى ساباققا بارعىسى كەلمەيتىنىن ايتتى، ارەكەتىڭىز؟»
2. «اكەلەر» توبى «بالاڭىز تۇنىمەن تەلەديدار كورىپ، ۇيقىسى قانباي قالدى. بالاڭىز “باسىم اۋىرىپ تۇر، ساباققا بارماي - اق قويايىنشى”، - دەدى، ارەكەتىڭىز؟»
3. «انالار» توبى «سىزگە مەكتەپتەگى مۇعالىمدەردەن «ءسىزدىڭ بالاڭىز باسقا بالالاردى ۇرادى» دەگەن بىرنەشە شاعىم ايتىلدى. كورشى اتا - انالاردان دا «ءبىزدىڭ بالانى ۇرادى» دەگەن ءسوز ەستۋگە تۋرا كەلدى دەيىك. نە ىستەيسىز؟ بالاڭىزدى قالاي تاربيەلەيسىز؟»
سەرگىتۋ ءساتى: اتا – انالاردى ءبىر سەرگىتىپ الامىز.
پىكىر الماسۋ:
1. بەيمەزگىل كەشكى ۋاقىتتا بالاڭىز كوشەدە ءجۇر. رەيد جاساعان كەزەكشى ءمۇعالىم بالاڭىزدى ۇستاپ الدى. ءسىزدىڭ پىكىرىڭىز؟
2. ساباقتىڭ ۇستىندە بالاڭىز ۇيالى تەلەفون ۇستاپ ساباققا كەدەرگى كەلتىردى. ءمۇعالىم تەلەفونىن الىپ قويدى. كىم كىنالى دەپ ويلايسىز؟
قورىتىندىلاۋ: رەفلەكسيا:
- وزىڭىزگە پايدالى مالىمەت الا الدىڭىز با؟
- قانداي اسەر الدىڭىز؟
- ءسىزدىڭ تىلەگىڭىز بەن ۇسىنىسىڭىز:
اتا – انالار وزدەرىنىڭ ۇسىنىس پىكىرلەرىن ستيكەرلەرگە جازىپ «تىلەك اعاشىنا» جابىستىرادى.
ب. كەنجەبايەۆ اتىنداعى جالپى ورتا مەكتەبىندە «تاربيە تال بەسىكتەن باستالادى» تاقىرىبىندا بارلىق اتا – انالار جينالىسى بولىپ ءوتتى. جينالىستى اشىپ بەرگەن مەكتەپ ديرەكتورى ج. قاشقىن كۇن تارتىبىندەگى ماسەلەلەرمەن تانىستىرا وتىرىپ، قازىرگى تاڭداعى وزەكتى جاعدايلارعا توقتالدى. ءوز كەزەگىندە ديرەكتوردىڭ وقۋ ءىسى جانە تاربيە ءىسى جونىندەگى ورىنباسارلارى دا بالانى قالاي تاربيەلەۋ جونىندە ءوز ويلارىن ورتاعا سالدى. اتا – الار جينالىسىنىڭ ەڭ ماڭىزدى ءساتى قازىرگى كەمبريدج ادىسىمەن وتكىزىلەتىن اتا – انالارعا ارنالعان ترەنينگ ساباق ەكەنى دە ايتىلدى. مەنىڭ مۇنداعى ماقساتىم بارلىق اتا انالار جينالىپ وتىرعاندا بالاعا جاۋاپتى اتا – انا، ءمۇعالىم تىعىز بايلانىستا بولۋ قاجەتتىگىن ءتۇسىندىرۋ. قازىرگى تاڭدا ورىن الىپ وتىرعان كەلەڭسىز وقيعالاردى بولدىرماۋ، الدىن الۋ. اتا – انالاردى بالا تاربيەسى جونىندەگى «ءوزىڭ قانداي نەمەسە بالاڭ قانداي؟» ولەڭ جولدارىن قۇراستىرۋ ارقىلى توپقا ءبولىپ الدىم. سول ماقساتتا تاربيە جونىندە سلايدتار جاساپ، بەينە روليكتەر كورسەتتىم. سول بەينە روليكتەر، تاقىرىپتىق سۇراقتار جونىندە اتا – انالار ءوز ويلارىن ورتاعا قوستى. ترەنينگ سوڭىندا ويىن ايتىپ جەتكىزە الماعان اتا – انالارمەن رەفلەكسيا ياعني كەرى بايلانىس جاساپ تىلەك اعاشى سالىنعان پلاكاتقا ستيكەرلەرگە جازىلعان پىكىر، تىلەك، نيەتتەرىن جاپسىرىپ كەتۋدى ءوتىندىم. سول ارقىلى اتا – انالاردىڭ ويىن وقىپ تالدادىق. جينالىس سوڭىندا اتا – انالار ترەنينگتەن ۇلكەن اسەر العاندارىن جانە وسىنداي ترەنينگتەردىڭ ءجيى وتكىزىلىپ تۇراتىن بولسا مىندەتتى تۇردە قاتىساتىنىن ايتا كەتتى. اتا – انالارعا زور اسەر قالدىرعان ترەنينگتىڭ جوسپارىمەن بارلىق مەكتەپتە قىزمەت جاسايتىن سىنىپ جەتەكشىلەرمەن بولىسەيىن دەپ جوسپارىمدى ۇسىنىپ وتىرمىن.
ترەنينگ ساباقتىڭ تاقىرىبى: «تاربيە تال بەسىكتەن باستالادى»
ماقساتى: قازىرگى كەزدەگى بالانىڭ دامۋىنا، جەكە تۇلعا بولىپ قالىپتاسۋىنا اتا - انا تاربيەسىنىڭ ءادىس - تاسىلدەرىن جەتىلدىرە وتىرىپ، قارىم - قاتىناس ورناتۋ. كوڭىل - كۇيلەرىن كوتەرۋ، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن ارتتىرۋ، توپقا بىرىگىپ جۇمىس جاساۋعا داعدىلاندىرۋ، قارىم - قاتىناستارىن نىعايتۋ. ءار وتباسىنىڭ بالا تاربيەسىنە بەلسەنە قاتىسۋىنىڭ ماڭىزىن ارتتىرۋ. بالانىڭ مەيىرىمدى سىپايى ادەتتەردى بويىنا ءسىڭىرىپ ءوسۋ جولدارىن اتا - انالارمەن بىرلەسە قاراستىرۋ.
مىندەتتەرى: اتا - انالاردىڭ مەكتەپپەن، مۇعالىممەن تىعىز بايلانىسىن ارتتىرۋ، بالالارىن بىلىمگە، مەيىرىمدىلىككە، ۇستامدىلىققا تاربيەلەۋدىڭ جولدارىن كورسەتۋ. بالا تاربيەلەۋ سالاسىنىڭ از دا بولسا جوعارىلاۋىنا ىقپال ەتۋ.
ادىستەرى: پىكىر الماسۋ، سۇراق - جاۋاپ، تەست، سيتۋاسيالىق جاعداياتتاردان شىعۋ.
ترەنينگ ساباقتىڭ جوسپارى: توپقا ءبولۋ
سيتۋاسيالىق سۇراقتارعا اتا – انالار جاۋابى
سەرگىتۋ ءساتى
پىكىر الماسۋ
رەفلەكسيا (كەرى بايلانىس) 2 مينۋت
كورنەكىلىگى: تىلەك اعاشى الىنعان پلاكات، ستيكەرلەر، سمايليكتەر، پروەكتور، نوۋتبۋك، شارلار.
بارىسى: سالەمەتسىزدەر مە، قۇرمەتتى اتا - انالار! بۇگىنگى ءبىزدىڭ «تاربيە تال بەسىكتەن باستالادى» اتتى ترەنينگ - ساباعىمىزعا حوش كەلدىڭىزدەر! اتا - انانىڭ تىلەگى – بالاسىنىڭ جاقسى ادام بولۋى، ەڭبەكسۇيگىشتىگى، وقۋ مەن ەڭبەكتەگى تابىستارى.
اتا - اناعا ەلىكتەپ جاس ونەدى،
ۇمىتتىم دەپ وكىنبە باسە، نەنى!
ەستى جاۋاپ تاپپايمىز ەشقاشاندا،
جان - جاعىنان قاراماي ماسەلەنى.
كوشۋ كەرەك ىسىنە سوزىنەن ەل،
ءتۇبى مۇنى تۇسىنەر كەزى كەلەر.
بالاڭ دانا بولمايدى اباي سىندى،
قۇنانبايداي بولماساڭ ءوزىڭ ەگەر – دەگەندەي، بالانىڭ ىستىق سۋىعىنا كۇيمەيتىن، جاقسىلىعىنا سۇيىنبەيتىن اتا - انا جوق شىعار. بۇگىنگى ۇل ەرتەڭگى اكە، ول اكەگە قاراپ وسەدى. بۇگىنگى قىز ەرتەڭگى انا، ول شەشەگە قاراپ ءوسىپ، بوي تۇزەيدى. بالاعا ءبىلىم، تاربيە بەرۋدە باستى تۇلعا ۇستاز بولسا ونى جالعاستىرۋشى، دەمەۋشى – اتا - انا. 10 مينۋت
ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى: شاتتىق شەڭبەرىن قۇرامىز.
ءبىر – بىرىمىزگە جىلى لەبىز بىلدىرە وتىرىپ امانداسىپ الامىز. ولەڭ شۋماقتارى ارقىلى اتا – انالاردى توپقا بولەمىز.
1. «وتباسى» توبى
2. «اكەلەر» توبى
3. «انالار» توبى 3 مينۋت
نەگىزگى ءبولىم: «بالا تاربيەسى» جونىندە بەينە روليك كورسەتىلەدى. وسى بەينە روليك بويىنشا اتا – انالاردىڭ پىكىرىن تىڭداۋ.
سيتۋاسيالىق سۇراقتار:
1. «وتباسى» توبى «بالاڭىز مەكتەپتەن شاعىم ايتىپ كەلدى. ءمۇعالىم ۇرىسقانىن، ەندى ساباققا بارعىسى كەلمەيتىنىن ايتتى، ارەكەتىڭىز؟»
2. «اكەلەر» توبى «بالاڭىز تۇنىمەن تەلەديدار كورىپ، ۇيقىسى قانباي قالدى. بالاڭىز “باسىم اۋىرىپ تۇر، ساباققا بارماي - اق قويايىنشى”، - دەدى، ارەكەتىڭىز؟»
3. «انالار» توبى «سىزگە مەكتەپتەگى مۇعالىمدەردەن «ءسىزدىڭ بالاڭىز باسقا بالالاردى ۇرادى» دەگەن بىرنەشە شاعىم ايتىلدى. كورشى اتا - انالاردان دا «ءبىزدىڭ بالانى ۇرادى» دەگەن ءسوز ەستۋگە تۋرا كەلدى دەيىك. نە ىستەيسىز؟ بالاڭىزدى قالاي تاربيەلەيسىز؟»
سەرگىتۋ ءساتى: اتا – انالاردى ءبىر سەرگىتىپ الامىز.
پىكىر الماسۋ:
1. بەيمەزگىل كەشكى ۋاقىتتا بالاڭىز كوشەدە ءجۇر. رەيد جاساعان كەزەكشى ءمۇعالىم بالاڭىزدى ۇستاپ الدى. ءسىزدىڭ پىكىرىڭىز؟
2. ساباقتىڭ ۇستىندە بالاڭىز ۇيالى تەلەفون ۇستاپ ساباققا كەدەرگى كەلتىردى. ءمۇعالىم تەلەفونىن الىپ قويدى. كىم كىنالى دەپ ويلايسىز؟
قورىتىندىلاۋ: رەفلەكسيا:
- وزىڭىزگە پايدالى مالىمەت الا الدىڭىز با؟
- قانداي اسەر الدىڭىز؟
- ءسىزدىڭ تىلەگىڭىز بەن ۇسىنىسىڭىز:
اتا – انالار وزدەرىنىڭ ۇسىنىس پىكىرلەرىن ستيكەرلەرگە جازىپ «تىلەك اعاشىنا» جابىستىرادى.
You Might Also Like
-
الماتى وبلىسى، ىلە اۋدانى،
