تۇلكى مەن قويان ەرتەگىسى
ۇيىمداستىرىلعان تەحنولوگيالىق كارتاسى
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: قاتىناس. دەنساۋلىق.
ءبولىمى: ءتىل دامىتۋ.
تاقىرىبى: تۇلكى مەن قويان ەرتەگىسى
ماقساتى ەرتەگىنىڭ مازمۇنىڭ ايتۋعا، دىبىستىق تالداۋ جاساۋعا ۇيرەتۋ؛ اۋىزەكى سويلەۋلەرىن دامىتۋ؛ سۇراققا جاۋاپ بەرۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ؛ بالالاردى باتىرلىققا، وجەتتىلىككە تاربيەلەۋ.
قولدانىلاتىن كورنەكى قۇرالدار: ۇلەستىرمەلى قيما قۇرالدارى، ءتۇرلى ءتۇستى قارىنداش، جانۋارلار سۋرەتى.
سوزدىك جۇمىس: ايلاكەر
بيلينگۆالدى كومپونەنت: تۇلكى - ليسا قويان – زاياس قاسقىر - ۆولك
موتيۆاسيالىق قوزعاۋشىلىق
- سالەمەتسىڭدەر مە بالالار!
- بالالار بۇگىنگى كۇندى جاقسى كوڭىل كۇيمەن قارسى الايىق، بۇگىنگى كۇن بارلىعىمىز ءۇشىن ءساتتى بولسىن!
كۇننىڭ كوزى اشىلسىن
كوككە شۋاق شاشىلسىن
قۇتتى قوناق كەلىپتى
تورىمىزگە ەنىپتى
ال قانەكەي ءبارىمىز
سالەم دەيىك ۇلكەنگە
سالەمەتسىزدەر مە اپايلار
- جارايسىڭدار بالالار! ال ەندى بارلىعىمىز ورىنىمىزعا جايعاسايىق. بالالار، مەن سەندەرگە ءبىر جۇمباق جاسىرايىن، شەشۋىن تابۋعا تىرىسىپ كورىندەر.
جيىپ تەرىپ بولاتىن
قامبا استىققا تولاتىن
قىزىل قىرمان وينايتىن
قاي مەزگىل دەپ ويلايسىڭ؟»
- كۇز مەزگىلىندە نەشە اي بار ەكەن، بالالار؟
- كانى كىم اتاپ بەرەدى، قانداي ايلار ەكەن؟
- بالالار، كۇز مەزگىلىنە بايلانىستى كىم تاقپاقتار بىلەدى؟
بالالار، سەندەر ەرتەگىنى ۇناتاسىڭدار ما؟
- قانداي ەرتەگىلەر بىلەسىڭدەر؟
جارايسىڭدار، بالالار سەندەر كوپتەگەن ەرتەگىلەر بىلەدى ەكەنسىڭدەر.
ال ەندى مەن سەندەرگە جۇمباق جاسىرايىن، مۇقيات تىڭداپ شەشۋىن تابۋعا تىرىسىڭدار.
1. ءوزى ايلاكەر، ءوزى ءبىر قۋ
جۇرگەن جەرى ايقاي دا شۋ.
2. كوزى توستاق ءوزى قورقاق
ۇيىمداستىرۋشىلىق - ىزدەنىستىك
بالالار ەندى بارلىق نازارلارىڭدى ماعان اۋدارىڭدار.
- نەنىڭ سۋرەتىن كورىپ تۇرسىڭدار؟ دۇرىس تۇلكى جانە قوياننىڭ.
- ءبىر سوزبەن بۇل جانۋارلاردى قالاي اتاۋعا بولادى؟
ماعان وسى جانۋارلاردى كىم سيپاتتاپ بەرە الادى؟
- دۇرىس ايتاسىڭدار تۇلكى ايلاكەر اڭ ال قويان قورقاق اڭ.
-«ايلاكەر» ءسوزىنىڭ ماعىناسىن قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
- ءقازىر وسى قويان مەن تۇلكى تۋرالى ورىس حالقىنىڭ «تۇلكى مەن قويان» ەرتەگىسىمەن تانىسامىز.
ەرتە، ەرتە، ەرتەدە تۇلكىنىڭ قۇيرىعى جوق ەدى. قاسقىرمەن تاتۋ تۇرماعان سوڭ ۇنەمى قاشىپ جۇرەدى ەكەن. جۇرگەن ءىزىڭ جاسىرا الماي قينالىپتى. سول ءۇشىن قاسقىر تۇلكىنىڭ ارتىنان ەرىپ، اڭدىپ ءجۇرىپ ونىڭ ىنىنە ءتۇسىپتى. تۇلكى بولسا ءىنىنىڭ ەكىنشى تەسىگىنەن شىعىپ كەتىپتى شىعىپ كەتپەسە قاسقىر تۇلكىنى جەپ قويار ەدى. ءسويتىپ تۇلكى ورماندا قايعىرىپ كەلە جاتسا اعاش تۇبىندە وتىرعان قوياندى كورەدى. ول كەزدە قويانداردىڭ قۇيرىعى ۇزىن، جۇگىرۋلەرىنە كەدەرگى كەلتىرەدى ەكەن. سودان تۇلكى جۇگىرىپ بارىپ قوياندى ۇستاپ الىپتى. قويان كورىققانىنان تۇلكىشەك مەنى جىبەرە سالشى مەن ساعان قۇيرىعىمدى سىيلايىن دەپتى. مىنە سودان بەرى تۇلكىنىڭ قۇيرىعى ۇزىن ادەمى دە، ال ال قوياننىڭ قۇيرىعى قىسقا ەكەن.
- ەرتەگى سەندەرگە ۇنادى ما؟
- ەرتەگىدە نەلەر تۋرالى ايتىلعان؟
- ەرتەدە تۇلكىنىڭ قۇيرىعى قانداي بولعان ەكەن؟
- تۇلكى قاسقىرمەن تاتۋ تۇرماعان سوڭ نە ىستەگەن؟
- ءبىر كۇنى نە بولىپتى؟
- تۇلكى قالاي قۇتىلىپ كەتىپتى؟
- الدەن سوڭ اعاش اراسىنا كىرگەن تۇلكى نەنى كورەدى؟
- سول جەردە قويان ءوزىن ۇستاپ العان تۇلكىگە نە دەپتى؟
- ءيا، بالالار سودان بەرى تۇلكىنىڭ قۇيرىعى ۇزىن بولىپ قالىپتى.
بالالاردان ەرتەگى مازمۇنىڭ سۇرايدى
بيلينگۆالدى كومپونەنت:
تۇلكى - ليسا، قويان زاياس، قاسقىر ۆولك،
سەرگىتۋ ءساتى:
دۇيسەنبىدە دوپ وينادىق اۋلادا، سەيسەنبىدە سەرۋەن قۇردىق دالادا. سارسەنبىدە سۋرەت سالدىق ساندەتىپ، بەيسەنبىدە بي بيلەدىك اندەتىپ.
جۇما كۇنى جيدەك تەردىك قىراتتا،
سەنبى كۇنى كينو كوردىك كلۋبتا. جەكسەنبىدە ۇيدە بولىپ دەم الدىق، وسىلايشا وتە شىقتى ءبىر اپتا.
- ەندى ەرتەگىدەگى «تۇلكى» ءسوزى نەشە بۋىننان تۇرادى ەكەن؟ «تۇلكى»سوزىنە دىبىستىق تالداۋ جاسايىق.
- داۋىستى دىبىستاردى قانداي تۇسپەن بەلگىلەيمىز؟
- ال داۋىسسىز دىبىستاردى شە؟
« تۇلكى ءسوزى» قانداي دىبىستان باستالىپ تۇر؟
- داۋىستى ما الدە داۋىسسىز با؟
«بۋىندى جالعاستىر» ديداكتيكالىق ويىنى:
ءتۇل -...، قو -...، كو -...، قاس -...، جول -...، ارىس -...، ال ەندى كەلەسى تاپسىرما الدارىنداعى قاعازداعى ۇزىك سىزىقتاردى قوسىپ قانداي اڭ بەينەلەنگەنىڭ تاۋىپ الىڭدار.
تۇلكى مەن قويان ەرتەگىسى. جۇكتەۋ
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: قاتىناس. دەنساۋلىق.
ءبولىمى: ءتىل دامىتۋ.
تاقىرىبى: تۇلكى مەن قويان ەرتەگىسى
ماقساتى ەرتەگىنىڭ مازمۇنىڭ ايتۋعا، دىبىستىق تالداۋ جاساۋعا ۇيرەتۋ؛ اۋىزەكى سويلەۋلەرىن دامىتۋ؛ سۇراققا جاۋاپ بەرۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ؛ بالالاردى باتىرلىققا، وجەتتىلىككە تاربيەلەۋ.
قولدانىلاتىن كورنەكى قۇرالدار: ۇلەستىرمەلى قيما قۇرالدارى، ءتۇرلى ءتۇستى قارىنداش، جانۋارلار سۋرەتى.
سوزدىك جۇمىس: ايلاكەر
بيلينگۆالدى كومپونەنت: تۇلكى - ليسا قويان – زاياس قاسقىر - ۆولك
موتيۆاسيالىق قوزعاۋشىلىق
- سالەمەتسىڭدەر مە بالالار!
- بالالار بۇگىنگى كۇندى جاقسى كوڭىل كۇيمەن قارسى الايىق، بۇگىنگى كۇن بارلىعىمىز ءۇشىن ءساتتى بولسىن!
كۇننىڭ كوزى اشىلسىن
كوككە شۋاق شاشىلسىن
قۇتتى قوناق كەلىپتى
تورىمىزگە ەنىپتى
ال قانەكەي ءبارىمىز
سالەم دەيىك ۇلكەنگە
سالەمەتسىزدەر مە اپايلار
- جارايسىڭدار بالالار! ال ەندى بارلىعىمىز ورىنىمىزعا جايعاسايىق. بالالار، مەن سەندەرگە ءبىر جۇمباق جاسىرايىن، شەشۋىن تابۋعا تىرىسىپ كورىندەر.
جيىپ تەرىپ بولاتىن
قامبا استىققا تولاتىن
قىزىل قىرمان وينايتىن
قاي مەزگىل دەپ ويلايسىڭ؟»
- كۇز مەزگىلىندە نەشە اي بار ەكەن، بالالار؟
- كانى كىم اتاپ بەرەدى، قانداي ايلار ەكەن؟
- بالالار، كۇز مەزگىلىنە بايلانىستى كىم تاقپاقتار بىلەدى؟
بالالار، سەندەر ەرتەگىنى ۇناتاسىڭدار ما؟
- قانداي ەرتەگىلەر بىلەسىڭدەر؟
جارايسىڭدار، بالالار سەندەر كوپتەگەن ەرتەگىلەر بىلەدى ەكەنسىڭدەر.
ال ەندى مەن سەندەرگە جۇمباق جاسىرايىن، مۇقيات تىڭداپ شەشۋىن تابۋعا تىرىسىڭدار.
1. ءوزى ايلاكەر، ءوزى ءبىر قۋ
جۇرگەن جەرى ايقاي دا شۋ.
2. كوزى توستاق ءوزى قورقاق
ۇيىمداستىرۋشىلىق - ىزدەنىستىك
بالالار ەندى بارلىق نازارلارىڭدى ماعان اۋدارىڭدار.
- نەنىڭ سۋرەتىن كورىپ تۇرسىڭدار؟ دۇرىس تۇلكى جانە قوياننىڭ.
- ءبىر سوزبەن بۇل جانۋارلاردى قالاي اتاۋعا بولادى؟
ماعان وسى جانۋارلاردى كىم سيپاتتاپ بەرە الادى؟
- دۇرىس ايتاسىڭدار تۇلكى ايلاكەر اڭ ال قويان قورقاق اڭ.
-«ايلاكەر» ءسوزىنىڭ ماعىناسىن قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
- ءقازىر وسى قويان مەن تۇلكى تۋرالى ورىس حالقىنىڭ «تۇلكى مەن قويان» ەرتەگىسىمەن تانىسامىز.
ەرتە، ەرتە، ەرتەدە تۇلكىنىڭ قۇيرىعى جوق ەدى. قاسقىرمەن تاتۋ تۇرماعان سوڭ ۇنەمى قاشىپ جۇرەدى ەكەن. جۇرگەن ءىزىڭ جاسىرا الماي قينالىپتى. سول ءۇشىن قاسقىر تۇلكىنىڭ ارتىنان ەرىپ، اڭدىپ ءجۇرىپ ونىڭ ىنىنە ءتۇسىپتى. تۇلكى بولسا ءىنىنىڭ ەكىنشى تەسىگىنەن شىعىپ كەتىپتى شىعىپ كەتپەسە قاسقىر تۇلكىنى جەپ قويار ەدى. ءسويتىپ تۇلكى ورماندا قايعىرىپ كەلە جاتسا اعاش تۇبىندە وتىرعان قوياندى كورەدى. ول كەزدە قويانداردىڭ قۇيرىعى ۇزىن، جۇگىرۋلەرىنە كەدەرگى كەلتىرەدى ەكەن. سودان تۇلكى جۇگىرىپ بارىپ قوياندى ۇستاپ الىپتى. قويان كورىققانىنان تۇلكىشەك مەنى جىبەرە سالشى مەن ساعان قۇيرىعىمدى سىيلايىن دەپتى. مىنە سودان بەرى تۇلكىنىڭ قۇيرىعى ۇزىن ادەمى دە، ال ال قوياننىڭ قۇيرىعى قىسقا ەكەن.
- ەرتەگى سەندەرگە ۇنادى ما؟
- ەرتەگىدە نەلەر تۋرالى ايتىلعان؟
- ەرتەدە تۇلكىنىڭ قۇيرىعى قانداي بولعان ەكەن؟
- تۇلكى قاسقىرمەن تاتۋ تۇرماعان سوڭ نە ىستەگەن؟
- ءبىر كۇنى نە بولىپتى؟
- تۇلكى قالاي قۇتىلىپ كەتىپتى؟
- الدەن سوڭ اعاش اراسىنا كىرگەن تۇلكى نەنى كورەدى؟
- سول جەردە قويان ءوزىن ۇستاپ العان تۇلكىگە نە دەپتى؟
- ءيا، بالالار سودان بەرى تۇلكىنىڭ قۇيرىعى ۇزىن بولىپ قالىپتى.
بالالاردان ەرتەگى مازمۇنىڭ سۇرايدى
بيلينگۆالدى كومپونەنت:
تۇلكى - ليسا، قويان زاياس، قاسقىر ۆولك،
سەرگىتۋ ءساتى:
دۇيسەنبىدە دوپ وينادىق اۋلادا، سەيسەنبىدە سەرۋەن قۇردىق دالادا. سارسەنبىدە سۋرەت سالدىق ساندەتىپ، بەيسەنبىدە بي بيلەدىك اندەتىپ.
جۇما كۇنى جيدەك تەردىك قىراتتا،
سەنبى كۇنى كينو كوردىك كلۋبتا. جەكسەنبىدە ۇيدە بولىپ دەم الدىق، وسىلايشا وتە شىقتى ءبىر اپتا.
- ەندى ەرتەگىدەگى «تۇلكى» ءسوزى نەشە بۋىننان تۇرادى ەكەن؟ «تۇلكى»سوزىنە دىبىستىق تالداۋ جاسايىق.
- داۋىستى دىبىستاردى قانداي تۇسپەن بەلگىلەيمىز؟
- ال داۋىسسىز دىبىستاردى شە؟
« تۇلكى ءسوزى» قانداي دىبىستان باستالىپ تۇر؟
- داۋىستى ما الدە داۋىسسىز با؟
«بۋىندى جالعاستىر» ديداكتيكالىق ويىنى:
ءتۇل -...، قو -...، كو -...، قاس -...، جول -...، ارىس -...، ال ەندى كەلەسى تاپسىرما الدارىنداعى قاعازداعى ۇزىك سىزىقتاردى قوسىپ قانداي اڭ بەينەلەنگەنىڭ تاۋىپ الىڭدار.
تۇلكى مەن قويان ەرتەگىسى. جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
ماقساتى: 1. وقۋشىلاردى ءوز انا ءتىلىنىڭ ءقادىر - قاسيەتىن ءبىلىپ، ءوز انا ءتىلىنىڭ كوركەمدىگىن سەزىنىپ، ءسوز قۇدىرەتىن ءتۇسىنىپ، ونىڭ ادام ومىرىندەگى ماڭىزىن ۇعىنۋعا ۇيرەتۋ.
