سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 2 اپتا بۇرىن)
ۇنەمدەي بىلەمىز بە؟
ۇنەمدەي بىلەمىز بە؟
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ۇنەم تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ، وي - ورىستەرىن، تىلدىك قورىن دامىتۋ، ۇنەمدەي بىلۋگە ۇقىپتىلىققا تاربيەلەۋ.
ءتۇرى: ارالاس
كورنەكىلىگى: سلايد، ينتەراكتيۆتى تاقتا

ساباقتىڭ بارىسى
پسيحولوگيالىق دايىندىق
جۇمباق شەشۋ. شەشۋى بويىنشا 3 توپقا ءبولۋ.
- ءبىز نەگە ەنەرگيا، سۋ، اقشا توپتارىنا بولىندىك؟
- ءيا ءبىز بۇگىن ۇنەمدەۋ تۋرالى ايتامىز.
- ەنەرگيانى قالاي ۇنەمدەيمىز؟
- سۋدى قالاي ۇنەمدەيمىز؟
- اقشانى قالاي ۇنەمدەيمىز؟

مۋلتفيلم كورسەتۋ
ەلەكتر ەنەرگياسىن ۇنەمدەۋدىڭ ءتيىمدى تاسىلدەرى:
1. كۇندەلىكتى ۇيدە ءوز ەسەپتەۋ قۇرالى ارقىلى كەي ەلەكتر قۇرالدارى كوپ ەلەكتر ەنەرگياسىن جۇمسايدى، سونى تالداۋ جاساپ، ول تاۋاردان باس تارتۋ كەرەك.
2. ەگەر ۇيدە ەسكى ەلەكتر جەلىلەرى بولسا، تەز ارادا اۋىستىرۋ كەرەك، بۇل ەلەكتر ەنەرگياسىن ۇنەمدەۋگە بىردەن - ءبىر كومەگىن تيگىزەدى.
3. جارىقتانۋ دەڭگەيىن تۋرالاپ وتىراتىن قۇرالدارمەن جابدىقتاۋ.
4. عيماراتتان شىققاندا جارىقتى ءوشىرۋ كەرەك. ءبىز ويلايمىز 20 - 30 مينۋت قوسۋلى بولسا ەش نارسە بولمايدى دەپ، وعان جول بەرمەۋىمىز كەرەك.
5. قۇرالداردى توق كوزىنە ەش ۋاقىتتا قالدىرۋعا بولمايدى.
6. جاڭا تەحنيكا العان كەزدە ونىڭ قۋاتى مەن ەنەرگيانى ءتيىمدى پايدالانۋ كلاسىنا قاراۋ كەرەك، بۇل وتباسى بيۋدجەتىنە اسەرى بولۋى ابدەن مۇمكىن.

سۋدى ۇنەمدەۋ
ەنەرگيانى ۇنەمدەۋ پروبلەماسى – سۋدى ۇنەمدەۋمەن تىعىز بايلانىستى، ويتكەنى سۋدى تۇتىنۋدى ازايتۋ تۇپكىلىكتى ءونىم – تازا سۋدى الۋ جانە ونى تۇتىنۋشىعا جەتكىزۋگە قاجەتتى ەنەرگيا رەسۋرستارىن ازايتۋعا اكەلەدى.
سۋدى ۇنەمدەۋدى تۇرمىستا قولدانباس بۇرىن ونى ءتيىمدى ەسەپتەۋدى جولعا قويۋ قاجەت. بۇعان سۋدى پاتەرلىك ەسەپتەگىشتىڭ كورسەتكىشتەرى مەن اي سايىنعى تولەم قۇجاتىنىڭ دەرەكتەرى كومەكتەسەدى. بۇل اقپاراتتى تالداۋ سۋدى جانە تيىسىنشە اقشا قاراجاتىن ۇنەمدەۋدىڭ ءوز باعدارلاماسىن ازىرلەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.
سۋدى ۇنەمدەۋدىڭ ەڭ ءتيىمدى ءتاسىلى كرانداردىڭ اقاۋسىزدىعى بولىپ تابىلادى. ويتكەنى سىرەڭكە تالىنان ءسال قالىڭ سۋ اعىنى ارقىلى تاۋلىگىنە 300 ليترگە دەيىن سۋ اعۋى مۇمكىن. دۋش قابىلداۋ ارقىلى ءسىز ۆاننا قابىلداۋمەن سالىستىرعاندا سۋدى تۇتىنۋدى ەكى ەسەگە ازايتاسىز. دۋش قابىلداۋ كەزىندە سۋدىڭ تۇراقتى اعىنى مىندەتتى ەمەس. كىر جۋۋ ماشيناسىن مۇمكىندىگىنشە ونى تولىق جۇكتەپ، سۋدى بەرۋدىڭ قاجەتتى دەڭگەيىن بەلگىلەي وتىرىپ پايدالانىڭىز.
ىدىستاردى جۋۋ كەزىندە كراندى ۇنەمى اشىق قالدىرماڭىز. تولىقتاي اشىق كراننان ءسىز ويلاعاننان كوپ سۋ اعاتىنىن ەستە ۇستاڭىز، ياعني مينۋتىنا – 15 ليتر.
اسۇيدەگى كرانعا «دۋش» ۇلگىسىندەگى ارنايى قاقپاق - بولگىش ساتىپ الىپ، ورناتىڭىز. ىدىستى جۋۋ كەزىندە سۋدى ءتيىمدى پايدالانۋدى جوعارلاتۋ ەسەبىنەن ونىڭ شىعىسى تومەندەيدى (جۋۋدىڭ ىڭعايلىلىعى ءۇشىن سۋ اعىنى از بولۋى كەرەك).
قولمەن جۋۋ كەزىندە راكوۆينانىڭ (نە وزگە ىدىستى) ءبىرىن جۋۋ قۇرالىمەن ارالاستىرىلعان سۋمەن تولتىرىڭىز. ودان سوڭ كەلەسى راكوۆينادا جۋۋ قۇرالى سىڭگەن ىدىستى جىلى سۋدىڭ بولماشى اعىنىمەن شايىڭىز. بۇل ءتاسىل ىدىس جۋۋعا كەتەتىن سۋدى تۇتىنۋدى 3 - 5 ەسەگە تومەندەتەدى.
ىدىس جۋۋ ماشينالارىن پايدالانۋ – قىمبات بولعانىمەن ۇنەمدەۋدىڭ ءتيىمدى ءتاسىلى. جۋۋ سيكلى كەزىندە سۋدىڭ جۇمسالۋى ىدىستى قولمەن جۋۋمەن سالىستىرعاندا بىرنەشە ەسەگە تومەن. جۋۋ سيكلى ىشىندە ەنەرگيا تۇتىنۋ كرانمەن ىدىستى جۋۋ كەزىندەگى سۋدى جىلىتۋ شىعىنان از.
كوكونىستەر مەن جەمىستەردى كران ءسوندىرۋلى كۇيىندە راكوۆينانى سۋمەن تولتىرۋ ارقىلى جۋۋ كەرەك. ءبىر ادامعا ۇنەم: كۇنىنە 10 ليتر سۋ.
كراننان اعاتىن اعىن سۋ استىندا ءونىمنىڭ مۇزىن ەرىتپەڭىز. دۇرىسى ءونىمدى مۇزداتقىشتان توڭازىتقىشقا الدىن الا قويعان ءجون.
ءار كۇنى سۋدى ۇنەمدەۋدىڭ ەڭ بولماسا ءبىر ءتاسىلىن پايدالانىپ كورسەڭىز ءسىز ۇنەمدى سەزىنەتىن بولاسىز.

كورىنىس ەكونوميكالىق ەسەپ:
بىردە قايراتتىڭ اناسى ۇيگە رەنجىپ كەلىپ، «ءبىز ەلەكتر ەنەرگياسىن كوپ جۇمسايمىز. سوندىقتان، شىعىنىمىز ءوسىپ جاتىر. نە ىستەيمىز؟»،- دەدى. اكەم:
«ۇنەمدەيمىز. بولمەدەن شىعاردا جارىقتى ءسوندىرىپ جۇرۋدەن باستايمىز. ال ساعان قايرات ارنايى ءوتىنىش: تەلەديداردى قىزىقتى جانە پايدالى باعدارلامالار بولعان كەزدە عانا كور. ونى كورشى بولمەدە ۇيىقتاپ جاتقاندا قوسىپ قويۋدىڭ قاجەتى جوق!»،- دەدى. ءبىر ايدان سوڭ، كەزەكتى تولەم جاسالعاندا، قايراتتىڭ اناسى ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ كورسەتكىشى ازايعانىن حابارلادى. ەگەر ۇنەمدەگەنگە دەيىن كورسەتكىش 3 مىڭ تەڭگەنى قۇراسا، جارىققا وسى اقشانىڭ 45 %- ى، تەلەديدارعا 30 %- ى كەتسە، قايراتتىڭ وتباسى ەلەكتر ەنەرگياسىنا قانشا تولەگەنىن ەسەپتە. ۇنەمدەۋدىڭ ارقاسىندا وتباسى جارىققا شىعىنىن 20%- عا ازايتتى، ال تەلەديدارعا بۇرىنعى شىعىننىڭ جارتىسى كەتتى. وتباسى قانشا اقشا ۇنەمدەدى؟

توپپەن جۇمىس
«مەن قالاي ۇنەمدەيمىن؟» ەسسە جازۋ
«مەن قالاي ۇنەمدەيمىن؟» سۋرەت سالۋ

ەسىڭىزدە بولسىن!
1. ءتۇرتىپ الىپ وتىرىڭىز.

كەز كەلگەن زاتتى ساتىپ العاندا، جازىپ وتىراتىن كىتاپشا ارناڭىز. ءتىپتى، جولىڭىزعا كەتكەن 50 تيىندى دا ءتۇرتىپ الىڭىز. اپتانىڭ نە ايدىڭ سوڭىندا كىتاپشاڭىزدى اشىپ قاراڭىز. بۇل ءوز - وزىڭىزگە ەسەپ بەرۋدى ۇيرەتەدى. كەيىن بوسقا كەتكەن اقشاڭىزعا ءىشىڭىز كۇيىپ، اقشانى ۇنەمدەۋگە داعدىلانا باستايسىز.

2. سۋ مەن قۋات كوزىن ۇنەمدەڭىز.
جۋىنۋعا كەم دەگەندە 3 مينۋت كەتەدى. وسى ۋاقىت ىشىندە كرانداعى قانشا سۋ بوستان - بوسقا اعىپ كەتەتىنىنە نازار سالىڭىز. ءتىس شايعاندا، كراندى تىيىپ قويىڭىز. كەرەك كەزدە عانا، كراندى اعىتىپ تۇرۋعا ۇيرەنىڭىز. كرانىڭىز بۇزىلا باستاسا، دەرەۋ جوندەتۋگە اسىعىڭىز. سەبەبى، كران بۇزىلعاندا، كوپ سۋ تەككە اعىپ كەتەدى. تۇندە جاتاردا بولمەلەردى ارالاپ، جارىقتىڭ سونگەنىن قاداعالاڭىز. جارىقتى جاعىپ قويىپ، ۇيىقتاپ كەتەتىن كەزدەر البەتتە، از ەمەس. مىنە، ءدال وسى ساتتەر قالتاڭىزدى جايمەن جۇقارتا بەرەدى. سونداي - اق، قۋات كوزىن كەرەك ەتەتىن زاتتاردى پايدالانعاندا دا، مۇقيات بولىڭىز. مىسالى، ۇتىكتەپ وتىرعاندا، تەلەفون شىرىلداسا، ۇتىكتى سۋىرىپ بارىپ، تەلەفونعا جۇگىرىڭىز.

3. تاماق ساتىپ العاندا...
زەرتتەۋشىلەردىڭ ايتۋىنشا، الەمدەگى ادامداردىڭ باسىم كوپشىلىگى تاماقتى توڭازىتقىشقا ساقتاپ قويىپ، كەيىن ونى پايدالانباي - اق، لاقتىرا سالادى ەكەن. پايداسىز بولىپ قالعان سوڭ، لاقتىرماعاندا ءقايتسىن؟! ياعني، كوپ تاماق ساتىپ العان سوڭ، ازىق تاۋسىلعانشا ساقتالىپ تۇرعان تاماقتار جەۋگە جارامسىز بولىپ قالادى. مىسالى، قاراپايىم كارتوپتى كوپ ەتىپ الساڭىز، موشەكتىڭ استىندا قالىپ قويعان كارتوپتار كۇن وتكەن سايىن ءشىري بەرەدى. كەيىن ونى پايدالانباي - اق، لاقتىرۋعا تۋرا كەلەدى. سوندىقتان، تاماق ساتىپ العاندا وتە ۇقىپتى بولىڭىز.

4. ءوز - وزىڭىزگە شەكتەۋ قويا ءبىلىڭىز
قارنىڭىز اش بولسا، باسقا اڭگىمە، ال قارنىڭىز توق بولسا، ءتاتتى الماعا قىزىعىپ، ونى ساتىپ الماڭىز. كەز كەلگەن زاتتى ساتىپ الماس بۇرىن، باعالارىن سالىستىرىڭىز. بۇل ءسىزدىڭ ساراڭدىعىڭىز ەمەس، ساۋاتتىلىعىڭىز.
بەكىتۋ

ۋتەبالييەۆا گۋلبارام ماگجانوۆنا
№46 جوببم باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
ورال قالاسى

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما