«تۋعان ءتىلىم» ديحان ابىليەۆ
انا ءتىلى سىنىپ: 3
تاقىرىبى: «تۋعان ءتىلىم». ديحان ابىليەۆ
ماقساتى: وقۋشىلارعا مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ وركەندەپ، ويانۋىنا، مەملەكەتتىك ءتىلىمىزدى سۇيۋگە، مەملەكەتتىك ءتىلدى اياققا باسپاي، مارتەبەسىن بيىك ۇستاۋ جونىندە، ءار ۇلتتىڭ وزىندىك ەرەكشەلىكتەرى، سالت - ءداستۇرى، ءدىنى، ءتىل ەرەكشەلىگى بولاتىنىن ءتۇسىندىرۋ.
1. بىلىمدىلىك: ولەڭ ارقىلى وقۋشىلارعا ءتىلىمىزدىڭ قۇندىلىعى مەن قاسيەتى، ءمانى مەن ماڭىزى جونىندە تۇسىنىك بەرۋ.
2. دامىتۋشىلىق: ولەڭدى ءتۇسىنىپ، مانەرلەپ وقۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋ، انا ءتىلى تۋرالى ءوز وي - پىكىرلەرىن، كوزقاراستارىن اشىق، ەركىن ايتىپ، جەتكىزە بىلۋگە باۋلۋ.
3. تاربيەلىك: ىنتىماقتاسا جۇمىس ىستەۋگە، انا ءتىلىن سۇيۋگە، قاستەرلەۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ءبىلىمدى يگەرتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، توپتاستىرۋ، وي تولعاۋ، ماعىنانى تانۋ.
كورنەكىلىگى: تاقىرىپتىق سۋرەتتەر، سلايد كورسەتىلىمى، تەست سۇراقتارى.
كۇتىلەتىن ناتيجە: جاڭا ساباقتى مەڭگەرەدى. د. ابىليەۆتىڭ «تۋعان ءتىلىم» ولەڭىنىڭ ماعىناسىن تۇسىنەدى، ءوز ءتىلىن قادىرلەي بىلەدى.
ءپانارالىق بايلانىس: قازاق ءتىلى، دۇنيەتانۋ.
ساباقتىڭ بارىسى: ءى ۇيىمداستىرۋ. ا) وقۋشىلارمەن امانداسۋ ءا) تۇگەلدەۋ ب) وقۋ قۇرالدارىن الدىرتۋ
پسيحولوگيالىق دايىندىق
تۋعان ءتىلىم – تىرلىگىمنىڭ ايعاعى، ءتىلىم باردا ايتىلار سىر ويداعى. وسسە ءتىلىم مەن دە بىرگە وسەمىن، وشسە ءتىلىم مەن دە بىرگە وشەمىن
وقۋشىلاردى توپتارعا ءبولىپ، ءار توپتىڭ توپ باسشىلارىن سايلاپ الامىز. توپ باسشىلارى توپ مۇشەلەرىنىڭ جاۋاپتارىن، بۇگىنگى ساباققا بەلسەندىلىگىن مۇقيات قاداعالاپ وتىرىپ، ساباق سوڭىندا توپ مۇشەلەرىن باعالايدى.
ءىى ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ وتكەن ساباققا شولۋ.
- بالالار، وتكەن ساباقتا ءبىز قانداي شىعارمامەن تانىس بولدىق؟
- م. ماقاتايەۆ « ءۇش باقىتىم» ولەڭى
1. « ءۇش باقىتىم» ولەڭىن جاتقا سۇراۋ.
ءى توپ — 1 - ءشى شۋماعىن جاتقا ايتىپ، مازمۇنداۋ.
ءىى توپ – 2 - ءشى شۋماعى.
ءىىى توپ - 3 - ءشى شۋماعى.
2. ءۇي تاپسىرماسىن قورىتۋ
ءى توپ — مۇقاعالي ماقاتايەۆ تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟
ءىى توپ — ونىڭ ولەڭدەرىن اتاڭدار.
ءىىى توپ - ءبىر ولەڭىن جاتقا ايتىڭدار.
قازاق حالقىندا ءوز انا ءتىلى تۋرالى جىر تولعاماعان ادام كەمدە - كەم. انا ءتىلىمىز تالاي جىرعا ارقاۋ بولعان ەكەن. قازاق ءتىلى – سوناۋ ايتەكە، قازىبەك، تولە بيلەر سىندى شەشەندەردىڭ، اباي، ع. مۇسىرەپوۆ، ءا. تاجىبايەۆ، ع. مۇستافين، ق. مىرزالييەۆ، ا. بايتۇرسىنوۆ، ج. ايماۋىتوۆ سياقتى اقىن - جازۋشىلاردىڭ، ب. مومىشۇلىداي اتاقتى باتىرلاردىڭ ءتىلى. ءبىزدىڭ بۇگىنگى ساباعىمىز دا وسى تاقىرىپتا جالعاسىن تابادى.
ءىىى. جاڭا ساباق.
قازاقتىڭ جوعىن جوقتاپ، ءتىل تۋرالى قالام قوزعاعان جازۋشىلاردىڭ ءبىرى - ديحان ابىليەۆ اتالارىڭ.
1. جازۋشى ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى جونىندە تۇسىنىك بەرۋ.
د. ابىليەۆتىڭ ومىرىنە توقتالۋ. (1907 - 2003)
ادەبيەتىمىزدىڭ اقساقالى د. ابىليەۆ 1907 جىلى 26 جەلتوقساندا پاۆلودار وبلىسى، باياناۋىل اۋدانىندا دۇنيەگە كەلگەن. 1926 ج «قىزىل اسكەر اتتى العاشقى ولەڭى، 1928 ج «سىرلى شكافتىڭ سىرى» اتتى ءبىرىنشى اڭگىمەسى جارىق كورگەن. 71 جىل بويى قازاق ادەبيەتىنىڭ وركەنىن ءوسىرىپ، مەرەيىن بيىكتەتۋ جولىندا قالامىمەن قىزمەت ەتتى، كوپتەگەن كىتاپتار دۇنيەگە كەلدى. ونىڭ ارتتا قالعان مول مۇراسى ۇرپاقتىڭ رۋحاني قازىناسىنا اينالا بەرەرى ءسوزسىز.
2. ماعىنانى تانۋ.
- « تۋعان ءتىلىم» ولەڭىن وقىپ، مازمۇنىن ءتۇسىندىرۋ.
- وقۋشىلار ولەڭدى مانەرلەپ وقۋدان سايىسقا تۇسەدى.
3. وي تولعاۋ ( ولەڭدى تالداۋ )
ءى توپ - ولەڭ نەلىكتەن « تۋعان ءتىلىم» دەپ اتالعان؟
ءىى توپ - اقىننىڭ «تۋعان ءتىلىم، ءوز ءتىلىم» دەپ وتىرعانى قاي ءتىل؟
ءىىى توپ - ەكى جاقتى كۇندەلىك. ەكى ولەڭنىڭ ۇقساستىعى مەن ايىرماشىلىعى نەدە؟ م. ماقاتايەۆ «ءۇش باقىتىم»
كەي - كەيدە دۇنيەدەن تۇڭىلسەم دە
قاسيەتتى تىلىمنەن تۇڭىلمەدىم.
د. ابىليەۆ « تۋعان ءتىلىم»
تۋعان ءتىلىم ءتىل بولۋدان قالسا ەگەر،
جۇرەگىمدى سۋىرىپ - اق الىڭدار.
4. داپتەرمەن جۇمىس سوڭعى شۋماقتىڭ ەكى جولىن كوشىرتۋ.
5. سەرگىتۋ ءساتى. ءان « انا ءتىلىن سۇيەمىز»
6. « ءسوزى جوعالعان حالىقتىڭ ءوزى دە جوعالادى»
(ۇياشىقتى تاڭداۋ ارقىلى بەرىلگەن جاعداياتتاردى شەشۋ)
- سەن كىتاپحانادا وتىر ەدىڭ. كەنەت ىشكە ەكى قىز بالا كىردى. ولار ۇلتى قازاق بولعانىمەن ورىسشا سويلەسىپ وتىر. سەنىڭ وعان كوزقاراسىڭ؟
- سەن مەكتەپكە اسىعىس كەلە جاتىپ، كوشەدە كەزدەسكەن ءوزىڭ قاتارلاس قۇربىدان ۋاقىتتىڭ قانشا بولعانىن سۇرادىڭ. ول ساعان ورىس تىلىندە جاۋاپ بەردى. سەن نە ىستەيسىڭ؟
- سەنىڭ دوسىڭ كوبىنە اڭگىمە اراسىندا قازاق ءتىلىن شۇبارلاپ، ورىس سوزدەرىن ارالاستىرا سويلەيدى. سەنىڭ وعان كوزقاراسىڭ؟
7. توپپەن جۇمىس. 3 - توپقا تاپسىرما بەرىلەدى. بەرىلگەن سوزدەردەن ءتىل تۋرالى ماقال - ماتەلدەر قۇراستىرىپ، شىققان ماقال - ماتەلدى ءوز سوزدەرىمەن تۇسىندىرەدى.
ءىV بەكىتۋ. ( تەست سۇراقتارى )
1. ق ر - نىڭ مەملەكەتتىك ءتىلى قاي ءتىل؟
ا. ورىس ۆ. قازاق س. اعىلشىن
2. ق ر - دا «ءتىل تۋرالى زاڭ» قاشان قابىلداندى؟
ا. 1997ج 11شىلدە. ۆ. 1991ج 16جەلتوقسان س. 1995ج 30تامىز
3. قازاق ءتىلىن باسقاشا قالاي اتاۋعا بولادى؟
ا. الىپپە ۆ. وتان س. انا ءتىلى
4. « تۋعان ءتىلىم» ولەڭىنىڭ اۆتورى؟
ا. د. ابىليەۆ. ۆ. م. اۋەزوۆ س. ا. قۇنانبايەۆ
5. « تۋعان ءتىلىم» ولەڭىنىڭ تاقىرىبى نە؟
ا. قۇستار. ۆ. ءتىل س. وتان
ءوزىڭدى - ءوزىڭ تەكسەر باعالاۋ
0 قاتە – «5»
1 2 3 4 5
ۆ ا س ا ۆ
1 قاتە — «4»
2 قاتە — «3»
V قورىتىندىلاۋ: «INSERT» ءادىسى
بىلەمىن، ءبىلدىم، بىلگىم كەلەدى. وقۋشى ءبىلىمىن باعالاۋ. سمايليكتەرمەن باعالاۋ
VI ۇيگە تاپسىرما: د. ابىليەۆ «تۋعان ءتىلىم» مانەرلەپ، جاتقا ايتۋ
تاقىرىبى: «تۋعان ءتىلىم». ديحان ابىليەۆ
ماقساتى: وقۋشىلارعا مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ وركەندەپ، ويانۋىنا، مەملەكەتتىك ءتىلىمىزدى سۇيۋگە، مەملەكەتتىك ءتىلدى اياققا باسپاي، مارتەبەسىن بيىك ۇستاۋ جونىندە، ءار ۇلتتىڭ وزىندىك ەرەكشەلىكتەرى، سالت - ءداستۇرى، ءدىنى، ءتىل ەرەكشەلىگى بولاتىنىن ءتۇسىندىرۋ.
1. بىلىمدىلىك: ولەڭ ارقىلى وقۋشىلارعا ءتىلىمىزدىڭ قۇندىلىعى مەن قاسيەتى، ءمانى مەن ماڭىزى جونىندە تۇسىنىك بەرۋ.
2. دامىتۋشىلىق: ولەڭدى ءتۇسىنىپ، مانەرلەپ وقۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋ، انا ءتىلى تۋرالى ءوز وي - پىكىرلەرىن، كوزقاراستارىن اشىق، ەركىن ايتىپ، جەتكىزە بىلۋگە باۋلۋ.
3. تاربيەلىك: ىنتىماقتاسا جۇمىس ىستەۋگە، انا ءتىلىن سۇيۋگە، قاستەرلەۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ءبىلىمدى يگەرتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، توپتاستىرۋ، وي تولعاۋ، ماعىنانى تانۋ.
كورنەكىلىگى: تاقىرىپتىق سۋرەتتەر، سلايد كورسەتىلىمى، تەست سۇراقتارى.
كۇتىلەتىن ناتيجە: جاڭا ساباقتى مەڭگەرەدى. د. ابىليەۆتىڭ «تۋعان ءتىلىم» ولەڭىنىڭ ماعىناسىن تۇسىنەدى، ءوز ءتىلىن قادىرلەي بىلەدى.
ءپانارالىق بايلانىس: قازاق ءتىلى، دۇنيەتانۋ.
ساباقتىڭ بارىسى: ءى ۇيىمداستىرۋ. ا) وقۋشىلارمەن امانداسۋ ءا) تۇگەلدەۋ ب) وقۋ قۇرالدارىن الدىرتۋ
پسيحولوگيالىق دايىندىق
تۋعان ءتىلىم – تىرلىگىمنىڭ ايعاعى، ءتىلىم باردا ايتىلار سىر ويداعى. وسسە ءتىلىم مەن دە بىرگە وسەمىن، وشسە ءتىلىم مەن دە بىرگە وشەمىن
وقۋشىلاردى توپتارعا ءبولىپ، ءار توپتىڭ توپ باسشىلارىن سايلاپ الامىز. توپ باسشىلارى توپ مۇشەلەرىنىڭ جاۋاپتارىن، بۇگىنگى ساباققا بەلسەندىلىگىن مۇقيات قاداعالاپ وتىرىپ، ساباق سوڭىندا توپ مۇشەلەرىن باعالايدى.
ءىى ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ وتكەن ساباققا شولۋ.
- بالالار، وتكەن ساباقتا ءبىز قانداي شىعارمامەن تانىس بولدىق؟
- م. ماقاتايەۆ « ءۇش باقىتىم» ولەڭى
1. « ءۇش باقىتىم» ولەڭىن جاتقا سۇراۋ.
ءى توپ — 1 - ءشى شۋماعىن جاتقا ايتىپ، مازمۇنداۋ.
ءىى توپ – 2 - ءشى شۋماعى.
ءىىى توپ - 3 - ءشى شۋماعى.
2. ءۇي تاپسىرماسىن قورىتۋ
ءى توپ — مۇقاعالي ماقاتايەۆ تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟
ءىى توپ — ونىڭ ولەڭدەرىن اتاڭدار.
ءىىى توپ - ءبىر ولەڭىن جاتقا ايتىڭدار.
قازاق حالقىندا ءوز انا ءتىلى تۋرالى جىر تولعاماعان ادام كەمدە - كەم. انا ءتىلىمىز تالاي جىرعا ارقاۋ بولعان ەكەن. قازاق ءتىلى – سوناۋ ايتەكە، قازىبەك، تولە بيلەر سىندى شەشەندەردىڭ، اباي، ع. مۇسىرەپوۆ، ءا. تاجىبايەۆ، ع. مۇستافين، ق. مىرزالييەۆ، ا. بايتۇرسىنوۆ، ج. ايماۋىتوۆ سياقتى اقىن - جازۋشىلاردىڭ، ب. مومىشۇلىداي اتاقتى باتىرلاردىڭ ءتىلى. ءبىزدىڭ بۇگىنگى ساباعىمىز دا وسى تاقىرىپتا جالعاسىن تابادى.
ءىىى. جاڭا ساباق.
قازاقتىڭ جوعىن جوقتاپ، ءتىل تۋرالى قالام قوزعاعان جازۋشىلاردىڭ ءبىرى - ديحان ابىليەۆ اتالارىڭ.
1. جازۋشى ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى جونىندە تۇسىنىك بەرۋ.
د. ابىليەۆتىڭ ومىرىنە توقتالۋ. (1907 - 2003)
ادەبيەتىمىزدىڭ اقساقالى د. ابىليەۆ 1907 جىلى 26 جەلتوقساندا پاۆلودار وبلىسى، باياناۋىل اۋدانىندا دۇنيەگە كەلگەن. 1926 ج «قىزىل اسكەر اتتى العاشقى ولەڭى، 1928 ج «سىرلى شكافتىڭ سىرى» اتتى ءبىرىنشى اڭگىمەسى جارىق كورگەن. 71 جىل بويى قازاق ادەبيەتىنىڭ وركەنىن ءوسىرىپ، مەرەيىن بيىكتەتۋ جولىندا قالامىمەن قىزمەت ەتتى، كوپتەگەن كىتاپتار دۇنيەگە كەلدى. ونىڭ ارتتا قالعان مول مۇراسى ۇرپاقتىڭ رۋحاني قازىناسىنا اينالا بەرەرى ءسوزسىز.
2. ماعىنانى تانۋ.
- « تۋعان ءتىلىم» ولەڭىن وقىپ، مازمۇنىن ءتۇسىندىرۋ.
- وقۋشىلار ولەڭدى مانەرلەپ وقۋدان سايىسقا تۇسەدى.
3. وي تولعاۋ ( ولەڭدى تالداۋ )
ءى توپ - ولەڭ نەلىكتەن « تۋعان ءتىلىم» دەپ اتالعان؟
ءىى توپ - اقىننىڭ «تۋعان ءتىلىم، ءوز ءتىلىم» دەپ وتىرعانى قاي ءتىل؟
ءىىى توپ - ەكى جاقتى كۇندەلىك. ەكى ولەڭنىڭ ۇقساستىعى مەن ايىرماشىلىعى نەدە؟ م. ماقاتايەۆ «ءۇش باقىتىم»
كەي - كەيدە دۇنيەدەن تۇڭىلسەم دە
قاسيەتتى تىلىمنەن تۇڭىلمەدىم.
د. ابىليەۆ « تۋعان ءتىلىم»
تۋعان ءتىلىم ءتىل بولۋدان قالسا ەگەر،
جۇرەگىمدى سۋىرىپ - اق الىڭدار.
4. داپتەرمەن جۇمىس سوڭعى شۋماقتىڭ ەكى جولىن كوشىرتۋ.
5. سەرگىتۋ ءساتى. ءان « انا ءتىلىن سۇيەمىز»
6. « ءسوزى جوعالعان حالىقتىڭ ءوزى دە جوعالادى»
(ۇياشىقتى تاڭداۋ ارقىلى بەرىلگەن جاعداياتتاردى شەشۋ)
- سەن كىتاپحانادا وتىر ەدىڭ. كەنەت ىشكە ەكى قىز بالا كىردى. ولار ۇلتى قازاق بولعانىمەن ورىسشا سويلەسىپ وتىر. سەنىڭ وعان كوزقاراسىڭ؟
- سەن مەكتەپكە اسىعىس كەلە جاتىپ، كوشەدە كەزدەسكەن ءوزىڭ قاتارلاس قۇربىدان ۋاقىتتىڭ قانشا بولعانىن سۇرادىڭ. ول ساعان ورىس تىلىندە جاۋاپ بەردى. سەن نە ىستەيسىڭ؟
- سەنىڭ دوسىڭ كوبىنە اڭگىمە اراسىندا قازاق ءتىلىن شۇبارلاپ، ورىس سوزدەرىن ارالاستىرا سويلەيدى. سەنىڭ وعان كوزقاراسىڭ؟
7. توپپەن جۇمىس. 3 - توپقا تاپسىرما بەرىلەدى. بەرىلگەن سوزدەردەن ءتىل تۋرالى ماقال - ماتەلدەر قۇراستىرىپ، شىققان ماقال - ماتەلدى ءوز سوزدەرىمەن تۇسىندىرەدى.
ءىV بەكىتۋ. ( تەست سۇراقتارى )
1. ق ر - نىڭ مەملەكەتتىك ءتىلى قاي ءتىل؟
ا. ورىس ۆ. قازاق س. اعىلشىن
2. ق ر - دا «ءتىل تۋرالى زاڭ» قاشان قابىلداندى؟
ا. 1997ج 11شىلدە. ۆ. 1991ج 16جەلتوقسان س. 1995ج 30تامىز
3. قازاق ءتىلىن باسقاشا قالاي اتاۋعا بولادى؟
ا. الىپپە ۆ. وتان س. انا ءتىلى
4. « تۋعان ءتىلىم» ولەڭىنىڭ اۆتورى؟
ا. د. ابىليەۆ. ۆ. م. اۋەزوۆ س. ا. قۇنانبايەۆ
5. « تۋعان ءتىلىم» ولەڭىنىڭ تاقىرىبى نە؟
ا. قۇستار. ۆ. ءتىل س. وتان
ءوزىڭدى - ءوزىڭ تەكسەر باعالاۋ
0 قاتە – «5»
1 2 3 4 5
ۆ ا س ا ۆ
1 قاتە — «4»
2 قاتە — «3»
V قورىتىندىلاۋ: «INSERT» ءادىسى
بىلەمىن، ءبىلدىم، بىلگىم كەلەدى. وقۋشى ءبىلىمىن باعالاۋ. سمايليكتەرمەن باعالاۋ
VI ۇيگە تاپسىرما: د. ابىليەۆ «تۋعان ءتىلىم» مانەرلەپ، جاتقا ايتۋ
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: جاندىكتەر. سىن ەسىمدى قايتالاۋ. (4 - سىنىپ)
