«ۇلەك» مامىتبەك قادىلبەكوۆ
انا ءتىلى 4 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «ۇلەك» مامىتبەك قادىلبەكوۆ
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) وقۋشىلارعا باعىت - باعدار بەرە وتىرىپ، وزدىكتەرىنەن جۇمىس ىستەۋ، وي ءورىسىن دامىتۋ، ءبىلىم، ىسكەرلىك داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ، وزىندىك تالداۋ، جيناقتاي بىلۋگە، جەكە توپتىق جۇمىستا شاپشاڭدىق تانىتۋعا، ءوز ويىن ادەبي تىلمەن ورنەكتەي بىلۋگە ماشىقتاندىرۋ.
ب) اڭگىمەنىڭ تاقىرىبى مەن جازۋشىنىڭ يدەيالىق مۇراتىن ماتىنگە سۇيەنە وتىرىپ اشۋ.
ۆ) اڭگىمە ارقىلى ەڭبەك سۇيگىشتىككە مەيرىمدىلىككە باۋلۋ. ەل نامىسىن قورعايتىن ازامات بولۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ساباق
كورنەكىلىكتەر: سحەما، تابليسا، ەنسيكلوپەديا «قازاقستاننىڭ ءۇي جانۋارلارى».
ساباقتىڭ مازمۇنى
ۇيىمداستىرۋ (كەزەكشىنىڭ راپورتى، وقۋ قۇرالدارىن دايىنداۋ)
جاڭا ساباق:
1. پسيحولوگيالىق دايىندىق.
وڭ قولىمدا بەس ساۋساق،
سول قولىمدا بەس ساۋساق
قوسىپ ەدىم ەكەۋىن
بولىپ شىقتى ون ساۋساق. (العاشىندا بوياۋ، ەكىنشىسىندە شاپشاڭ، ۇشىنشىسىندە وتە جىلدام ايتىپ، وقۋشىلاردى كوڭىلدەندىرۋ).
2. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
«جىلقى» س. مۇقانوۆ
ا) اڭگىمەنى جوسپار بويىنشا مانەرلەپ وقۋ.
ب) بولىمدەر بويىنشا مازمۇنداۋ
ءى توپ. «بىلگىرلەر» توبى.
جىلقى تۋرالى قوسىمشا ادەبيەتتەردەن جيناقتالعان بولىمدەرىن ورتاعا سالۋ.
جىلقى - ەر قاناتى
ءبىزدىڭ حالقىمىز جىلقى مالىن ەرەكشە قۇرمەت تۇتادى. كەيبىر عالىمداردىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، جىلقى مالىن جابايى بولىپ جۇرگەن جەرىنەن ەڭ العاش قولعا ۇيرەتكەن ءبىزدىڭ اتا - بابالارىمىز كورىنەدى.
سودان باستاپ بار تىرشىلىگى جىلقىمەن بىرگە دامىپ وتىرسا كەرەك. سوندىقتان دا حالقىمىزدى جىلقى تۋرالى اڭىز - ەرتەگىلەر دە، ولەڭ - جىرلار دا، اندەر دە، قاناتتى سوزدەر دە كوپ.
ەڭ باستىسى – جىلقى – ەر قاناتى دەپ ەسەپتەلگەن.
جىلقى - ونەرپاز تۇلىك
جىلقىنىڭ سيركتە ونەر كورسەتكەنىن ءبارىمىز دە بىلەمىز.
ايتسە دە يەسىن ۇستىنە مىنگىزىپ الىپ، كەرۋلى ارقان ۇستىمەن جۇرگەن جىلقىنى كورمەك تۇگىلى ەستىمەگەن دە بولارسىڭدار - اۋ. ءحىح عاسىردىڭ سوڭىندا ءومىر سۇرگەن يتالياندىق ۇيرەتۋشى باپكەردىڭ سايگۇلىگى سويتەدى ەكەن.
جىلقى جىلى تۋعاندار
تىرشىلىككە يكەمدى، ويى ۇشقىر كەلەدى ەكەن. جىلقى دەگەن جانۋار قانداي ىسكە دە بىردەن كىرىسىپ كەتەتىن، ەڭبەك سۇيگىش، ەسكەن جەلدەي ەرىكتى جانۋار ەمەس پە؟ جىلقى مالىنا ءتان قاسيەتتەردىڭ بويىنان كورۋگە بولادى. جانى جومارت، جۇعىمدى كەلەدى. كۇش - قۋاتى تاسقىنداپ تۇرادى. سەنىمدى. اقشانى ورنىمەن جۇمساي بىلەدى. ويىن - ساۋىقتى جاقسى كورەدى. ىلعي دا جۇرتتىڭ نازارىندا بولۋدى ۇناتادى.
ءبىراق كوپ سويلەپ، جۇرتتى ىعىر ەتىپ الاتىن تۇستارى دا كوپ. ءوزىن ەرەكشە باعالايتىن داعدىسىنان، مازاسىز مىنەزىنەن وپىق جەپ جۇرەدى.
ءىى توپ. ويىنشىلار. توپتاستىرۋ
جىلقى
↓
ءۇي جانۋارى
قىمىز
كولىك
ەتى جەلىنەدى
قايراتتى
ءسۇت قورەكتى
جۇك تاسيدى
ءىىى توپ. العىرلار توبى.
جىلقى تاقىرىبى بويىنشا سۋرەت سالۋ
ءىۇ توپ. تاپقىرلار.
وسى ءماتىن بويىنشا «قۇلىنشاق» دەگەن ولەڭ قۇراستىرۋ.
3. جاڭا تاقىرىپ. «ۇلەك» م. قالدىبايەۆ
1). ويشىلار. ءار توپ وقۋشىلارى جاڭا ساباقتى توپتىق تالداۋ ارقىلى مەڭگەرەدى. ءار توپ وقۋشىلارى اڭگىمەنىڭ اۆتورى تۋرالى ءوز مالىمەتتەرىن ايتادى. (اسسوسياسيالىق ءادىس).
2). وي قوزعاۋ. ءماتىندى وقىماستان بۇرىن وقۋشىلاردان جالپى «ۇلەك» تۋرالى ويلارىن ءبىلىپ الۋ قاجەت.
- ۇلەك دەگەنىمىز نە؟
- ول ءۇي جانۋارى. باسقا تۇيەلەرگە قاراعاندا، ونىڭ ءبىر عانا وركەشى بار. ول ادامدارعا قىزمەت اتقارادى، شولگە ءتوزىمدى بولادى. بويى ۇزىن، تابانى جالپاق، ماڭعاز.
ا. ماتىنمەن جۇمىس. ءماتىندى بولىككە ءبولىپ، توپقا وقىتامىن. (جيگسو ءادىسى، وزدىگىنەن ىزدەنۋ، ءبىلىم جيناقتاۋ).
جۇمىستى باستاماس بۇرىن وقۋشىلارعا جۇمىس توبىندا ءماتىننىڭ ءتيىستى بولىگىن جاقسى مەڭگەرۋ قاجەتتىگىن، ويتكەنى سول بولىگىن قالعان توپ وقۋشىلارىنا تۇسىندىرۋگە جاۋاپتى ەكەنىن، ءماتىندى تۇتاس ءتۇسىنۋ ءار وقۋشىنىڭ ىجداعاتتىلىعىنا بايلانىستى ەكەنىن ءتۇسىنۋ قاجەت.
ب. توپپەن جۇمىس. بۇل جەردە ءار توپقا جەكە - جەكە سۇراقتار بەرىلەدى.
ءى - توپ. ءۇي جانۋارلارى تۋرالى ماقال - ماتەلدەر دايىنداۋ.
1. اقساق قوي تۇستەن كەيىن ماڭىرايدى.
2. سەمىزدىكتى قوي كوتەرەدى.
3. جىلقىدا ءوت جوق، قۇستا ءسۇت جوق
4. مال باققانعا بىتەدى.
5. تاي تۋلاپ ۇيىرىنەن شىقپاس
6. نار جولىندا جۇك قالماس.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «ۇلەك» مامىتبەك قادىلبەكوۆ
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) وقۋشىلارعا باعىت - باعدار بەرە وتىرىپ، وزدىكتەرىنەن جۇمىس ىستەۋ، وي ءورىسىن دامىتۋ، ءبىلىم، ىسكەرلىك داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ، وزىندىك تالداۋ، جيناقتاي بىلۋگە، جەكە توپتىق جۇمىستا شاپشاڭدىق تانىتۋعا، ءوز ويىن ادەبي تىلمەن ورنەكتەي بىلۋگە ماشىقتاندىرۋ.
ب) اڭگىمەنىڭ تاقىرىبى مەن جازۋشىنىڭ يدەيالىق مۇراتىن ماتىنگە سۇيەنە وتىرىپ اشۋ.
ۆ) اڭگىمە ارقىلى ەڭبەك سۇيگىشتىككە مەيرىمدىلىككە باۋلۋ. ەل نامىسىن قورعايتىن ازامات بولۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ساباق
كورنەكىلىكتەر: سحەما، تابليسا، ەنسيكلوپەديا «قازاقستاننىڭ ءۇي جانۋارلارى».
ساباقتىڭ مازمۇنى
ۇيىمداستىرۋ (كەزەكشىنىڭ راپورتى، وقۋ قۇرالدارىن دايىنداۋ)
جاڭا ساباق:
1. پسيحولوگيالىق دايىندىق.
وڭ قولىمدا بەس ساۋساق،
سول قولىمدا بەس ساۋساق
قوسىپ ەدىم ەكەۋىن
بولىپ شىقتى ون ساۋساق. (العاشىندا بوياۋ، ەكىنشىسىندە شاپشاڭ، ۇشىنشىسىندە وتە جىلدام ايتىپ، وقۋشىلاردى كوڭىلدەندىرۋ).
2. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
«جىلقى» س. مۇقانوۆ
ا) اڭگىمەنى جوسپار بويىنشا مانەرلەپ وقۋ.
ب) بولىمدەر بويىنشا مازمۇنداۋ
ءى توپ. «بىلگىرلەر» توبى.
جىلقى تۋرالى قوسىمشا ادەبيەتتەردەن جيناقتالعان بولىمدەرىن ورتاعا سالۋ.
جىلقى - ەر قاناتى
ءبىزدىڭ حالقىمىز جىلقى مالىن ەرەكشە قۇرمەت تۇتادى. كەيبىر عالىمداردىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، جىلقى مالىن جابايى بولىپ جۇرگەن جەرىنەن ەڭ العاش قولعا ۇيرەتكەن ءبىزدىڭ اتا - بابالارىمىز كورىنەدى.
سودان باستاپ بار تىرشىلىگى جىلقىمەن بىرگە دامىپ وتىرسا كەرەك. سوندىقتان دا حالقىمىزدى جىلقى تۋرالى اڭىز - ەرتەگىلەر دە، ولەڭ - جىرلار دا، اندەر دە، قاناتتى سوزدەر دە كوپ.
ەڭ باستىسى – جىلقى – ەر قاناتى دەپ ەسەپتەلگەن.
جىلقى - ونەرپاز تۇلىك
جىلقىنىڭ سيركتە ونەر كورسەتكەنىن ءبارىمىز دە بىلەمىز.
ايتسە دە يەسىن ۇستىنە مىنگىزىپ الىپ، كەرۋلى ارقان ۇستىمەن جۇرگەن جىلقىنى كورمەك تۇگىلى ەستىمەگەن دە بولارسىڭدار - اۋ. ءحىح عاسىردىڭ سوڭىندا ءومىر سۇرگەن يتالياندىق ۇيرەتۋشى باپكەردىڭ سايگۇلىگى سويتەدى ەكەن.
جىلقى جىلى تۋعاندار
تىرشىلىككە يكەمدى، ويى ۇشقىر كەلەدى ەكەن. جىلقى دەگەن جانۋار قانداي ىسكە دە بىردەن كىرىسىپ كەتەتىن، ەڭبەك سۇيگىش، ەسكەن جەلدەي ەرىكتى جانۋار ەمەس پە؟ جىلقى مالىنا ءتان قاسيەتتەردىڭ بويىنان كورۋگە بولادى. جانى جومارت، جۇعىمدى كەلەدى. كۇش - قۋاتى تاسقىنداپ تۇرادى. سەنىمدى. اقشانى ورنىمەن جۇمساي بىلەدى. ويىن - ساۋىقتى جاقسى كورەدى. ىلعي دا جۇرتتىڭ نازارىندا بولۋدى ۇناتادى.
ءبىراق كوپ سويلەپ، جۇرتتى ىعىر ەتىپ الاتىن تۇستارى دا كوپ. ءوزىن ەرەكشە باعالايتىن داعدىسىنان، مازاسىز مىنەزىنەن وپىق جەپ جۇرەدى.
ءىى توپ. ويىنشىلار. توپتاستىرۋ
جىلقى
↓
ءۇي جانۋارى
قىمىز
كولىك
ەتى جەلىنەدى
قايراتتى
ءسۇت قورەكتى
جۇك تاسيدى
ءىىى توپ. العىرلار توبى.
جىلقى تاقىرىبى بويىنشا سۋرەت سالۋ
ءىۇ توپ. تاپقىرلار.
وسى ءماتىن بويىنشا «قۇلىنشاق» دەگەن ولەڭ قۇراستىرۋ.
3. جاڭا تاقىرىپ. «ۇلەك» م. قالدىبايەۆ
1). ويشىلار. ءار توپ وقۋشىلارى جاڭا ساباقتى توپتىق تالداۋ ارقىلى مەڭگەرەدى. ءار توپ وقۋشىلارى اڭگىمەنىڭ اۆتورى تۋرالى ءوز مالىمەتتەرىن ايتادى. (اسسوسياسيالىق ءادىس).
2). وي قوزعاۋ. ءماتىندى وقىماستان بۇرىن وقۋشىلاردان جالپى «ۇلەك» تۋرالى ويلارىن ءبىلىپ الۋ قاجەت.
- ۇلەك دەگەنىمىز نە؟
- ول ءۇي جانۋارى. باسقا تۇيەلەرگە قاراعاندا، ونىڭ ءبىر عانا وركەشى بار. ول ادامدارعا قىزمەت اتقارادى، شولگە ءتوزىمدى بولادى. بويى ۇزىن، تابانى جالپاق، ماڭعاز.
ا. ماتىنمەن جۇمىس. ءماتىندى بولىككە ءبولىپ، توپقا وقىتامىن. (جيگسو ءادىسى، وزدىگىنەن ىزدەنۋ، ءبىلىم جيناقتاۋ).
جۇمىستى باستاماس بۇرىن وقۋشىلارعا جۇمىس توبىندا ءماتىننىڭ ءتيىستى بولىگىن جاقسى مەڭگەرۋ قاجەتتىگىن، ويتكەنى سول بولىگىن قالعان توپ وقۋشىلارىنا تۇسىندىرۋگە جاۋاپتى ەكەنىن، ءماتىندى تۇتاس ءتۇسىنۋ ءار وقۋشىنىڭ ىجداعاتتىلىعىنا بايلانىستى ەكەنىن ءتۇسىنۋ قاجەت.
ب. توپپەن جۇمىس. بۇل جەردە ءار توپقا جەكە - جەكە سۇراقتار بەرىلەدى.
ءى - توپ. ءۇي جانۋارلارى تۋرالى ماقال - ماتەلدەر دايىنداۋ.
1. اقساق قوي تۇستەن كەيىن ماڭىرايدى.
2. سەمىزدىكتى قوي كوتەرەدى.
3. جىلقىدا ءوت جوق، قۇستا ءسۇت جوق
4. مال باققانعا بىتەدى.
5. تاي تۋلاپ ۇيىرىنەن شىقپاس
6. نار جولىندا جۇك قالماس.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
