سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 4 ساعات بۇرىن)
تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ ايقىن تابىسى
تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ ايقىن تابىسى
استانادا وتكەن سامميت - بۇكىل قازاقستان حالقىنىڭ سالتاناتى، ونىڭ بىرلىگىنىڭ، بولاشاققا ۇمتىلىسىنىڭ دالەلى، ەلىمىزدىڭ ايقىن تابىسى بولدى.
ن. ءا. نازاربايەۆ

سارىارقانىڭ توسىندە «سامميت» دەگەن اتپەن وتكەن حالىقارالىق ماڭىزى بار زور ىرگەلى جيىننىڭ حالىققا بەرگەنى دە ەلىمىزدىڭ ودان كۇتكەنى دە كوپ. ەۋروپاداعى قاۋىپسىزدىك جانە ىنتىماقتاستىق ۇيىمىندا ءتوراعالىق ەتۋىمىز اقوردامىزدا وتكەن سامميت ەلباسىنىڭ ات توبەلىندەي از عانا حالىقتى ايداي الەمگە تانىتا ءتۇسۋىنىڭ تاعى ءبىر باتىل قادامى، اقىلعا قۇرىلعان امالى، ىشكى-سىرتقى تىعىرىقتان شىعۋ ءۇشىن، الىس جاقىن ەلدەرمەن بىرلەسىپ، شەشىم ىزدەۋ ءۇشىن تاپتىرماس قۇرال. سامميت قازاقستاننىڭ سىرتقى ساياساتىنا قانات ءبىتىردى. بۇكىل الەم حالقى ساناساتىن تاريحى التىن ارىپتەرمەن جازىلعان قازاق ۇلتىنىڭ ىرگەسى بەكي تۇسۋىنە يگى ىقپال ەتتى.

ۆەنا قالاسىندا وتكەن ەقىۇ-نىڭ قاۋىپسىزدىك سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق جونىندەگى فورۋمىندا ءسوز سويلەگەن ليتۆا رەسپۋبليكاسىنىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى ا. ءاجۋباليستىڭ: « كوممۋنيستىك قىتايدى دا، كاپيتاليستىك دۇنيەنىڭ الىبى اقش مەملەكەتىن دە كەشە عانا ءوزىن بيلەگەن رەسەيدى دە ستراتەگيالىق ارىپتەس دەڭگەيىنە كوتەرگەن – نۇرسۇلتان نازاربايەۆ»، دەگەن سوزدەرى ەلباسىمىزدىڭ ۇتىمدى يدەيالارىنىڭ جەمىسىنىڭ كورىنىسى. [1]

استانادا وتكەن ەۋروپاداعى قاۋىپسىزدىك جانە ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ سامميتىندە «ءبىز الەمنىڭ دەموكراتيا ەشقاشان بولماعان بولىگىندە ونى قالىپتاستىرىپ وتىرمىز. قازاقستانداعى تۇراقتىلىق- بۇل، ەڭ الدىمەن، سەنىمدى ەكونوميكالىق ءوسۋ. ءبىز كەدەيشىلىك ءوزىمىزدىڭ جاس دەموكراتيامىزدى كەمسىتپەۋى ءۇشىن الدىمەن ەكونوميكانى دامىتتىق. بارلىق 140 ەتنوستىڭ جانە 46 كونفەسسيانىڭ توزىمدىلىگى، تاتۋلىعى مەن كەلىسىمى قازاقستاننىڭ بەرىك ىرگەتاسى بولدى » ، دەدى نۇرسىلتان ءابىش ۇلى. ەلباسىنىڭ وسىنداي ۇشقىر ويلارى مەن وزىق قادامدارى ەلىمىزدى بۇگىنگىدەي بەدەل بيىگىنە كوتەردى. [2]

ەقىۇ ءتوراعالىعىنداعى ۇرانىن قازاق ەلi ۇيىمنىڭ باس تiلi اعىلشىنشا ءتورت «ت»-مەن ءتۇسiندiردi. «تراست» – سەنiم! بiر-بiرiمiزگە دەگەن بiزگە اسا قاجەت قاسيەت. «تراديشين» – ءداستۇر! ەقىۇ-نىڭ نەگiزگi قاعيداتتارى مەن قۇندىلىقتارىنان تۇرادى. «ترانسپارەنسي» – ترانسپارەنتتiك! حالىقارالىق قارىم-قاتىناستاردا مەيلiنشە جاريالىلىق پەن ترانسپارەنتتiك. قاۋiپسiزدiككە تونەتiن قاۋiپ پەن قاتەرلەردi ەڭسەرۋدە سىندارلى ىنتىماقتاستىققا ۇمتىلۋ كەرەك. «تولەرانس» – ءتوزiمدiلiك! بۇگiنگi الەمدە بارعان سايىن ماڭىزى ارتىپ وتىرعان مادەنيەتتەر جانە وركەنيەتتەر اراسىنداعى ديالوگتى نىعايتۋ ءجونiندەگi جاھاندىق ترەندتiڭ كورiنiس تابۋى.
بۇل ۇران قازاقستاننىڭ iشكi ساياساتىمەن ۇندەس جانە ول ۇيىمعا جاڭا سەرپىن بەردى دەپ ويلايمىن.

قازاقستان ەۋروپاداعى قاۋىپسىزدىك جانە ىنتىماقتاستىق جونىندەگى ۇيىمعا ءتوراعالىعى بارىسىندا ۇيىمنىڭ ءۇش ولشەمدى مىندەتتەرى مەن ماقساتتارىنا جۇگىنە وتىرىپ، قوماقتى ىستەر اتقاردى. جانجالداردىڭ الدىن الۋ جونىندەگى ديپلوماتيالىق كۇش جىگەر كورسەتىپ، سەنىمدى قارىم –قاتىناس قۇرۋ جانە قاۋىپسىزدىك جونىندەگى شارالار العا قويىلدى. ماسەلەن، قىرعىزستانداعى قاندى قىرعىننىڭ زاردابىنىڭ ازايۋىنا مۇرىندىق بولعان ەلباسىمىزدىڭ ەرەن ەڭبەگى قازىرگى تاڭدا جوعارى باعالانىپ وتىر.

سەمەي يادرولىق پوليگونىن جابۋ تۋرالى جارلىقتى جاريالاپ جانە يادرولىق قارۋدان باس تارتا وتىرىپ، جالپىعا ورتاق يادرولىق قارۋسىز الەم دەكلاراسياسىن قابىلداۋ تۋرالى باستاما جاسالدى. قازاقستانداعى تۇراقتىلىقتىڭ كەپىلى ەكونوميكامىزدىڭ ءوسۋى ەكەندىگىنە الەمنىڭ كوزى جەتۋدە. بۇل- ەكونوميكالىق- ەكولوگيالىق قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتەدى.

ەۋروپاداعى قاۋىپسىزدىك جانە ىنتىماقتاستىق جونىندەگى ۇيىمنىڭ نەگىزگى ماقساتتارى مەن مىندەتتەرىڭ ءبىرى، ءۇش باعىتى iشiندەگi ەڭ ماڭىزدىسى - ادامي ولشەم. وسى تۇستا ايتا كەتەتىن جايت، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋسياسىنىڭ ون بەس جىلدىعى ەقىۇ-عا ءتوراعالىق ەتۋىمىزبەن تۇسپا – تۇس كەلدى. [3] سوندىقتان دا، قازاقستان ءتوراعالىقتى قابىلداعان ساتتەن باستاپ ادامي ولشەمنiڭ دامۋىنا اسا ايرىقشا ىقىلاس تانىتتى. ءۇشىنشى باعىتقا بايلانىستى ون ءبىر اي ىشىندە ءۇش قوسىمشا كەڭەس جانە ادامي ولشەم جونىندەگى سەمينار مەن گۋمانيتارلىق سالاداعى شولۋ كونفەرەنسيالار ءوتتى. ولار- ۆەنادا وتكەن “گەندەرلىك بالانستى ىلگەرىلەتۋ جانە ايەلدەردىڭ قوعامدىق-ساياسي ومىرگە قاتىسۋى” دەگەن تاقىرىپتا ۇيىمنىڭ جىل سايىنعى ءبىرىنشى قوسىمشا كەڭەسى، “ۇلتتىق ازشىلىققا جاتاتىن تۇلعالار ءبىلىمى: ينتەگراسيا جانە تەڭ مۇمكىندىك” تاقىرىبىنداعى ۆەنا قالاسىندا وتكەن ەكىنشى قوسىمشا كەڭەس، ۆارشاۆاداعى “تاۋەلسىز سوت جۇيەسىن نىعايتۋ جانە جۇرتشىلىقتىڭ ءادىل سوتقا قولجەتىمدىلىگى” دەگەن تاقىرىپتا سەمينار، دانيادا وتكەن ادامي ولشەم اياسىنداعى كونفەرەنسيا.

بۇل ءىس-شارالاردا قازاقستان ايەلدەردىڭ قۇقىعىن قورعاۋ، سونداي-اق گەندەرلىك تەڭدىك ساياساتى قازاقستان ءۇشىن دە، ەقىۇ كەڭىستىگىندەگى ەلدەر ءۇشىن دە اسا وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءارى باسىم باعىتتاردىڭ ءبىرى ەكەنىن قاداپ كورسەتتى، گۋمانيتارلىق ولشەم بويىنشا ۇلتتىق ازشىلىق قۇقىقتارىن قورعاۋ پروبلەمالارىنا باسا ءمان بەردى. قازاقستان ۇيىمنىڭ ءتوراعاسى رەتىندە ەلدەردە وتەتىن سايلاۋلارعا بايقاۋشىلاردى جىبەرىپ وتىردى. مىسالى، بيىلعى جىلى ەقىۇ-نىڭ دەموكراتيالىق ينستيتۋتتار جانە ادام قۇقىعى جونىندەگى بيۋروسى، قازاقستاندىق بايقاۋشىلار ۋكرايناداعى، تاجىكستانداعى، گرۋزياداعى سايلاۋلار مەن قىرعىزستانداعى رەفەرەندۋمعا قاتىستى. 140 ەتنوستىڭ جانە 46 كونفەسسيانىڭ توزىمدىلىگى، تاتۋلىعى مەن كەلىسىمى ورناعان قازاقستان ەلىمىزدەگى سەكىلدى جۇزدەگەن ەتنوس وكىلى ەمەس، ءوز اراسىنداعى ازداعان حالىقتىڭ ىشىندەگى كيكىلجىڭدى شەشۋگە كۇشى جەتپەي وتىرعان ەلدەرگە ۇلگى بولۋدا. [4]
ءبارى دە بۇۇ-نىڭ جارعىسىنا، ەقىۇ-نىڭ ۇستانىمدارىنا سايكەس كەلدى، الايدا، بارلىق ماسەلە ۇنقاتىسۋىمەن، بەيبىت جولمەن شەشىلۋى ءتيىس. ەڭ باستىسى- ادام قۇقىعى، ادام بوستاندىعى، دەموكراتيالىق قۇندىلىقتار، ەركىن سايلاۋ، زاڭنىڭ ۇستەمدىگىن قاتاڭ ساقتاۋ ەدى. مەنىڭ ويىمشا، وسى ەڭ باستى ادامي قۇندىلىقتى ءتوراعالىعىمىزدا ساقتادىق تا.

ون ءبىر اي بويى جاسالعان جۇمىستارىمىزدىڭ قورىتىندىسى رەتىندە قازاق جەرىندە ۇيىمداستىرىلعان استانا ءسامميتى- قازاقستاننىڭ حالىقارالىق قاۋىپسىزدىكتى نىعايتۋعا، الەمنىڭ الداعى دامۋىنا قاتىستى كوكەيتەستى ماسەلەلەر جونىندە جاھاندىق ءۇنقاتىسۋدى قامتاماسىز ەتۋگە قوسقان ۇلەسىن جوعارى باعالاتتى. وتكەن سامميتتە ەلىمىزدىڭ جەتىستىكتەرىن، ەكونوميكالىق الەۋەتى مەن مادەني ەرەكشەلىگىن، ۇلتارالىق تاتۋلىق پەن كەلىسىمنىڭ ەلىمىزدەگى مودەلىن پاش ەتتىك، رەسپۋبليكانىڭ تاۋەلسىزدىك جىلدارىنداعى الەۋمەتتىك- ەكونوميكالىق جانە ساياسي جەتىستىكتەرىنىڭ ناتيجەسىمەن تانىتا الدىق.
قورىتىندىلاي كەلە، ەۋرازيا جۇرەگىندەگى، قازاق جەرىندەگى ءۇنقاتىسۋ - بۇكىل قازاقستان حالقىنىڭ جەتىستىگى، بولاشاققا ۇمتىلىسىنىڭ دالەلى، تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ ايقىن تابىسى بولدى.

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما