تاۋەكەل
كوك سارايدىڭ قاق تورىندە بويىن تىك ۇستاپ قاسقايىپ وتىرعان قاپساعاي دەنەلى، كەڭ ماڭدايى جارقىراپ اشىق ءجۇزى ويعا شومعان، ىدىرىس ءاد-داۋلى رۋستاني سۇلتان الدىنا كەلىپ جىعىلعان ەكى جاۋشىعا نازار دا سالعان جوق. ول كوپتەن بەرى ءوز ويىمەن ءوزى بولىپ ءۇنسىز قالعان. قابىلداۋىندا وتىرعان ۋازىرلەرى مەن ساراي قىزمەتكەرلەرى تومسىرايىپ كوزدەرىن سارايدىڭ ەدەنىنەن الماي باستارىن تومەن سالىپ كەتىپتى.
— تۇرىڭدار! — دەپ بۇيىردى ىدىرىس سۇلتان. — ءال-فارابي قايدا؟..
ورىندارىنان اتىپ تۇرعان جاۋشى جىگىتتەر سۇلتاننىڭ نە دەگەنىن تولىق ەستي الماي قالىپ ەدى. بەس كۇن، بەس ءتۇن ات اۋىستىرىپ شابۋدان تالماعان قوس جاۋشى ابدەن شارشاپ-شالدىققان بولاتىن. ولاردىڭ «ءبىز بىلمەدىك» دەگەننەن باسقا ايتار جاۋاپتارى جوق ەكەنىن اڭعارعان سۇلتاننىڭ ەگدە تارتقان ءۋازىرى ىلگەرى جىلجىپ:
— مەن سويلەيىن، سۇلتان... — دەدى.
— ساعان دا كەزەك كەلەر، — دەدى سۇلتان وعان جاقتىرماي قاراپ.
— سويلە جاۋشى!..
— ۇستاز ۇيىندە، مارتەبەلى سۇلتان!..
— نەگە مەنىڭ الدىمدا ەمەس؟..
— ونى بىلمەدىك!؟ — دەدى ورتا جاستاعى الپاۋىت جاۋشى جىگىت.
— كىم بىلەدى؟..
ەشكىم ۇندەگەن جوق.
— ءال-فارابي مەنىڭ شاقىرۋىما نە جاۋاپ بەردى؟.. سونى ايتىڭدار... — سۇلتان داۋىسىن كوتەردى.
جاۋشىلار تاعى دا ءۇنسىز قالعان.
— التىنمەن اپتاپ، كۇمىسپەن كۇپتەيمىن، تەك مەنىڭ سۇلتاندىعىمنىڭ بايراعىنىڭ استىندا بولسىن دەگەنىمدى دۇرىستاپ جەتكىزدىڭدەر مە؟.. — دەدى سۇلتان.
— جەتكىزدىك، سۇلتان يەم.
— سوندا ۇستاز نە دەدى؟..
جاۋشى جىگىت جاۋاپ قاتا الماي بوگەلە بەردى.
— سويلە! — دەپ بۇيىردى سۇلتان. داۋسىندا ەندى ءزىل بار ەدى.
— مەنى پارسى دا، ياحۋدي دە، اراب تا، ءوزىمنىڭ تۇركى تەكتەس سۇلتاندارىم دا بايراقتارىنىڭ استىنا شاقىرعان. بارمادىم. مەن ەشقاشان ەشكىمنىڭ بايراعىنىڭ استىنا تىعىلىپ جان ساقتاۋدى ويلاعان ەمەسپىن. سۇلتاننىڭ نيەتىنە العىسىمدى جەتكىزىڭدەر. ءتاڭىر رازى بولسىن!.. ۇستازدىڭ ايتقان ءسوزى وسى سۇلتان يەم... — دەپ بوگەلدى جاۋشى جىگىت.
— سىيىمدى قابىل الدى ما؟..
— التىنىڭىزدى كەرى قايتاردى. — جاۋشى جىگىت وگىز تەرىسىنەن تىگىلگەن قوماقتى جول دوربانى يىعىنان الىپ جەرگە قويدى.
— التىننان نەگە باس تارتتى؟!. — سۇلتاننىڭ داۋىسى ەندى ىزعارلى شىقتى.
جاۋشىلار ءۇنسىز.
— سويلە!.. جاۋشى، سويلە!..
ءسوز ۇستاعان الپاۋىت جاۋشى جىگىت تايسالماستان:
— بوستاندىق اقشاعا ساتىلمايدى... — دەدى ۇستاز، سۇلتان يەم…
— بوستاندىقپەن ول نە ىستەمەك سوندا؟..
— ءتاڭىرى سۇيگەن ادام اقشاعا دا، بيلىككە دە قىزىقپايدى، — دەدى ۇستاز.
— ەندى نەگە قىزىعادى؟
— ەشنارسەگە... تەك تاڭىرگە جالبارىنىپ جان سۋعارادى دەدى.
— ماعان تاعى نە سالەم ايتتى؟.. — ىدىرىس سۇلتاننىڭ اقشىل ءجۇزى تۇنەرىڭكى تارتا بەرگەن.
جاۋشى جىگىت جوتكىرىنىپ الىپ، بايسالدى داۋسىمەن ءسوز باستادى. بۇل تەرەڭ ءسوز ەدى. تەرەڭ ءسوزدى جەتكىزۋگە ەرىكتى كوڭىل ءھام ەر جۇرەك كەرەك ەدى.
— سۇلتانعا مىنا ءسوزىمدى جەتكىزىڭدەر — دەدى ۇلى ۇستاز سۇلتان يەم… — دەپ بوگەلدى جاۋشى جىگىت. — ءومىرىمنىڭ كوبى ءوتىپ، ازى قالعان تۇستا، قيىرعا كوشىپ، جالعىزدىق دەگەن جالماۋىزعا جالبارىنىپ جاپا-جالعىز جاتىپ ءومىرىمنىڭ ءمانى بولعان ەڭبەكتەرىمدى اياقتاماقپىن. تاڭىردەن سونى ءتىلەگەم. ءتاڭىرىم تىلەۋىمدى بەرەر تۇستا، كۇندىك ءتىرءلىگىڭە ءبىر ديرحەمدى جەتكىزسەڭ تىلەۋىڭدى بەرەيىن، دەدى. مەن كەلىستىم. ءتاڭىرىم تىلەۋىمدى بەردى. ىدىرىس سۇلتاننىڭ ءسوز توركىنىن ۇعاتىنىن ماعان جازعان حاتىنان تانىدىم. ال كەرىسىنشە، ءسوءزىمءدى ۇقپاسا، — جاۋشى جىگىت بوگەلە بەردى. — ءابۋ ناسىر مۇحاممەد يبن مۇحاممەد يبن تارحان يبن ۋزلاگ ءال-فارابي ات-تۇركي ءۇشىن تاڭىردەن تىلەۋ تىلەسىن! سۇلتانىڭ مەنىڭ ايتقانىمدى ىستەسە ءتاڭىر وعان دا جول سىلتەر. سۇلتاننىڭ ءىسىن باياندى قىلۋىن تاڭىردەن مەن دە تىلەپ جۇرەرمىن. وسى ءسوزىمدى جەتكىزىڭدەر. قالعانى ءتاڭىردىڭ قولىندا. سۇلتاننىڭ ىقىلاسىندا.
جاۋشى جىگىت باسىن تومەن سالدى.
— بارا بەرىڭدەر!.. — دەدى سۇلتان. ەكى جاۋشى جىگىت شەگىنگەن كۇيدە ەسىككە بەتتەدى. ساربازدار سوڭدارىنان ەردى. اقىلشى، كەڭەسشى ۋازىرلەرى سۇلتاننىڭ بۇيرىعىن كۇتىپ بوگەلگەن ەدى، سۇلتان ولارعا دا قولىن سەرمەدى.
كەڭ سارايدا سۇلتان جالعىز قالعان. ءال-فارابيدىڭ جاۋابى سۇلتاندى تىعىرىققا اكەپ تىرەپ تاستاپ ەدى. اكەسى بەكزات سۇلتان ءال-فارابيءدىڭ «مەملەكەت باسشىسىنىڭ ناقىل سوزدەرى» دەگەن كىتابىن باسىنا جاستاپ وقىعانىن كوزىمەن كوردى. اكەسى ءال-فارابيدى ارداق تۇتتى. ءبىراق ۇزاق عۇمىرىندا ۇستازبەن بىردە-بىر رەت داستارقانداس بولا الماپتى. سول ءومىرىنىڭ وكىنىشى بولىپ ءوتتى. ال-فارابيدەي عۇلاماعا قوياتىن سۇراقتارىم كوپ دەۋشى ەدى. ول كەزدە جاس سۇلتاننىڭ جانىن ەش سۇراق قينامايتىن. ال كازىر بۇنى دا جاۋابى جوق كوپ سۇراقتار قينايدى. ۇزاق تۇندەردى ۇيقىسىز وتكىزەدى. تەرەڭ وزەننىڭ اعىسىنا قاراپ كۇن كەشەدى. قالىڭ ورمانداي سۇراقتار جانىنا بۇعالىق بولىپ بۇرالعان، جاندى جەگەن. ءتاندى السىرەتكەن. سونان دا ۇلى ۇستازدىڭ قاسىندا بولۋىن قالاعان ىدىرىس سۇلتان ۇستازدىڭ باسىنا ەڭسەسى بيىك ءۇي سالدىرىپ، جاي-كۇيىن جوندەپ ەرەكشە ىرىستى جاعداي تۇزەگىسى كەلگەن ەدى. ىدىرىس سۇلتان شىعىستىڭ ۇلى ۇستازىن اركىم دە قاسىندا ۇستاعىسى كەلەتىنىن بىلەتىن. سولاردىڭ الدىن العىسى كەلگەن. ءبىراق ول كورىپكەل نيەتى بولار ەمەس. ۋاقىت-تەڭىزدە ەركىن ءجۇءزۋدى قالاعان ءال-فارابي باسىنا بايلىق ەمەس، بوستاندىق تىلەپتى، ات باسىنداي التىندى ەمەس، جەزدەن سوعىلعان ديرحەمدى تاڭداپتى. ءبىر كۇنىمە ءبىر ديرحەم جەتەدى دەيدى. سونى قاناعات تۇتام دەيءدى. بۇل قاسيەتى تاۋەكەل ەدى. تاڭىرگە تابىنعان ادامنىڭ ءسوزى ەدى. تاڭىردەي بۇ دۇنيەنىڭ دە، و دۇنيەنىڭ دە ريزىعىن قاتار تىلەگەن يماندى ءسوز بولاتىن. ءتاڭىر وعان تىلەۋىن بەرىپتى. انا-جەردىڭ قۇشاعىنان پاتشالار كەتكەندە، ولاردىڭ التىن، كۇمىس تاباقتارى قوسا كەتەدى. وكىنىشكە قاراي، پاتشالار وزدەرىن ولمەيتىندەي، التىن كوزەلەرى دە ماڭگى قولدارىنان تۇسپەيتىندەي كورىنەدى. كوڭىل قارتايمايدى دەگەن وسى. بۇل انا-جەردە بيلىك ەتكەن بارلىق پاتشالاردىڭ باسىنان وتەر تراگەديا بولاتىن. ولار بۇل دۇنيەدە ماڭگى ءتاڭىر عانا ەكەنىن ەستەرىنەن شىعارادى. ادام-پەندە مۇحيت تولقىنىندا كوپىرشىگەن كوبىك قانا. ول كوبىك سۋ بەتىنە كوتەرىلەدى دە، لەزدە سۋعا تۇنشىعىپ جوعالادى. قاس-قاعىم ساتتىك قانا، ءفاني تىرلىك. قۋانىشى كەلتە، قايعىسى قالىڭ تاعدىر-تىرلىك. ادام-كوبىكتىڭ ءومىرى ءبىر عانا كەلتە جولعا سىيادى. ول مىنە: تۋدى. ءسۇيدى. ءولدى. ون ءۇش ءقارىپ. قان قىزىل قۇمنىڭ بەتىندە قالعان قۇمىرسقا تابان قىسقا جول. قان قىزىل قۇمدا ورەكپىگەن جەل تۇرسا قۇمىرسقا تابان جولدىڭ ەلەسى دە قالمايدى. قان-قىزىل قۇم جۇتقان الىپ كەڭىستىك ءۇنسىز. ىدىرىس سۇلتان شىعىس ۇستازىنىڭ «اقىل مەن عىلىم كىتابىن» وقىعان. ادام ءۇشىن باستى قۇندىلىق اقىل مەن ءتاڭىر دەپ جازعان ءسوزىن جۇرەگىنە ۇيالاتقان. سوڭعى كەزدە اراب اسپانىنىڭ استىندا ۇلى ۇستازدىڭ تەرەڭ ويلارىن وقىر، ونى جۇرەگىنە جەتكىزىپ ۇعار كىسى بار ما ەكەن؟ دەگەن ويعا ءجيى بەرىلەتىنى بار...
ەرتەدە ادام-پەندە پايعامبارلاردى ءپىر تۇتاتىن ەدى. بارا-بارا پەندە پايعامبارلاردى سىيلاۋدان دا قالدى. ويتكەنى ولاردىڭ سوزدەرى ءبىرەۋگە جان بەرسە، بىرەۋدى وت بوپ ورتەپ تۇسىرەتىن پايعامبارلار ءداۋىرى تاۋسىلعان سوڭ-اق جەر بەتىنە ناعىز ويشىلدار مەن ناعىز اقىندار كوتەرىلدى. ال ءدال ءقازىر جەر بەتىن جالعان پايعامبارلار، جالعان ويشىلدار، جالعان اقىندار جايلاپ العان. ناعىز پايعامبارلار، ويشىلدار، اقىندار ۇمىت قالدى. دۇنيە قالاي-قالاي شايقالادى قۇداي-اۋ!. وندايدا پەندە الەككە تۇسەدى. ويشىل سابىر ساقتايدى.
سول سابىر ساقتايتىنداردىڭ ءبىرى — ءال-فارابي. تاڭىرگە تابىنعان، اقىل يەسى ادامدى قۇرمەتتەگەن ۇلى ۇستاز. ال ءدال ءقازىر جالعان پايعامبارلاردىڭ، جالعان ويشىلداردىڭ، جالعان اقىنداردىڭ زامانى ەكەنىنە ىدىرىس سۇلتاننىڭ كوزى انىق جەتكەن. سونان دا جالعىزدىق جانىن جەگەن ءال-فارابيدى قاسىنا ۇستاپ باۋىرىنا باسقىسى كەلگەن. ءبىراق، ول ويى ىسكە اسپايتىنىنا كوزى ەندى انىق جەتىپ وتىر. شىعىستىڭ ۇلى ۇستازىنىڭ قالاۋى بوستاندىق بولىپتى.
بايلىق ەمەس، بيلىك ەمەس، بوستاندىق.
بايلىق تا — زىندان.
بيلىك تە — زىندان.
ادامعا كەرەگى ەركىندىك ەكەن. سول عانا ما؟.. انا-جەردە پەندە وزىنە نە كەرەگىن بىلمەي-اق وتەر-اۋ؟!.
بايلىق پەن بيلىككە تۇنشىعۋ ازابىن بايىڭ دا، پاتشاڭ دا كورگە تۇسەر تۇستا عانا پايىمدار. ادام نەنى بولسا دا كەش ۇعادى-اۋ، — دەپ ويلادى سۇلتان.
ىدىرىس سۇلتان عۇلاما عالىمنىڭ جان تەبىرەءنىسىن ۇقتى. ءدال تانىدى.
ءوزى دە تولعاندى.
قايعىلى ويعا بەرىلدى.
ۇيقىسىز ءتۇن وتكىزدى.
تاڭەرتەڭ ساراي ادامدارىن تۇگەلدەي الدىنا شاقىرتتى.
— شىعىس ۇستازى ءال-فارابي بوستاندىقتى قالاسا، ءبىز ادامگەرشىلىكتى تاڭدايىق. ۇلى ۇستاز ءار كۇنىمە ءبىر ديرحەم جۇمسايمىن دەپتى. ال ءبىز، ۇستازدىڭ ءبىر ديرحەمى ەشقاشان تاۋسىلماسى ءۇشىن دۇعا وقيىق. عالىم ءال-فارابي مەنىڭ تىلەگىمدى قابىل المادى. رەنىش جوق. ال ءبىز عالىمنىڭ تاڭداۋىن قۇرمەتپەن قابىل الايىق. ويتكەنى عالىم ءابۋ ناسىر مۇحاممەد يبن مۇحاممەد يبن تارحان يبن ۋزلاگ ءال-فارابي ات-تۇركي شىعىس عىلىمىنىڭ الاۋىن الەمگە اسقاقتاتقان ۇلى تۇلعا. ول ماعان تەرەڭ بىلىمىمەن ءھام قايىسپاس قايسار مىنەزىمەن ۇنادى. وعان كەشە سىزدەردىڭ دە كوزدەرىڭىز جەتتى. سولاي ما؟..
— جەتتى!.. جەتتى! جەتتى!.. دەستى ساراي بىلگىشتەءرى.
— ۇلى ۇستازدى اراب حاليفاتىندا ۇناتپايتىن قالىڭ ورتا بار.
— بار... بار... جەتەدى... دۇرىس!.. دۇرىس!..
— نە ءۇشىن ەكەنىن بىلەمىسىزدەر؟!.
— جوق. ءبىز بىلمەيمىز...
— ءسىز ايتىڭىز!.. ءسىز ايتىڭىز!.. ءسىز ايتىڭىز!...
— ءال-فارابي ءوز ومىرىندە ادامنىڭ باقىتقا جەتۋ جولدارىن تالماي ىزدەۋدەن قايتقان ەمەس. و دۇنيەدە باقىت بولسا كورەر، ءبىراق ادام انا-جەردىڭ ۇستىندە باقىتتى بولۋى كەرەك. عالىمنىڭ كوكسەگەنى ادام باقىتى. بۇل عاجايىپ ادامگەرلىك ۇمتىلىس. ىدىرىس سۇلتاننىڭ اقيقاتقا تولى ويلارىن جۇرت ۇيىپ تىڭداۋدا.
ولار سۇلتاننىڭ ويلى سوزدەرىن توسقان.
— ءتاڭىر انا-جەرگە پايعامبارلاردى جىبەرۋدەي جىبەردى. ءبىراق بىزدەر ولاردى كورە المايتىن، سەزە المايتىن ماقۇلىقپىز. ءبىز ساڭىراۋ، مىلقاۋ، سوقىرمىز عوي... اتىمىز بەن تۇيەمىز بايگەدەن كەلسە قۋانامىز. بۇكىل ساحارانىڭ حالقىن شۋلاتىپ توي جاسايمىز. ءبىزدىڭ ەڭبەك ىستەيتىن كۇنىءمىزدەن توي تويلايتىن كۇندەرىمىز كوپ. تاۋسىلمايتىن توي. توي وتكەن سوڭ-اق — تاۋسىلمايتىن وكپە.
تاۋسىلمايتىن قىزعانىش. تاۋسىلمايتىن ارازدىق قالىڭ ورتتەي قاۋلاي جونەلەدى ۇياتتان قان-قىزىل قۇم قىزارادى. بۇگىن اراب حاليفاتى داعدارىس ۇستىندە. شىعىستا اۋرۋىن جاسىرعان ولەدى دەگەن ءسوز بار، سونان دا ءبىز قاشاندا اقيقاتقا اسىعۋىمىز كەرەك. اقيقات شابان قوزعالاتىنى تۋرالى دا ۇلى ۇستاز ءبىزدى ەسكەرتكەنىن ۇمىتپايىق. ءال-فارابي ءتىرى تۇرعاندا شىعىس مادەنيەتىنىڭ وتى وشپەيدى. الەمدى جاراتقان تاڭىرگە ءھام ادام اقىلىنا سەنۋدى بىزگە سەنىپ تاپسىرعان ۇلى ۇستازدى قۇرمەت تۇتايىق! بۇگىن شىعىستى الەمگە تانىتاتىن جالعىز عانا تۇلعا بار، ول — ءال-فارابي. ءتاڭىر سونى قولداسىن! بىزگە داۋا تاۋفىق بەرسىن. ءتاڭىردەن ۇزاق عۇمىر تىلەمەيىك. ول ەسسىزدىك بولار. ءتاڭىر سەنى كۇنالارىڭ ءۇشىن ۇمىتىپ ۇزاق جولدا جالعىز قالدىرسا ازاپ شەكپەيمىسىڭ؟ ولاي بولسا، ءتاڭىرءدىڭ ءبىزدى ۇمىتپاۋىن تىلەيىك. ءتاڭىر ءبىزدىڭ رۋحىمىزدى ۋاقىتىندا وزىنە قايتارسىن. ال ءبىز شىعىس دانالارىنىڭ ەڭبەكتەرىنىڭ ماڭگى جاساۋىن تىلەيىك.
جەتى كۇن وتكەن سوڭ جاۋشى جىگىتتەر ىدىرىس سۇلتاننىڭ وتتى ءسوزىن داماسكىگە جەتكىزدى.
وتىز جەتى كۇن وتكەن سوڭ داماسكىدەن شىققان اتاقتى ساۋداگەر ءابۋ مالىك كەرۋەنى ءابۋ ناسىر ءال-فارابيدىڭ ءسوزىن تۇيەنىڭ قومىنا، اتتىڭ جالىنا جاۋىپ، شەشەننىڭ تىلىنە وراپ، بۇكىل اراب ساحاراسىنا، پارسى تاۋلارىنا، ءۇندى ورمانىنا، قىتاي جازىعىنا، ۇلى ۇستازدىڭ وتانى دەشتى-قىپشاق دالاسىنا جەتكىزدى. سول ءسوز مىنە!
قۇس قاناتى مايىرىلماۋعا، ادام اقىلى توزباۋعا جازسىن! عۇلاماسىن، ەرىن، وجەت ۇلدارى مەن قىزدارىن قادىرلەگەن ۇلت ەشقاشان انا-جەرءدىڭ توسىنەن جوعالىپ قۇرىپ كەتپەۋگە جازسىن! اتامەكەننىڭ بولاشاعىن تەرەڭ ويلاپ، وتانى ءۇشىن جانىن ساداقاعا سالعان اسىلدارى تۇگەءسىلمەسىن! پاتشالار ازباۋعا، اۋليەلەر الجىماۋعا، قىزمەتكەرلەر باۋكەسپە ۇرىلارعا اينالماۋعا جازسىن! مەن ەلىمدى دە ءسۇيدىم. جەرىمدى دە ءسۇيدىم. وتاننان قىمبات دۇنيە جوق. وتان ادام جانىنان دا قىمبات ەكەن. سونان دا تۋعان ەلدىڭ ءتۇتىنى ءتۇزۋ ۇشۋى ءۇشىن، قاس باتىرلار وتاننىڭ باقىتىن كوزدەپ ارى مەن نامىسى ءۇشىن جاندارىن قيعان.
تۋعان وتىرارىن ەسىنە ءتۇسىرىپ، كوڭىلى قوبالجىدى. كوكەيىن تەسكەن زارلى جىر جولدارى ءتوگىلدى. سول جىر مىنە!..
قاشىقتاسىڭ، تۋعان جەر — قالىڭ ەلىم،
نەبىر جۇيرىك بولدىرىپ جىراۋ دەگەن.
شارشادىم مەن، قاناتىم تالدى مەنىڭ،
شاڭىت جولعا سارىلىپ قاراۋمەنەن.
كەرى ورالماي جىلدارىم جاتىر اعىپ،
قاسىرەتتىڭ جاسىنا كوز جۋىنار.
و، جاراتقان، كوپ نەتكەن اقىماعىڭ،
قۇم سىقىلدى تەز ىسىپ، تەز سۋىنار.
زيالى از ءبىر تۇتام تىرشىلىكتە،
اكىمدىككە كۇللىسى جۇگىرەدى.
كوكىرەكپەن سەزىنىپ، كۇرسىنشى كوپ،
جانىم مەنىڭ تۇرشىگىپ، تۇڭىلەدى.
جەر جاھاندى ارابتىڭ قان قىزىل قۇمىنداي سىرعاناعان جالعان ءسوز بيلەپ بارا جاتتى. ادالدىڭ اۋزىنا قۇم قۇيىلدى، ارامنىڭ ارانى اشىلدى. ادال ارامعا، ارام ادالعا تەڭەلدى.
اسپان اينالىپ جەرگە ءتۇستى.
كۇن تۇتىلدى.
جەر-انا كۇڭىرەندى.
جانار تاۋلار اتقىلادى.
تەڭىز جاعاسىنان اسىپ-تاسقان توپان سۋ انا-جەردى جۇتىپ جاتتى.
ءتاڭىر عانا ۇندەگەن جوق.
مەن دە ءۇنسىزبىن.
ءتاڭىر انا-جەرگە قايتىپ پايعامبارلار تۇسىرمەيدى. پەندە سوقىرعا، ساڭىراۋعا، مىلقاۋعا اينالىپ بولعان. انا-جەرگە ءتاڭىر ەندى ءوزىنىڭ اق تۋىن تۇسىرەدى. سوقىر كورەتىن، ساڭىراۋ ەستيءتىن، مىلقاۋ سويلەيتىن بولادى. اعارعان اق اسپاننىڭ قاق تورىندەگى اپپاق كۇن قان قىزىل قۇممەن شاعىلىسادى. اپپاق كۇننىڭ استىندا تاس تالقان بولعان قىزىل تاقىر كولبەي جاتىر. سول قان قىزىل تاقىر ۇستىندە ۇنسىزدىك ورناعان. سول قان قىزىل تاقىردى تاپتاپ ماڭعاز تۇيە كەرۋەنى قوزعالادى. ولار اسقاق تۇرىك عالىمىنىڭ قۇنسىز ەڭبەكتەرىن باعداتتان الىپ ەگيپەتتىڭ، سيريانىڭ، پالەستينانىڭ، كونستانتينوپولدىڭ، يسپانيانىڭ، ليۆيانىڭ، ەفيوپيانىڭ كىتاپحانالارىنا اپارا جاتىر. ەندى شىعىستىڭ كىتاپ ساقتايتىن بارلىق قويمالارىندا بۇل قولجازبالار قۇرمەتپەن ساقتالاتىن بولادى. انا-جەر تىرىدە، دانىشپاندارى جوعالمايدى. كادىمگى ادامداردىڭ يگىلىكتى، راحىمدى ىستەرى دە، جەر بەتىنەن جوعالىپ كەتپەيدى.
جۇرەگىڭدى ءتاڭىردىڭ سوزىمەن سۋعار دا، تاڭىرمەن بىرگە بولۋعا ۇمتىل. انا-جەردىڭ قاسيەت-قادىرىن تانى، انا-جەر تىرەگىڭ ەكەنىن ۇق!
ءال-فارابي بابامنىڭ ۇلى ەڭبەكتەرى ەلىنىڭ ەسىندە ماڭگى ساقتالسىن، ءھام ۇرپاقتان ۇرپاققا قاسيەتتى سوزدەرى قازاق ۇلتىنىڭ ولمەس بەلگىسىندەي سانادا بەكۋگە جازسىن!
ال ءتاڭىرىم تاربيەلەگەن ادام ۇلى ءابۋ ناسىر مۋحامماد يبن مۋحاممەد يبن تارحان يبن ۋزلاك ءال-فارابي ات-تۋركي ماڭگى عۇلاما!
سەن سونى جادىڭنان شىعارىپ الىپ جۇرمە، قازاق ۇلانى. الپىس سەگىز جىل بويى قارا جەردى تاپتاپ ءجۇرىپ، بۇگىن عانا ۇلى ۇستازدىڭ تەرەڭ ويلارىنا بويلاي ەنىپ جانى جادىراعان، زاماندار تولقىنىندا بابامىزدىڭ سوزدەرىنىڭ ءمانى مەن ءماءنىسىنىڭ شاتاسىپ كەتپەۋىن، ءار كەسەك ويىنىڭ قالتارىسىنا ساۋلە ءتۇسىرىپ، سول ويدى انىق ۇعۋعا جان سالىپ ۇستازدىڭ رۋحىنا بارشا مەيىرىممەن باس يگەن.
You Might Also Like
-
"جاقسى ءسوز - جارىم ىرىس". وسى ناقىلدى كۇندە ەستيمىز عوي، شىنىندا. ءبىراق، ءبىر وكىنىشتىسى، بايىبىنا بارا بەرمەيمىز. ءبىر ساتسىزدىككە ۇشىراي قالساق، ومىردەن ءتۇڭىلىپ، دۇنيەدە باردىڭ ءبىرىن قالد...
