ۇلتتىق ويىندار ارقىلى قازاق ءتىلىن ۇيرەتۋ
عىلىمي جۇمىس
تاقىرىبى: ۇلتتىق ويىن ارقىلى قازاق تىلىنە ۇيرەتۋ.
مازمۇنى
كىرىسپە
1. ۇلتتىق ويىن ارقىلى قازاق تىلىنە ۇيرەتۋدىڭ تەوريالىق نەگىزدەرى
1. 1. قازاق ءتىلىن وقىتۋداعى ويىننىڭ ءرولى
2. قازاق تىلىنە ۇيرەتۋدىڭ ادىستەمەلىك نەگىزدەرى
2. 1. قازاق ءتىلىن ۇيرەتۋدە ۇلتتىق ويىنداردى اقپاراتتىق تەحنولوگيالار ارقىلى وڭتايلاندىرۋ ەرەكشەلىكتەرى
2. 2. قازاق تىلىنە ۇيرەتۋدە ۇلتتىق ويىنداردى اقپاراتتىق تەحنولوگيالار ارقىلى وڭتايلاندىرۋ ەرەكشەلىكتەرى.
قورىتىندى
كىرىسپە
قازاقستان ءوز تاۋەلسىزدىگىن جاريالاعاننان كەيىن قازاق ءتىلىن مەملەكەتتىك ءتىل دەپ جاريالادى. 1995 جىلعى 30 تامىزدا رەسپۋبليكالىق رەفەرەندۋمدا قابىلدانعان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋسياسىنىڭ 7 - بابىندا مىنالار اتاپ كورسەتىلگەن: «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى مەملەكەتتىك ءتىل - قازاق تiلi.». كونستيتۋسياعا سۇيەنە وتىرىپ، «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى ءتىل تۋرالى» زاڭ قابىلداندى. «ءتىل تۋرالى» زاڭعا سايكەس 4 - باپتا: «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك تiلi - قازاق تiلi. مەملەكەتتىك ءتىل - مەملەكەتتىڭ بۇكىل اۋماعىندا قوعامدىق قاتىناستاردىڭ بارلىق سالاسىندا قولدانىلاتىن مەملەكەتتىك باسقارۋ، زاڭ شىعارۋ، سوت iسiن جۇرگىزۋ جانە iس قاعازدارىن جۇرگىزۋ تiلi. قازاقستان حالقىن توپتاستىرۋدىڭ اسا ماڭىزدى فاكتورى بولىپ تابىلاتىن مەملەكەتتىك تiلدi مەڭگەرۋ - قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءاربىر ازاماتىنىڭ پارىزى. ۇكىمەت، وزگە دە مەملەكەتتiك، جەرگiلiكتi وكiلدi جانە اتقارۋشى ورگاندار: قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا مەملەكەتتىك تiلدi بارىنشا دامىتۋعا، ونىڭ حالىقارالىق بەدەلiن نىعايتۋعا؛ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ بارشا ازاماتتارىنىڭ مەملەكەتتiك تiلدi ەركiن جانە تەگiن مەڭگەرۋiنە قاجەتتى بارلىق ۇيىمداستىرۋشىلىق، ماتەريالدىق - تەحنيكالىق جاعدايلاردى جاساۋعا؛ قازاق دياسپوراسىنا انا تiلiن ساقتاۋى جانە دامىتۋى ءۇشىن كومەك كورسەتۋگە مiندەتتi». [1]
جالپى العاندا قازاق ءتىلىن دامىتۋعا بايلانىستى كوپتەگەن باعدارلامالار قابىلدانىپ، ىسكە اسۋدا. ايتالىق، قازاق ءتىلىن ءبىلۋ دەڭگەيىن باعالاۋدىڭ “قازتەست” جۇيەسىن ەنگىزۋ بويىنشا ناقتى جۇمىستار جالعاسىن تابۋدا. سونىڭ ىشىندە “ازاماتتاردىڭ قازاق ءتىلىن مەڭگەرۋ دەڭگەيىن قازتەست جۇيەسى ارقىلى باعالاۋ تەحنولوگياسى” اتتى مەملەكەتتىك ستاندارتتار بەكىتىلىپ، وسى ستاندارتتارعا سايكەس كەلەشەكتە مەملەكەتتىك قىزمەتكە كەلەتىن ۇمىتكەرلەردەن مەملەكەتتىك ءتىلدى ءبىلۋ قاتاڭ تالاپ ەتىلەتىن بولادى. بۇگىنگى تاڭدا مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ قولدانىس اياسىن كەڭەيتۋ ماقساتىندا ءبىرقاتار زاڭنامالارعا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ جونىندە ءتيىستى جۇمىس جۇرگىزىلىپ جاتىر. ءبىراق تا، مۇنىڭ ءبارى ءالى دە بولسا مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋدە جەتكىلىكسىز. مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋدىڭ يننوۆاسيالىق - تەحنولوگيالىق جۇيەسىن ودان ءارى جەتىلدىرە ءتۇسۋ كەرەك. قازاق تىلىندەگى ءتۇرلى باعدارلامالاردى ورنالاستىرۋ، جۇيەلەۋ، دامىتۋ ءىسى جاڭا تەحنولوگيالارعا ساي عىلىمي تۇرعىدا ساراپتالۋى ءۇشىن الەۋمەتتىك - لينگۆيستيكالىق عىلىمي - زەرتتەۋ ورتالىعى تىنباستان ەڭبەك ەتۋ كەرەك. سونىمەن قاتار، ءتىل ماماندارى ءتىل ۇيرەتۋدىڭ ءتۇرلى ءادىس تاسىلدەرىن پايدالانا وتىرىپ، وزگە ۇلت وكىلدەرىنە، باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىنا بايلانىستى ءتيىمدى ءارى جەڭىل تاسىلدەر ۇسىنسا نۇر ۇستىنە نۇر بولار ەدى.
تاقىرىبى: ۇلتتىق ويىن ارقىلى قازاق تىلىنە ۇيرەتۋ.
مازمۇنى
كىرىسپە
1. ۇلتتىق ويىن ارقىلى قازاق تىلىنە ۇيرەتۋدىڭ تەوريالىق نەگىزدەرى
1. 1. قازاق ءتىلىن وقىتۋداعى ويىننىڭ ءرولى
2. قازاق تىلىنە ۇيرەتۋدىڭ ادىستەمەلىك نەگىزدەرى
2. 1. قازاق ءتىلىن ۇيرەتۋدە ۇلتتىق ويىنداردى اقپاراتتىق تەحنولوگيالار ارقىلى وڭتايلاندىرۋ ەرەكشەلىكتەرى
2. 2. قازاق تىلىنە ۇيرەتۋدە ۇلتتىق ويىنداردى اقپاراتتىق تەحنولوگيالار ارقىلى وڭتايلاندىرۋ ەرەكشەلىكتەرى.
قورىتىندى
كىرىسپە
قازاقستان ءوز تاۋەلسىزدىگىن جاريالاعاننان كەيىن قازاق ءتىلىن مەملەكەتتىك ءتىل دەپ جاريالادى. 1995 جىلعى 30 تامىزدا رەسپۋبليكالىق رەفەرەندۋمدا قابىلدانعان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋسياسىنىڭ 7 - بابىندا مىنالار اتاپ كورسەتىلگەن: «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى مەملەكەتتىك ءتىل - قازاق تiلi.». كونستيتۋسياعا سۇيەنە وتىرىپ، «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى ءتىل تۋرالى» زاڭ قابىلداندى. «ءتىل تۋرالى» زاڭعا سايكەس 4 - باپتا: «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك تiلi - قازاق تiلi. مەملەكەتتىك ءتىل - مەملەكەتتىڭ بۇكىل اۋماعىندا قوعامدىق قاتىناستاردىڭ بارلىق سالاسىندا قولدانىلاتىن مەملەكەتتىك باسقارۋ، زاڭ شىعارۋ، سوت iسiن جۇرگىزۋ جانە iس قاعازدارىن جۇرگىزۋ تiلi. قازاقستان حالقىن توپتاستىرۋدىڭ اسا ماڭىزدى فاكتورى بولىپ تابىلاتىن مەملەكەتتىك تiلدi مەڭگەرۋ - قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءاربىر ازاماتىنىڭ پارىزى. ۇكىمەت، وزگە دە مەملەكەتتiك، جەرگiلiكتi وكiلدi جانە اتقارۋشى ورگاندار: قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا مەملەكەتتىك تiلدi بارىنشا دامىتۋعا، ونىڭ حالىقارالىق بەدەلiن نىعايتۋعا؛ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ بارشا ازاماتتارىنىڭ مەملەكەتتiك تiلدi ەركiن جانە تەگiن مەڭگەرۋiنە قاجەتتى بارلىق ۇيىمداستىرۋشىلىق، ماتەريالدىق - تەحنيكالىق جاعدايلاردى جاساۋعا؛ قازاق دياسپوراسىنا انا تiلiن ساقتاۋى جانە دامىتۋى ءۇشىن كومەك كورسەتۋگە مiندەتتi». [1]
جالپى العاندا قازاق ءتىلىن دامىتۋعا بايلانىستى كوپتەگەن باعدارلامالار قابىلدانىپ، ىسكە اسۋدا. ايتالىق، قازاق ءتىلىن ءبىلۋ دەڭگەيىن باعالاۋدىڭ “قازتەست” جۇيەسىن ەنگىزۋ بويىنشا ناقتى جۇمىستار جالعاسىن تابۋدا. سونىڭ ىشىندە “ازاماتتاردىڭ قازاق ءتىلىن مەڭگەرۋ دەڭگەيىن قازتەست جۇيەسى ارقىلى باعالاۋ تەحنولوگياسى” اتتى مەملەكەتتىك ستاندارتتار بەكىتىلىپ، وسى ستاندارتتارعا سايكەس كەلەشەكتە مەملەكەتتىك قىزمەتكە كەلەتىن ۇمىتكەرلەردەن مەملەكەتتىك ءتىلدى ءبىلۋ قاتاڭ تالاپ ەتىلەتىن بولادى. بۇگىنگى تاڭدا مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ قولدانىس اياسىن كەڭەيتۋ ماقساتىندا ءبىرقاتار زاڭنامالارعا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ جونىندە ءتيىستى جۇمىس جۇرگىزىلىپ جاتىر. ءبىراق تا، مۇنىڭ ءبارى ءالى دە بولسا مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋدە جەتكىلىكسىز. مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋدىڭ يننوۆاسيالىق - تەحنولوگيالىق جۇيەسىن ودان ءارى جەتىلدىرە ءتۇسۋ كەرەك. قازاق تىلىندەگى ءتۇرلى باعدارلامالاردى ورنالاستىرۋ، جۇيەلەۋ، دامىتۋ ءىسى جاڭا تەحنولوگيالارعا ساي عىلىمي تۇرعىدا ساراپتالۋى ءۇشىن الەۋمەتتىك - لينگۆيستيكالىق عىلىمي - زەرتتەۋ ورتالىعى تىنباستان ەڭبەك ەتۋ كەرەك. سونىمەن قاتار، ءتىل ماماندارى ءتىل ۇيرەتۋدىڭ ءتۇرلى ءادىس تاسىلدەرىن پايدالانا وتىرىپ، وزگە ۇلت وكىلدەرىنە، باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىنا بايلانىستى ءتيىمدى ءارى جەڭىل تاسىلدەر ۇسىنسا نۇر ۇستىنە نۇر بولار ەدى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: جۇيكە جاسۋشاسىنىڭ ماڭىزى، قۇرىلىسى، قىزمەتى. رەفلەكس، رەفلەكتورلىق دوعا (سلايد)
