InfoHub Logo

قازاقتىڭ ۇلتتىق ويىندارىنىڭ قوعامدىق جانە الەۋمەتتىك ماڭىزى اسا زور. ۇلتتىق ويىندار قازاق حالقىنىڭ ەجەلگى - مادەنيەتى مەن ونەرىنىڭ دە ەشكىمنەن كەم بولماعانىن بايقاتادى. قازاق حالقى ۇلتتىق ويىندارعا باي حالىق. ۇلتتىق ويىندار اتادان بالاعا، ۇلكەننەن كىشىگە مۇرا بولىپ جالعاسىپ جاتىر. اتا – بابالارىمىز ۇلتتىق ويىندار ارقىلى ۇرپاقتىڭ مىقتى ءارى جىگەرلى بولىپ وسۋىنە ىقپال ەتىپ، ولاردىڭ بەرەكە بىرلىگى مەن ىنتىماعىن جاراستىرىپ وتىرعان. شىندىعىنا كەلسەك ءومىر سۇرۋىمىزدە ۇلتتىق ويىنداردىڭ اتقاراتىن مىندەتى ايرىقشا. قازاق حالقى ماتەريالدىق مۇرالارعا قوسا مادەني قازىنالارعا دا اسا باي حالىقتاردىڭ ءبىرى.

قازاق حالقى ەجەلدەن بالا تاربيەسىنە اسا زور ءمان بەرىپ، ولاردىڭ جاۋىنگەرلىك رۋحتا ەرجەتۋىن ۇقىپتىلىقپەن قاداعالاعان. 
جالپى بالانىڭ ومىرگە قادام باسارداعى العاشقى قيمىل ارەكەتى ويىن ارقىلى باستالادى. ويىن ادامنىڭ ومىرگە قادام باسارداعى العاشقى ادىمى. سوندىقتان بالا ءۇشىن ويىننىڭ ءمانى ەرەكشە. ويىن بالانىڭ نەگىزگى ءىس - ارەكەتىنىڭ ءبىر كورىنىسى بولىپ تابىلادى. قازاق حالقىنىڭ ۇلى ويشىلى ا. قۇنانبايەۆ: «ويىن ويناپ ءان سالماي، وسەر بالا بولاما؟» دەپ ايتقانداي ويىن بالا ومىرىندە ەرەكشە ورىن الادى. ويىندى كوركەمدىك ءىس - ارەكەتىنىڭ العاشقى قادامى دەپ تۇسىندىرەدى. ويىنعا شارتتى تۇرلە ماقساتتار قويىلادى، ال سول ماقساتقا جەتۋ جولىنداعى ءىس - ارەكەت بالا ءۇشىن قىزىقتى. ويىن بالالارعا اقىل - وي، ادامگەرشىلىك دەنە شىنىقتىرۋ جانە ەستەتيكالىق تاربيە بەرۋدىڭ ماڭىزدى تەتىگى. بالالار ويىن بارىسىندا ءوزىن ەركىن سەزىنەدى، ىزدەنىمپازدىق، تاپقىرلىق ارەكەت بايقاتادى.

ويىن تاربيە قۇرالى ارقىلى اقىل - ويدى كەڭەيتەدى، ءتىلدى ۇستارتادى، سوزدىك قوردى بايىتادى، جاقسى ۇعىسادى جانە ءوزىنىڭ دەنساۋلىعىن نىعايتادى. حالقىمىز ويىندارعا تەك بالالاردى الداندىرۋ ويناتۋ ءادىسى دەپ قاراماي، جاس ەرەكشەلىكتەرىنە ساي، ولاردىڭ كوزقاراستارىن، مىنەز - قۇلىقتارىن قالىپتاستىرۋ قۇرالى دەپ تە ەرەكشە باعالاعان. ويىندى ساباقتا قولدانۋ وقۋشىنىڭ وي - ءورىسىن جەتىلدىرۋ مەن بىرگە، ءوز حالقىنىڭ اسىل مۇرالارىن بويىنا ءسىڭىرىپ، كەيىنگى ۇرپاققا جەتكىزە ءبىلۋ قۇرالى دەپ بىلگەن. بوس ۋاقىتتا ءارتۇرلى ويىندار ويناعان بالانىڭ دەنساۋلىعى ءۇشىن وتە پايدالى. جاستاردىڭ ۇلتتىق سانا - سەزىمنىڭ دامۋىندا قازاقتىڭ ۇلتتىق ويىندارىنىڭ الاتىن ورنى ايرىقشا.

ۇلتتىق ويىندار ەكى توپقا بولىنەدى، سپورتتىق جانە اقىل ويعا ارنالعان ويىندار بولىپ. سپورتتىق ويىندارعا: قىز قۋۋ، كوكپار، اقسۇيەك، ارقان تارتىس ت. ب جاتسا، اقىل ويعا ارنالعان ويىندارعا توعىزقۇمالاق، اسىق ويىندارى جاتادى. ۇلتتىق ويىندارعا مىنا ويىن تۇرلەرى جاتادى: «توعىزقۇمالاق»، «بايگە»، «اسىق»، «اقسۇيەك»، «ارقان تارتۋ»، «قىز قۋۋ»، «كوكپار»، «كۇمىس الۋ»، «جامبى اتۋ». بۇل ويىندار بالانىڭ ەڭبەككە دەگەن قارىم - قاتىناسى مەن ويلاۋ قابىلەتتەرىن ارتتىرادى جانە بالانى شىمىر دا ەپتى، زەرەك تە العىر، تاپقىر دا پاراساتتى بولىپ وسۋگە تاربيەلەيدى. ۇلتىمىزدىڭ اسىل قازىناسى بولعان ۇلتتىق ويىندارىمىزدى جوعالتىپ الماي، ۇرپاقتان - ۇرپاققا جەتۋىن ناسيحاتتاۋ، حالقىمىزدىڭ، بارشامىزدىڭ مىندەتىمىز دەپ بىلەيىك.

---