تاۋەلسىزدىك - تەڭدەسى جوق بايلىعىم
تاۋەلسىزدىك - تەڭدەسى جوق بايلىعىم
ماقساتى: وقۋشىلارعا ءبىلىم بەرە وتىرىپ، سوناۋ تەرەڭدە جاتقان تۋعان توپىراعىنىڭ تاريحىن تانىتۋ. ەگەمەندىكتىڭ ءمانىن ءتۇسىندىرىپ، وتانى ءۇشىن وتقا تۇسەتىن ازامات تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: تاۋەلسىزدىك كۇنىنە ارنالعان قابىرعا گازەتى، ۇراندار جازىلعان پلاكاتتار، تاۋەلسىزدىك باتىرلارىنىڭ پورترەتتەرى، سلايدتار.
ءمۇعالىم: بۇگىنگى ساباعىمىزدا ءبىز، جەر باسىپ جۇرگەن بارشا حالىقتان ءبىر قاراعاندا ايىرماشىلىعى جوقتاي كورىنگەنمەن، ايتار ويى مەن سويلەر ءسوزى بولەك، باسقالاردان شوقتىعى بيىك تۇرعان ادامدار تۋرالى ايتپاقپىز. ول كىمدەر؟ ولار جارق ەتىپ سونگەن جاسىنداي، از عانا عۇمىر كەشسە دە، ءومىردىڭ بار قىزىعىن تارك ەتىپ، بۇكىل كۇش - قۋاتى مەن جاستىق جىگەرىن، ماحابباتىن تۋعان حالقىنا ارناعان ابزال ازاماتتار. ەجەلدەن - اق باتىرى مەن ءبيى، اقىنى مەن سەرىسى، اقىلمانى، دانىشپانى كوپ حالىق ەدىك قوي.
شوقتىعى بيىك شوقاننان باستاپ، پوەزيا كوگىندە الاۋلاعان سۇلتانماحمۇت، باتىر ۇلدار تولەگەن مەن تالعات. شىعىستىڭ قوس جانارى مانشۇك پەن ءاليا ەسىمدەرى اتالماعان اپكە - اعالارىمىزدىڭ ءىزىن باسقان بۇگىنگى ۇرپاقتاردىڭ جادىندا ماڭگى ساقتالاتىن قايرات، ءلاززات، ەربول، ءسابيرا سىندى باتىرلارىمىز تۇرسا، ولار جايلى ءالى تالاي جىر تۋار، تالاي داستاندار جازىلۋى ءسوزسىز.
يا، 1986 جىلعى جەلتوقسان وقيعاسى رەسپۋبليكانى تولىق قامتىعان ساياسي - الەۋمەتتىك كوتەرىلىس بولدى. جەلتوقسان جاڭعىرىعى الماتى، وسكەمەن، ماڭعىستاۋ قالالارىندا جانە قازاقستاننىڭ باسقا ايماقتارىندا جالعاسىپ جاتتى.
1 - جۇرگىزۋشى
اسسالاۋماعالەيكۋم، حالقىم مەنىڭ!
ارداقتا ءداستۇرىڭدى، سالتىڭدى، ەلىم.
2 - جۇرگىزۋشى
ارمىسىزدار، قۇرمەتتى ۇستازدار مەن تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ ۇلاعاتتى ۇرپاقتارى. بۇگىن وتانىمىز قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىگىنە ارنالعان « تاۋەلسىزدىگىم تەڭدەسى جوق بايلىعىم» اتتى تاربيە ساعاتىمىزدى اشىق دەپ جاريالايمىز.
داۋرەن.
جالعاسىپ سوعىس ءورتى عاسىرلارعا،
ءبىز كوردىك قاس دۇشپاننىڭ بالتاسىن دا.
ەلىمە تاۋەلسىزدىك كەلىپ جەتتى،
مىڭ جىلدىق كۇرەستەردىڭ ارقاسىندا.
رامازان:
رەسپۋبليكا! ەرىكتى ەل تاۋەلسىزدىگىم،
كەلدى اقىرى كوپ كۇتكەن كۇن الىستان،
كەلدى اقىرى اڭساعان، ارمانداعان،
كەڭ قۇشاعىن جايعانداي ساعىم دالام.
گۇلناز:
مەن قازاقپىن قانىممەن، جۇرەگىمەن،
ءسان - سالتىمدى سۇيەمىن، سۇيەمىن مەن.
ب ا ق ورناتىپ، ءوز ءۇيىم، ءوز ەلىمە،
مۇراگەرى بولامىن جەرىمنىڭ دە.
1 - جۇرگىزۋشى
ءيا، بۇل كۇنگە جەتۋ ءۇشىن اتا - بابامىز قانشاما قانىن توكتى، جانىن بەردى. بۇكىل جەرىمىزدىڭ تۇتاستىعىن ساقتاپ ۇرپاعىنا مۇرا ەتتى.
2 - جۇرگىزۋشى
وسى ۋاقىتتار ىشىندە قازاقتىڭ ءور ۇلدارى مەن قىزدارى كوبەيمەسە ازايا قويماپتى. ونىڭ ايعاعى وسىدان 27 جىل بۇرىن ەل نامىسى ءۇشىن جانىن قيعان جەلتوقساندىقتار ەدى.
نۇرتىلەۋ:
جەلتوقسان – تاريحىمدا ايگىلى كۇن،
ەرتتەپ ءمىنىپ ار - وجدان سايگۇلىگىن،
ەرلەرىم ەلدىك ءۇشىن اتاي سالىپ،
ەنشىلەرىن قايتارعان بايگىلى كۇن.
ءاليا:
جەلتوقسان – تاعدىرلارعا ازالى كۇن
قايراعان نامىستارىن ازالى - مۇڭ،
قىرشىنىنان قيىلعان بوزداقتارى،
قالار ماڭگى ەسىندە قازاعىمنىڭ.
جانسايا:
جەلتوقسان - قايسار ەرلىك، قۋاتتى كۇن،
جىگەر وتى مازداعان تۇراقتى ۇعىم.
تاۋەلسىزدىك بيلىگى قولعا قونعان،
تاڭىرىمنەن كەلگەندەي شۋاقتى كۇن.
مارلەن:
جەلتوقسان - جادىمىزدا جاتتالعان كۇن،
جاستارىم جاپا شەككەن ازالى كۇن.
ەركىندىك، ەگەمەندىك، ەلدىگىمدى؛
ەمىرەنە اڭسادى ادامى مىڭ.
كۇي: «سارىارقا»
بەكزات: جانىڭ قاماۋدا قالعاندا، ارىڭ تالاۋعا تۇسكەندە اراشا بولعان تاۋەلسىزدىك!
مەرۋەرت: بارىڭ تونالعاندا، اسىلىڭ جوعالعاندا قايتارىپ بەرگەن تاۋەلسىزدىك!
ءان: «اتامەكەن»
ءمۇعالىم: عاسىرلار بويعى ەزگىگە قارسى تۇرعان قازاق حالقى ماسكەۋدىڭ وكتەمدىگىنە نارازىلىق ءبىلدىرىپ، تابانعا تاپتالىپ بارا جاتقان ءتىلى مەن ءدىنىنىڭ، ۇلتتىق بولمىسىنىڭ ساقتالۋىنا جۇرەك بۇلقىنىسىن بىلدىرگەن 1986 جىلعى جەلتوقسان وقيعاسىنا بيىل 27 جىل تولدى. الاڭعا شىعىپ، ءوز ويلارىن ايتۋعا تىرىسقان قازاقتىڭ ورىمدەي قارۋسىز جاستارىنا مۇزداي قۇرسانعان سولداتتار مەن پوليسيا قىزمەتكەرلەرى قارسى قويىلدى. قىز - جىگىتتەردى اياۋسىز تاياققا جىقتى، تۇرمەگە قامادى. قايرات، ءلاززات، ەربول ءسابيرا سىندى جاڭا عانا ەسەيىپ كەلە جاتقان تال شىبىقتاي جاستارىمىزدىڭ ءومىرى كوكتەي سولدى.
1 - جۇرگىزۋشى:
«ار نامىسىم، قاسىرەتىم قۋانىشىم - جەلتوقسان» وقيعاسىنىڭ قاھارماندارى: قايرات، ءلاززات، ەربول ءسابيرالاردى ەسكە الۋعا ءبىر مينۋتتىك ۇنسىزدىك جاريالانادى.
2 - جۇرگىزۋشى:
تاعدىردىڭ بار قيلى - قيلى كوز جىبەرسەم وتكەنگە،
تاريحىڭ بار تاسقا تۇسكەن تاڭباداي.
ءتاڭىر يەم تىنىشتىعىمدى الماعاي.
جۇبانىشىم قاقتىرعان قاناتىمدى،
ەلىم كۇتكەن وسىناۋ تاۋەلسىزدىك،
جىر بولىپ تۇلەپ ۇشسىن جۇرەگىمنەن!
ءمۇعالىم:
قازاق ەلى ەگەمەندى ەل بولدى،
وزگە ەلدەرمەن تەرەزەسى تەڭ بولدى،
قارقىنىمەن تۋرا تارتىپ كەلەدى،
دوستىق تۋى جەلبىرەپ تۇر جەلبىرەپ،
ەل بولادى مويىنداتار الەمدى
دەپ، ناقتىلاپ ايتا الامىن سەنىممەن!
تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ بولاشاعى سەندەردىڭ قولدارىندا. سوندىقتان ەل ءۇمىتىن اقتاۋ ءۇشىن جاقسى وقىپ، ادال ەڭبەكتەنىپ وتانىنا شىن بەرىلگەن ازامات بولىپ وسىڭدەر دەمەكپىن.
ماقساتى: وقۋشىلارعا ءبىلىم بەرە وتىرىپ، سوناۋ تەرەڭدە جاتقان تۋعان توپىراعىنىڭ تاريحىن تانىتۋ. ەگەمەندىكتىڭ ءمانىن ءتۇسىندىرىپ، وتانى ءۇشىن وتقا تۇسەتىن ازامات تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: تاۋەلسىزدىك كۇنىنە ارنالعان قابىرعا گازەتى، ۇراندار جازىلعان پلاكاتتار، تاۋەلسىزدىك باتىرلارىنىڭ پورترەتتەرى، سلايدتار.
ءمۇعالىم: بۇگىنگى ساباعىمىزدا ءبىز، جەر باسىپ جۇرگەن بارشا حالىقتان ءبىر قاراعاندا ايىرماشىلىعى جوقتاي كورىنگەنمەن، ايتار ويى مەن سويلەر ءسوزى بولەك، باسقالاردان شوقتىعى بيىك تۇرعان ادامدار تۋرالى ايتپاقپىز. ول كىمدەر؟ ولار جارق ەتىپ سونگەن جاسىنداي، از عانا عۇمىر كەشسە دە، ءومىردىڭ بار قىزىعىن تارك ەتىپ، بۇكىل كۇش - قۋاتى مەن جاستىق جىگەرىن، ماحابباتىن تۋعان حالقىنا ارناعان ابزال ازاماتتار. ەجەلدەن - اق باتىرى مەن ءبيى، اقىنى مەن سەرىسى، اقىلمانى، دانىشپانى كوپ حالىق ەدىك قوي.
شوقتىعى بيىك شوقاننان باستاپ، پوەزيا كوگىندە الاۋلاعان سۇلتانماحمۇت، باتىر ۇلدار تولەگەن مەن تالعات. شىعىستىڭ قوس جانارى مانشۇك پەن ءاليا ەسىمدەرى اتالماعان اپكە - اعالارىمىزدىڭ ءىزىن باسقان بۇگىنگى ۇرپاقتاردىڭ جادىندا ماڭگى ساقتالاتىن قايرات، ءلاززات، ەربول، ءسابيرا سىندى باتىرلارىمىز تۇرسا، ولار جايلى ءالى تالاي جىر تۋار، تالاي داستاندار جازىلۋى ءسوزسىز.
يا، 1986 جىلعى جەلتوقسان وقيعاسى رەسپۋبليكانى تولىق قامتىعان ساياسي - الەۋمەتتىك كوتەرىلىس بولدى. جەلتوقسان جاڭعىرىعى الماتى، وسكەمەن، ماڭعىستاۋ قالالارىندا جانە قازاقستاننىڭ باسقا ايماقتارىندا جالعاسىپ جاتتى.
1 - جۇرگىزۋشى
اسسالاۋماعالەيكۋم، حالقىم مەنىڭ!
ارداقتا ءداستۇرىڭدى، سالتىڭدى، ەلىم.
2 - جۇرگىزۋشى
ارمىسىزدار، قۇرمەتتى ۇستازدار مەن تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ ۇلاعاتتى ۇرپاقتارى. بۇگىن وتانىمىز قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىگىنە ارنالعان « تاۋەلسىزدىگىم تەڭدەسى جوق بايلىعىم» اتتى تاربيە ساعاتىمىزدى اشىق دەپ جاريالايمىز.
داۋرەن.
جالعاسىپ سوعىس ءورتى عاسىرلارعا،
ءبىز كوردىك قاس دۇشپاننىڭ بالتاسىن دا.
ەلىمە تاۋەلسىزدىك كەلىپ جەتتى،
مىڭ جىلدىق كۇرەستەردىڭ ارقاسىندا.
رامازان:
رەسپۋبليكا! ەرىكتى ەل تاۋەلسىزدىگىم،
كەلدى اقىرى كوپ كۇتكەن كۇن الىستان،
كەلدى اقىرى اڭساعان، ارمانداعان،
كەڭ قۇشاعىن جايعانداي ساعىم دالام.
گۇلناز:
مەن قازاقپىن قانىممەن، جۇرەگىمەن،
ءسان - سالتىمدى سۇيەمىن، سۇيەمىن مەن.
ب ا ق ورناتىپ، ءوز ءۇيىم، ءوز ەلىمە،
مۇراگەرى بولامىن جەرىمنىڭ دە.
1 - جۇرگىزۋشى
ءيا، بۇل كۇنگە جەتۋ ءۇشىن اتا - بابامىز قانشاما قانىن توكتى، جانىن بەردى. بۇكىل جەرىمىزدىڭ تۇتاستىعىن ساقتاپ ۇرپاعىنا مۇرا ەتتى.
2 - جۇرگىزۋشى
وسى ۋاقىتتار ىشىندە قازاقتىڭ ءور ۇلدارى مەن قىزدارى كوبەيمەسە ازايا قويماپتى. ونىڭ ايعاعى وسىدان 27 جىل بۇرىن ەل نامىسى ءۇشىن جانىن قيعان جەلتوقساندىقتار ەدى.
نۇرتىلەۋ:
جەلتوقسان – تاريحىمدا ايگىلى كۇن،
ەرتتەپ ءمىنىپ ار - وجدان سايگۇلىگىن،
ەرلەرىم ەلدىك ءۇشىن اتاي سالىپ،
ەنشىلەرىن قايتارعان بايگىلى كۇن.
ءاليا:
جەلتوقسان – تاعدىرلارعا ازالى كۇن
قايراعان نامىستارىن ازالى - مۇڭ،
قىرشىنىنان قيىلعان بوزداقتارى،
قالار ماڭگى ەسىندە قازاعىمنىڭ.
جانسايا:
جەلتوقسان - قايسار ەرلىك، قۋاتتى كۇن،
جىگەر وتى مازداعان تۇراقتى ۇعىم.
تاۋەلسىزدىك بيلىگى قولعا قونعان،
تاڭىرىمنەن كەلگەندەي شۋاقتى كۇن.
مارلەن:
جەلتوقسان - جادىمىزدا جاتتالعان كۇن،
جاستارىم جاپا شەككەن ازالى كۇن.
ەركىندىك، ەگەمەندىك، ەلدىگىمدى؛
ەمىرەنە اڭسادى ادامى مىڭ.
كۇي: «سارىارقا»
بەكزات: جانىڭ قاماۋدا قالعاندا، ارىڭ تالاۋعا تۇسكەندە اراشا بولعان تاۋەلسىزدىك!
مەرۋەرت: بارىڭ تونالعاندا، اسىلىڭ جوعالعاندا قايتارىپ بەرگەن تاۋەلسىزدىك!
ءان: «اتامەكەن»
ءمۇعالىم: عاسىرلار بويعى ەزگىگە قارسى تۇرعان قازاق حالقى ماسكەۋدىڭ وكتەمدىگىنە نارازىلىق ءبىلدىرىپ، تابانعا تاپتالىپ بارا جاتقان ءتىلى مەن ءدىنىنىڭ، ۇلتتىق بولمىسىنىڭ ساقتالۋىنا جۇرەك بۇلقىنىسىن بىلدىرگەن 1986 جىلعى جەلتوقسان وقيعاسىنا بيىل 27 جىل تولدى. الاڭعا شىعىپ، ءوز ويلارىن ايتۋعا تىرىسقان قازاقتىڭ ورىمدەي قارۋسىز جاستارىنا مۇزداي قۇرسانعان سولداتتار مەن پوليسيا قىزمەتكەرلەرى قارسى قويىلدى. قىز - جىگىتتەردى اياۋسىز تاياققا جىقتى، تۇرمەگە قامادى. قايرات، ءلاززات، ەربول ءسابيرا سىندى جاڭا عانا ەسەيىپ كەلە جاتقان تال شىبىقتاي جاستارىمىزدىڭ ءومىرى كوكتەي سولدى.
1 - جۇرگىزۋشى:
«ار نامىسىم، قاسىرەتىم قۋانىشىم - جەلتوقسان» وقيعاسىنىڭ قاھارماندارى: قايرات، ءلاززات، ەربول ءسابيرالاردى ەسكە الۋعا ءبىر مينۋتتىك ۇنسىزدىك جاريالانادى.
2 - جۇرگىزۋشى:
تاعدىردىڭ بار قيلى - قيلى كوز جىبەرسەم وتكەنگە،
تاريحىڭ بار تاسقا تۇسكەن تاڭباداي.
ءتاڭىر يەم تىنىشتىعىمدى الماعاي.
جۇبانىشىم قاقتىرعان قاناتىمدى،
ەلىم كۇتكەن وسىناۋ تاۋەلسىزدىك،
جىر بولىپ تۇلەپ ۇشسىن جۇرەگىمنەن!
ءمۇعالىم:
قازاق ەلى ەگەمەندى ەل بولدى،
وزگە ەلدەرمەن تەرەزەسى تەڭ بولدى،
قارقىنىمەن تۋرا تارتىپ كەلەدى،
دوستىق تۋى جەلبىرەپ تۇر جەلبىرەپ،
ەل بولادى مويىنداتار الەمدى
دەپ، ناقتىلاپ ايتا الامىن سەنىممەن!
تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ بولاشاعى سەندەردىڭ قولدارىندا. سوندىقتان ەل ءۇمىتىن اقتاۋ ءۇشىن جاقسى وقىپ، ادال ەڭبەكتەنىپ وتانىنا شىن بەرىلگەن ازامات بولىپ وسىڭدەر دەمەكپىن.
You Might Also Like
