«Universe-25» ەكسپەريمەنتى
ادامزات ءومىر بارىسىندا ءارقاشان ءمىنسىز ءومىر تۋرالى ارماندايدى، ءبىراق ءمىنسىز ءومىر قانداي اپاتتارعا اپارۋى مۇمكىن؟
1968 جىلى امەريكالىق عالىم دجون كەلحۋن وسى سۇراققا جاۋاپ ىزدەۋگە تىرىستى. نەگىز رەتىندە عالىم تىشقانداردى پايدالاندى. ولاردى ۇلكەن، ءمىنسىز "قالاشىق" ىشىنە سالىپ، سول جەردى تاماقپەن تولتىرىپ، بۇكىل قاۋىپتەن (مىسىقتار نەمەسە تۇزاقتار) شەكتەدى.
بۇل ەكسپەريمەنت 4 كەزەڭگە ءبولىندى:
A) باستاۋ
«قالاعا» ورنالاستىرىلعان تىشقاندار الدىمەن وزدەرىن كەرەمەت سەزىندى: ولار تاماقتاندى، ۇيىقتادى، جۇپتاستى. ولار بەيىمدەلۋدەن وڭ ءوتتى، ۇيالارعا ورنالاستى. العاشقى ۇرپاق پايدا بولعانعا دەيىن شامامەن 55 كۇن ءوتتى. وسىدان كەيىن نانوالەم ءومىرىنىڭ تاعى ءبىر كەزەڭى باستالدى.
ۆ) حالىق سانىنىڭ ءوسۋى
ءمىنسىز تىرشىلىك ەتۋ ايماعىندا تىشقاندار سانى ءوستى، بالالار ورتاشا ماندە ءار 55 كۇن جارىق كورگەن.
س) توقىراۋ
وسى كەزەڭ باسىندا قالا ىشىندە 620 تىشقان تىرشىلىك ەتتى. ولاردىن كوبەيۋ قارقىنى تومەندەپ، سوسيۋم ىشىندە اگرەسسيا ورىن الدى. تاماقتى تۇتىنۋ جيىلىگى دە بىرنەشە ەسە تومەندەدى. بۇل كەزەڭدە تىشقانداردا سوسيالدى يەرارحيا پايدا بولا باستادى، سونىمەن بىرگە ءبىرتۇرلى توپتار دا پايدا بولدى. ولاردىڭ ءبىرى الەۋمەتتىك توپتاردان قۋىلعان جاس جىگىتتەر. ۇلكەن تىشقانداردىڭ اگرەسسياسىنىڭ قۇربانى بولعان، ولاردىڭ قۇيرىقتارى تىستەلگەن، بۇيىرلەرى جىرتىق، تەرلەرىندە قان ىزدەرى بولدى. ولار پسيحولوگيالىق تۇردە بۇزىلىپ، الەۋمەتتىك رولدەردى اتقارۋعا توقتادى. وعان سەبەپكەرلەر جاسى ۇلكەندەر، ولار ءمىنسىز ءومىر ءسۇرۋ جاعدايدا جاستارعا ورىن بەرمەي، ولاردى قۋدى.
D) جويىلۋ
كولونيا قارقىندى ءوسۋىن توقتاتقان كەزدە، قالاشىقتا 2200 تىشقان ءومىر ءسۇردى، جاسى ۇلكەندەر تاراپىنان جاسى كىشىلەر قىسىمعا ۇشىرادى، تىشقاندار سانىنىڭ ازايۋ كەزەڭى باستالدى. دجون كەلحۋن بۇل كەزەڭدى «جويىلۋ كەزەڭى» دەپ اتادى.
«Universe-25» ەكسپەريمەنتىنىڭ ءتورتىنشى كەزەڭىندە «ادەمىلەر» دەپ اتالاتىن جاس اتالىق تىشقاندار توبى پايدا بولدى، ولاردا قۋىلعاندار سياقتى تىستەۋدىڭ ءىزى، قانى جانە باسقا دا سۇمدىعى جوق. بۇل تىشقاندار ۇرعاشىلار ءۇشىن جارىسپادى، يەرارحيادا ورىن تالاپ ەتپەدى، ولار بارلىق ۋاقىتتارىن تاماقتانۋعا، ۇيىقتاۋعا جانە جۇندەرىن تازالاۋعا ارنادى. شامامەن وسى ۋاقىتتا انالىقتار جۇپتاسۋعا قىزىعۋشىلىق تانىتۋدى جاپپاي توقتاتتى.
بۇل ەكسپەريمەنت 1972 جىلدىڭ ماۋسىم ايىندا ءبىتتى، قالاشىق ىشىندە تەك 122 ۇرپاق كوتەرە المايتىن تىشقان قالدى. ناتيجە تۇسىنىكتى بولدى: ولار ءوز ءومىرىنىڭ سوڭعى كۇندەرىن كورۋدە.
بۇل ەكسپەريمەنيت ارقاسىندا ءبىز ءمىنسىز ءومىردىڭ بۇكىل جامان جاقتارىن كورە الدىق. تىشقاندار اراسىندا سوسيالدى يەرارحيا دەفورماسياسى، اگرەسسيا، گوموسەكسۋاليزم، كاننيباليزم ورىن الدى. باسقالارىڭ ومىرىنە تىپتەن ارالاسپايتىن تىشقانداردى دا كوردىك. ولاردىڭ مىنەزدەرى وزگەرىپ، ومىرلەرى جۇماقتان توزاققا تەز اينالدى.
مۇمكىن بىزگە دە ءمىنسىز ءومىر قاجەت ەمەس؟
وقۋعا كەڭەس بەرەمىز:
ميلگرەم تاجىريبەسى: اۆتوريتەتكە باعىنۋ
بالاڭىز قانداي: بالانىڭ مىنەزى مەن ەرەكشە قاسيەتتەرىن انىقتاۋعا كومەكتەسەتىن 6 تەست
You Might Also Like
-
ۇلتتىق تەستىلەۋ ورتالىعى كوللەدج تۇلەكتەرىنە ەسكەرتۋ جاسادى. 2019 جىلدان باستاپ بارلىق كوللەدج تۇلەگى ۇبت تاپسىرادى، ءقازىر كتا دەگەن جوق. كوللەدج تۇلەگى دە ۇبت-نى جىلىنا 4 مارتە تاپسىرا الادى.
