ءتىل بىلگىرى
ءتىل بىلگىرى
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردىڭ وتكەن تاقىرىپتار بويىنشا العان بىلىمدەرىن پىسىقتاپ، وي - ءورىسىن، ءبىلىم دەڭگەيىن كەڭەيتۋ.
دامىتۋشىلىق: ءتۇرلى ءادىس - تاسىلدەر ارقىلى وقۋشىلاردىڭ ءتىل بايلىعىن، ويلاۋ قابىلەتىن، قازاق تىلىندە ەركىن سويلەۋ شەبەرلىگىن جەتىلدىرۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردىڭ مەملەكەتتىك تىلگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ، وتانىن، تۋعان جەرىن، ەلىن سۇيۋگە، حالىق ءداستۇرىن سىيلاۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: سايىس ساباعى.
ساباقتىڭ ۇرانى:
كوپ ءتىل بىلسەڭ كوكجيەگىڭ كەڭ بولار،
قۇرمەتتەيدى كىسى ەكەن دەپ تورگە وزار.
قاي ەلدە جۇرسەڭ دە بۇل دۇرىسى -
مەملەكەتتىك ءتىلدى بىلگەن ءجون بولار.
ءمۇعالىمنىڭ كىرىسپە ءسوزى:
- قۇرمەتتى ارىپتەستەر، وقۋشىلار! بۇگىنگى "ءتىل بىلگىرى" سايىس ساباعىمىزدى قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى اپتالىعىنا ارنايمىز. ءتىل سايىسىن وتكىزۋدەگى ماقساتىمىز - باسقا ۇلت وكىلدەرىنىڭ مەملەكەتتىك تىلگە قۇرمەتپەن قاراۋىن، سونىمەن بىرگە مەملەكەتتىك تىلگە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ.
بۇگىنگى سايىس ساباعىمىز بىرنەشە كەزەڭدەردەن تۇرادى:
1. تانىستىرۋ.
2. «ولەڭ - ءسوزدىڭ پاتشاسى»
3. تاپقىرلىق
4. ارىپتەر سايىسى
5. ويلان تاپ
ءار جۇرگىزىلگەن كەزەڭ بويىنشا ءتۇسىندىرىلىپ، توپتاردى ءادىلقازىلار باعالاپ وتىرادى. سايىسقا سەگىز ادامنان قۇرالعان ەكى توپ قاتىسادى.
"سايىسىمىزدىڭ بەت اشارىن باستايىق،
كورەرمەندى ءبىر سەرپىلتىپ تاستايىق.
تانىستىرسىن سايىسكەرلەر وزدەرىن،
ونەرىنە دۋ قول سوعىپ قوستايىق"،- دەپ، كەزەكتى سايىسقا قاتىسۋشى توپتارعا بەرەيىك.
I - كەزەڭ. تانىستىرۋ.
1 - توپ:"جاس قىران".
قالىقتاپ كوكتە جاس قىران،
حالىقپىز سوزگە توقتاعان.
ءتىلىمىز توپتى جاراتىن،
توبىمىز ءبىزدىڭ - " جاس قىران".
2 - توپ: '' توپجارعان''.
شىعارار نامىس توپتى الدان،
دۋالى اۋىز تىلگە ارمان.
سايىسقا كەلدىك ارمان،
توبىمىز ءبىزدىڭ -" توپجارعان".
II - كەزەڭ." ولەڭ - ءسوزدىڭ پاتشاسى".
ءار توپتان ءبىر وقۋشى ولەڭدى مانەرلەپ وقيدى.
III - كەزەڭ. " تاپقىرلىق".
بەرىلگەن ماقالداعى جاسىرىن ءسوزدى تاۋىپ، ماقالدى جالعاستىرۋ. دۇرىس جاۋاپقا 5 ۇپاي.
1. ءتىل تاس جارادى، تاس جارماسا.........(باس جارادى)
2. تاۋدى، تاستى جەل بۇزار، ادامزاتتى......(ءسوز بۇزار)
3. جاقسى ءسوز -.......(جارىم ىرىس)
4. شەبەردىڭ قولى ورتاق، شەشەننىڭ.......(ءتىلى ورتاق)
5. جاقسى بايقاپ سويلەر، جامان.......(شايقاپ سويلەر)
6. باس كەسپەك بولسا دا،.........(ءتىل كەسپەك جوق)
7. ءپىل كوتەرمەگەندى،..........(ءتىل كوتەرەدى)
1. تىلدەن ارتىق......(قازىنا جوق)
2. انا ءسۇتى بوي وسىرەدى، انا ءتىلى.......( وي وسىرەدى)
3. جىلاننىڭ ۋى تىسىندە، ادامنىڭ ۋى......(تىلىندە)
4. ەڭ اششى دا ءتىل، ەڭ........(ءتاتتى دە ءتىل)
5. جىلى - جىلى سويلەسەڭ، جىلان.......(ىنىنەن شىعادى)
6. باسقا پالە -........(تىلدەن)
7. تىلگە قۇرمەت،........(ەلگە قۇرمەت)
IV - كەزەڭ. ارىپتەر سايىسى. (ا، ە، ت، و، س ).
بەرىلگەن سۇراقتارعا وسى ارىپتەن باستالاتىن سوزبەن جاۋاپ بەرۋلەرىڭىز كەرەك.
1 - توپ.
1. قانداي ەلدە تۇراسىڭ؟
2. قازاق ءتىلى ءپانى ۇناي ما؟
3. دوسىڭ كىم؟
4. ءقازىر جىلدىڭ قاي مەزگىلى؟
5. قايدان كەلدىڭ؟
6. بۇگىن قانداي كۇن؟
7. سەنىڭ كوزىڭ قانداي؟
8. جاسىڭ نەشەدە؟
9. قانداي تاعامدى ۇناتاسىڭ؟
10. بالا وقىتاتىن ادام؟
2 - توپ (ءا، ب، م، ن، د ).
1. ماقال بىلەسىڭ بە؟
2. اتىڭ كىم؟
3. قانداي قالانى بىلەسىڭ؟
4. سەن تۇراتىن قالانى اتا.
5. ءبىر زات ەسىمدى اتا.
6. جازۋشىنى اتا.
7. الما ءتاتتى مە؟
8. كىم بولعىڭ كەلەدى؟
9. سەنىڭ اناڭ قانداي ادام؟
10. سىنىپتا نەشە وقۋشى بار؟
V كەزەڭ. " ويلان تاپ".
بۇل كەزەڭنىڭ شارتى ەكى توپقا بىردەي "تاۋەلسىزدىك" ءسوزى بەرىلگەن. وسى ءسوزدىڭ ىشىندەگى ارىپتەردەن جاڭا ءسوز قۇراستىرۋ.
ءاربىر تىلدە سويلە الەمدى تاڭ قىلىپ،
قازاق ءتىلىن بىلمەۋ قانداي زاڭدىلىق؟!
وسەر بولساڭ، بايتاق دالام تۇرعاندا،
قازاق ءتىلى جاساۋ كەرەك ماڭگىلىك!- دەي وتىرىپ، بۇگىنگى سايىسىمىزدى اياقتايمىز. ءادىلقازىلار ءوز شەشىمدەرىن شىعارعانشا 4 - سىنىپتىڭ ورىنداۋىندا."ءۇندى" ءبيى.
سايىس سوڭىندا ءادىلقازىلار ءوز شەشىمىن ايتىپ، وقۋشىلاردى ماراپاتتايدى.
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردىڭ وتكەن تاقىرىپتار بويىنشا العان بىلىمدەرىن پىسىقتاپ، وي - ءورىسىن، ءبىلىم دەڭگەيىن كەڭەيتۋ.
دامىتۋشىلىق: ءتۇرلى ءادىس - تاسىلدەر ارقىلى وقۋشىلاردىڭ ءتىل بايلىعىن، ويلاۋ قابىلەتىن، قازاق تىلىندە ەركىن سويلەۋ شەبەرلىگىن جەتىلدىرۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردىڭ مەملەكەتتىك تىلگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ، وتانىن، تۋعان جەرىن، ەلىن سۇيۋگە، حالىق ءداستۇرىن سىيلاۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: سايىس ساباعى.
ساباقتىڭ ۇرانى:
كوپ ءتىل بىلسەڭ كوكجيەگىڭ كەڭ بولار،
قۇرمەتتەيدى كىسى ەكەن دەپ تورگە وزار.
قاي ەلدە جۇرسەڭ دە بۇل دۇرىسى -
مەملەكەتتىك ءتىلدى بىلگەن ءجون بولار.
ءمۇعالىمنىڭ كىرىسپە ءسوزى:
- قۇرمەتتى ارىپتەستەر، وقۋشىلار! بۇگىنگى "ءتىل بىلگىرى" سايىس ساباعىمىزدى قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى اپتالىعىنا ارنايمىز. ءتىل سايىسىن وتكىزۋدەگى ماقساتىمىز - باسقا ۇلت وكىلدەرىنىڭ مەملەكەتتىك تىلگە قۇرمەتپەن قاراۋىن، سونىمەن بىرگە مەملەكەتتىك تىلگە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ.
بۇگىنگى سايىس ساباعىمىز بىرنەشە كەزەڭدەردەن تۇرادى:
1. تانىستىرۋ.
2. «ولەڭ - ءسوزدىڭ پاتشاسى»
3. تاپقىرلىق
4. ارىپتەر سايىسى
5. ويلان تاپ
ءار جۇرگىزىلگەن كەزەڭ بويىنشا ءتۇسىندىرىلىپ، توپتاردى ءادىلقازىلار باعالاپ وتىرادى. سايىسقا سەگىز ادامنان قۇرالعان ەكى توپ قاتىسادى.
"سايىسىمىزدىڭ بەت اشارىن باستايىق،
كورەرمەندى ءبىر سەرپىلتىپ تاستايىق.
تانىستىرسىن سايىسكەرلەر وزدەرىن،
ونەرىنە دۋ قول سوعىپ قوستايىق"،- دەپ، كەزەكتى سايىسقا قاتىسۋشى توپتارعا بەرەيىك.
I - كەزەڭ. تانىستىرۋ.
1 - توپ:"جاس قىران".
قالىقتاپ كوكتە جاس قىران،
حالىقپىز سوزگە توقتاعان.
ءتىلىمىز توپتى جاراتىن،
توبىمىز ءبىزدىڭ - " جاس قىران".
2 - توپ: '' توپجارعان''.
شىعارار نامىس توپتى الدان،
دۋالى اۋىز تىلگە ارمان.
سايىسقا كەلدىك ارمان،
توبىمىز ءبىزدىڭ -" توپجارعان".
II - كەزەڭ." ولەڭ - ءسوزدىڭ پاتشاسى".
ءار توپتان ءبىر وقۋشى ولەڭدى مانەرلەپ وقيدى.
III - كەزەڭ. " تاپقىرلىق".
بەرىلگەن ماقالداعى جاسىرىن ءسوزدى تاۋىپ، ماقالدى جالعاستىرۋ. دۇرىس جاۋاپقا 5 ۇپاي.
1. ءتىل تاس جارادى، تاس جارماسا.........(باس جارادى)
2. تاۋدى، تاستى جەل بۇزار، ادامزاتتى......(ءسوز بۇزار)
3. جاقسى ءسوز -.......(جارىم ىرىس)
4. شەبەردىڭ قولى ورتاق، شەشەننىڭ.......(ءتىلى ورتاق)
5. جاقسى بايقاپ سويلەر، جامان.......(شايقاپ سويلەر)
6. باس كەسپەك بولسا دا،.........(ءتىل كەسپەك جوق)
7. ءپىل كوتەرمەگەندى،..........(ءتىل كوتەرەدى)
1. تىلدەن ارتىق......(قازىنا جوق)
2. انا ءسۇتى بوي وسىرەدى، انا ءتىلى.......( وي وسىرەدى)
3. جىلاننىڭ ۋى تىسىندە، ادامنىڭ ۋى......(تىلىندە)
4. ەڭ اششى دا ءتىل، ەڭ........(ءتاتتى دە ءتىل)
5. جىلى - جىلى سويلەسەڭ، جىلان.......(ىنىنەن شىعادى)
6. باسقا پالە -........(تىلدەن)
7. تىلگە قۇرمەت،........(ەلگە قۇرمەت)
IV - كەزەڭ. ارىپتەر سايىسى. (ا، ە، ت، و، س ).
بەرىلگەن سۇراقتارعا وسى ارىپتەن باستالاتىن سوزبەن جاۋاپ بەرۋلەرىڭىز كەرەك.
1 - توپ.
1. قانداي ەلدە تۇراسىڭ؟
2. قازاق ءتىلى ءپانى ۇناي ما؟
3. دوسىڭ كىم؟
4. ءقازىر جىلدىڭ قاي مەزگىلى؟
5. قايدان كەلدىڭ؟
6. بۇگىن قانداي كۇن؟
7. سەنىڭ كوزىڭ قانداي؟
8. جاسىڭ نەشەدە؟
9. قانداي تاعامدى ۇناتاسىڭ؟
10. بالا وقىتاتىن ادام؟
2 - توپ (ءا، ب، م، ن، د ).
1. ماقال بىلەسىڭ بە؟
2. اتىڭ كىم؟
3. قانداي قالانى بىلەسىڭ؟
4. سەن تۇراتىن قالانى اتا.
5. ءبىر زات ەسىمدى اتا.
6. جازۋشىنى اتا.
7. الما ءتاتتى مە؟
8. كىم بولعىڭ كەلەدى؟
9. سەنىڭ اناڭ قانداي ادام؟
10. سىنىپتا نەشە وقۋشى بار؟
V كەزەڭ. " ويلان تاپ".
بۇل كەزەڭنىڭ شارتى ەكى توپقا بىردەي "تاۋەلسىزدىك" ءسوزى بەرىلگەن. وسى ءسوزدىڭ ىشىندەگى ارىپتەردەن جاڭا ءسوز قۇراستىرۋ.
ءاربىر تىلدە سويلە الەمدى تاڭ قىلىپ،
قازاق ءتىلىن بىلمەۋ قانداي زاڭدىلىق؟!
وسەر بولساڭ، بايتاق دالام تۇرعاندا،
قازاق ءتىلى جاساۋ كەرەك ماڭگىلىك!- دەي وتىرىپ، بۇگىنگى سايىسىمىزدى اياقتايمىز. ءادىلقازىلار ءوز شەشىمدەرىن شىعارعانشا 4 - سىنىپتىڭ ورىنداۋىندا."ءۇندى" ءبيى.
سايىس سوڭىندا ءادىلقازىلار ءوز شەشىمىن ايتىپ، وقۋشىلاردى ماراپاتتايدى.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: № 123. اريفمەتيكالىق امالدار، ەسەپتەۋ تاسىلدەرى
