سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 7 ساعات بۇرىن)
تاۋلىكتىڭ جالعىز-اق ساتىندە ءومىر ءسۇرۋ

تۇسكە تامان وياندى. وياندى دا تىڭ تىڭداپ ءبىراز جاتتى. اس ءۇي جاقتان تانىس تابانىڭ تانىس شىجىلى ەستىلىپ، تاناۋىنا تانىس ءيىس كەلدى. «ەشتەڭە وزگەرمەگەن سياقتى، — دەپ ويلادى، — بۇگىن نە تىندىرسام ەكەن؟» ىرگەگە قاراي اۋناپ ءتۇسىپ، كوزىن جۇمدى. «ءوزى، بىردەڭە ىستەيتىن دە ۋاقىت جوق...»

— يلەكتەلىپ جاتا بەرەسىڭ بە؟ بۇل ەندى كەلىنشەگىنىڭ ءار كۇنى ءارقالاي تاپسىرلەيتىن ءشاي سۋىپ قالدىسى ەدى.

— فەيسبۋك نە بولىپ جاتىر ەكەن؟ — دەپ مىڭگىرلەگەن.

— ا؟ — دەدى شىعىپ بارا جاتىپ مويىن بۇرعان كەلىنشەگى.

— ەشتەڭە. ەشتەڭەسىن بالاسىنىڭ تۇپكى بولمەدەن ەستىلگەن باجىلى جۇتىپ قويدى.

«وسىنداي دا ۋايىمسىز ادام بولادى ەكەن-اۋ. شەبەرسىڭ عوي، قۇداي. مەن بولسام تاڭ اتتى، كەش باتتى — دۇنيەنىڭ دۇرمەگىن تۇگەندەيمىن دەپ قايتا-قايتا ۇشتالعان قارىنداشتاي ءمۇجىلىپ تاۋسىلار بولدىم. ال بۇنىڭ تەسىك شۇلىعىن ءبۇتىن شارقايى جازىسىرىپ تۇرسا بولدى، ايتەۋىر...» ىڭىرانا باسىن كوتەرىپ، اياعىن توسەكتەن سالبىراتىپ وتىردى. «ءبىر، ەكى، ءۇش، ءتورت، بەس...» ەكىنشى اياعىندا دا بەس باشپايى بارىنا ءوزى دە تاڭىرقاعانداي. بەت-اۋىزدى بۇراي ىسىپ، سوسىن اتى جوقپەن كوزىنىڭ الدىن سىعىپ تاستادى دا ويۋلى كيىز سۇيرەتپەسىن ءىلىپ الدى. تىرپ-تىرپ، تىرپ-تىرپ باسىپ جۋىناتىن بولمەگە ءوتتى. ەسىك اشقاندا قارسىدان دا ءبىر كىسى كىرىپ كەلە جاتقان. قول جۋعىشتىڭ جاقتاۋىن تايانىپ ايناعا ءۇڭىلدى. ارعى جاقتاعى قيسىق بەتتەۋ، كوزىنىڭ استىنا قالتا بايلانعان جۇدەۋ كىسى دە بۇعان تەسىرەيە قالىپتى. «مۇرتىم اعارا باستاپتى ءا...»

***

— باراسىڭ عوي؟ بۇل قۇلىقسىز باس يزەدى.

— ءوزىڭ-اق بارىپ تۇراتىن ادامسىڭ عوي، ۋاقىتىمەن. الاشاپقىن قىلماي.

— ممم.

توسەكتەن تۇرعالى كەلىنشەگىنىڭ بەتىنە قاراعان جوق. ءقازىر، مىنە، قولىنداعى كەسەسى دە داعدىلى قيمىلمەن اۋزىنا ءوزى كەلىپ-قايتىپ تۇر. بۇل سمارتفون شۇقىلاپ وتىردى. ءوزى راحاتتانا ءتىمتىنىپ، وزگەلەردى: «بىرەسە كۇپسيگەن، بىرەسە كۇڭىرەنگەن نەتكەن ادامدار!» — دەپ ىشتەي سىبايتىنىن قايتەرسىڭ. كوشەدە كورسە تانىماي-بىلمەي وتە شىعاتىن، دۇنيەنىڭ ەكى باسىندا وتىرىپ الىپ، ءناجىس شاشىسىپ وينايتىن ۆيرتۋال دوستارى مەن قاستارىن دا ويلاپ قويادى اراسىندا.

— بولساڭشى ەندى. سەلك ەتە ءتۇسىپ، ەندى اۋزىنا اپارا بەرگەن شايىن الدىنا توگىپ الدى.

— ءوي، قاتىن! شوشىتتىڭ عوي، كىسىنى.

***

جەيدەسىنىڭ ءوڭىرىن تۇيمەلەنىپ تۇرىپ تەرەزەدەن سىرتقا قارادى. «كوكجيەك كورشى ءۇيدىڭ تاساسىندا قالعان مىنا قالادا تاڭنىڭ قالاي اتىپ، كۇننىڭ قالاي باتقانىن كورۋ دە ارمان ەكەن-اۋ». كەڭىردەگىن سوزىپ قارسىداعى ءۇيدىڭ قابات-قاباتىن تىنتە ءسۇزىپ شىقتى. ءۇشىنشى قاباتتاعى بەسىنشى تەرەزەنىڭ الدىندا مىسىق وتىر. «تەرەزەدەن تەلمىرۋدى بۇلار ادامنان ۇيرەنسىن. قىزىق، بۇل بايعۇستار دا ءبىز سەكىلدى قيالى جەتكەنىمەن، اياعى جەتپەيتىن قيانعا ويشا بەزىپ بارا جاتا ما ەكەن؟..»

— كىممەن سويلەسىپ تۇرسىڭ، تاعى؟ ءوزىم ەرتىپ بارايىن با؟ — دەدى كەلىنشەگى. ۇنىندە ابىرجۋ بار.

— جوق ا. جولدى بىلەم عوي. ءدارىم قايدا؟

— ءقازىر... ءقازىر بەرەم. جولدا ەشقايدا بۇرىلماي، ءتۇزۋ بارىپ، ءتۇزۋ قايت. قاعازدارىڭ سول جاقتا... كەلىنشەگى جۇرە سويلەپ، الدەبىر قۇتىنىڭ قاقپاعىن اشىپ، مۇنىڭ الاقانىنا ەكى ءتۇيىر ءدارى سالدى. جۇگىرىپ سۋ الىپ كەلدى. گالستۋگىن بايلاپ بەرىپ، كوستيۋمىن كيگىزدى. ەڭكەيىپ ەتىگىنىڭ باۋىن بايلاپ بەرىپ جاتىر:

— تەز بار. ايتپەسە وزدەرى جەتىپ كەلەدى. ەل-جۇرتتان ۇيات ءتىپتى.

«ءيا، ەل-جۇرتتان ۇيات...» بۇل كۇبىرلەپ ەسىكتىڭ كىلتىن بۇراپ جاتقان.

— ءاي، توقتاي تۇر، — دەدى كەلىنشەگى، — سۋرەتكە ءتۇسىرىپ الايىن.

***

جولدىڭ استىمەن وتەتىن سۋاعار قۇبىرعا بوكسەسى سيماي قالىپ، توڭقاڭداپ جاتقان كىسىنىڭ ارەكەتىن باعىپ از تۇردى دا، قاسىنا تىزە بۇكتى.

— نە ىستەپ جاتىرسىز؟

— سىرعامدى ىزدەپ جاتىرمىن! — دەگەن ايەل ادامنىڭ ءزىلدى داۋىسى كۇڭگىرلەپ ەستىلدى. سوسىن سۋىرىلىپ ءوزى دە شىققان. مۇنى كورىپ مىنا ارەكەتىنەن قىسىلدى ما، الدە كەڭسە ادامىنشا كيىنگەن ەركەكتى الدەكىمگە ۇقساتتى ما ەكەن، ايەل ساسقالاقتاپ ءۇستى-باسىن جوندەي بەردى:

— ءبىز... مۇندا... — دەدى تۋ سىرتىندا شۇقىلانىپ جۇرگەن قىز-كەلىنشەكتەردى كورسەتىپ، — ءوز ەركىمىزبەن سەنبىلىككە شىققان ەدىك...

— باسە، ءوتىپ بارا جاتىر ەم، مىناعان نەتىپ جاتىر ەكەنسىز، — دەدى بۇل يەگىمەن سۋاعاردى نۇسقاپ.

— كومەيىنە قاراي كەتىپ قالعان قوقىستى بەرى شىعارىپ جاتقام عوي.

— ااا. قانە، مەن كورەيىن.

ايەل ا دەپ اۋىز اشقانشا بۇل ەكبەتىنەن ءتۇسىپ، تەسىككە قويىپ كەتتى. اۋەلى قىلتاسىنا دەيىن كورىنبەي قالعان. سوسىن قۇيرىعى قۇبىردىڭ توبەسىنە تىرەلە توڭقايىپ بارىپ تىزەسىن جازىپ ەدى، قارا سانىنا دەيىن سىرتقا شىقتى. ءسويتىپ تاعى بىر-ەكى رەت بۇگىلە سوزالاڭداپ بارىپ وزىمەن بىرگە جارىق دۇنيەگە ءبىر قۇشاق قوقىس الىپ شىققان.

— ءتۇۇۇ كيمىڭىزدەن نە قالدى...

— دۇنيەنىڭ بايلىعى جاتىر ەكەن-اۋ، — دەدى كوزدەرى عانا جىلتىراپ، — تاعى ءبىر سۇڭگىپ شىقسام با ەكەن؟..

— جوق، ويباي. ايەل بۇل جولى الدىن ورايىن دەگەن كىسىشە ارى-بەرى سيپالانىپ ەدى تۇك تاپپادى، بىلەم، باسىنداعى ورامالىن سىپىرىپ الىپ، ىشكى تازا جاعىمەن مۇنىڭ بەت-اۋزىنىڭ شاڭىن سۇرتە باستادى. ەكى يىعىن، كەۋدەسى مەن ارقاسىن، جەڭى مەن ەتەگىن ىسقىلاپ تازالاپ جاتىر. بۇل بولسا جىلانعا اربالعان تورعايداي قالىقتاعان دا قالعان. كەلىنشەكتىڭ جارقىراعان ماڭدايى، تەرشىگەن سۇيكىمدى مۇرىنى، بەتىنە سۋسىپ تۇسكەن شاشتى استىڭعى ەرنىن ءسال قيعاش دۇرديتە بەرىپ «فى» دەپ جەلپىپ قالىپ، ءدال يەگىنىڭ استىنان ەنتىگە تىنىستاعانى كوڭىلىن قىتتىقتاپ ءوتى. «نەتكەن جاراتىلىس! بۇل ءبىر قۇدايەكەڭنىڭ ادىلەتتى ءىسى ەكەن...» — دەپ ويلاپ ۇلگەرگەنى سول ەدى، كەلىنشەك ەندى مۇنىڭ قارسى الدىنا تىزەرلەپ وتىرا قالىپ، شالبارىنىڭ شاڭىن سۇرتۋگە كىرىسكەن.

— ادامدار قىزىق، وسىنشاما قوقسىتۋعا بولا ما ەكەن؟

— ادامنىڭ ءوزى دە قوقىسقا اينالعان عوي. ولاردى دا تازارتاتىن ءبىر قول كەرەك.

— قويىڭىزشى، قايداعىنى ايتپاي. ءسىز بە، قوقىس؟ الدە قوقىسقا اۋناپ جاتقان مەنى مەڭزەپ تۇرسىز با؟ بۇل يىعىن قيقاڭ ەتكىزدى. ەندى بايقادى، بوتەن ەركەك پەن تانىستارىنىڭ توسىن، ەبەدەيسىز ارەكەتىنە ەلىتىپ باسقا قىز-كەلىنشەكتەر دە جينالىپ قالعان ەكەن.

— بالقيا قۇماروۆانا، تاپايدىڭ تال تۇسىندە نە ىستەپ جاتىرسىزدار؟

— نە ىستەۋشى ەك، تازالاپ بەرىپ جاتىرمىن.

— مىنا كىسى كىم؟ — دەدى ىشتەرىندەگى قىلجاقباس بىرەۋى. دەدى دە ءبىردىڭ اۋزىنداعى، ءبارىنىڭ كوزىندەگى سۇراقتىڭ جاۋابىن دا ءوزى سارت ەتكىزدى:

— كىم دەگەنىڭ بىرەۋ بوپ شىقپاسىن... ءسوزدى ەكىنشىسى ءىلىپ اكەتتى:

— بايقاڭىز، بالقيا اپاي، بوتەن ەركەكتىڭ شاڭىن قاعىپ جاتقانىڭىزدى كۇيەۋىڭىز كورىپ قويىپ، ءوزىڭىزدىڭ شاڭىڭىزدى شىعارىپ جۇرمەسىن...

مىنانىڭ كۇيەۋى تۋرالى ايتىلعاندا، ءوزىنىڭ دە كەلىنشەگى ەسىنە ءتۇسىپ، باعانادان بوتەن ايەلدىڭ الدىندا اسا ءبىر ءلاززاتتى تاكاپپارلىقپەن تالتايىپ تۇرعان بۇل اياق استى ءمۇلايىم كۇيگە ەنىپ، اياعىن ەپتى قولدان سىلكە تارتىپ شەگىنە بەرىپ ەدى جاڭاعى قىلجاقپاس:

— ءيباي، شىمشىپ الدىڭىز با؟ — دەپ تاعى ءبىر تۇيرەپ ءوتتى.

نە كەرەك، ويدا جوقتا ۇشىراسقان قىز-قىرقىن تەگىن كۇلكىگە قارىق بولدى دا قالدى. ءبىراق وسى ءسات توپتى كۇلكىنىڭ جىقپىلىنان ەمىس-ەمىس شالىنعانداي بولدى دا، ارتىنشا انىق ەستىلگەن. جەدەل جاردەمنىڭ اششى دابىلى. ءيا، تاياپ قالعان سەكىلدى. بۇل ءاي-شايسىز جالت بۇرىلىپ، زىتا جونەلدى.

گالستۋگى سىرىقتىڭ باسىنا بايلانعان جالاۋداي جەلپىلدەپ، قارسى كەلگەن، قالىپ بارا جاتقان جۇرتتىڭ جانارىن ءىلىپ اكەتىپ، تاپىراقتاپ قاشىپ كەلەدى. تروتۋاردا قولتىقتاسقان ەكى كەمپىر قاپىلىستا سىتىلىپ كەتكەن قالتا قاققىش دەپ ويلاعان شىعار، اۋەلى بۇعان جىرىلىپ جول اشتى دا، ارتىنشا-اق باجىلداپ قالا بەردى. جەدەل جاردەمنىڭ دابىلى دا بىردە ەمىس، بىردە انىق ەستىلىپ وكشەلەپ كەلەدى. «كەپ قالدى-اۋ... ۇستاي المايدى... ءقازىر كوك جەلكەڭنەن ءبۇرىپ تۇسكەندە كورەم... قولعا تۇسسەڭ وتكەن جولعىدان دا سوراقىسى بولادى... و جولى قاتىننىڭ ءتىلىن الام دەپ قۇرىعان ەڭ، ال بۇگىنگىڭ نە تىرتىڭ؟!.» وزىمەن-وزى داۋلاسقان كۇيى قۇيعىتىپ كەلىپ كوشەنى تۇيىقتاي كولدەنەڭ تۇرعان عيماراتتىڭ اشىق ەسىگىنەن ىشكە زىپ بەردى. جەدەل جاردەم قاپتالداعى اۋلالاردىڭ بىرىنە بۇرىلىپ ءوز جونىمەن كەتكەنىن بىلگەن دە جوق.

بۇل كىرگەنى كينوتەاتر بولاتىن. تابالدىرىقتان كۇتىپ العان كەزەكشى:

— بولىڭىز، باستالايىن دەپ جاتىر. كاسسا انا جاقتا، — دەپ ءجون سىلتەدى.

بۇعان دا كەرەگى سول. ەكى-اق اتتاپ جەتىپ باردى. ەكپىنى تاپ بيلەت بەرەتىن تەسىكتەن ارى وتە شىعارداي ەدى.

— قيقوڭىز، — دەدى كاسسير قىز ءىننىڭ اۋزىنداي ويىقتان قىلتيىپ قاراپ.

— كىمدى ايتاسىز؟

— ءفيلمدى ايتام. «قيقوڭىز» دەگەن كينو. بيلەت الاسىز با؟ تەزدەتپەسە انا ءجۇندى بىلەك جەندەتتەر مۇنىڭ ءوزىن قيشا دومالاتارىن ويلاپ ۇلگەردى.

— ءيا... بەرىڭىز... ءبىر بيلەت، — دەدى ءالى دە ەنتىگىن باسا الماعان كۇيى دىرىلدەگەن قولىمەن ءتوس قالتاسىنان اقشا سۋىرىپ جاتىپ...

***

...كادردا جەر شارىنداي دومالاق قي تۇر ەدى. كەنەت ءبىرىن-بىرى وكشەلەي قۋىپ ەكرانعا شىققان ەكى قوڭىز الگى دومالانعان قيعا تالاسا كەتتى. اۋەلى التى اياقتى، قۇرىش ساۋىتتى قۇبىجىقتار جەر شارىنىڭ قوس بۇيىرىنەن كەلىپ قىسقان ەدى، قي-شار دۇلەي كۇشكە شىداماي قاق ءبولىندى. ەندى جاۋلاسقان ەكەۋ بىرەسە مۇيىزدەسىپ، بىرەسە ورتاسىنان وپىرىلىپ، ۇرىس الاڭىنا اينالعان قيدى ۇڭگي ىرەپ، ويناق سالىپ ءجۇر. اقىرى باعاناعى جۇپ-جۇمىر سۇيكىمدى قي جايمالانا شاشىلدى دا قالدى. سول-اق ەكەن مىنا ەكەۋى تۇك بولماعانداي تايعاناي جورعالاپ ەكى جاققا تايىپ تۇردى.

كادرعا ءۇشىنشى قوڭىز كىرگەن. بۇنىڭ دا تۇرقى مەن ءتۇسى جاڭاعى ەكەۋىنەن اۋمايدى. تىرباڭداعان ءجۇرىسى دە. تەك بۇنىڭ ميسسياسى مۇلدەم بولەك ەكەن. ءا دەگەندە اعايىندارى بورشالاپ كەتكەن قيدىڭ ءىرىلى-ۇساقتى ۇگىندىسىن ارتقى جانە ورتاڭعى جۇپ اياقتارىمەن يتەرىپ، تيىسىنشە الدىڭعى ەكى اياعىمەن جەر تىرەي جىلجىپ، اۋدەم جەردەن وتكەن الدەبىر جانۋاردىڭ تۇياق ىزىنە قاراي تاسي باستادى. سودان سوڭ ءىزدىڭ ەرنەۋىنەن ىشكە ۇڭىلگەن. ءىز تۇبىنە قاق سۋى تۇنعان ەكەن. قوڭىز ەش ويلانباي سۋعا كۇمپ بەردى دە، ورتاسىنا دەيىن ءجۇزىپ بارىپ، كەرى قايتتى. ءسويتتى دە سۋ تيگەن دەنەسىمەن الگى ۇيمە-جايما قيدىڭ ۇستىنەن ارى-بەرى وتە باستادى. وسى ارەكەت الدەنەشە رەت قايتالانعان. قوڭىز ەندى داعدى بويىنشا الدىڭعى اياقتارىمەن جەر تىرەپ، ارتقى، ورتاڭعى اياقتارىمەن اجەپتاۋىر دىمقىلدانعان ۇگىندى قيدى شىرەنە يتەرىپ، بىرىكتىرە باستادى. تاعى دا قاق سۋىنا مالشىنىپ كەلدى، تاعى دا ۇيمە قيدىڭ ۇستىمەن ارى-بەرى ءوتتى. ءسويتىپ ابدەن يلەدى. ەڭ سوڭىندا باعاناعىداي ەمەس ۇيىسىپ، جونگە كەپ قالعان قي-كەسەكتى ارتقى اياقتارىمەن ءبىر جاق استىنان كوتەرىپ، مۇيىزىمەن جەر تىرەپ تۇرىپ، الدىڭعى ەكى اياعىمەن كەدىر-بۇدىرىن ىرگەدەن جوعارى قاراي تۇرە قۋىپ سىلاۋعا كىرىستى. وستىگەن از عانا ماشاقاتتان كەيىن قي دا دومالانىپ جولعا تۇسكەن.

بۇل تاعى ءبىر قىزىققا تاڭ قالدى. باسى سالبىراپ، الدىڭعى ەكى اياعىمەن جەر تىرەپ، ارتقى ءتورت اياعىمەن تاۋداي قيدى دومالاتقان وجەت قوڭىزىڭىز ءبىراز جۇرگەن سوڭ توقتاي قالىپ، ءوزى يتەرىپ كەلە جاتقان كەسەكتىڭ ۇستىنە شىعاپ، ءتورت تاراپقا بارلاي قاراپ، باعىت-باعدارىن ءبىر پىسىقتاپ الادى ەكەن. سويتەدى دە ارى قاراي ساپارلايدى...

قيقوڭىزدىڭ ۇزاق تا ازاپتى ساپارى نەمەن اياقتالعانىن بۇل كورە العان جوق. پىس-پىس ەتىپ ۇيىقتاپ وتىرعان جەرىنەن قاسىنداعى كىسى ءتۇرتىپ وياتتى. فيلم اياقتالىپ، جۇرت دابىرلاپ سىرتقا شىعىپ جاتىر ەكەن. «قيقوڭىز مۇراتىنا جەتتى مە ەكەن؟» — دەپ ويلادى. ويلادى دا ەسىنەدى.

***

ۇيگە كەشتەتىپ جەتكەن. كەلىنشەگى تىمىرايىپ قارسى الدى. ادەتتەگى ايقاي-ۇيقايى ۇشتى-كۇيلى. بۇل دا ءلام-ميمسىز سىلق ەتىپ وتىرا كەتىپ ەدى، كىشى ۇلى ەڭبەكتەپ كەلىپ اياعىنا جارماستى. تىرمىسا ورمەلەپ تۇرەگەلدى دە، اكەسىنىڭ تىزەسىنەن يىسكەدى. بويىنىڭ جەتكەن جەرى سول عانا. قالت-قۇلت ەتىپ قۇلاعالى تۇر. بالاعىنا وراتىلعان كىشكەنتاي پەرىشتەنى بۇل «ءاۋپ» دەپ كوتەرىپ الىپ، قۇشاعىنا باسىپ، قۇشىرلانىپ تۇرىپ يىسكەدى. «پاح، شىركىن! پەيىشتىڭ جۇپارى عوي، مىناۋ. اڭقىپ تۇر!» — دەگەن سودان سوڭ. قۇشىرى قانباي يىسكەي بەردى، يىسكەي بەردى. يىگەن سايىن بويى بۋسانىپ، جەڭىلەيىپ بارادى. قۇددى بالا كورمەگەندەي ءوپتى-اي كەلىپ. قارا تاستىڭ بورشا ۇگىلگەنىن ءسابي دە سەزسە كەرەك، كىشكەنتاي قولدارىمەن بۇنىڭ شاشىنان، كوزىنىنەن، مۇرنىنان ۇستاپ كورىپ، سوسىن بەت-اۋزىن سىلەكەيلەپ سۇيە باستادى. وسى كەزدە ەسىكتىڭ قوڭىراۋى شىلدىر ەتە تۇسكەنى ەدى، كەلىنشەگى ارشىپ جاتقان كارتوبىن تاستاي سالىپ تۇرا جۇگىردى:

— ءوزىم اشام... جۇرەگى سۋ ەتە ءتۇستى. سەزگەندەي-اق اق حالاتتى ءجۇندى قول جەندەتتەر ساۋسىلداپ كىرىپ كەلە جاتقان...

ال بۇل ۋاقىتتا فەيسبۋك تۇرعىندارى قيسىق بەت، مۇرتتى، جۇدەۋ ءوڭدى، ءبىراق جوندەم كيىنگەن ەر ازاماتتىڭ جاعدايىن قىزۋ تالقىلاپ جاتقان ەدى. «كورگەن بىرەۋ-مىرەۋ بولسا حابارىن بەرسەڭىزدەر ەكەن»، — دەپ تەلەفون ءنومىرىن جازىپ، سۋرەتىن قوسا جاريالاعان كەلىنشەگىنىڭ ايتۋىنشا پسيحياتريالىق ورتالىقتا تىركەۋدە تۇرعان كورىنەدى. تۇستە ۇيدەن شىعىپ كەتكەن.


You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما