InfoHub Logo

تۇركيا يادرولىق قارۋ جاساۋى مۇمكىن بە؟
ايماقتاعى قاۋىپتەر مەن جاھاندىق شيەلەنىستەر انكارانىڭ ستراتەگيالىق ۇستانىمىن وزگەرتپەك پە؟

سوڭعى جىلدارى الەمدە قاۋىپسىزدىك ماسەلەسى الدىڭعى ورىنعا شىقتى. قارۋلانۋ جارىسى قايتا كۇشەيىپ، مەملەكەتتەر ءوز قورعانىسىن كۇشەيتۋگە كوشتى. وسىنداي جاعدايدا تۇركيا دا يادرولىق قارۋعا يە بولۋ ماسەلەسىن قوعامدا اشىق تالقىلاۋعا كىرىستى.

جۋىردا تۇركياداعى زەرتتەۋ ۇيىمدارىنىڭ ءبىرى حالىق اراسىندا ساۋالناما جۇرگىزىپ، ەلگە يادرولىق قارۋ قاجەت پە دەگەن سۇراق قويعان. ناتيجە تاڭعالارلىق: ساۋالناماعا قاتىسقان تۇرىك ازاماتتارىنىڭ 70 پايىزدان استامى انكارانىڭ يادرولىق قارۋ جاساۋىن قولدايتىنىن بىلدىرگەن. مۇنداي پىكىرلەر اسىرەسە تاياۋ شىعىستاعى گەوساياسي شيەلەنىستىڭ ۋشىعۋىمەن بايلانىستى.

تۇركيا نەلىكتەن يادرولىق قارۋعا ۇمتىلۋى مۇمكىن؟

• يزرايل مەن يران اراسىنداعى قاقتىعىستاردان كەيىن ايماقتاعى تۇراقسىزدىق ارتىپ وتىر.
• حالىقتىڭ باسىم بولىگى ەلدىڭ اۋە قورعانىسىنا سەنىمسىزدىك بىلدىرەدى.
• تۇركيا ناتو-نىڭ مۇشەسى بولعانىمەن، حالىق اليانستىڭ ءقاۋىپ تونگەن جاعدايدا ناقتى كومەك بەرەتىنىنە كۇماندانادى.

يادرولىق قارۋ جاساۋ – تۇركيا ءۇشىن شىنايى مۇمكىندىك پە؟

مۇمكىندىكتەرى بار:

• تۇركيا قورعانىس سالاسىنا بەلسەندى ينۆەستيسيا سالىپ جاتىر، اسىرەسە درون مەن زىمىران وندىرىسىندە جەتىستىكتەرى بار.
• اككۋيۋ اەس ىسكە قوسىلىپ، ەلدىڭ يادرولىق تەحنولوگياعا قولجەتىمدىلىگى ارتىپ كەلەدى.
• جوعارى وقۋ ورىندارىندا يادرولىق ماماندار دايىندالىپ جاتىر.

ءبىراق كەدەرگىلەر دە جەتەرلىك:

• تۇركيا يادرولىق قارۋدى تاراتپاۋ تۋرالى حالىقارالىق كەلىسىمگە قول قويعان.
• ناتو قۇرامىنداعى مەملەكەت رەتىندە ءوز بەتىنشە يادرولىق باعدارلاما باستاۋ – وداقتاستار تاراپىنان سىنعا ۇشىراۋى مۇمكىن.
• قاتاڭ سانكسيالار ءقاۋپى بار. باتىس ەلدەرى بۇعان جول بەرمەيدى.

گەوساياسي كوزقاراس

2019 جىلى تۇركيا پرەزيدەنتى رەجەپ تايىپ ەردوعان يادرولىق قارۋ ماسەلەسىنە قاتىستى پىكىر ءبىلدىرىپ، وزگە مەملەكەتتەردە بار قارۋدى تۇركيا نەگە يەلەنە المايدى دەگەن ساۋال تاستاعان. بۇل انكارانىڭ ستراتەگيالىق باعىتى وزگەرۋى مۇمكىن ەكەنىن اڭعارتتى. ايماقتاعى باسەكەلەستىك تە تۇركيانى وسى جولعا يتەرمەلەۋى ىقتيمال: يران مەن ءيزرايلدىڭ يادرولىق مۇمكىندىكتەرى، پاكىستان مەن ءۇندىستاننىڭ اسكەري الەۋەتى انكاراعا قىسىم تۇسىرۋدە.

بولجام:

• جاقىن ارادا (2025–2035): تۇركيا يادرولىق قارۋ جاسامايدى. سەبەبى ناتو كەپىلدىگى مەن حالىقارالىق قىسىم بۇل جوسپارعا جول بەرمەيدى.
• ۇزاق مەرزىمدە (2035–2050): ەگەر ايماقتا جاعداي تۇبەگەيلى وزگەرىپ، ناتو-نىڭ ءرولى السىرەسە، تۇركيا يادرولىق قارۋعا بەت بۇرۋى مۇمكىن.

 تۇركيا ءۇشىن بۇل شەشىم – تەك قاۋىپسىزدىك ەمەس، گەوساياسي سالماقتى ارتتىرۋ قۇرالىنا اينالۋى ىقتيمال.