InfoHub Logo

ەرتەدە قۇلا قاسقا اتتى قۇرمەرگەن دەگەن باتىر بولادى. باتىردىڭ جانى قىلىشىندا ەكەن. ونىڭ اكەسى كەدەي ادام بولىپتى. مال دەگەندە جالعىز بيەسى بار ەكەن. بۇكىل ەلىنىڭ قاراعانى دا وسى بيە كورىنەدى. بيەنىڭ تۋعان قۇلىنىن جىلدا ءبىر ءداۋ كوتەرىپ اكەتەدى ەكەن. جالعىز قۇرمەرگەننەن باسقا ەشكىم ونى ىزدەپ شىققىلارى كەلمەيدى.

ءبىر كۇنى ول اكەسىنەن باتا الىپ، قۇلىنداردى ىزدەۋگە شىعادى. ىزدەپ كۇن جۇرەدى، اي جۇرەدى. جولدا قۇلاعىن جەرگە توسەپ جاتقان كىسىنى كەزدەستىرەدى.

— ە، جول بولسىن!

— جولداۋ وزىڭىزدەن بولسىن! – دەپ ءجون سۇراسىپ، ءاتى-جونىن ايتادى.

— مەن جەتى قابات جەر استىنداعى نارسەنىڭ ءبارىن تىڭداپ بىلەمىن، – دەيدى تىڭشى.

ال، قۇرمەرگەن:

— مەنىڭ جانىم قىلىشىمدا، بىلاي ومىردە ولمەيمىن. قالاساڭ، مەنىمەن بىرگە ءجۇر، دوس بولايىق، – دەيدى.

ەكەۋى جولداس بولىپ، قۇلىنداردى ىزدەپ جولعا شىعادى. ءبىراز ۋاقىت جۇرگەننەن كەيىن، ولار ءبىر سۋ مەن ەكىنشى سۋدىڭ اراسىندا وتىرىپ، ىشىندە نە بار، نە جوعىن باقىلاپ وتىرعان كىسىگە كەزدەسەدى. ءجون سۇراسىپ جولداس بولىپ، ۇشەۋى دە جولعا شىعادى.

وسىلاي ولار ءبىر تاۋدىڭ ەتەگىنە كەلەدى. الدارىندا جايىلىپ جۇرگەن ون ەكى قۇلىندى جانە تىگۋلى تۇرعان ەكى ءۇيدى كورەدى. ۇيگە كىرىپ قاراسا، ءبىر ۇيدە ءداۋ، ەكىنشى ۇيدە ءۇش قىز ۇيىقتاپ جاتىر ەكەن. ولار قىزدار جاتقان ۇيگە كىرىپ:

— كىم بار؟ – دەپ سۇرايدى. قىزداردىڭ كىشىسى ويانىپ:

— قايدان كەلە جاتىرسىڭدار؟ بۇل ارادان تەز كەتىڭدەر. كەلەسى ۇيدە ءداۋ جاتىر. ويانىپ كەتسە، ءبىرىڭدى قالدىرماي ولتىرەدى، – دەپ سىبىرلاي جاۋاپ بەرەدى.

ءداۋدىڭ تۇتقىنىنداعى وسى قىزدار كورشىلەس ءبىر ەلدە تۇراتىن ساۋداگەردىڭ قىزدارى ەكەن. ولاردىڭ ۇشەۋى دە سۇلۋ، اقىلدى بولىپتى.

قىزداردى، قۇلىنداردى بوساتپاق بولعان ءۇش باتىر الدىڭعى ۇيگە كىرىپ، ءداۋدى وزدەرى وياتادى. الپىس كۇن الىسىپ جاتىپ، اقىرى ونى ولتىرەدى. وسىلاي ءداۋدى جەڭگەن ءۇش باتىر ءۇش قىزدى الىپ، قۇلىنداردى ايداپ، ۇيلەرىنە قايتپاق بولادى. جول-جونەكەي ەكى جولداسى قۇرمەرگەنمەن قوشتاسىپ، ەلدەرىندە قالادى.

قۇرمەرگەن قۇلىنداردى ايداپ، قىزداردىڭ كىشىسىن ىلەستىرىپ اۋىلىنا جەتەدى. ونى كورگەن اكەسى، ەل-جۇرتى قۋانىپ، كىشىگىرىم توي جاسايدى.

باتىردىڭ جەتى كۇن ۇيىقتاپ، جەتى كۇن ۇيىقتاماي جۇرەتىن ادەتى بار ەكەن. سول جەتى كۇن ۇيىقتاپ جاتقان مەزگىلدە ءداۋدىڭ شەشەسى، جالماۋىز كەمپىر، قۇرمەرگەننەن بالاسىنىڭ كەگىن الۋعا كەلەدى. باتىردىڭ كەلىنشەگىن الداپ:

— كۇيەۋىڭنىڭ جانى قاي جەرىندە، سونى نەگە سۇراپ بىلمەيسىڭ؟ مۇمكىن ول ساعان سەنبەيتىن بولار، – دەپ ازعىرادى دا شىعىپ كەتكەنسىن، قىزعا كورىنبەي، ءۇيدىڭ ءبىر جەرىنە تىعىلىپ قالادى.

جەتى كۇن وتكەن سوڭ، باتىر ۇيقىسىنان ويانعاندا، ايەلى قيىلىپ:

— سەنىڭ جانىڭ قاي جەردە؟ – دەپ سۇرايدى.

— جانىم قىلىشىمدا، – دەپ كۇيەۋى جاۋاپ بەرەدى.

ونى ەستىگەن كەمپىر باتىردىڭ قىلىشىن ۇرلاپ الىپ، دارياعا تاستاپ جىبەرەدى. جانسىزدانعان باتىر، قۇلا قاسقا ات ەكەۋى عانا قالادى. كەمپىر بولسا، قۇلىندار مەن قىزدى كورشى ەلدىڭ حانىنا اكەلىپ تارتۋ قىلادى.

اۋىلىندا قالعان قۇرمەرگەننىڭ تەك كىرپىگى قيمىلداپ جاتادى. وسى كەزدە تىڭشى دوسى جەرگە جاتىپ، تىڭ تىڭدايدى. جولداسىنىڭ جانسىز بولىپ جاتقانىن ءبىلىپ، قۇتقارماق بولادى. ول باياعى سۋ بويىنداعى جولداسىنا كەلىپ، ونى دا ەرتىپ شىعادى. ەكەۋى قۇرمەرگەن باتىردىڭ اۋلىنا كەلەدى. اۋىلدان ءسال سىرتقارى جەردە قارايىپ تۇرعان بىردەمەنى بايقايدى. جاقىنداپ بارسا، بۇل دوستارىنىڭ قۋ سۇيەگىن جەلپىپ تۇرعان قۇرمەرگەننىڭ اتى ەكەن. ەكەۋىنىڭ ولاردىڭ قاستارىنا كەلگەنى سول ەدى، باتىردىڭ اتى ءولىپ قالادى. ال قۇرمەرگەن كىرپىگىن قاعىپ قانا جاتىر.

ەندى سۋدى باقىلايتىن جولداسى جەتى داريانى ۇرتىمەن كورە باستايدى. قاراپ وتىرىپ، قۇرمەرگەننىڭ قىلىشىن تاۋىپ الادى.

قىلىشىن الىپ، قولىنا ۇستاتقاندا، قۇرمەرگەن ورنىنان ۇشىپ تۇرادى. باياعى كۇش-جىگەرى قايتا ورالادى. ەندى ول ايەلى مەن قۇلىندارىن ىزدەۋگە كىرىسەدى.

جولداستارى دا قۇرمەرگەن باتىرعا ىلەسىپ شىعادى. جولدا ولار بىرنەشە قيىندىقتارعا تاپ بولادى. اقىرى، ءبىر جەرگە كەلگەندە، باتىر جايىلىپ جۇرگەن ءوزىنىڭ قۇلىندارىن كورەدى. ەندى ۇشەۋى قۇرمەرگەننىڭ ايەلىن، ات بولعان قۇلىندارىن الىپ قاشۋعا قولايلى ۋاقىتتى كۇتىپ جاتادى. ءتۇن ورتاسىندا قۇرمەرگەن بىلدىرمەي بارىپ، ايەلىن كوتەرىپ قاشا جونەلەدى، ال دوستارى باتىردىڭ اتتارىن ايداپ اكەتەدى. اتتاردىڭ شاپقان شابىسىنان ويانىپ كەتكەن حان ولاردى ۇستاپ اكەلۋگە باياعى مىستان كەمپىردى جىبەرەدى. قاشىپ كەلە جاتقان ءۇش دوس كەمپىردىڭ الدىنان جەتى قابات داريانى شىعارادى. وسى كەزدە مىستان قىزدى تاعى الداعىسى كەلەدى. بۇل جولى قىز وعان كونبەيدى. مىستان كەمپىر قىزدان:

— قىزىم، مىنا داريادان قالاي ءوتتىڭ؟ – دەپ سۇرايدى. سوندا قىز:

— ەكى ەتەگىمە تاس بايلاپ، ۇستىمە قورعاسىن سالىپ ءوتتىم، – دەيدى. قىزدىڭ ايتقانىن ىستەيمىن دەپ الدانعان مىستان كەمپىر سۋعا كەتىپ ولەدى. ماقساتىنا جەتكەن باتىرلار ەلدەرىنە قايتادى.

قۇرمەرگەن اكە-شەشەسىنە ورالىپ، ۇلكەن توي جاسايدى. جىلقىلارىن ەلىنە قايتارىپ بەرەدى. كەلىنشەگى بالالى بولىپ، باقىتتى عۇمىر كەشەدى. وسى ءۇش باتىرى بار ەلدى ەشقانداي جاۋ الا المايتىن بولىپتى.

---