ۇلكەن جۇرەك
تاڭەرتەڭگى قوڭىراۋ سوعىلدى. كلاسقا جاپىرلاي كipگەن بالالار تەگىس ورىندارىنا وتىردى. ءمۇعالىم كەلگەندە ولار ادەتتەگىدەي ورىندارىنان تۇرىپ قارسى الدى. كىرىپ كەلە جاتىپ-اق ءمۇعالىم جاناردىڭ كوزى الدىڭعى پارتادا ءبىر بالانىن. جوعىن بايقادى. كلاسس ءىشى كۇرەك ءتىسىنىڭ ءبىرى تۇسكەن كىسىنىڭ اۋزى سياقتانىپ ومىرايىپ قالعانداي. تارى نۇرلان جوق. مۇمكىن تاعى دا كەشىككەن بولار. ءبىرىنشى كلاستان بەرى وقىتىپ كەلە جاتقان ءتورت جىلدىڭ ىشىندە نۇرلاننان مۇنداي نارسە بايقالماپ ەدى. نۇرلان كەشە دە، بۇرناعى كۇنى دە ساباق باستالىپ كەتكەن سوڭ كەلدى. جانار ونى تۇرعىزىپ قويىپ، نەگە كەشىككەنىن سۇراپ ەدى: ول ۇندەمەدى، ەشتەمە ايتپادى: «كەشىگىپ قالدىم، كىنا وزىمنەن» دەگەننەن ارتىققا بارمادى. جانار بۇل ساباققا دا دايارلانباعان شىعار دەپ سۇراپ كورىپ ەدى، ساباقتىڭ ءبارىن ايتىپ بەردى. ۇيگە بەرىلگەن جازۋ، ەسەپ جۇمىستارىن دا تاپ-تۇيناقتاي ەتىپ ورىنداپتى. بارلىعى دا ادەتتەگىدەن بەس قويارلىق.
ءمۇعالىم ويعا قالدى. ۇيىندە باسقا جاعداي بولىپ قالدى ما ەكەن؟ ءبىراق ونداي كىربىڭ شاكىرت قاباعىنان بايقالمايدى. ءتىپتى وسىدان ءۇش كۇن بۇرىن عانا نۇرلاننىڭ اكەسى دە، شەشەسى دە جانارعا كەلىپ جولىعىپ كەتتى. ءمۇعالىم وسىنداي وي ۇستىندە وتىرىپ بالالاردى تۇگەندەپ، ءتىزىمنىڭ اياعىنان شىققانىن دا بىلمەي قالدى.
ناق وسى كەزدە ەسىك تىق-تىق قاعىلدى. الدىڭعى پارتادا نۇرلان جانىندا وتىراتىن گۇلنار «نۇرلان شىعار» دەپ وزىنە ءوزى سىبىر ەتتى. شاكىرتتەردىڭ بارلىعىنىڭ كوزى ەسىككە قادالدى. «رۇقسات» دەگەن ءمۇعالىم ءسوزىن ەستىگەن نۇرلان كىرىپ كەلە جاتتى. ەكى بەتىنىڭ ۇشى دالاپتاپ قويعانداي قان ويناپ تۋر. ءوزى ابدەن تەرلەگەن، ەنتىگى دە باسىلماعانىنا قاراعاندا جۇگىرگەن بولۋى كەرەك، دەمىن ەكى يىعىنان الادى. مۇعالىمگە دە، شاكىرتتەرگە دە قارامايدى.
وقۋشى كىرگەن.كۇيىندە ەسىك الدىندا تۋردى. ءمۇعالىم وتىر دەگەن جوق.
— نۇرلان نەگە كەشىكتىڭ؟—دەپ سۇرادى ول. وقۋشى مۇعالىمگە ءتىس جارىپ سويلەمەدى. كلاسس ءىشى قۇلاققا ۇرعان تاناداي تىندى. بالالاردىڭ كوزى نۇرلانعا ءوتىپ بارادى. ءبارى دە ونىڭ كەشىگۋىن ايىپتايتىن سياقتى. قالاي ايىپتاماسىن، وقۋشىلاردىڭ ساباققا كەشىگىپ كەلۋ ساعاتى كوبەيىپ كەلەدى عوي. الدىڭعى پارتا سىقىر ەتتى دە گۇلنار قولىن كوتەردى. جانار گۇلنارعا قاراپ:
— گۇلنار، ايتا عوي،— دەدى. ول تاماعىنا بىردەمە تىعىلىپ قالعانداي، جۇتقىنىپ تا، جوتكەرىنىپ تە الدى. سونان سوڭ نۇرلاندى بۇگىن كورگەنىن ايتتى.
— نۇرلان ءبىر قولىندا پورتفەلى، ءبىر قولىندا تولعان قاپشىعى بار، ماگازيننەن شىعىپ بارا جاتقان. مەن تروللەيبۋستەن كوردىم. ونى ءۇي-ىشى ماگازينگە جۇمساعان بولۋى كەرەك.
— ءۇيىم مەنى ەش جاققا جۇمساعان جوق، سەن مەنى قورعاپ الماي-اق قوي،— دەدى نۇرلان اۋزىن بۇرتيتىپ.
ءمۇعالىم نۇرلان جايىن ودان ءارى قازبالاعان جوق، ونىمەن كەيىن جەكە اڭگىمەلەسپەك بولدى دا ساباق باستادى.
ۇزىلىستە جانار شىعىپ بارا جاتىپ وقۋشىلاردىڭ نۇرلاندى ورتاعا الىپ، بىردەمەلەر ايتىپ جاتقانىن بايقادى. كلاستان شىعا بەرىپ جانار نۇرلاننىڭ اكەسى توكەندى كورىپ، تاڭدانىپ تۇرىپ قالدى. ءوزىنىڭ تابيعاتىندا كىشكەنتاي نۇرلان اكەسىنىڭ اۋزىنان ءتۇسىپ قالعانداي. «كىشكەنتايلىعى بولماسا قۇددى تۇيە» دەمەكشى ۇلكەندىگى بولماسا توكەن دە ناق نۇرلان دەرلىك. بۇل دا تەرلەپ-تەپشىپ، ەنتىگىپ كەتكەن، قاتتى كەلگەنگە ۇقسايدى. تۋرا تاڭەرتەڭگى نۇرلاننىڭ كەلىسىن اڭعارتقانداي. جاناردى كورە سالىپ اماندىقتان كەيىن ايتقانى «نۇرلان ساباقتا بار ما؟» بولدى.
— بار، ءبىراق سوڭعى ءۇش كۇن بويى كەشىگىپ كەلىپ ءجۇر.
— ءبىز ەشقايدا جۇمساعانىمىز جوق،— دەدى ول اقتالعانداي. توكەنمەن بىرگە كىزمەت ىستەيتىن بىرەۋ «نۇرلاندى ۇلكەن قاپشىقپەن كورگەنىن» ايتقان دا، سودان توكەننىڭ تاعات تاپپاي مەكتەپكە سوققانى وسى ەكەن. جانار بۇدان الدەقانداي سىر ۇقتى. سودان نۇرلاندى شاقىرىپ توكەن ەكەۋى ورتاعا الىپ، مۇعالىمدەر بولمەسىنە كىرىپ كەتتى...
سوڭعى ساباقتىڭ اياعىندا جانار نۇرلاننىڭ نەگە كەشىككەنىن بالالارعا ايتىپ بەردى،
...كۇندە نۇرلان ساباققا بارا جاتقاندا قورا ىشىندە قىدىرىپ جۇرەتىن، ءارى كەيدە اڭگىمە ايتىپ، نۇرلاندى ءبىراز جەرگە شىعارىپ سالاتىن پەنسيونەر ءساليمان شەشەي دالادا كورىنبەي قالدى. ول ءتىپتى كۇندىز دە، تاڭەرتەڭ دە كوزگە تۇسپەدى. سونان سوڭ ساباققا كەتىپ بارا جاتىپ نۇرلان ءساليمان شەشەيدىڭ ءحالىن بىلە كەتۋگە كىردى. شەشەي توسەگىندە سۇلىق جاتىر. ەرنى كەزەرىپ، ورنىنان تۇرا المايدى. ۇيىندەگى تاماعى دا، ءسۇتى دە تاۋسىلعان. «مەنىڭ جومارتىم مايداندا قازا بولماسا، ونىڭ دا سەندەي ۇلى بولار ەدى-اۋ!» دەپ كۇندە باسىنان سيپايتىن شەشەسىنىڭ جالعىز ەكەنى ءىشى-باۋرىن ەلجىرەتىپ جىبەردى... كىشكەنتاي نۇرلان ءۇش كۇننەن بەرى شەشەيدىڭ «ساباقتان قالىپ قويما» دەگەنىنە قاراماي وعان ماگازيننەن تاماق اكەپ بەرىپ ءجۇر ەكەن. ءمۇعالىم وسىنى ايتىپ بولدى دا:
— قالاي، نۇرلاننىڭ كەشىگىپ كەلگەنىن كەشىرەمىز بە، بالالار،— دەپ سۇرادى.
— كەشىرەمىز،— دەپ بالالار شۋ ەتە ءتۇستى. ال نۇرلان جانىندا وتىرعان گۇلناردىڭ كوزىنىڭ جاسى پارتاعا تىرس-تىرس تامىپ كەتتى. جانار كىشكەنتاي نۇرلاننىڭ ۇلكەن جۇرەگى تۋرالى ۇزاق اڭگىمەلەدى.
ەرتەڭىنە تۇستەن كەيىن جانىنا ەكى جولداسىن، گۇلناردى ەرتكەن نۇرلان ءساليمان شەشەيدىڭ ۇيىنە كىرىپ بارا جاتتى.
1963
You Might Also Like
-
وت باسىنداعى اڭگىمە ءارتۇرلى بولا بەرۋشى ەدى. قازاقتىڭ كەدەي شارۋاسىنىڭ ريەۆوليۋسيادان بۇرىنعى انگىمەسىنىڭ ءبىر ءتۇرى مىناداي بولاتىن. مىسالى، ناۋرىز تۇرىپ، جەر ءجىبىپ، جانا جىل كەلگەن سوڭ ءابدىل ءۇي ءىشىن ...
