InfoHub Logo

جاڭا جىلدان كەيىنگى ءبىر اپتاعا جۋىق دەمالىس كوزدى اشىپ-جۇمعانشا زۋ ەتىپ وتە شىقتى. جۇمىستىڭ العاشقى كۇنى-اق جوعارى جاقتان كەلىپ تۇسكەن شۇعىل حابارلاما جەرگىلىكتى باسقارۋ ۇكىمەتىن ابدەن ابىگەرگە سالدى. وبلىس اكتيۆتەرى تايلى-تۇياعىمەن جينالىپ وتكىزگەن وتىرىس سول كۇنى-اق قالا، اۋدان، باسقارما، ورتالىق، ءبولىم، بولىمشەلەرگە قۇلديلاي جالعاسىپ، تولىقتاي ءبىر تاۋلىككە ۇلاسىپ كەتتى. جينالا قالىپ اقىلداستى، باس يزەسىپ قۇپتاستى، قويان-قولتىق جۇپتاستى، قول بەرىستى، قول الىستى...

ەرتەڭىندە-اق ادەتتەگى جۇمىس كۇندەرى اۋزى-مۇرنىنان شىعىپ، شەندى-شەكپەندىلەرگە لىق تولىپ وتىراتىن كەڭسەلەر قاڭىراپ بوس قالدى دا ءبارى جاپپاي كوشەگە شىعىپ كەتتى. ارينە، كوشەگە دەگەندە الدە ءبىر نارازىلىق شەرۋى نەمەسە ميتينگكە شىقتى دەپ ويلاپ قالماڭىزدار. ءبىزدىڭ قالادا ونداي بولمايدى. بولعان كۇننىڭ وزىندە بۇعىپ قالاتىن باسشىلار مەن اتقوسشىلار قالايشا جايلى-جۇمساق كەڭسەلەرىن بوس قالدىرىپ، دالاعا شىعادى؟

ۇلكەن كىسىنىڭ ارقاسىندا بەيبىت مامىراجاي كۇن كەشىپ، تۇراقتى دامۋعا نيەتتەنىپ، بىرنەشە جىل بويى ءبىر ورىندا توقتاپ، تىنىش قانا مۇلگىپ تۇرعان جەرگىلىكتى ولكەدە ونداي الابوتەن الاۋىزدىق دەپ سانالاتىن بەتبۇرىس بولا قويۋى ەكىتالاي. بولعان كۇننىڭ وزىندە ەل مەن جەردى باسقارىپ وتىرعاندار شىعا ما ەكەن، ونداي ميتينگ پەن شەرۋگە. بىلتىر ءبىر ءسابيىن كوتەرىپ، بەس-التى بالاسىن شۇبىرتا جەتەكتەپ، ونشاقتى انا توپتاسىپ كوشەگە شىققان. “اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەك قايدا؟” — دەپ. وسىلايشا، جاي عانا الۋعا ءتيىس جاردەماقىسىن تالاپ ەتكەننىڭ وزىندە ولارعا بەس قارۋى ساي اسكەر مەن پوليسەيلەرىن جىبەرىپ، وزدەرى قورىققانىنان اكىمدىكتىڭ جەرتولەسىنە كىرىپ كەتىپ، ماڭدايلارىن ءتۇيىستىرىپ ءۇنسىز تۇرا قالىپ ەدى عوي. ولار تەك بىرلىگى جاراسىپ كوشە تازالاۋعا عانا شىعا الادى. بۇل جولى دا جاپپاي سەنبىلىككە شىققان بەتى بولاتىن.

جەرگىلىكتى ۇكىمەتتىڭ ورتالىعى سانالاتىن اجەپتاۋىر ءىرى قالادا كوشە كوپ قوي. ونىڭ ءبارىن جونگە كەلتىرەمىن، قوقىستان جانە باتتاسىپ باسىپ قالعان اق قار مەن كوك مۇزدان تازارتامىز دەۋ اڭىز بولار. ات توبەلىندەي شەندى-شەكپەندىلەر قامپيعان قارىندارىنىڭ ءوزىن زورعا كوتەرىپ جۇرگەندە، ونداي اۋىر جۇمىستان تيتىقتاپ، زورىعىپ ولمەي مە؟ سول سەبەپتەن، ولاردىڭ جانتالاسا تازارتۋعا دەن قويعان جەرلەرى اۋەجايدان باستالىپ، اكىمدىك پەن بيلەۋشى پارتيا كەڭسەسى تۇرعان عيماراتقا دەيىنگى ارالىق قانا. سول ماڭدا تۇرعان ءبىر مەكتەپ پەن ەمحانا بار. وعان باراتىن جەردى دە تازارتۋ كەرەك. قالا ششارۋاشىلىعى كۇندەلىكتى تازارتقان بولىپ جۇرسە دە بۇل جولى ولار ەشكىمگە سەنبەدى. وزدەرى كىرىسپەسە، وزگەلەر بىردەمە بۇلدىرەتىندەي كۇماندانىپ، بار شارۋانى كوزدەرىمەن كورىپ، قولدارىمەن ۇستاعىلارى كەلدى. نەگە؟

ايتايىن، بۇل قالاعا ەل استاناسىنان ۇلكەن كىسى ءوزى كەلگەلى جاتىر. ال، ول كىسىنىڭ ارالاپ كورەتىن، بارىپ باس سۇعاتىن جەرلەرى مۇنتازداي تازا، كورسە كوز تويارلىقتاي اسەم بولۋعا ءتيىس. سول ءۇشىن جەرگىلىكتى باستىقتار وزدەرى باستاپ، حالقى قوستاپ، كوشە تازالاۋعا كرىسكەن.

جەرگىلىكتى ۇكىمەتتە شاعىن ءبولىم باسقاراتىن سايلاۋ كوشە بويىنداعى تۇرعىن ۇيلەردىڭ قاسىنان وتەتىن كۇرە جولدى تازالاۋعا ارىپتەستەرىمەن بىرگە قىزۋ كىرىسىپ جاتىر ەدى:

— حا، حا، حا! مىنا سايلاۋدىڭ مىقشىڭداپ جۇرگەن ءتۇرىن قاراساڭشى-ەي! جاقسىلاپ تازالا-ەي، مەنىڭ اۋلامدى! — دەپ، گۇجىلدەگەن ءبىر تانىس داۋىس تاس توبەسىنەن ەستىلدى.

جوعارىعا جالت قارايمىن دەگەندە، باسىنداعى قۇلاقشىنى جەرگە ءتۇسىپ كەتىپ ەدى، الگى گۇجىلدەك تاعى دا قارقىلداپ كۇلدى. جوعارى جاققا قاراسا، قۇرداسى جايلاۋ ەكەن. بەسىنشى قاباتتاعى بالكوندا تەمەكى تارتىپ تۇر.

— ۇلكەن كىسى ءبىزدىڭ ءۇيدىڭ جول جيەگى جاعىن عانا ەمەس، كىرەبەرىس جاعىن دا كورەمىن دەۋى مۇمكىن عوي. بالكىم، ءبىزدىڭ ءۇيدى ءبىر اينالىپ ءوتىپ، اكىمدىككە باراتىن شىعار. كۇڭگەيىن عانا ەمەس، تەرىسكەيىن دە ەسكەرىپ، اينالدىرا تازارتىڭدار-ەي! - دەپ، قارق-قارق كۇلدى دە، ارى قاراي كىرىپ كەتتى.

سايلاۋ قاسىنداعى قولاستىنداعىلارىنان ءبىر قىسىلىپ، ۇستىنەن قارايتىن باسقارما باسشىلارىنان تاعى يمەنىپ، ەشتەڭە دەي المادى. بار قولىنان كەلگەنى ىشتەي ءبىر سىباپ، كىجىندى دە قويدى. سوندا دا سىرتتاي سابىرلى كەيىپ تانىتىپ، جايبىراقات ءتۇر جاساپ الدى دا، قار كۇرەۋىن جالعاستىرا بەردى.

ۇلكەن كىسى كەلەردەن ءبىر كۇن بۇرىن قاربالاس جۇمىس ودان ارى قىزا ءتۇستى. ىشكى ساياسات پەن مادەنيەت باسقارماسى قىزمەتكەرلەرى جانە بيلەۋشى پارتيانىڭ بەلسەندىلەرى الگى تەمەكى تارتقىش جايلاۋدىڭ ۇيمەن قاتارلاس تۇرعان ەسكى تۇرعىنجايلاردىڭ الا-شۇبار بولىپ، ايعىزدالىپ كەتكەن كۇنگەي جاق قابىرعالارىن ارلەۋمەن اينالىستى. كونەتوز بالكوندارىن سىرلاپ ەدى، اجەپتاۋىر جاڭارىپ، جايناپ شىعا كەلدى. بۇل شارۋا اياقتالعانىمەن كەلەسى ماڭىزدى ىستەر تاعى دا العا شىعىپ، شارۋا شاشەتەكتەن تۋىپ جاتتى.

ەندى، اسپاننىڭ اشىق بولۋى، ۇلكەن كىسى كەلىپ-كەتكەنشە قار جاۋىپ كەتپەۋى ءۇشىن ءدىن قىزمەتكەرلەرى قالاداعى ءداستۇرلى دىندەردىڭ بىرنەشە عيباداتحانالارىنا ءبولىنىپ الىپ دۇعا وقىدى. ءىشىنارا اكىمدىكتىڭ ارنايى تاپسىرماسىمەن قالا شەتىندەگى باقسى-بالگەرلەرگە بارىپ، قوبىز تارتقىزىپ، جىن-پەرىلەر شاقىرىپ قارلى بوراننىڭ الدىن الۋعا تىرىستى. ولاردىڭ بۇل ارەكەتتەرىن كەيبىر اسىرە دىنشىلدەر “جاراتۋشىعا سەرىك قوسۋ، شيرك” دەپ سىناپ-سوكسە دا، شەنەۋنىكتەر وعان پىسقىرىپ تا قاراعان جوق. جەرگىلىكتى شەندىلەر ءۇشىن ەڭ باستىسى، ۇلكەن كىسىگە سەرىك قوسپاسا بولدى، قالعانى، دالباسا بولسا كەرەك. ءارتۇرلى سەنىم-نانىمداعىلاردىڭ سان الۋان دۇعا-تىلەكتەرىنىڭ اسەرى بولعان-بولماعانىن كىم ءبىلسىن. ابىروي بولعاندا، سارى شۇناق اياز قانشا قىسسا دا اسپان شايداي اشىق تۇردى. مەشىت يمامدارى مەن شىركەۋ پوپتارى ونى ۇلكەن كىسىنىڭ نۇر شاپاعاتىنىڭ ارقاسى دەپ حالىققا ءتۇسىندىرىپ قويدى.

قالا اكىمدىگى قىزمەتكەرلەرى مەكتەپ، كوللەدج، جوعارى وقۋ ورىندارى مۇعالىمدەرى، وقۋشى، ستۋدەنتتەر جانە مەديسينا ماماندارىمەن بىرگە قاردان تازارتىلعان قارا جولدىڭ ەكى جاق جيەگىنە قاز-قاتار ءتىزىلىپ كۇنى بويى رەپەتيسيا جاسادى. ولارعا وزدەرىنە جۇكتەلگەن شارۋالارىن مەرزىمىنەن ءتورت ساعات بۇرىن بىتىرگەن بيلەۋشى پارتيا مۇشەلەرى مەن جاس ورەن قاناتىنىڭ بەلسەندىلەرى كەلىپ قوسىلدى. سونىمەن اۋەجايدان اكىمدىككە دەيىن سوزىلىپ جاتقان كۇرە جولدىڭ قوس جيەگى ساپ تۇزەگەن ادامدارعا لىق تولدى.

ساقىلداعان سارى ايازعا قاراماستان رەپەتيسيانى ىڭىرگە دەيىن جالعاستىردى. “جاساسىن، ۇلكەن كىسى!”، “العا، ءبىزدىڭ ولكە!” دەگەن ۇرانداردى ءتۇرلى داۋىستارمەن قوسىلىپ، ايعايلاي-ايعايلاي تاماقتارى قارلىقتى. بارىنە ەرتەڭ تاڭ سارىدە كەلىپ، جول بويىنداعى ورىندارىندا تاپجىلماي تۇرۋدى مىندەتتەگەن باس ۇيىمداستىرۋشى:

— ەگەر، كىمدە كىم ۋاقىتىندا كەلمەسە، ءدال بۇگىن تۇرعان ورنىنا جايعاسپاسا، ول ادام قانداي قىزمەتتە ەكەندىگىنە قاراماستان جۇمىستان شىعارىلادى. سولاي ەتۋگە تۋرا كەلەدى. ويتكەنى، بۇل اسا ماڭىزدى ساياسي ءىس-شارا. سوندىقتان، وسىندا جينالعانداردان ءبىرىڭ دە قالماي كەلىپ، قولدارىڭداعى پلاكاتتارىڭدى ۇستاپ، ۇرانداتىپ تۇراسىڭدار! ال، ەندى ۇيلەرىڭە قايتىڭدار! داۋىستارىڭ تۇنىق ءارى اۋەزدى شىعۋى ءۇشىن ۇيلەرىڭە بارعان سوڭ تاماقتارىڭدى سودا قوسىلعان جىلى سۋمەن شايىڭدار! تاڭەرتەڭ ارانىڭ بالى قوسىلعان ءشاي ءىشىپ جانە ءبىر-بىر شيكى جۇمىرتقا جۇتىپ الىپ كەلىڭدەر! — دەپ تاپسىرما بەردى.

وسى ساتتە جەرگىلىكتى ۇكىمەت ورداسىندا دا قىزۋ دايىندىق ءجۇرىپ جاتتى. قالاداعى ەڭ بەلدى ەكى تەاتردىڭ اتتارىنان ات ۇركەتىن رەجيسسەرلەرى ەل استاناسىنان كەلگەن ورتالىق اپپاراتتىڭ قىزمەتكەرلەرىمەن بىرلەسىپ، ماڭىزدى ساياسي قويىلىم ازىرلەپ جاتتى. قويىلىم دەيتىندەي-اق بار. ۇلكەن كىسىنى اۋەجايدا قارسى الاتىندار مەن جەرگىلىكتى ۇكىمەت ورداسىنداعى جيىندا ءسوز سويلەيتىندەردى قىزۋ دايىندىقتان وتكىزىپ جاتتى. اكتيۆ جينالىسىندا الدىڭعى قاتارعا وتىراتىنداردى بۇرىن-سوڭدى “جىگىت سۇلتانى” بايقاۋىندا توپ جارعان جاستار مەن جاسامىس ەركەكتەردەن جانە ءارتۇرلى “ەڭ سۇلۋ ارۋ”، “تەڭدەسى جوق ميسس” كونكۋرسىندا جەڭىمپاز بولعان قىز-كەلىنشەكتەردەن جاساقتاپ قويدى. ولارعا تەك قانا بولماشى عانا جىميىپ، قۋانا كۇلىمسىرەپ وتىرۋ تاپسىرىلدى. ال، بەتالدى ىرجالاقتاپ كۇلۋگە دە، قاباق ءتۇيىپ تۇكسيۋگە دە قاتاڭ تيىم سالىندى.

ورتالىق اپپاراتتان كەلگەندەر جيىندا ءسوز سويلەيتىندەرگە وزدەرى دايىنداپ اكەلگەن ماتىندەردى جاتتاتىپ الەك. اركىمنىڭ وزىندىك ويى مەن شىنايى ءسوزى ەمەس، بىرەۋلەردىڭ دايىنداپ بەرگەن جاساندى جالعان بىردەمە بولعاندىقتان با، كولەمى ەكى-ۇش بەتتىك قانا ءماتىندى يگەرۋ دە وڭاي شارۋا ەمەس ەكەن. ودان گورى “قوبىلاندى باتىر” نەمەسە “الپامىس باتىر” جىرىن تۇگەلدەي جاتتاپ الا سالۋ وپ-وڭاي سەكىلدى كورىندى.

كاسىپكەر، دارىگەر، مەكتەپ ءمۇعالىمى جانە كىتاپحاناشى تورتەۋى بەرگەن ءماتىندى لەزدە جاتتاپ الا قويدى. تەكسەرگەن كەزدە مۇدىرمەي ايتىپ بەرە الدى. ورتالىقتان كەلگەن ۇيىمداستىرۋشى قاعازداعى ماتىنگە قاراپ تۇرىپ، الگىلەردىڭ ءار بىرىنە جاتقا ايتقىزىپ كورىپ ەدى. ولار وتە مۇقيات جاتتاعاندارى سونشالىق، ءۇتىر، نۇكتە قويىلعان جەردىڭ وزىندە ءتيىستى پاۋزانى الىپ، بارلىق تالاپتى مۇلتىكسىز ورىنداپ شىقتى. ىشىندەگى ەڭ مىقتىسى كىتاپحاناشى ەدى. ءبىراق، ونى ورتالىقتان كەلگەن ۋاكىل ونشا ۇناتپادى دا ورنىنا اي دەسە اۋزى، كۇن دەسە كوزى بار، ءوزى جاس ءبىر قىزدى الدىرىپ، ءسوزدى الگىگە جاتتاتىپ ءبىراز ۋاقىتتى زايا كەتىردى. قازاقشا سويلەيتىن وزگە ۇلتتىڭ وكىلىن بۇكىل ولكەنى شىر اينالىپ ىزدەگەندەر ەشكىمدى تاپپاي بوس كەلدى. ونى ەستىگەن اكىمنىڭ ورىنباسارى تاس-تالقان بولىپ اشۋلاندى:

— ءاي، الگى تيان، پاك دەگەندەر قايدا؟

— ولار الماتىعا كوشىپ كەتىپتى.

— شنايدەر بار ەمەس پە؟

— ەكى جىل بۇرىن گەرمانياعا كەتىپ قالىپتى.

— ءوزىمىزدىڭ الەكساندر شە؟

— ەكى اپتا بۇرىن رەسەيگە كوشىپتى عوي.

— قوي-ەي! كوللەدجدىڭ ديرەكتورى كىم ەدى؟ — دەپ اكىمنىڭ ورىنباسارى ەسىمىن ەسىنە تۇسىرە الماي تۇر ەدى:

— سۆەتلانا ماركوۆنا! — دەدى، كومەكشىسى.

— ەندى، سول بار ەمەس پە؟ ءبىلىپ تۇرىپ نەگە الا كەلمەدىڭدەر؟

— باردىق قوي، وعان دا...

— كەلمەيمىن دەي مە، نە؟

— جوعا، كەلەر-اق ەدى...

— نە بولىپ قالىپتى؟

— قازاقشانى ۇمىتىپ قالىپتى.

— ءاي، ول قازاق اۋىلىندا وسكەن قىز ەدى عوي. الباستى باستى ما، ونى، نەگە ۇمىتادى، ا؟

— وعان ءبىز دە سولاي دەپ ەدىك، ءوزىمىزدى كىنالاي جونەلدى عوي.

— نە دەپ؟

— قالادا بارلىق قازاق ورىسشا سويلەيدى. اۋىلعا بارسام، ءبارى كوشىپ كەتىپتى، يەن تۇر. سوڭعى بەس جىل بويى قازاقشا سويلەسەتىن ادام تاپپاي اقىرى، ۇمىتىپ تىندىم دەپ ءوزىمىزدى ۇرسىپ-ۇرسىپ قۋىپ شىقتى.

اكىمنىڭ ورىنباسارى امالى تاۋسىلعانداي ەكى يىعىن قومداپ تۇردى دا قالدى. وسى ساتتە ورتالىق اپپاراتتان كەلگەن ۋاكىل زالدىڭ شەتىندە تۇرعان قىسىق كوز، شاشى تىكىرەيگەن ارىق قارا جىگىتتى شاقىردى دا:

— قازاقشا بىلەسىڭ بە؟ — دەپ سۇرادى.

— ارينە، بىلەمىن. قازاقپىن عوي.

— بارەكەلدى! ەرتەڭ سەن كورەي ۇلتىنىڭ وكىلى بولىپ ءسوز سويلەيسىڭ. ءتۇرىڭ ۇقساپ تۇر ەكەن.

— قويىڭىزشى اعاسى، ءازىلىڭىز بە؟ مەنىڭ قازاق ەكەنىمدى ءبارى بىلەدى، ۇيات قوي.

— ەشتەڭە ەتپەيدى. كەيىن جەرگىلىكتى جۇرتقا ءاتى-جونىن مودەراتور قاتە جاريالاپ جىبەردى دەگەندەي ءبىر سىلتاۋ ايتا سالامىز. باستىسى، ۇلكەن كىسى سەنى تانىمايدى عوي. بولدى! — دەپ، ماسەلەنى دەرەۋ شەشە سالدى.

بارىنەن قيىنى، جەرگىلىكتى ۋنيۆەرسيتەتتەگى ەڭ جاس پروفەسسوردى كوندىرۋ بولدى. ول ءۇشىن ءتۇن جارىمى اۋعانشا داۋلاسۋعا تۋرا كەلدى. اقىرى ەڭ سوڭىندا:

— مەن بىرەۋدىڭ جازىپ بەرگەن ءسوزىن جاتتاپ ايتا المايمىن. نە ايتارىمدى ءوزىم بىلەمىن. سوندىقتان، ماعان رەپەتيسيانىڭ قاجەتى جوق! ءوز ويىمدى اشىق بىلدىرۋگە مۇمكىندىك بولماسا، نە ءۇشىن سويلەمەكپىن! — دەپ، جاس پروفەسسور شورت كەستى.

— ۇلكەن كىسىنىڭ الدىندا ءسوز سويلەۋ دەگەن زور قۇرمەت ءارى اسا جاۋاپتى ماسەلە. ەكىنىڭ بىرىنە بەرىلە سالمايتىن ب ا ق. ول جەردە اركىم ءوز بىلەرمەندىگىمەن نە بولسا، سونى بەتالدى ايتپايدى. ءبارى ءبىز جاساعان باعدارلاما بويىنشا وتۋگە ءتيىس — دەپ، ورتالىق اپپاراتتىڭ وكىلى قويمادى.

— ءسىزدىڭ مۇنىڭىز باعدارلاما ەمەس، سەناريي عوي. مەن اكتەر ەمەسپىن. ءسىز دايىنداعان ءماتىندى نەگە جاتتاپ ايتۋىم كەرەك؟ ونىڭ ۇستىنە مەنىڭ تۋعان قالامدى ءسىز ۇلكەن كىسىنىڭ اتىمەن اتاۋدى ماعان جۇكتەپ وتىرسىز. مەن كەلىسپەيمىن. جازعان ماتىندەرىڭىز ۇنامايدى. “ءسىزدىڭ دانا باسشىلىعىڭىزدىڭ ارقاسىندا...”، “ءسىز بولماعاندا، ءبىز قوڭىز تەرىپ كەتەر ەدىك” دەي مە، نە بۇل؟! نەتكەن جاعىمپازدىق؟ ءوزىڭىز ايتىڭىز ەندەشە! — دەپ، الگى جاس جىگىت شىعىپ جۇرە بەردى.

اپپارات قىزمەتكەرلەرى الدىن الا بەكىتىلگەن باعدارلاماسىنا ءسال وزگەرتۋ ەنگىزىپ، ونىڭ ورنىنا ەڭ قارت پروفەسسور شاقىرىلدى.

— ول اقساقالدارىڭ الگىندەگىدەن وتكەن قىرسىق بىرەۋ بولىپ شىقپاسىن. دۇرىس ادام با، ءوزى؟ — اپپاراتشىلاردىڭ ءبىرى اكىمنىڭ ورىنباسارىنان سۇرادى.

— سەنىمدى كىسى. ءبىزدىڭ اقساقالدار جاقسى عوي. نە ايتساڭ دا، “ءلاپپايلاي” بەرەدى — دەدى، اكىمنىڭ ورىنباسارى شالداردىڭ كونبىستىگىن ماقتان ەتىپ.

ايتسا ايتقانداي-اق ەكەن. شال دايار ءماتىندى كوز جۇگىرتىپ وقىدى دا دەرەۋ اينا-قاتەسىز ايتىپ بەردى. اراسىندا، ونى تۇرلەندىرىپ، ۇلكەن كىسىگە ايتىلاتىن ماداقتىڭ بوياۋىن قانىق ەتە تۇسەتىن ءسوز تىركەستەرىن قوسۋدى ۇسىندى.ونىسى اپپاراتشىلاردىڭ كوڭىلىنەن شىعىپ، ولاردى قۋانتىپ تاستادى. سونىمەن، ءبارىنىڭ كوڭىلدەرى جاي تاپتى.

اپپارات وكىلدەرى مەيمانحاناعا بارار جولدا اكىمنىڭ ورىنباسارىنان:

— اقساقال مالەدەس ەكەن. ءومىر بويى ۇستازدىق ەتكەن كىسى مە؟ — دەپ سۇرادى.

— سوۆەت كەزىندە وبكومنىڭ يدەولوگيا جونىندەگى حاتشىسى بولعان. كومپارتيا تاراعان سوڭ پروفەسسور بولىپ، شاكىرت تاربيەلەپ ءجۇر.

— باسە، كورىنىپ تۇر. التىننىڭ سىنىعى ەكەن عوي. ال، اناۋ ەڭ جاس پروفەسسورىڭ وپپوزيسيا وكىلى سەكىلدى عوي. قالاي ونداي ادامدى باقىلاۋعا الماي جۇرسىڭدەر؟ — دەپ، اپپاراتشى كەيي سويلەدى.

— و، نە دەگەنىڭىز، باسەكە! بىزدە وپپوزيسيونەرگە ورىن جوق. ول “بولاشاق” تۇلەگى، ەشبىر پارتياعا مۇشە ەمەس.

— قايدام، تىم بىربەتكەي ەكەن. ەرتەڭ اكتيۆتەر جينالىسىنا جولاتپاڭدار! ءبىزدىڭ جوسپارىمىزدى ءبۇلدىرىپ، سىن-سوگىس بىردەمەلەر ايتىپ نەمەسە قىڭىر-قيسىق سۇراق قويىپ، ىڭعايسىزدىق تۋدىرىپ جۇرمەسىن!

— ماقۇل، باسەكە! — دەدى، اكىمنىڭ ورىنباسارى ەلپەڭ قاعىپ.

سول ءتۇندى اكىم-قارالاردىڭ ءبىرازى ۇيقىسىز وتكىزدى. ورتالىق اپپاراتتان كەلگەندەر مەن ەكى رەجيسسەر، جيىندا ءسوز سويلەيتىندەردىڭ دە ۇيقىلارى قاشتى. ەڭ قارت پروفەسسور دا قاتتى تولقىپ، وياۋ جاتتى. “ۇلكەن كىسى ءسوزىمدى ۇناتىپ، جەكە قابىلداۋىنا شاقىرسا، بەك جاقسى بولار ەدى. جالعىز ۇلىمنىڭ قىزمەتتە وسۋىنە ءبىر سەپتىگىم تيسە...” دەپ ويلاعان سايىن ءتۇن ۇيقىسى ءتورت ءبولىندى.

اكىمنىڭ ورىنباسارى دا وسى جولى كوزگە ءتۇسىپ، كوڭىلدەن شىقسا، ۇلكەن كىسى ۇناتسا، ءمينيستردىڭ نەمەسە اكىمنىڭ تاعىنا جارماسا كەتۋدەن دامەلى. شاعىن عانا ءبولىمنىڭ قوزى قارىن باستىعى سايلاۋ دا كىرپىك ايقاستىرماعان كۇيى تاڭدى قارسى الدى. ونىڭ دا كوكەيىن تەسكەن ءمانساپ. “پروۆينسيادان كەتىپ، ورتالىققا جەتسەم، مينيسترلىكتىڭ ءبىر دەپارتامەنت باسشىلىعىنىڭ تىزگىنى قولىما تيسە، ارى قاراي...” — دەپ، اھىلاپ، دوڭبەكشۋمەن بولدى.

جيىندا ءسوز سويلەيتىندەر دە قاتتى قوبالجىپ، ۇيقىلارى شالا بولدى. سوزدەرىن جاڭىلماي ايتىپ، باستىقتارىنا جاقسا، جاعدايلارىنىڭ جامان بولمايتىنىن ىشتەرى سەزەتىن سەكىلدى.

ۇلكەن كىسى باس سۇعادى دەلىنگەن مەكتەپ ديرەكتورى دا قاتتى قوبالجىپ، ۇيقى-كۇلكىدەن ايىرىلدى. وسى جولى ءبارى ءساتتى وتسە، ول ءبىلىم باسقارماسىنىڭ باستىعى بولۋدان دامەلى. سول ءۇشىن بۇگىن كۇنى بويى قانشاما اۋىرە-سارساڭعا ءتۇستى دەسەيشى.

وقۋشىلار مەن ۇستازدارمەن كەزدەسۋ وتكىزەتىن زالداعى ورىندىقتاردىڭ ءبىرى دە ۇنادىم. ديرەكتور شارۋاشىلىق جونىندەگى ورىنباسارىن شاقىرىپ:

— ۇلكەن كىسى كەلگەندە وتىراتىن ءبىر جاقسى جۇمساق ورىندىق تاۋىپ اكەلىپ مۇندا قويشى! — دەپ تاپسىرما بەردى.

ول كۇنى بويى كەڭسە تاۋارلارى مەن ءۇي جيھازدارى ساتىلاتىن دۇكەندەردى شارلاپ ەشتەڭە تاپپاي كەلدى. ديرەكتوردىڭ ابدەن باسى قاتتى. كورشى مەكەمەلەردەن ءبىرلى-جارىم ورىندىقتاردى سۇراپ اكەلىپ، ورىنباسارى كورسەتكەن كرەسلولار ۇنامادى. وتە كەرەمەت ءبىر ورىندىقتى ديرەكتور ءبىر جەردەن كورگەنى كەنەت ەسىنە ءتۇستى. وتكەن كۇزدە جاڭادان سالىنعان جۇقپالى ىندەتتەر ديسپانسەرىنىنىڭ اشىلۋ سالتاناتىنا بارعاندا باس دارىگەردىڭ كابينەتىنەن كورگەن. دەرەۋ ورىنباسارىن ديسپانسەرگە جونەلتتى. وبالى نەشىك، اكەلدى، ەكى كۇننەن كەيىن قايتاراتىن بولىپ، كەلىسىپتى. تازالاۋشى ايەلدى شاقىرىپ:

— مىنا ورىندىقتى جاقسىلاپ تازارتشى! ەرتەڭ ۇلكەن كىسىنىڭ وتىراتىن كرەسلوسى عوي! — دەپ ەدى، ءوزى دە كوكبەت قاتىن ەدى، تازالاۋشى:

— سىزدەر وقۋشىلار مەن ۇستازدار ورتاسىنا تۋبەركلەز ديسپانسەرىنەن ورىندىق اكەلىپ، اۋرۋ تاراتقالى وتىرسىزدار. الدىمەن، ماعان ودان كەيىن وزگەلەرگە، ەڭ سوڭىندا ۇلكەن كىسىگە دە اۋرۋ جۇعادى. ەرتەڭ مەن مۇنى بارلىعىنىڭ كوزىنشە ايتامىن! — دەپ بۇلقان-تالقان بولدى.

ديرەكتوردا زەرە قالمادى. تازالاۋشى ايەلدى الداپ-سۋلاپ، وعان سۋ جاڭا تەلەديدارمەن قوسا ازىن-اۋلاق اقشا بەرىپ زورعا توقتاتتى.

وسىلايشا، ساناۋلى عانا جاندار بولماسا، جەرگىلىكتى ولكەنىڭ جالپى جۇرتى بۇل ءتۇندى تىنىش وتكىزىپ، ۇيقىلارىن تولىقتاي قاندىرىپ، تاڭدى ادەتتەگىسىنشە شۇكىرشىلىكپەن قارسى الدى.

ۇلكەن كىسى مىنگەن ۇشاق اۋەجايعا تالتۇستە قونادى دەپ حابارلانعانىمەن جەرگىلىكتى باسشىلار مەن حالىق تاڭ سارىدە جينالىپ، بەلگىلەنگەن ورىندارىندا قاققان قازىقشا قاقيىپ تۇردى. قاراپايىم حالىق اقىرىپ تۇرعان تاڭعى ايازعا قاراماي جولدىڭ ەكى جاعىندا قاز-قاتار ءتىزىلىپ تۇر. ارا-تۇرا توڭا باستاعاندارى اياقتارىن جىلىتۋ ءۇشىن تۇرعان جەرلەرىندە تىپىرشىپ، سەكىرىسىپ قويادى. اۋىزدارىنان شىققان دەمدەرى سول ساتتە بۋداقتاعان بۋعا اينالىپ، قاسى-كوزدەرى مەن تەرى مالاقايلارىن لەزدە اق قىراۋعا ورايدى. ولاردىڭ كوكەيىندەگى جالعىز ويلارى، ۇشاق تەزىرەك كەلىپ، قۇرمەتتى مەيماننىڭ وسى جول بويىمەن زۋلاتىپ وتە شىعۋى عانا. ارى قاراي وزدەرى-اق تاراپ، جىلى ۇيلەرىنە بارىپ، ىستىق ءشايلارىن سوراپتاپ وتىرسا، دۇنيەنىڭ راقاتى ازىرشە، سول بولىپ تۇرعان جايى بار.

ال، جەرگىلىكتى ۇكىمەتتىڭ جىلى عيماراتىنا قۇلقىن سارىدە كەلىپ الىپ، ەرسىلى-قارسىلى ويقاستاپ جۇرگەن شەندىلەر ساعاتتارىنا ءالسىن-السىن كوز سالىپ، ۇلكەن كىسىنىڭ كەلەتىن ۋاقىتىن تاعاتسىزدانا كۇتىپ ءجۇر. نەگىزى، تالتۇسكە دەيىن قاي زامان. ءبىراق، يگى جاقسىلاردىڭ ءوزارا اقىلداساتىن، الدىن الا بەلگىلەيتىن ءىس-شارالارى ءالى بار سەكىلدى. ءبىراق، بۇرىنعىداي كابينەتتەرىندە مامىراجاي جايعاسىپ وتىرعان ءتىرى جان جوق. ءبارى ابىر-سابىر بولىپ، ەرسىلى-قارسىلى شاپقىلاپ ءجۇر.

كەڭ دالىزدە توپتاسىپ، جەرگىلىكتى ۇكىمەتتىڭ جايساڭدارىمەن بىرگە ورتالىق اپپاراتتان كەلگەن ۋاكىلدەر دە تۇرعان ەدى. كەنەت كورشى وبلىستىڭ اكىمى وسىنداعى ارىپتەسىنە تەلەفون شالدى. ەكەۋى امان-سالەم الىسقاننان كەيىن جاڭالىق سۇراسىپ جاتقان. اياق استىنان مۇنداعى اكىم قاتتى داۋىستاپ جىبەردى:

— نە دەيدى-ەي! وي، ۇلكەن كىسى وسىندا كەلەدى دەپ ءبىز جىك-جاپار بولىپ جۇرسەك، ول قالاي بولعانى؟ ءبىر ساتتە ەكى وبلىسقا قاتار بارۋى مۇمكىن ەمەس قوي... بالكىم، الدىمەن بىزدە بولىپ، كەشكىسىن ءسىزدىڭ ولكەگە باراتىن شىعار؟ راسىمەن سولاي ما؟ ءقازىر ءبىز انىقتايىق! — دەدى دە، اكىم ورتالىق اپپارات ۋاكىلدەرىنە:

— بۇل قالاي بولعانى؟ ۇلكەن كىسى كورشى وبلىسقا كەلىپ، ودان ارى شەتەلگە اتتانادى دەپ تۇر عوي، مەنىڭ ارىپتەسىم.

— مۇمكىن ەمەس! — دەپ، قاتتى ابىرجىعان ۋاكىل ۇلكەن كىسىنىڭ كومەكشىسىنە تەلەفون شالدى.

اكىمنىڭ ايتقانى اينا-قاتەسىز راس بولىپ شىقتى. ورتالىققا دەرەۋ حابارلاسقان ۋاكىل ۇيىمداستىرۋ باسقارماسىنداعى الدە ءبىر قىزمەتكەردىڭ جاۋاپسىزدىعىنان اتى ۇقساستاۋ ەكى وبلىستى شاتاستىرىلعانىن ءبىلدى. ۇلكەن كىسى كەلەدى دەگەن دۇرمەكپەن ءبىراز شارۋالارىن رەتتەپ العان اكىم قۋانىپ، كوپ دۇنيەدەن ۇمىتتەنگەن ورىنباساردىڭ كوڭىلى ورتايىپ قالدى.

ال، جول جيەگىندە تالتۇسكە دەيىن بۇرسەڭدەپ، شەرۋ تارتىپ تۇرعان كوپتىڭ نازارىن بەسىنشى قاباتتان ايعاي سالعان جايلاۋدىڭ بارقىلداعان داۋسى بىردەن اۋداردى:

— ءاي، سايلاۋ قۇرداس! بوسقا دۇرلىكپەي تاراساڭدارشى! ۇلكەن كىسى كورشى وبلىسقا كەلىپ، ۇشاقتان ءتۇسىپ جاتىر. بىزگە كەلمەيدى دەيدى عوي. كورشى وبلىستان شەتەلگە كەتەدى دەيدى. مىنە، فەيسبۇكتىڭ تىكەلەي ەفيرى! حا، حا، حا! — دەدى، سمارتفونىن جىلتىڭداتىپ.

---