ساكەن سەيفۋللين "ناۋرىز"
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ساكەن سەيفۋللين «ناۋرىز» (6 سىنىپ قازاق ادەبيەتى)
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. قازاق ادەبيەتىنىڭ الىبى س. سەيفۋلليننىڭ ءومىرى مەن ولەڭدەرىن قورىتىندىلاي وتىرىپ، وقۋشىلاردىڭ اقىنعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ.
2. ساكەن ولەڭدەرىن تالداي وتىرىپ، وقۋشى ءبىلىمىن جيناقتاۋ، قورىتىندىلاۋ.
3. اقىننىڭ شىعارمالارى ارقىلى وقۋشىلاردى ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرگە باۋلۋ.
ساباقتىڭ بارىسى:
1. پسيحولوگيالىق كەزەڭ. «قايىرلى تاڭ، حالايىق!»
2. بالالار، بۇگىنگى ساباقتا كىم تۋرالى ءسوز قوزعايمىز؟ جۇمباق ءسوزدى (كروسسۆورد) شەشۋ ءۇشىن، مىنا سۇراقتارعا ءبىر عانا سوزبەن جاۋاپ بەرىپ، سول ءسوزدىڭ ءبىرىنشى ءارپىن جازىپ وتىرامىز.
1) ەرتەگى «التىن...»
2) «راسسكاز» ءسوزىنىڭ اۋدارماسى قانداي؟
3) كوشپەندى قازاقتار قانداي ۇيدە تۇرعان؟
4) «سكازكا» قازاقشا قالاي اۋدارىلادى؟
5) ماقالدى جالعاستىر: «اس اتاسى -....»
- سونىمەن، بالالار، قانداي ءسوز شىقتى؟ دۇرىس، بۇگىنگى ساباق ساكەن اقىن تۋرالى بولادى.
اتىڭنان اينالايىن قايران ساكەن،
ۇمىتپان دەمىم بار دا تۇلعاڭدى اسەم.
تۋ ۇستاپ، تۇلپار ءمىنىپ، قول باستاعان،
«تار جولدا، تايعاق كەشىپ» بولدىڭ كوسەم. ءسابيت مۇقانوۆ.
حح عاسىردا قازاقتىڭ جاڭا ادەبيەتىنىڭ نەگىزىن سالۋشى، قازاقتىڭ ءۇش بايتەرەگىنىڭ ءبىرى – ساكەن سەيفۋللين از عانا عۇمىرىندا ارتىنا ولمەيتىن مول مادەني مۇرا قالدىرعان جان.
3. ساباقتىڭ تاقىرىبىن، ماقساتىن ايتۋ.
4. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
- جاڭا تاقىرىپتى باستاماس بۇرىن وتكەن تاقىرىپتى قايتالايىق. وتكەن تاقىرىپتى سۇراق - جاۋاپ ادىسىمەن قايتالايمىز.
1. س. سەيفۋللين قاي جىلى دۇنيەگە كەلگەن؟
2. ساكەننىڭ شىن اتى.
3. 1908 - 1913 جىلدارى قاي مەكتەپتە وقىعان؟
4. تۇڭعىش شىققان ولەڭدەر جيناعى قالاي اتالادى؟
5. ومبى مۇعالىمدەر سەمينارياسىندا قاي جىلدارى وقىعان؟
5. ساكەن قاي جەردە اۋىل ءمۇعالىمى بولىپ جۇمىس ىستەدى؟
6. جاس اقىن اننەنكوۆتىڭ “ازاپ ۆاگونىندا” نەشە اي بولدى؟
7. “ازاپ ۆاگونى” ءسوز تىركەسىنىڭ اۋدارماسى قانداي؟
8. 1925 - 1937 جىلدارى قايدا، قانداي قىزمەت اتقاردى؟
9. قانداي گازەت پەن جۋرنالدىڭ رەداكتورى بولدى؟
10. س. سەيفۋللينگە قانداي ايىپ تاعىلدى؟
11. 1938 جىلى اقىن نەگە ۇشىرايدى؟
12. س. سەيفۋلليننىڭ قانداي شىعارمالارىن بىلەسىڭدەر؟
اقىننىڭ “دالا” ولەڭىن جاتقا وقۋ. «مەنىڭ دالام» اتتى شاعىن اڭگىمە دايىنداۋ.
5. جاڭا تاقىرىپ.
1) سوزدىكپەن جۇمىس. 123 - بەت.
2) س. سەيفۋلليننىڭ «ناۋرىز» ولەڭىن ءمۇعالىم مانەرلەپ وقيدى.
3) وقۋشىلار ولەڭ سوڭىنداعى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى.
سەرگىتۋ ءساتى. (مانەرلەپ وقىپ، اۋدارىڭدار.)
ساكەن – ۇلكەن ليريك اقىن.
ساكەن ولەڭ جازۋدى ەرتە باستادى.
ساكەننىڭ سىر ساندىعى – سۇلۋلىق سيمۆولى.
ساكەن – ادامگەرشىلىگى مول، ادال جاندى، ناعىز حالىق ۇلى بولاتىن.
6. سويلەسۋ. وقۋشىلار ءبىر - بىرىنە سۇراق قويىپ، جاۋاپ بەرەدى.
7. س. سەيفۋللين تۋرالى قوسىمشا مالىمەتتەر.
اقىننىڭ اكە - شەشەسى، باۋىرلارى تۋرالى:
اكەسى سەيفوللا – دومبىراشى، اڭشى.
شەشەسى جامال – ادال، ادەمى، اقىلدى، اڭگىمەشى.
باۋىرلارى – ماليقادجار، ابۋمۋسليم، عابدۋلماجيت، راحيما، كاميلا، ساليما.
جۇبايى – گۇلباھرام، بالالارى – لاۋرا، ايان.
ساكەن مەن گۇلباھرام 1926 جىلى قىزىلوردا قالاسىندا ۇيلەندى. قىزدارى لاۋرا 1929 جىلى تۋىپ، 1932 جىلى قايتىس بولدى. ساكەن لاۋرانى ەركەلەتىپ «ءدارى دانا» (ءداردانا) دەيتىن. 1936 جىلى ۇلى ايان دۇنيەگە كەلدى. ونىڭ اتىن مۇحتار اۋەزوۆ قويعان. ايان ءبىر جاسقا تولعان كۇنى نكۆد ادامدارى ساكەندى تۇتقىنعا الادى.
س. سەيفۋللين اتىندا كوپتەگەن اۋىل، تەاتر، مەكتەپ، كىتاپحانا، كوشەلەر بار. 1985 جىلدان سەلينوگراد قالاسىندا (قازىرگى استانا قالاسى) س. سەيفۋللين مۇراجايى جۇمىس ىستەيدى. مۇراجاي جانىندا اقىننىڭ ەسكەرتكىشى ورنالاسقان.
ساباقتىڭ سوڭىندا اكتەر، دراماتۋرگ قانات ءجۇنىسوۆتىڭ ساكەن اقىنعا ارناعان «ساكەن – سۇڭقار» اتتى كليپ - ولەڭىن كورسەتۋ. ساكەننىڭ رولىندە قانات ءجۇنىسوۆ.
8. قورىتىندى. باعالاۋ.
9. ءۇي تاپسىرماسى. «ناۋرىز» ولەڭىن جاتتاۋ.
(ساباق باسىنان باستاپ اياعىنا دەيىن پرەزەنتاسيا ارقىلى وتەدى.)
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. قازاق ادەبيەتىنىڭ الىبى س. سەيفۋلليننىڭ ءومىرى مەن ولەڭدەرىن قورىتىندىلاي وتىرىپ، وقۋشىلاردىڭ اقىنعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ.
2. ساكەن ولەڭدەرىن تالداي وتىرىپ، وقۋشى ءبىلىمىن جيناقتاۋ، قورىتىندىلاۋ.
3. اقىننىڭ شىعارمالارى ارقىلى وقۋشىلاردى ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرگە باۋلۋ.
ساباقتىڭ بارىسى:
1. پسيحولوگيالىق كەزەڭ. «قايىرلى تاڭ، حالايىق!»
2. بالالار، بۇگىنگى ساباقتا كىم تۋرالى ءسوز قوزعايمىز؟ جۇمباق ءسوزدى (كروسسۆورد) شەشۋ ءۇشىن، مىنا سۇراقتارعا ءبىر عانا سوزبەن جاۋاپ بەرىپ، سول ءسوزدىڭ ءبىرىنشى ءارپىن جازىپ وتىرامىز.
1) ەرتەگى «التىن...»
2) «راسسكاز» ءسوزىنىڭ اۋدارماسى قانداي؟
3) كوشپەندى قازاقتار قانداي ۇيدە تۇرعان؟
4) «سكازكا» قازاقشا قالاي اۋدارىلادى؟
5) ماقالدى جالعاستىر: «اس اتاسى -....»
- سونىمەن، بالالار، قانداي ءسوز شىقتى؟ دۇرىس، بۇگىنگى ساباق ساكەن اقىن تۋرالى بولادى.
اتىڭنان اينالايىن قايران ساكەن،
ۇمىتپان دەمىم بار دا تۇلعاڭدى اسەم.
تۋ ۇستاپ، تۇلپار ءمىنىپ، قول باستاعان،
«تار جولدا، تايعاق كەشىپ» بولدىڭ كوسەم. ءسابيت مۇقانوۆ.
حح عاسىردا قازاقتىڭ جاڭا ادەبيەتىنىڭ نەگىزىن سالۋشى، قازاقتىڭ ءۇش بايتەرەگىنىڭ ءبىرى – ساكەن سەيفۋللين از عانا عۇمىرىندا ارتىنا ولمەيتىن مول مادەني مۇرا قالدىرعان جان.
3. ساباقتىڭ تاقىرىبىن، ماقساتىن ايتۋ.
4. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
- جاڭا تاقىرىپتى باستاماس بۇرىن وتكەن تاقىرىپتى قايتالايىق. وتكەن تاقىرىپتى سۇراق - جاۋاپ ادىسىمەن قايتالايمىز.
1. س. سەيفۋللين قاي جىلى دۇنيەگە كەلگەن؟
2. ساكەننىڭ شىن اتى.
3. 1908 - 1913 جىلدارى قاي مەكتەپتە وقىعان؟
4. تۇڭعىش شىققان ولەڭدەر جيناعى قالاي اتالادى؟
5. ومبى مۇعالىمدەر سەمينارياسىندا قاي جىلدارى وقىعان؟
5. ساكەن قاي جەردە اۋىل ءمۇعالىمى بولىپ جۇمىس ىستەدى؟
6. جاس اقىن اننەنكوۆتىڭ “ازاپ ۆاگونىندا” نەشە اي بولدى؟
7. “ازاپ ۆاگونى” ءسوز تىركەسىنىڭ اۋدارماسى قانداي؟
8. 1925 - 1937 جىلدارى قايدا، قانداي قىزمەت اتقاردى؟
9. قانداي گازەت پەن جۋرنالدىڭ رەداكتورى بولدى؟
10. س. سەيفۋللينگە قانداي ايىپ تاعىلدى؟
11. 1938 جىلى اقىن نەگە ۇشىرايدى؟
12. س. سەيفۋلليننىڭ قانداي شىعارمالارىن بىلەسىڭدەر؟
اقىننىڭ “دالا” ولەڭىن جاتقا وقۋ. «مەنىڭ دالام» اتتى شاعىن اڭگىمە دايىنداۋ.
5. جاڭا تاقىرىپ.
1) سوزدىكپەن جۇمىس. 123 - بەت.
2) س. سەيفۋلليننىڭ «ناۋرىز» ولەڭىن ءمۇعالىم مانەرلەپ وقيدى.
3) وقۋشىلار ولەڭ سوڭىنداعى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى.
سەرگىتۋ ءساتى. (مانەرلەپ وقىپ، اۋدارىڭدار.)
ساكەن – ۇلكەن ليريك اقىن.
ساكەن ولەڭ جازۋدى ەرتە باستادى.
ساكەننىڭ سىر ساندىعى – سۇلۋلىق سيمۆولى.
ساكەن – ادامگەرشىلىگى مول، ادال جاندى، ناعىز حالىق ۇلى بولاتىن.
6. سويلەسۋ. وقۋشىلار ءبىر - بىرىنە سۇراق قويىپ، جاۋاپ بەرەدى.
7. س. سەيفۋللين تۋرالى قوسىمشا مالىمەتتەر.
اقىننىڭ اكە - شەشەسى، باۋىرلارى تۋرالى:
اكەسى سەيفوللا – دومبىراشى، اڭشى.
شەشەسى جامال – ادال، ادەمى، اقىلدى، اڭگىمەشى.
باۋىرلارى – ماليقادجار، ابۋمۋسليم، عابدۋلماجيت، راحيما، كاميلا، ساليما.
جۇبايى – گۇلباھرام، بالالارى – لاۋرا، ايان.
ساكەن مەن گۇلباھرام 1926 جىلى قىزىلوردا قالاسىندا ۇيلەندى. قىزدارى لاۋرا 1929 جىلى تۋىپ، 1932 جىلى قايتىس بولدى. ساكەن لاۋرانى ەركەلەتىپ «ءدارى دانا» (ءداردانا) دەيتىن. 1936 جىلى ۇلى ايان دۇنيەگە كەلدى. ونىڭ اتىن مۇحتار اۋەزوۆ قويعان. ايان ءبىر جاسقا تولعان كۇنى نكۆد ادامدارى ساكەندى تۇتقىنعا الادى.
س. سەيفۋللين اتىندا كوپتەگەن اۋىل، تەاتر، مەكتەپ، كىتاپحانا، كوشەلەر بار. 1985 جىلدان سەلينوگراد قالاسىندا (قازىرگى استانا قالاسى) س. سەيفۋللين مۇراجايى جۇمىس ىستەيدى. مۇراجاي جانىندا اقىننىڭ ەسكەرتكىشى ورنالاسقان.
ساباقتىڭ سوڭىندا اكتەر، دراماتۋرگ قانات ءجۇنىسوۆتىڭ ساكەن اقىنعا ارناعان «ساكەن – سۇڭقار» اتتى كليپ - ولەڭىن كورسەتۋ. ساكەننىڭ رولىندە قانات ءجۇنىسوۆ.
8. قورىتىندى. باعالاۋ.
9. ءۇي تاپسىرماسى. «ناۋرىز» ولەڭىن جاتتاۋ.
(ساباق باسىنان باستاپ اياعىنا دەيىن پرەزەنتاسيا ارقىلى وتەدى.)
You Might Also Like
