ۇلتتىق تاعامدار
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ۇلتتىق تاعامدار
ساباقتىڭ ماقساتى: قازاقتىڭ ۇلتتىق تاعامدارىنىڭ ەرەكشەلىگى مەن قۇندىلىعىن، قازاق حالقىنىڭ قوناقجاي ءداستۇرىن قۇرمەتتەۋ، تاعامداردىڭ جاسالۋ جولدارىنا تۇسىنىكتەر بەرۋ.
تاربيەلىگى: جاڭاشىلدىققا، ادەمىلىككە، ءتىل مادەنيەتىنە جاڭا زامان تالابىنا ساي تاربيەلەۋ.
دامىتۋشىلىعى: وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىعىن، قولونەر شەبەرلىگىن، ۇيىمداستىرۋشىلىق قابىلەتىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: ىزدەنۋ، سالىستىرۋ، ساراپتاۋ، تالداۋ، اڭگىمەلەۋ، سۇراق - جاۋاپ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: وقۋلىقتار، سۋرەتتەر، كونۆەرتتەر، ماقال - ماتەلدەر، تاعام تۇرلەرى، سلايدتار.
ساباق بارىسى.
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
2. ساباققا ازىرلىگىن تەكسەرۋ.
3. كىرىسپە اڭگىمە
وقۋشىلاردى 2 توپقا ءبولىپ، ساباق جوسپارىمەن تانىستىرۋ.
1. جاڭا ساباق:
ساباعىمىز 7 كەزەڭنەن تۇرادى.
1. ۆەنن دياگرامماسى. ءوز ويلارىمەن ءبولىسۋ.
2. كەستە بويىنشا جۇمىس.
3. «بوي سەرگىتۋ»
4. بۇل قانداي تاعام؟
5. ماقال – ماتەلدەر.
6. مەن ساعان، سەن ماعان.
7.«مەنىڭ سۇيىكتى تاعامىم»
- بۇگىنگى جاڭا ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى: قازاقتىڭ ۇلتتىق تاعامدارى.
قاي حالىقتىڭ بولماسىن داستارقانى، سول حالىقتىڭ تۇرمىس سالتىنا، ادەت - عۇرپىنا، تىرشىلىك تىنىسىنا وراي قالىپتاسارى بەلگىلى. عاسىرلار بويى كوشپەلى تۇرمىس كەشكەندىكتەن بولار قازاق حالقىنىڭ تاعامدارى وزگە جۇرتتان وزگەشەلەۋ. ونىڭ نەگىزگىسى: ەت، ءسۇت، قىمىز، سارى ماي، قۇرت، ىرىمشىك سەكىلدى وڭكەي مالدان الىناتىن ءونىم تۇرلەرى.
قازاق حالقى قوناقجاي، بار ءتاۋىرىن قوناققا دەپ ساقتاعان. ەكى - ءۇش قوناق كورپەسى، ەكى - ءۇش قويى تۇرماعان شاڭىراقتى قازاق تاقىر كەدەي ساناعان. ال بار بولا تۇرا قوناققا ءقادىر قۇرمەت كورسەتپەگەن كىسىنى «شىق بەرمەس شىعايباي» اتاندىرعان.
ءيا قوناقجايلىلىق، مەيماندى قابىلداۋ، قوناقاسىنىڭ جاي - جاپسارىن جەتىك ءبىلۋ اتا - بابامىزدان قالعان اسا قاستەرلى سالتىمىز، ءداستۇرىمىز.
2. ءوز ويلارىمەن ءبولىسۋ.
1. دياگرامما «ۆەنن» قولدانۋ.
2. كەستە بويىنشا جۇمىس ىستەڭدەر.
1. ەتتەن جاسالاتىن تاعامداردى تاڭداپ الىڭدار.
2. سۇتتەن جاسالاتىن تاعامداردى تاڭداپ الىڭدار.
3. ۇننان جاسالاتىن تاعامداردى تاڭداپ الىڭدار.
3.«بوي سەرگىتۋ»
ءار كومانداعا 6 سۇراقتان قۇرالعان كاروچكا بەرىلەدى، كەيىن ءارقايسىسى جاۋاپ بەرەدى.
ەت تاعامدارى كومانداسى.
1. قازاقتىڭ ۇلتتىق تاعامدارىن اتا؟ (شۇجىق، بەسبارماق، قازى، قارتا ت.ب.)
2. شۇجىق نەنىڭ ەتىنەن جاسالادى؟ (قوي، سيىر، تۇيە، جىلقى ەتىنەن)
3. سەنىڭ سۇيىكتى تاماعىڭ نە؟ (...)
4. قازاقتىڭ باستى ۇلتتىق تاعامى نە؟(ەت)
5. قىمىز نەنىڭ ءسۇتى؟(بيەنىڭ ءسۇتى)
6. ءسۇت تاعامدارىن اتا؟(شۇبات، ايران، قىمىز)
سۋسىندار كومانداسى.
1. ايران نەنىڭ سۇتىنەن جاسالادى؟ (سيىر سۇتىنەن)
2. قازى، قارتا، جايا نەنىڭ ەتى؟ (جىلقى ەتى)
3. بەسبارماققا نەنىڭ ەتىن سالادى؟ (جىلقى، سيىر، قوي، تۇيە ەتىن)
4. جىلقى ەتىنىڭ قانداي ەرەكشەلىگى بار؟ (جىلقىنىڭ ەتى قاتپايدى، مايى توڭازىمايدى
5. قۇرت نەدەن جاسالادى؟ (سۇتتەن)
6. سەنىڭ سۇيىكتى تاعامىڭ نە؟ (...)
4. بۇل قانداي تاعام؟
1. قايماعى الىنعان نەمەسە الىنباي پىسىرىلگەن سۇتكە ازىراق سۋ قوسىپ ۇيىتىلادى. ول - جەڭىل جانە سۋسىندىق تاعام. /ايران./
2. كەز كەلگەن مالدىڭ ەتىنەن جاسالا بەرەدى، وكپە - باۋىر قوسىپ جاسايدى. تۇرلەرى كوپ: سوعىم، وكپە - باۋىر، قارىن/ قۋىرداق./
3. شاي داستارحانىنىڭ باستى اسى. ەڭ جوعارى ساپالى ۇننان ماي، اشىتقى قوسىپ جاسالادى. ءار ءتۇرلى پىشىندە، ءۇش - ءتورت بۇرىشتى، سوپاقشا، دومالاق بولادى. تۇرلەرى كوپ. مىسالى: بارماق، جول، اق، توي ت. ب. /باۋىرساق./
4. سۇتتەن جاسالعان ۇلتتىق تاعام. ماعىناسى دا قۇرعاتىلعان، كەپتىرىلگەن ءسۇت دەگەن ماعىنانى بەرەدى. ءپىسىلىپ مايى الىنعان ايراندى قايناتىپ كەنەپ دوربادا ءسۇزىپ الىپ تۇزداپ ورەدە كەپتىرىپ ساقتايتىن تاعام ءتۇرى. /قۇرت/
5. اسا كادەلى داستارقان ءدامى. ول قىستا قاتپايتىن، جازدا بۇزىلمايتىن وتە ءدامدى تاعام.. وعان قۇمشەكەر، ۇنتاقتالعان ىرىمشىك، ءمۇيىز سالىپ ارالاستىرادى. /جەنت/
6. جىلقى ەتiنiڭ دەليكاتەسi. ونشا سەمiز ەمەس سالقىنداتىلعان جىلقى ەتiنەن نە سالقىنداتىلعان نەمەسە مۇزداتىلعان مايدان ءازiرلەيدi.
/شۇجىق/
5. ماقال - ماتەلدەر.
دوسىڭنىڭ ۇيىندە، سۋ بەرسە دە ءىشىپ كەت
ىنتىماقتى ءۇيدىڭ اسى ءتاتتى.
ات – ادامنىڭ قاناتى، اس - ادامنىڭ قۋاتى
اس ۇستىنەن اتتاما، استان ۇلكەن ەمەسسىڭ.
اس تۇرعان جەردە اۋرۋ تۇرمايدى.
اس - يەسىمەن ءتاتتى
التىن، كۇمىس - تاس ەكەن، ارپا، بيداي - اس ەكەن.
6. مەن ساعان، سەن ماعان
توپ بالالارى ءبىر – بىرىنە دايىنداعان سۇراقتاردى قويادى.
7.«مەنىڭ سۇيىكتى ۇلتتىق تاعامىم» اتتى تاقىرىپقا، تاعامىنىڭ دايىنداۋ ءتاسىلىن ايتىپ بەرۋى قاجەت.
ءىىى باعالاۋ
رەفلەكسيا. بالالار بۇگىنگى ساباقتان سەندەر قانداي اسەر الدىڭدار. نەنى بىلدىڭدەر؟ نەنى بىلگىلەرىڭ كەلەدى؟ جازىپ، سمايليك ارقىلى جاپسىرامىز.
ءىV. ۇيگە تاپسىرما. ۇلتتىق تاعامدارعا بايلانىستى بۋكلەت جاساپ كەلەمىز.
ساباق اياقتالدى. ساۋ بولىڭىزدار!
ساباقتىڭ ماقساتى: قازاقتىڭ ۇلتتىق تاعامدارىنىڭ ەرەكشەلىگى مەن قۇندىلىعىن، قازاق حالقىنىڭ قوناقجاي ءداستۇرىن قۇرمەتتەۋ، تاعامداردىڭ جاسالۋ جولدارىنا تۇسىنىكتەر بەرۋ.
تاربيەلىگى: جاڭاشىلدىققا، ادەمىلىككە، ءتىل مادەنيەتىنە جاڭا زامان تالابىنا ساي تاربيەلەۋ.
دامىتۋشىلىعى: وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىعىن، قولونەر شەبەرلىگىن، ۇيىمداستىرۋشىلىق قابىلەتىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: ىزدەنۋ، سالىستىرۋ، ساراپتاۋ، تالداۋ، اڭگىمەلەۋ، سۇراق - جاۋاپ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: وقۋلىقتار، سۋرەتتەر، كونۆەرتتەر، ماقال - ماتەلدەر، تاعام تۇرلەرى، سلايدتار.
ساباق بارىسى.
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
2. ساباققا ازىرلىگىن تەكسەرۋ.
3. كىرىسپە اڭگىمە
وقۋشىلاردى 2 توپقا ءبولىپ، ساباق جوسپارىمەن تانىستىرۋ.
1. جاڭا ساباق:
ساباعىمىز 7 كەزەڭنەن تۇرادى.
1. ۆەنن دياگرامماسى. ءوز ويلارىمەن ءبولىسۋ.
2. كەستە بويىنشا جۇمىس.
3. «بوي سەرگىتۋ»
4. بۇل قانداي تاعام؟
5. ماقال – ماتەلدەر.
6. مەن ساعان، سەن ماعان.
7.«مەنىڭ سۇيىكتى تاعامىم»
- بۇگىنگى جاڭا ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى: قازاقتىڭ ۇلتتىق تاعامدارى.
قاي حالىقتىڭ بولماسىن داستارقانى، سول حالىقتىڭ تۇرمىس سالتىنا، ادەت - عۇرپىنا، تىرشىلىك تىنىسىنا وراي قالىپتاسارى بەلگىلى. عاسىرلار بويى كوشپەلى تۇرمىس كەشكەندىكتەن بولار قازاق حالقىنىڭ تاعامدارى وزگە جۇرتتان وزگەشەلەۋ. ونىڭ نەگىزگىسى: ەت، ءسۇت، قىمىز، سارى ماي، قۇرت، ىرىمشىك سەكىلدى وڭكەي مالدان الىناتىن ءونىم تۇرلەرى.
قازاق حالقى قوناقجاي، بار ءتاۋىرىن قوناققا دەپ ساقتاعان. ەكى - ءۇش قوناق كورپەسى، ەكى - ءۇش قويى تۇرماعان شاڭىراقتى قازاق تاقىر كەدەي ساناعان. ال بار بولا تۇرا قوناققا ءقادىر قۇرمەت كورسەتپەگەن كىسىنى «شىق بەرمەس شىعايباي» اتاندىرعان.
ءيا قوناقجايلىلىق، مەيماندى قابىلداۋ، قوناقاسىنىڭ جاي - جاپسارىن جەتىك ءبىلۋ اتا - بابامىزدان قالعان اسا قاستەرلى سالتىمىز، ءداستۇرىمىز.
2. ءوز ويلارىمەن ءبولىسۋ.
1. دياگرامما «ۆەنن» قولدانۋ.
2. كەستە بويىنشا جۇمىس ىستەڭدەر.
1. ەتتەن جاسالاتىن تاعامداردى تاڭداپ الىڭدار.
2. سۇتتەن جاسالاتىن تاعامداردى تاڭداپ الىڭدار.
3. ۇننان جاسالاتىن تاعامداردى تاڭداپ الىڭدار.
3.«بوي سەرگىتۋ»
ءار كومانداعا 6 سۇراقتان قۇرالعان كاروچكا بەرىلەدى، كەيىن ءارقايسىسى جاۋاپ بەرەدى.
ەت تاعامدارى كومانداسى.
1. قازاقتىڭ ۇلتتىق تاعامدارىن اتا؟ (شۇجىق، بەسبارماق، قازى، قارتا ت.ب.)
2. شۇجىق نەنىڭ ەتىنەن جاسالادى؟ (قوي، سيىر، تۇيە، جىلقى ەتىنەن)
3. سەنىڭ سۇيىكتى تاماعىڭ نە؟ (...)
4. قازاقتىڭ باستى ۇلتتىق تاعامى نە؟(ەت)
5. قىمىز نەنىڭ ءسۇتى؟(بيەنىڭ ءسۇتى)
6. ءسۇت تاعامدارىن اتا؟(شۇبات، ايران، قىمىز)
سۋسىندار كومانداسى.
1. ايران نەنىڭ سۇتىنەن جاسالادى؟ (سيىر سۇتىنەن)
2. قازى، قارتا، جايا نەنىڭ ەتى؟ (جىلقى ەتى)
3. بەسبارماققا نەنىڭ ەتىن سالادى؟ (جىلقى، سيىر، قوي، تۇيە ەتىن)
4. جىلقى ەتىنىڭ قانداي ەرەكشەلىگى بار؟ (جىلقىنىڭ ەتى قاتپايدى، مايى توڭازىمايدى
5. قۇرت نەدەن جاسالادى؟ (سۇتتەن)
6. سەنىڭ سۇيىكتى تاعامىڭ نە؟ (...)
4. بۇل قانداي تاعام؟
1. قايماعى الىنعان نەمەسە الىنباي پىسىرىلگەن سۇتكە ازىراق سۋ قوسىپ ۇيىتىلادى. ول - جەڭىل جانە سۋسىندىق تاعام. /ايران./
2. كەز كەلگەن مالدىڭ ەتىنەن جاسالا بەرەدى، وكپە - باۋىر قوسىپ جاسايدى. تۇرلەرى كوپ: سوعىم، وكپە - باۋىر، قارىن/ قۋىرداق./
3. شاي داستارحانىنىڭ باستى اسى. ەڭ جوعارى ساپالى ۇننان ماي، اشىتقى قوسىپ جاسالادى. ءار ءتۇرلى پىشىندە، ءۇش - ءتورت بۇرىشتى، سوپاقشا، دومالاق بولادى. تۇرلەرى كوپ. مىسالى: بارماق، جول، اق، توي ت. ب. /باۋىرساق./
4. سۇتتەن جاسالعان ۇلتتىق تاعام. ماعىناسى دا قۇرعاتىلعان، كەپتىرىلگەن ءسۇت دەگەن ماعىنانى بەرەدى. ءپىسىلىپ مايى الىنعان ايراندى قايناتىپ كەنەپ دوربادا ءسۇزىپ الىپ تۇزداپ ورەدە كەپتىرىپ ساقتايتىن تاعام ءتۇرى. /قۇرت/
5. اسا كادەلى داستارقان ءدامى. ول قىستا قاتپايتىن، جازدا بۇزىلمايتىن وتە ءدامدى تاعام.. وعان قۇمشەكەر، ۇنتاقتالعان ىرىمشىك، ءمۇيىز سالىپ ارالاستىرادى. /جەنت/
6. جىلقى ەتiنiڭ دەليكاتەسi. ونشا سەمiز ەمەس سالقىنداتىلعان جىلقى ەتiنەن نە سالقىنداتىلعان نەمەسە مۇزداتىلعان مايدان ءازiرلەيدi.
/شۇجىق/
5. ماقال - ماتەلدەر.
دوسىڭنىڭ ۇيىندە، سۋ بەرسە دە ءىشىپ كەت
ىنتىماقتى ءۇيدىڭ اسى ءتاتتى.
ات – ادامنىڭ قاناتى، اس - ادامنىڭ قۋاتى
اس ۇستىنەن اتتاما، استان ۇلكەن ەمەسسىڭ.
اس تۇرعان جەردە اۋرۋ تۇرمايدى.
اس - يەسىمەن ءتاتتى
التىن، كۇمىس - تاس ەكەن، ارپا، بيداي - اس ەكەن.
6. مەن ساعان، سەن ماعان
توپ بالالارى ءبىر – بىرىنە دايىنداعان سۇراقتاردى قويادى.
7.«مەنىڭ سۇيىكتى ۇلتتىق تاعامىم» اتتى تاقىرىپقا، تاعامىنىڭ دايىنداۋ ءتاسىلىن ايتىپ بەرۋى قاجەت.
ءىىى باعالاۋ
رەفلەكسيا. بالالار بۇگىنگى ساباقتان سەندەر قانداي اسەر الدىڭدار. نەنى بىلدىڭدەر؟ نەنى بىلگىلەرىڭ كەلەدى؟ جازىپ، سمايليك ارقىلى جاپسىرامىز.
ءىV. ۇيگە تاپسىرما. ۇلتتىق تاعامدارعا بايلانىستى بۋكلەت جاساپ كەلەمىز.
ساباق اياقتالدى. ساۋ بولىڭىزدار!
You Might Also Like
-
تاقىرىپتار: 1. شىنىقساڭ شىمىر بولاسىڭ (ەستافەتالىق جارىس)2. سپورتتىق قيمىلدىق ويىندار
