ءۇش ستۋدەنت
1895 جىلى كەيبىر جاعداياتتار، - بۇل ارادا ولارعا توقتالىپ جاتپايمىن، - ميستەر شەرلوك حولمس ەكەۋمىزدى ايتۋلى ۋنيۆەرسيتەت قالاشىقتارىنىڭ بىرىنە ات باسىن بۇرعىزدى؛ ءبىز وندا بىرنەشە اپتا بولىپ، تۇرپايىلاۋ بولعانىمەن تاعىلىمى مول ءبىر وقيعاعا ورتاقتاستىق. ەندى سونى بايانداپ بەرگەلى وتىرمىن. البەتتە، وقيعانىڭ قاي كوللەدجدە ورىن العانىن جانە قىلمىسكەردىڭ كىم ەكەنىن وقىرماننىڭ ءدال انىقتاپ بىلۋىنە مۇمكىندىك بەرەتىندەي ەگجەي-تەگجەيلى دەرەكتەر كەلتىرۋ ورىنسىز بوپ تابىلادى، ونىڭ ۇستىنە ءبۇل نامىسقا تيەتىن نارسە. مۇنشالىقتى ماسقارا وقيعانى جىلى جاۋىپ قويا سالعاننان كەلىپ-كەتەر ەشتەڭە بولماس تا ەدى. الايدا ءتيىستى دارەجەدە سىپايىگەرشىلىك ساقتاي وتىرىپ ول تۋراسىندا ايتىپ بەرۋدىڭ ارتىعى جوق، ويتكەنى ءبۇل وقيعادا دوسىمنىڭ تاڭعالارلىق قابىلەت - مۇمكىندىگى جاڭا قىرىنان تانىلعان-دى. ايتقالى وتىرعان اڭگىمەمدە مۇنىڭ قاي جەردە بولعانىن نەمەسە كىم جايىندا ءسوز بوپ جاتقانىن اڭعارۋعا سەپتىك جاسايتىن جايلاردىڭ بارىنەن وراعىتىپ وتۋگە تىرىسپاقپىن.
ءبىز كىتاپحاناعا تاياۋ ماڭدا ورنالاسقان، جيھازبەن جابدىقتالعان بولمەلەردە تۇرىپ جاتقانبىز. اتالمىش كىتاپحانادا شەرلوك حولمس ەجەلگى اعىلشىن حارتيالارىن زەرتتەۋمەن شۇعىلدانىپ جۇرگەن - ىزدەنىستەرىنىڭ قايران قىلارلىق ناتيجە بەرگەنى سونشا، بۇل مەنىڭ بولاشاقتا جازاتىن ءبىر اڭگىمەمنىڭ تاقىرىبىنا اينالۋعا ابدەن تاتيدى - اق. ءبىر جولى كەشكىسىن بىزگە تانىسىمىز، اۋليە لۋكا كوللەدجىنىڭ وقىتۋشىسى، ميستەر حيلتون سومس كەلدى. ميستەر سومس ۇزىن بويلى، جۇقالتاڭ ادام ەدى جانە قاشان كەزدەستىرسەڭ دە اشۋشاڭ، ىزاقور بىرەۋ سەكىلدى اسەر قالدىراتىن. ال ءبۇل جولى ءجۇزى تىپتەن تۇتىگىپ كەتكەن-دى، سوعان قاراپ الدەنەندەي ءبىر توتەنشە جاعدايعا تاپ بولعانىن اڭعارۋ قيىن ەمەس-تى.
ميستەر حولمس، اسىل ۋاقىتىڭىزدىڭ بىرنەشە ساعاتىن ماعان ارناي الماس پا ەكەنسىز؟ كوللەدجىمىزدە شەكتەن تىس سوراقى وقيعا ورىن الدى، ەگەر ءوزىڭىز ءقازىر وسىندا بولماساڭىز، شىن ءسوزىم، ءتىپتى نە ىستەرىمدى دە بىلمەس ەدىم.
— جۇمىسىم باستان اسادى، سوندىقتان باسقا شارۋاعا الاڭداۋعا مۇرشام جوق، - دەپ جاۋاپ قاتتى دوسىم. - پوليسياعا ارىزدانعانىڭىز ءجون شىعار.
— جو-جوق، قادىرمەندى سەر، ويتۋگە مۇلدە بولمايدى. ەگەر تەرگەۋدى زاڭدى جولمەن جۇرگىزسەك، ونى توقتاتا الماي قالامىز، ال مىناۋ كوللەدج ابىرويىنا نۇقسان كەلمەۋى ءۇشىن ونى جۇرتشىلىققا جاريا قىلماۋدىڭ قولدان كەلەر بارلىق امالىن جاساۋدى تالاپ ەتەتىن نارسە. ءسىز نەبىر كۇردەلى ءىستىڭ جۇمباعىن شەشۋدەگى تالانتىڭىزبەن عانا ەمەس، سونداي-اق ادەپتىلىگىڭىزبەن دە ءماشھۇر ادامسىز، وسى سەبەپتى جالعاندا وزىڭىزدەن باسقا جان بالاسىنا ارىزدانباس ەدىم. وتىنەم، جالىنام سىزدەن، ميستەر حولمس، كومەكتەسىڭىزشى ماعان.
جىلى ۇياداي ۇنامدى بەيكەر-ستريتتەن جىراقتا جۇرگەنىمەن دوسىمنىڭ مىنەز-قۇلقى بۇدان ايتارلىقتاي وزگەرە قويماعان-دى. گازەت قيىندىلارى جاپسىرىلعان البومى، حيميالىق دارمەكتەرى مەن داعدىلى ادەتىنشە قالاي بولسا سولاي تاستاي سالعان باسقا دا جاراقتارى جوق حولمستىڭ بابى ونشا تابىلماي تۇرعان. ول كەلىسكەندەي كەيىپتە يىعىن كەيىستىكپەن قيقاڭ ەتكىزدى دە، قاتتى تولقۋ ۇستىندەگى قوناعىمىز قولىن ولاي دا بۇلاي سەرمەي وتىرىپ ءىستىڭ ءمان-جايىن اسىعىس-ۇسىگىس بايانداي باستادى.
— كىلتيپان مىنادا، ميستەر حولمس. ەرتەڭ فورتەسكيۋ ستيپەندياسىن الۋعا ارنالعان العاشقى ەمتيحان بولماقشى، مەن سول ەمتيحاندى قابىلداۋشىنىڭ ءبىرىمىن. گرەك تىلىنەن ساباق بەرەم، ال ءبىرىنشى ەمتيحان تاپ وسى گرەك ءتىلى بويىنشا. بەيتانىس ءماتىننىڭ ءبىر ۇلكەن ءۇزىندىسى ستيپەنديا ۇمىتكەرىنە اۋدارۋعا بەرىلەدى. ءبۇل ءۇزىندى باسپاحانادا باسىلادى، ەگەر ۇمىتكەر ونى الدىن-الا دايىنداي السا، وندا، ارينە، وڭگە ەمتيحان تاپسىرۋشىلارمەن سالىستىرعاندا ۇلكەن ارتىقشىلىققا يە بولادى. ەمتيحان ماتەريالىنىڭ قۇپيا ساقتالۋى قاجەتتىگىنىڭ سەبەبى وسىندا.
بۇگىن ساعات ۇشكە تامان باسپادان ءماتىننىڭ تەرىمى كەلدى. تاپسىرما - فۋكيديد شىعارماسىنىڭ جارتى تاراۋى. مەن ونى مۇقيات تەكسەرۋگە مىندەتتىمىن - ماتىندە بىردە-بىر قاتە بولماۋعا ءتيىس. تورت جارىمعا دەيىن ءبۇل جۇمىس اياقتالىپ بىتپەگەن ەدى، ال مەن جولداسىم ۇيىنەن شاي ىشۋگە ۋادە ەتكەم. تەرىمدى ۇستەل ۇستىنە قالدىردىم دا، شىعىپ كەتتىم. سودان ءبىر ساعاتتان كەيىن عانا ورالدىم.
كوللەدجىمىزدىڭ ەسىكتەرى قانداي ەكەنىن ءوزىڭىز دە بىلەتىن شىعارسىز، ميستەر حولمس، -ەمەننەن جاسالعان، ايدىك تە اۋىر، ىشكى جاعىنان جاسىل شۇعامەن قاپتالعان. قايتىپ ورالعاندا ەسىكتە كىلت تۇرعانىن بايقاپ قاتتى تاڭىرقاندىم. كىلتتى قۇلىپتا ءوزىم قالدىرعان شىعارمىن دەگەن وي كەلگەن، ءبىراق قالتامدى قارمانىپ كىلتىمدى سوندا جاتقان جەرىنەن تاپتىم. ەكىنشىسى مالايىم بەننيستەردە بولۋعا ءتيىس ەدى، ول ماعان ون جىلدان بەرى قىزمەت ەتىپ كەلەدى، ادالدىعىنا زارەدەي كۇمانىم جوق. كەيىن ءمالىم بولعانىنداي، ءبۇل شىنىمەن سونىڭ كىلتى ەكەن - شاي ىشكىم كەلە مە، سونى بىلمەككە كىرىپتى، كەتەرىندە الاڭعاسارلىقپەن كىلتتى قۇلىپتا قالدىرىپتى. بەننيستەر، شاماسى، ءوزىم شىعىپ كەتكەننەن كەيىن بىرنەشە مينۋتتان سوڭ كىرسە كەرەك. ونىڭ ۇمىتشاقتىعىنا باسقا ۋاقىتتا مۇلدەم كوڭىل اۋدارماعان بولار ەم، ءبىراق بۇگىن ءبۇل مەنى ۇلكەن وكىنىشكە ۇرىندىردى.
الدەكىمنىڭ قاعازىمدى قوپارىستىرعانىن جازۋ ۇستەلىنە كوز جىبەرگەن بويدا - اق بىلە قويدىم. تەرىمدەر ءۇش ۇزىن پاراققا باسىلعان ەدى. كەتەرىمدە ءبارى ۇستەل ۇستىندە اتقان. ال ءقازىر بىرەۋىن ەدەندە جاتقان جەرىنەن، ەكىنشىسىن - تەرەزە الدىنداعى شاعىن ۇستەلدەن، ءۇشىنشىسىن - قالدىرعان جەرىمنەن تاپتىم.
حولمس سۇحباتتاسىنىڭ ءسوزىن العاش رەت ءبولدى.
ەدەندە - ءبىرىنشى پاراعى، تەرەزە جانىندا - ەكىنشىسى، مي قالدىرعان جەرىڭىزدە - ءۇشىنشى پاراعى جاتتى ما؟
— ءداپ سولاي، ميستەر حولمس. عاجاپ!.. ونى قايدان ءبىلىپ قويدىڭىز؟
— اڭگىمەڭىزدى ايتا بەرىڭىز، وتە قىزىقتى حيكايا ەكەن.
— العاشقى ساتتە: بەننيستەر رۇقسات ەتىلمەيتىن ەركىندىك جاساپ قاعازدارىمدى قاراعان ەكەن، دەگەن وي كەلدى. ءبىراق ول مۇنى ۇزىلدى-كەسىلدى تۇردە مويىنداماي وتىر جانە وعان ءوزىم سەنەم دە. مىناداي جايدىڭ دا بولۋى ىقتيمال: ءوتىپ بارا جاتقان بىرەۋدىڭ ەسىكتەگى كىلتتى كوزى شالىپ، ءبىر جاققا كەتكەنىمدى بىلەتىندىكتەن ەمتيحان ءماتىنىن كورىپ شىعۋعا نيەت قىلۋى دا مۇمكىن. اڭگىمە اسا قوماقتى سوما جونىندە بولىپ وتىر - ءبۇل وتە جوعارى دارەجەدەگى ستيپەنديا، سوندىقتان ۇيات دەگەندى ۇمىتقان ادام ارتىقشىلىق الۋ ءۇشىن تاۋەكەلگە بارۋدان تايىنبايدى.
بەننيستەر قاتتى قاپالانىپ، كۇيىپ-پىستى. تەرىم باسقا بىرەۋدىڭ قولىندا بولعانىن بىلگەندە تالىپ تۇسە جازدادى. وعان ءبىر جۇتىم برەندي بەردىم، سودان بولمەنى قاراپ شىققانىمشا ال-دارمەنى قۇرىپ كرەسلودا وتىردى دا قويدى. ۇزاماي شاقىرىلماعان قوناقتىڭ شاشىلىپ قالعان قاعازدان باسقا دا ىزدەرىن كوردىم. تەرەزە الدىنداعى ۇستەلشەدە قارىنداش ارشىعاننان تۇسكەن جوڭقا جاتىر ەكەن. قارىنداش ۇشىن دا سول جەردەن تاپتىم. شاماسى، ءماتىندى جانتالاسا كوشىرىپ جاتىپ الگى وڭباعان قارىنداشتى سىندىرىپ السا كەرەك، سوسىن ونى ۇشتاۋعا ءماجبۇر بولسا كەرەك.
— تاماشا، - دەپ ءۇن قاتتى حولمس. اڭگىمە ونى بارعان سايىن باۋراي باستاعانى، سودان كوڭىلى جادىراي تۇسكەنى اڭعارىلىپ تۇرعان. - جولىڭىز بولىپتى.
- تاعى ايتارىم بار. جازۋ ۇستەلىم جاڭا، ايرىقشا ساپالى قىزىل بىلعارىمەن قاپتالعان. بەننيستەر ەكەۋىمىز انت-سۋ ىشە الامىز - بىلعارىسى تيتىمدەي داق جوق، تەپ - تەگىس بولاتىن. ال ءقازىر ۇستەلدىڭ بەتىنەن ۇزىندىعى ءۇش ديۋيمدەي بوپ قالاتىن تىلىكتى كوردىم - سىزات ەمەس، تىلىكتىڭ تاپ ءوزى. تەك بۇل عانا ەمەس، ۇستەل ۇستىنەن قارا بالشىقتىڭ ءبىر شوكىمىن تاپتىم، وندا اعاش ۇگىندىسىنە ۇقساس الدەنەندەي ۇساق قيقىمداردىڭ بار ەكەنى بايقالادى. مۇنىڭ ءبارى قاعازدى قاراعان ادامنىڭ قالدىرعان نارسەسى ەكەنىندە داۋ جوق. ەدەنگە تۇسكەن ءىز دە، قاسكۇنەمنەن سىر اڭعارتاتىن باسقا ايعاقتار دا جوق. قالامىزدا جۇرگەنىڭىز، ساتىنە قاراي، ەسىمە ساپ ەتە قالماعاندا اقىل-ەستەن ايىرىلعانداي كۇي كەشەر ەم. وتىنەم سىزدەن، ميستەر حولمس، كومەكتەسىڭىزشى ماعان. سول ادامدى قايتكەن كۇندە دە تابۋ كەرەك، ويتپەگەن كۇندە جاڭا ماتەريال دايىن بولعانشا ەمتيحاندى كەيىن قالدىرۋعا تۋرا كەلەدى، ال ءبۇل ءۇشىن تۇسىنىكتەمە جازۋ كەرەك بولادى، ونداي جاعدايدا شاتاق شىقپاي قالمايدى، ءبۇل تەك كوللەدجدىڭ عانا ەمەس، كۇللى ۋنيۆەرسيتەتتىڭ ابىرويىنا نۇقسان كەلتىرەدى. جۇرتشىلىق ەشتەڭە بىلمەسە ەكەن - جالعىز ارمانىم وسى.
— بۇل ىسپەن اينالىسۋعا، سىزگە قول ۇشىن بەرۋگە دايىنمىن، - دەدى حولمس ورنىنان تۇرىپ، پالتوسىن كيىپ جاتىپ. - وتە ءبىر قىزىقتى جاعدايات ەكەن. تەرىمدى العاننان كەيىن وزىڭىزگە كىرىپ-شىققان بىرەۋ-مىرەۋ بولدى ما؟
جوعارعى قاباتتا تۇراتىن يندۋس ستۋدەنت داۋلات راس كەلىپ، ەمتيحانعا قاتىستى ءبىر نارسەلەر جايىندا سۇراستىردى.
— ول ەمتيحان تاپسىراتىن با ەدى؟
— ءيا.
— تەرىم ۇستەلدە جاتتى ما؟
— ۇمىتپاسام، ونىڭ وراماسى جازىلماعان - دى.
— مۇنىڭ تەرىم ەكەنىن اڭعارۋعا بولاتىن با ەدى؟
— ارينە.
— بولمەڭىزگە باسقا ەشكىم كەلگەن جوق پا؟
— ەشكىم.
— تەرىمنىڭ سىزگە جىبەرىلەتىنىن بىرەۋ-مىرەۋ بىلەتىن بە ەدى؟
— ءارىپ تەرۋشى عانا.
— ال، مالايىڭىز، بەننيستەر شە؟
— ارينە، بىلمەيتىن. ەشكىم دە بىلمەيتىن.
— بەننيستەر قايدا ءقازىر؟
— ول كابينەتىندەگى كرەسلودا وتىرعان كۇيىندە وتىرىپ قالدى. مەن وزىڭىزگە بارماق بوپ اسىعىپ جاتتىم. ال ونىڭ جاعدايى ناشارلاپ كەتكەنى سونشا، ورنىنان تۇرارلىق دارمەنى بولمادى.
— ەسىكتى قۇلىپتاماعان ەكەنسىز عوي؟
— قاعازداردى جاشىككە سالىپ، كىلتتەپ كەتتىم.
— ەندەشە، ميستەر سومس، يندۋس ەشتەڭە بىلگەن جوق دەسەك، وندا تەرىمدى قاراپ شىققان ادام دا مۇنىڭ سىزدە ەكەنىنەن الدىن-الا حابارسىز بوپ، تەرىمدى كەزدەيسوق تاۋىپ العان عوي، سولاي ما؟
— ءوزىم دە سونداي ويدامىن.
حولمس جۇمباق تۇردە جىميىپ قويدى.
— ءجون ەكەن، - دەدى ول - جۇرەيىك. ءبۇل جاعدايات ءسىزدىڭ وڭ جامباسىڭىزعا كەلە قويماس، ۆاتسون، - بۇل ارادا ارەكەت ەتۋ ەمەس، وي كەشۋ قاجەت. جارايدى، قالاساڭىز بىرگە ءجۇرىڭىز. ءسويتىپ، ميستەر سومس، قىزمەتىڭىزگە ءازىرمىن.
دوسىمىزدىڭ قوناق بولمەسىنىڭ قورعاسىن جاقتاۋى بار الاسالاۋ تەرەزەسى كوللەدجدىڭ قىنا باسىپ كەتكەن ەسكى اۋلاسىنا قارايدى ەكەن. ەسىكتىڭ ارعى جاعىنان، جاتاعانداۋ اركانىڭ استىنان تەپكىشەكتەرى جەلىنىپ قالعان تاس باسپالداق باستالادى. ءبىرىنشى قاباتتاعى بولمەلەردى وقىتۋشى يەلەنىپتى. ۇستىڭگى قاباتتاردا ءۇش ستۋدەنت تۇرادى ەكەن، ولاردىڭ بولمەسى ءبىرىنىڭ ۇستىنە ءبىرى ورنالاسىپتى. ءبىز كەلگەندە كۇن قاراڭعى تارتا باستاعان. حولمس توقتاپ، تەرەزەنى مۇقيات قاراپ شىقتى. سوسىن وعان تاياپ كەلىپ، اياعىنىڭ ۇشىنا كوتەرىلدى دە، موينىن سوزىپ بولمەنىڭ ىشىنە كوز جىبەردى.
— ول، ءسىرا، ەسىكتەن كىرگەن شىعار. تەرەزە اشىلمايدى، كىشكەنتاي جەلكوزى عانا بار، - دەپ حابارلادى وقىمىستى جولباسشىمىز.
— سولاي ما ەدى! - دەپ قالدى حولمس، سوسىن تۇسىنىكسىز تۇردە ەزۋ تارتىپ، سەرىگىمىزگە كوز تىكتى. - نە ىستەيمىز ەندى، بۇل ارادان ەشتەڭە بىلە المايتىن بولساق، ۇيگە كىرەيىك تە.
قوجايىن ەسىكتىڭ قۇلپىن اشىپ، ءبىزدى بولمەگە باستادى. ءبىز تابالدىرىقتا تۇرىپ قالدىق، ال حولمس كىلەمدى زەر سالىپ قاراۋعا كىرىستى.
— وكىنىشكە قاراي، ەشقانداي ءىز قالماعان، - دەدى ول - البەتتە، جاۋىن-شاشىنسىز كۇندەردە ونداي ءىز بولمايدى دا. مالايىڭىز ەسىن جيعان دا شىعار. كەتكەن كەزىڭىزدە ول كرەسلودا وتىرعان كۇيىندە قالدى دەدىڭىز بە؟ قاي كرەسلوعا وتىرىپ ەدى؟
— اناۋ، تەرەزە جانىنداعى.
— تۇسىنىكتى. انە ءبىر ۇستەلشە قاسىنداعى. ىشكە كىرە بەرىڭىزدەر. كىلەمدى قاراپ بولدىم. ەندى ۇستەلشەگە كىرىسەمىز. ءبۇل جەردە نە بولعانىن بولجاۋدىڭ ەش قيىندىعى جوق. بولمەگە كىرگەن بىرەۋ تەرىمنىڭ ءبىر پاراعىنان كەيىن ەكىنشىسىن جازۋ ۇستەلىنەن تەرەزە جانىنداعى ۇستەلشەگە اكەپ تۇرعان: سول جەردەن وعان اۋلانى نازاردا ۇستاۋ وڭتايلى بولاتىن، بوي كورسەتكەن كەزىڭىزدە تىپ-تىنىش جىلىستاپ كەتە الاتىن.
ول مەنى كورە المايتىن ەدى، - دەپ قوسىپ قويدى سومس، - مەن بۇيىردەگى كىشكەنە ەسىكتەن كىرگەم.
سولاي ما! تىپتەن تاماشا!.. قالاي بولعان كۇندە دە، ونىڭ تەرىمدى الىپ تەرەزە جانىنا جايعاسقاندا سونداي ماقساتتى كوزدەگەنى انىق. ءۇش پاراقتىڭ ۇشەۋىن دە كورسەتىڭىزشى ماعان. ەشقايسىسىندا ساۋساق تاڭباسى جوق! ءسويتىپ، ول اۋەلى مۇندا ءبىرىنشىسىن اكەلىپ كوشىرىپ العان. ءسوزدى قىسقارتىپ جازعاندا بۇعان قانشا ۋاقىت قاجەت؟ شيرەك ساعات شىعار، ودان كەم بولماس. سوسىن ول ءبۇل پاراقتى لاقتىرىپ تاستاپ، كەلەسىسىنە جارماسقان. ورتا شەنىنە دەيىن جەتكەن، ءبىراق سول ارادا ءسىز كەلىپ قالعانسىز، وعان دەرەۋ قاراسىن باتىرۋعا تۋرا كەلگەن؛ اسىققانى سونشا، قاعازداردى ورنىنا قويۋعا دا، مۇندا بىرەۋدىڭ بولعانىن بايقاتاتىن بەلگىلەردى جويۋعا دا ۇلگەرمەگەن. باسپالداقپەن كوتەرىلىپ كەلە جاتقانىڭىزدا بىرەۋ-مىرەۋدىڭ شاپشاڭداتا ءجۇرىپ جىراقتاپ بارا جاتقان اياق دىبىسىن قۇلاعىڭىز شالمادى ما؟
— ونداي ەشتەڭە ەستىمەگەن سەكىلدىمىن.
— سونىمەن، بەلگىسىز بىرەۋ تەرەزە الدىندا وتىرىپ تەرىمدى اسىعىس-ۇسىگىس كوشىرە باستاعان، قارىنداشتى سىندىرىپ العان، ودان سوڭ، كورىپ تۇرعانىڭىزداي، ونى قايتادان ۇشتاۋعا ءماجبۇر بولعان. بۇل وتە ءبىر قىزىقتى جاعداي، ۆاتسون. مىناۋ جاي قارىنداش ەمەس. وتە جۋان، گريفەلى جۇمساق، سىرتىنىڭ ءتۇسى قارا كوك، فابريكانتتىڭ اۋلەت ەسىمى وعان كۇمىس ارىپتەرمەن بەدەرلەنگەن، ال ۇزىندىعى ءبىر جارىم ديۋيمنەن اسپايدى. ءدال وسىنداي قارىنداشتى تاپساڭىز، ميستەر سومس، قىلمىسكەردى قۇرىقتادىم دەي بەرىڭىز. بۇعان ونىڭ ۇلكەن ءارى وتپەيتىن شاپپا پىشاعى بار ەكەنىن قوسسام، سىزدە تاعى ءبىر ايعاق پايدا بولادى.
جاڭبىرداي جاۋعان ءبۇل دەرەكتەر ميستەر سومستى ابىرجىتىپ تاستادى.
— ويىڭىزدىڭ ءورىسىن ءتۇسىنىپ تۇرمىن، - دەدى ول، - ءبىراق قارىنداشتىڭ ۇزىندىعى قانداي ەكەنىن قايدان ءبىلدىڭىز؟..
حولمس وعان ۇستىڭگى جاعىنداعى بوياۋى شەتىنەي باستاعان، "نن" دەگەن ەكى ءارپى بار جوڭقانىڭ تيتىمدەي بولىگىن ۇسىندى.
— ەندى تۇسىنىكتى مە؟
— ءبارىبىر ونشا تۇسىنە المادىم...
— بايقاۋىمشا، سىزگە ءدايىم ادىلەتسىزدىك جاساپ كەلىپپىن - اۋ، ۆاتسون. ونداي ادام ءبىر ءوزىڭىز عانا ەمەس ەكەن... مىنا "نن" دەگەن ارىپتەر نەنى بىلدىرەدى؟ يوگانن فابەردىڭ قارىنداشى ءجيى كەزدەسەتىنى بەلگىلى جاي. ەندەشە، "نن" - فابريكانت ەسىمىنىڭ سوڭعى ارىپتەرى بوپ تابىلادى.
حولمس ۇستەلشەنى جارىق تۇسەتىندەي ەتىپ ورنالاستىردى.
— ەگەر جۇقا قاعازعا جازساڭ جىلتىراتىلعان اعاشتا ءىز قالادى. جوق، ەشتەڭە بايقالمايدى. ەندى جازۋ ۇستەلىن كورەيىك. مىنا ءبىر شوكىم، شاماسى، الگىندە ءوزىڭىز ءمالىم ەتكەن قارا بالشىققا ۇقساس نارسە بولسا كەرەك. ءتۇرى جاعىنان ورتاسى قۋىس ءۇش بۇرىشقا ۇقسايدى؛ بالشىقتا، ءوزىڭىز ايتقانداي، اعاش ۇگىندىسى بارى بايقالادى. عاجاپ، عاجاپ، ايتارى جوق! ەندى ۇستەلدەگى تىلىككە كەلەيىك - بىلعارى، شىنتۋايتىنا كەلگەندە، جىرتىلعان. تۇسىنىكتى. جىڭىشكە سىزات بوپ باستالىپ، شەت جاقتارى جىرىمدالعان ويىق بوپ اياقتالادى. وسىناۋ وتە قىزىقتى وقيعاعا ورتاقتاستىرعانىڭىز ءۇشىن سىزگە ءدان ريزامىن، ميستەر سومس. مىنا ەسىك قايدا باستايدى؟
— جاتىن بولمەمە.
— ەمتيحان ماتىنىنە سۇعاناقتىق جاسالعانىن بايقاعاننان كەيىن وعان كىردىڭىز بە؟
— جوق، بىردەن وزىڭىزگە قاراي تارتتىم.
— جاتىن بولمەنى كورۋگە رۇقسات ەتىڭىزشى. ەسكىلىكتى ۇلگىدەگى قانداي سۇيكىمدى بولمە دەسەڭىزشى! راقىم ەتىپ، ءسال - ءپال كۇتە تۇرىڭىز، ەدەندى قاراپ شىعايىن. جوق، نازار اۋدارارلىق ەشتەڭە جوق. مىناۋ نەعىلعان قالىڭ پەردە؟ ءا-ا، قالتارىسىندا كيىم ءىلۋلى ءتۇر ەكەن. ءبۇل بولمەگە بىرەۋ - مىرەۋ جاسىرىنباقشى بولسا، وسىنىڭ تاساسىنا تىعىلار ەدى: كەرەۋەت تىم الاسا، ال گاردەروب ەنسىز. بۇل ارادا، ارينە، ەشكىم جوق شىعار؟
حولمس پەردەدەن ۇستادى، ازدى-كەم ەلەگىزگەن، ءتىپتى مازاسىزدانعان دەۋگە بولاتىن پوزاسىنان قانداي توسىن جاعدايعا بول سىن دايىن ەكەنى كورىنىپ تۇر ەدى. ول پەردەنى تارتىپ قالدى، ءبىراق بۇل ارادان بىرنەشە كوستيۋمنەن باسقا ەشتەڭە كورە المادىق. حولمس بەرمەن قاراي بۇرىلدى دا، وقىستان ەدەنگە قاراي ەڭكەيدى.
— ال مىناۋ نەمەنە؟ - دەپ داۋىستاپ جىبەردى ول
ەدەندە قارا بالشىقتىڭ جازۋ ۇستەلىندەگىدەن اۋمايتىن ءۇش بۇرىشتى شوكىمى جاتىر ەدى. حولمس ونى الاقانىنا سالىپ، شام جارىعىنا توستى.
— كورىپ تۇرعانىڭىزداي، قوناعىڭىز تەك قوناق بولمەدە عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە جاتىن بولمەدە دە ءىز قالدىرىپتى، ميستەر سومس.
— وعان بۇل جەردەن نە كەرەك بولدى ەكەن؟
— مەنىڭشە، بۇعان كۇمان كەلتىرۋدىڭ قيسىنى جوق. ءسىز كۇتىپ وتىرعان جاعىنان ەمەس، باسقا جاقتان كەلدىڭىز، ءسويتىپ ول اياعىڭىزدىڭ دىبىسىن ەسىكتىڭ تاپ الدىنا كەلگەنىڭىزدە عانا ەستىدى. وعان نە ىستەۋ كەرەك ەندى؟ زاتتارىن الدى دا، جاتىن بولمەڭىزگە قويىپ كەتتى.
— مىناۋ دەگەن سۇمدىق قوي، ميستەر حولمس، سوندا بەننيستەرمەن سويلەسىپ تۇرعان كەزىمدە الگى جەكسۇرىن تورعا تۇسكەن تورعايداي جاتىن بولمەمدە بۇعىپ وتىرعان بوپ شىقتى ما، ال ءبىز بۇدان مۇلدەم بەيحابار بولدىق پا؟
— رەتى سولاي سياقتى.
— بالكىم، ءبارى باسقاشا بولعان شىعار، ميستەر حولمس. جاتىن بولمەدەگى تەرەزەگە نازار اۋداردىڭىز با؟
— كىشكەنە اينەكتەر، قورعاسىن جاقتاۋ، ءۇش كاسەك، بىرەۋىنىڭ توپساسى بار جانە ادام كىرە الاتىنداي اجەپتاۋىر كەڭ.
— اينا-قاتەسىز سولاي. ال بۇل تەرەزە اۋلانىڭ بۇرىشىنا قارايدى، وسى سەبەپتى اۋلادان ونىڭ ءبىر بولەگى مۇلدەم كورىنبەي تۇرادى. قىلمىسكەردىڭ جاتىن بولمەگە ەنۋى ىقتيمال؛ پەردەنىڭ تاساسىندا ءىز قالدىرىپ، ول جەردەن قوناق بولمەگە ءوتۋى، ءسويتىپ، اقىرى ەسىكتىڭ اشىق تۇرعانىن بايقاپ سول ارقىلى قاشىپ كەتۋى مۇمكىن.
حولمس شىدامسىزدانا باس شايقادى.
— كوڭىلگە قونىمدى پايىم جاسايىق، - دەدى ول - ايتقان اڭگىمەڭىزدەن تۇسىنۋىمشە، مىنا باسپالداقتى ءۇش ستۋدەنت پايدالانادى جانە ولار ءاردايىم ەسىگىڭىزدىڭ جانىنان وتەدى، سولاي ما؟
— ءيا، ولار ۇشەۋ.
— سوندا ولاردىڭ ۇشەۋى دە وسى ەمتيحانعا قاتىسا ما؟
— ءيا.
— بۇلاردىڭ اراسىندا باسقالارىنان گورى كوبىرەك كۇدىك كەلتىرەتىن بىرەۋى بار ما؟
سومس بىردەن جاۋاپ قاتقان جوق.
— بۇل وتە قيىن سۇراق، - دەدى ول - قولىڭدا دالەلىڭ بولماعاندىقتان بىرەۋگە كىنا ارتقىڭ كەلمەيدى.
— سويتە تۇرعانىمەن، كۇماندانار جايلارىڭىز بار ەكەن. بىزگە سونى ايتىپ بەرىڭىز، ال دالەلدەۋ جاعىن ماعان قالدىرىڭىز.
— ەندەشە، سول ۇشەۋىنىڭ ءارقايسىسى جونىندە بىر-ەكى اۋىز سوزبەن بايانداپ بەرەيىن. تۋرا مەنىڭ ۇستىمدەگى قاباتتا گيلكريست تۇرادى، وتە قابىلەتتى ستۋدەنت، ماڭداي الدى سپورتشى، رەگبي مەن كريكەتتە كوللەدج نامىسىن قورعايدى، كەدەرگىدەن قارعىپ وتۋدە جانە ۇزىندىققا سەكىرۋدە ءدايىم ءبىرىنشى ورىن الادى. ماقتان ەتۋگە تۇرارلىق جىگىت. اكەسى، - اتىشۋلى سەر دجەيبس گيلكريست، - ات جارىسىنا ءباس تىگەم دەپ تاقىرعا وتىردى. ۇلىنىڭ قولىنا سوقىر تيىن دا تيمەدى، ءبىراق ءبۇل ەڭبەكقۇمار، ىنتالى جاس. بولاشاعى زور جىگىت.
ءۇشىنشى قاباتتا يندۋس داۋلات راس تۇرادى. يندۋستاردىڭ كوپشىلىگى سەكىلدى سالماقتى، ءبىرتوعا. ساباق ۇلگەرىمى جاقسى، تەك گرەك ءتىلىن ونشا يگەرىپ كەتە الماي جۇرگەنى بولماسا. ساباققا تاباندىلىقپەن، جۇيەلى تۇردە ازىرلەنەدى.
ەڭ جوعارعى قاتارداعى - مايلس ماك-لارەننىڭ بولمەسى. ىسكە بار ىنتى - شىنتىسىمەن كىرىسكەندە تاڭعالارلىق جەتىستىكتەرگە يە بولادى. ول ەڭ دارىندى ستۋدەنتتەرىمىزدىڭ ءبىرى، ءبىراق مىنەزى شاتاق، قىدىرىمپاز جانە وتە تۇراقسىز. ءبىرىنشى كۋرستا كارتا ويىنىنا قاتىستى الدەنەندەي ىستەرى ءۇشىن وقۋدان شىعىپ قالا جازدادى. بۇكىل سەمەستر بويىنشا تۇك بىتىرمەي تەنتىرەپ ءجۇردى، شاماسى، الداعى ەمتيحاننان قاتتى قورقاتىن بولسا كەرەك.
— ەندەشە، سودان كۇدىكتەنەسىز بە؟
— ولاي دەپ قاداپ ايتا المايمىن. ءبىراق، ۇشەۋىنىڭ اراسىنان، ادىلىنە كوشسەم، باسقالارىنان گورى سوعان سەنىمىم ازداۋ.
— تۇسىنەم. ال، ەندى، ميستەر سومس، ءبىزدى بەننيستەرمەن تانىستىرىڭىزشى.
مالايى الاسا بويلى، شاشى بۋرىل تارتقان، ءوڭى قۋقىلتىم، تازا قىرىنعان ەلۋلەردەگى ادام ەكەن. وسىناۋ تۇتقيىلدان تاپ بولعان، كۇندەلىكتى كۇيكى تىرشىلىگىنىڭ تىنىشىن كەتىرگەن تاۋقىمەتتەن ءالى تولىق ارىلىپ بولماپتى. ىسىڭكىرەگەن بەتى دەمىل - دەمىل تارتىپ كەتەدى، قولى دىرىلدەيدى.
— ماناعى جاعىمسىز وقيعانىڭ جاي - ءمانىسىن انىقتاماق بوپ جاتىرمىز، بەننيستەر، - دەدى وعان قوجايىنى.
— تۇسىنەم، سەر.
— قاتەلەسپەسەم، كىلتتى ەسىكتە قالدىرعان ءسىز عوي؟ - دەدى حولمس.
— ءيا، سەر.
— بولمەدە اناداي ماڭىزدى قاعازدار جاتقان كۇنى وسىنداي وراشولاقتىق جاساعانىڭىزدى قالاي تۇسىنۋگە بولادى؟
— ءيا، سەر، وتە ىڭعايسىز بولدى. ءبىراق مەن كىلتتى بۇرىن دا ۇمىت قالدىرىپ جۇرگەم.
— بولمەگە قاشان كىردىڭىز؟
— ءتورت جارىمعا تاياۋ. كۇندە وسى ۋاقىتتا ميستەر سومسقا شاي بەرەم.
— مۇندا قانشا بولدىڭىز؟
— ورنىندا جوعىن كوردىم دە، سول بويدا شىعىپ كەتتىم.
— ۇستەلدە جاتقان قاعازداردى قاراپ شىقتىڭىز با؟
— جوق، سەر، و نە دەگەنىڭىز.
— كىلتتى ەسىكتە نەگە قالدىردىڭىز؟
— قولىمدا پودنوس بار ەدى. كەيىن كەلىپ الارمىن دەگەم. تارس ەسىمنەن شىعىپ كەتىپتى.
— ەسىكتە سەرىپپەلى قۇلىپ بار ما؟
— جوق، سەر.
— ەندەشە ول ونە بويى اشىق تۇرعان ەكەن عوي؟
— ءيا، سەر.
— ياعني بولمەدەن شىعىپ كەتۋدىڭ ەش قيىندىعى بولماعان عوي؟
— ءيا، سەر.
— ميستەر سومس قايتىپ ورالىپ، ءوزىڭىزدى شاقىرعان كەزدە قاتتى ابىرجىدىڭىز با؟
— ءيا، سەر. قىزمەتىندە جۇرگەن جىلداردىڭ ىشىندە مۇنداي جاعداي ەشقاشان ورىن الىپ كورمەگەن ەدى. ەسىمنەن تانىپ قالا جازدادىم.
— مۇنى ءتۇسىنۋ وڭاي. ناشارلاپ قالعان كەزىڭىزدە قاي جەردە بولدىڭىز؟
— قاي جەردە دەيسىز بە، سەر؟ مىنا ارادا، ەسىك جانىندا بولدىم.
— قىزىق ەكەن، ويتكەنى ءسىز انا جەردەگى، بۇرىشتاعى كرەسلوعا بارىپ وتىردىڭىز عوي. نەلىكتەن اۋلاقتاعى كرەسلونى تاڭدادىڭىز؟
— بىلمەيمىن، سەر، ماعان قاي جەرگە وتىرسام دا ءبارىبىر بولاتىن.
— مەنىڭشە، بۇل ءوزىنىڭ نە ىستەپ، نە قويىپ جاتقانىن جادىندا جاقسى ساقتاپ قالا الماعان سياقتى، ميستەر حولمس. ءتۇرى جان شوشىرلىق ەدى - اق قاعازداي بوپ قۋارىپ كەتكەن.
— قوجايىنىڭىز كەتكەن سوڭ مۇندا قانشا بولدىڭىز؟
— ءبىر مينۋتتاي عانا، ودان كوپ ەمەس. ەسىكتى قۇلىپتادىم دا، بولمەمە باردىم.
— كىمدى كۇدىكتى سانايسىز؟
— سەر، بۇل جونىندە ەشتەڭە ايتا المايمىن. باس پايداسى ءۇشىن وسىنداي ىسكە باراتىن ءبىر دجەنتلمەن بۇكىل ۋنيۆەرسيتەتتەن تابىلار ما ەكەن. جوق، سەر، بۇعان سەنگىم جوق.
— راقمەت سىزگە، وسىمەن دوعارايىق، - دەپ تۇيىندەدى ءسوزىن حولمس. - ايتپاقشى، تاعى ءبىر سۇراق. وسىناۋ جايسىز جاعداي تۋراسىندا ءوزىڭىز قىزمەت كورسەتەتىن ءۇش دجەنتلمەننىڭ قايسىسىن قۇلاعدار ەتتىڭىز؟
— ەشقايسىسىن، سەر.
— ولاردىڭ بىرەۋ - مىرەۋىن كەزىكتىردىڭىز بە؟
— جوق، سەر، ەشكىمدى كەزىكتىرگەن ەمەن.
— تاماشا. ەندى، ميستەر سومس، مارحابات ەتسەڭىز، اۋلانى قاراپ شىعايىق.
قويۋلانا باستاعان قاراڭعىلىقتا توبەمىزدەن ءۇش سارعىش تەكشە جارىق شاشىپ تۇرعان.
— ءۇش قارعانىڭ ۇشەۋى دە ۇياسىندا وتىر ەكەن، - دەدى حولمس جوعارىعا كوز جۇگىرتىپ. - وھو، مىناعان نە بولعان؟ بىرەۋى وتىرارعا ورىن تاپپاي جۇرگەن سياقتى عوي.
ول يندۋستىڭ تۇسىرىلگەن پەردە تۇسىنان وقىستان قاراۋىتىپ كورىنە كەتكەن سۇلباسى جايىندا ايتىپ تۇرعان. ستۋدەنت بولمەنى كەزىپ ارلى-بەرلى ادىمداپ ءجۇر ەدى.
— ۇشەۋىمەن دە جۇزدەسىپ كورسەم دەپ ەم، - دەدى حولمس. - مۇنىڭ رەتىن كەلتىرۋگە بولار ما ەكەن؟
— ودان وڭاي نارسە جوق، - دەپ جاۋاپ قاتتى سومس. - بۇل ءۇي - كوللەدجدەگى ەڭ ەسكى عيمارات، سوندىقتان مۇندا كەلىمدى - كەتىمدىلەردىڭ كوپ بولاتىنىنا ەشكىم تاڭىرقامايدى. ءجۇرىڭىز، ءوزىم باستاپ بارايىن.
— قۇداياقى، ەشكىمنىڭ اۋلەت ەسىمىن اتاي كورمەڭىز! - دەگەن ءوتىنىش ايتتى حولمس، گيلكريستتىڭ ەسىگىن قاعىپ تۇرعان كەزىمىزدە.
بىزگە ەسىكتى سىمباتتى كەلگەن، ۇزىن بويلى، اق سارى شاشتى جىگىت اشتى دا، مازالاپ تۇرعان ماقساتىمىزدان حاباردار بولعان سوڭ ىشكە كىرۋىمىزدى سۇرادى.
بولمەنى شىنىمەن-اق ورتا عاسىرلىق ينتەرەردىڭ تاڭىرقاۋعا تاتىرلىق ۇلگىسى دەۋگە بولادى ەكەن. سونىڭ ءبىر پۇشپاعىنا حولمستىڭ قاتتى قىزىققانى سونشا، سۇلباسىن قولما-قول بلوكنوتىنا ءتۇسىرىپ الۋعا قۇلشىندى، قارىنداشىن سىندىرىپ الىپ، قوجايىننان باسقاسىن بەرۋدى سۇرادى، اقىر اياعىندا، بۇعان قوسا، ودان شاپپا پىشاق بەرۋىن ءوتىندى. ءداپ وسىنداي قىزعىلىقتى كەپ يندۋستىڭ بولمەسىندە دە قايتالاندى. كوپ سويلەمەيتىن، وراق مۇرىندى شاپاتى يندۋس بىزگە كۇدىكتەنە كوز تىگۋمەن بولدى، ال حولمستىڭ ارحيتەكتۋرالىق زەرتتەۋلەرى اياقتالعان كەزدە كادىمگىدەي قۋانىپ قالدى. ءبۇل ساپارى بارىسىندا حولمس قىلمىسقا ايعاق بولارداي ەشتەڭە كەزىكتىرە المادى. ءۇشىنشى ستۋدەنتكە بارعاندا ساتسىزدىككە دۋشار بولدىق. ەسىگىن قاققانىمىزدا اشپاي قويدى، وعان قوسا بىلاپىت ءسوزدى قارشا بوراتتى.
— كىم ەكەندەرىڭە تۇكىرگەنىم بار. جوعالىڭدار ارمەن! - دەگەن اشۋلى داۋىس ەستىلدى ەسىكتىڭ ار جاعىنان. - ەرتەڭ ەمتيحان، ۋاقىتىمدى بوسقا جىبەرە المايمىن!
جولباسشىمىز اشۋدان قىزارىپ كەتتى.
— داراقى نەمە! - دەدى ول بۇرقىلداپ باسپالداقپەن تومەن ءتۇسىپ كەلە جاتقانىمىزدا. -ارينە، مەنىڭ ەسىك قاعىپ تۇرعانىمدى بىلمەگەنى انىق. ايتسە دە، مۇنىسى شەكتەن تىس دورەكىلىك، ال مىناداي جاعدايات كەزىندە، وعان قوسا، كۇدىك تۋدىرارلىق.
حولمستىڭ بۇعان قايتارعان جاۋابى تاڭدانۋعا تۇرارلىق بوپ شىقتى.
— الگى جىگىتتىڭ بويىنىڭ ۇزىندىعى دالمە-دال قانداي ەكەنىن ايتىپ بەرە المايسىز با ماعان؟ - دەپ سۇرادى ول
— اق ادال شىنىم، ميستەر حولمس، ايتا المايمىن. ول يندۋستان بيىكتەۋ، ءبىراق گيلكريست سەكىلدى بويشاڭ دا ەمەس. بەس فۋت جانە التى ديۋيم شاماسىنداي بوپ قالار.
— مۇنىڭ ايرىقشا ماڭىزى بار، - دەدى حولمس. - ال، ەندى، ميستەر سومس، سىزگە قايىرلى ءتۇن تىلەۋگە رۇقسات ەتىڭىز.
جولباسشىمىز ۇرەيلەنە داۋىستاپ جىبەردى:
— ول نە قىلعانىڭىز، ميستەر حولمس، وسىنداي ساتتە مەنى جالعىز قالدىرماقسىز با! ماسەلەنىڭ ءمان-جايىن ونشا تۇسىنبەگەن سەكىلدىسىز عوي. ەرتەڭ ەمتيحان. مەن بۇگىن كەشتە ۇزىلدى-كەسىلدى شەشىم قابىلداۋعا ءتيىسپىن. ماتەريال بىرەۋ - مىرەۋگە ءمالىم بولعان جاعدايدا ەمتيحاننىڭ وتۋىنە جول بەرە المايمىن. ءبۇل احۋالدى رەتتەيتىن امال تابۋ كەرەك.
— ءبارى بۇرىنعىشا قالا بەرسىن. سىزگە ەرتەڭ تاڭەرتەڭ سوعام، سوندا اسىقپاي اقىلداسارمىز. كىم بىلەدى، بالكىم، وعان دەيىن كوڭىلگە قونىمدى ۇسىنىستار دا ويلاپ تابارمىن. ال ازىرشە ەشقانداي ارەكەت جاساماڭىز، تۇك ەشتەڭە ىستەمەڭىز.
— ماقۇل، ميستەر حولمس.
— تاعى ءبىر ايتارىم، بەكەردەن - بەكەر ابىرجىپ - ابدىراي بەرمەڭىز. ءبىز مىندەتتى تۇردە بىردەڭە ويلاپ تابامىز. قارا بالشىقتىڭ مىنا ءبىر شوكىمى مەن قارىنداشتىڭ جاڭقاسىن وزىممەن بىرگە الا كەتەم. Cay بولىڭىز.
اۋلا قاراڭعىلىعىنا ەنگەنىمىزدە تەرەزەلەرگە تاعى ءبىر مارتە كوز جىبەردىك. يندۋس الىگە دەيىن بولمەسىندە ءارلى - بەرلى ادىمداپ ءجۇر ەكەن. وزگەلەرى كوزگە ىلىكپەدى.
— ال، ۆاتسون، بۇل جونىندە نە ايتاسىز؟ - دەپ سۇرادى حولمس كوشەدە. - ءۇش كارتامەن جاسالاتىن فوكۋس سەكىلدى قول بوستا ەرمەك قىلاتىن ويىنعا ۇقسايدى - اق ەمەس پە؟ مىنە، سىزگە ۇشەۋى. وسىنىڭ بىرەۋى كەرەك. تانداپ الىڭىز. سىزدىڭشە كىم؟
— سوڭعى قاباتتاعى بەيپىلاۋىز. جامان اتاعى شىققانى تاعى بار. يندۋس تا كۇمان كەلتىرەدى. تىنىم تاپپاي ءارلى - بەرلى تەڭسەلىپ جۇرگەنى تەگىن دەيمىسىز؟
— جوعا، بۇل دانەڭە بىلدىرمەيدى. بىردەڭە جاتتاعان كەزدە كوپ ادام ءسويتىپ ارلى-بەرلى تەڭسەلىپ جۇرەدى.
— ول بىزگە جاقتىرماي قاراعىشتاۋمەن بولدى.
— قيىن ەمتيحان قارساڭىندا ۇيىڭىزگە ءبىر توپ ساۋىق - قۇمار ساندالباي كىرىپ كەلسە، ءوزىڭىز دە ءداپ سولاي قارار ەدىڭىز. ونىڭ ءبۇل قىلىعى زارەدەي كۇمان كەلتىرمەيدى. ولاردىڭ قارىنداشتارى مەن پىشاقتارى دا كۇدىك تۋعىزبايدى. جوعا، مەنىڭ ويىمدى باسقا ادام الاڭداتىپ ءتۇر.
— كىم؟
— بەننيستەر، مالاي. ءبۇل ىسكە ونىڭ قانداي دا بولسىن قاتىسى بار.
— ال ماعان ول كىرشىكسىز تازا ادام سەكىلدى كورىنگەن.
— ماعان دا. ناعىز تاڭعالارلىق نارسە وسى. كىرشىكسىز تازا ادام نە ءۇشىن... وھو، مىنا ارادا قاعاز-قالام ساتاتىن ۇلكەن دۇكەن بار ەكەن. ىزدەۋدى وسى جەردەن باستايمىز.
قالاشىقتا قاعاز-قالام ساتاتىن ءتورت-اق ءتاۋىر دۇكەن بار ەدى، حولمس سونىڭ بارىندە بولىپ، قارىنداش جاڭقاسىن كورسەتىپ، دۇكەندە وسىنداي قارىنداشتاردىڭ بار-جوعىن سۇرادى. بارلىق جەردە دە وعان مۇنداي قارىنداشتى الدىرۋعا بولاتىنى، ءبىراق كولەمى الابوتەن ەكەنى، ساۋداعا سيرەك تۇسەتىنى ايتىلدى. ءبۇل ساتسىزدىك دوسىمدى ونشا وكىنتە قويماعان سەكىلدى، بار بولعانى جىميا كۇلىپ، امال قانشا دەگەندەي يىعىن قومداپ قانا قويدى.
— ءساتى تۇسپەدى، قادىرمەندى دوستىم ۆاتسون. ەڭ سەنىمدى جانە بۇلتارتپاس ايعاقتان پايدا بولمادى. دەي تۇرعانمەن، شىنىمدى ايتسام، ونسىز دا ءبىر امالىن تاباتىنىمىزعا سەنىمدىمىن. ءماسساعان! ساعات توعىز بوپ قالىپتى عوي، دوستىم - اۋ، ءۇي يەسى ايەلدىڭ جەتى جارىمعا تامان جاسىل بۇرشاقتان ءدام ازىرلەپ قويام دەگەنى بار ەمەس پە ەدى. بايقاڭىز، ۆاتسون، شىلىمعا دەگەن قۇمارلىعىڭىز بەن تۇسكى اسقا ءاماندا كەشىگىپ كەلەتىن جامان عادەتىڭىزدىڭ قىرسىعىنان ءسىزدى پاتەردەن شىعارىپ جىبەرىپ جۇرمەسىن، سىزگە قوسىپ، كىم بىلەدى، مەنى دە قۋىپ جىبەرەر. ادىلىنە كەلسەك، ءبۇل بىزگە، قالاي بولعان كۇندە دە، ايتەۋىر ءدال ءقازىر، اشۋلى ۇستاز، الاڭعاسار مالاي جانە ءۇش ىنتالى ستۋدەنتكە قاتىستى وسىناۋ وعاشتاۋ وقيعانىڭ جۇمباعىن ءالى شەشىپ بولماعان شاقتا ونشا جاقسى تيمەس ەدى.
سول كۇنى حولمس ءبۇل ماسەلەگە قايتىپ ورالعان جوق، الايدا كەشىكتىرىپ ىشكەن كەشكى اسىمىزدان كەيىن ۇزاق ۋاقىت ويعا شومىپ وتىرعانى بار. تاڭەرتەڭگى ساعات سەگىزدە، جۋىنىپ-شايىنىپ بولا بەرگەن شاعىمدا ول بولمەمە كىردى.
— ال، ۆاتسون، - دەدى ول، — اۋليە لۋكا كوللەدجىنە اتتاناتىن شاق تا كەلدى. تاڭەرتەڭگى استى ءبىر رەت ىشپەگەننەن ەشتەڭەڭىز كەتپەيتىن شىعار؟
— البەتتە.
— ءبىز بارعانشا سومستىڭ شىعاردا جانى جوق كۇيدە وتىرارى انىق.
— وعان ەستىرتەر جاقسى حابارىڭىز بار ما؟
— بار سەكىلدى.
— جۇمباقتى شەشتىڭىز بە؟
— ءيا، قىمباتتى ۆاتسون، شەشتىم.
— الدەنەندەي جاڭا ايعاقتار تاپقانسىز - اۋ، شاماسى؟
— سەنەسىز بە، سەنبەيسىز بە تاپتىم! بۇگىن تاڭ ەلەڭ - الاڭنان تۇردىم، ساعات التىدا جولعا شىقتىم جانە سويتكەنىم دۇرىس بولدى. اينالا ماڭدى ەكى ساعاتتاي شارلادىم، بەس ميلدەي جەر ءجۇردىم. مىنە قاراڭىز، ناتيجەسىن!
ول ماعان قولىن سوزدى. الاقانىندا جۇمساق قارا بالشىقتىڭ ءۇش بۇرىشتىلاۋ بوپ كەلەتىن ءۇش شوكىمى جاتىر ەدى
— اپىراي، حولمس، كەشە مۇندايلار سىزدە ەكەۋ عانا ەمەس پە ەدى!
— ءۇشىنشىسى بۇگىن تاڭەرتەڭ پايدا بولدى. ءبىرىنشىسى مەن ەكىنشىسىنىڭ قۇرامى قانداي بولسا، ۇشىنشىسىنىكى دە سونداي ەكەنى كورىنىپ ءتۇر. سولاي ەمەس پە، ۆاتسون؟ ءجا، شىعايىق، سومس دوسىمىزدى ازاپتان ارىلتاتىن ۋاقىت جەتتى.
ايتسا ايتقانداي-اق، بەيشارا ۇستازدىڭ سورى قايناپ، سىلەسى قۇرىپ وتىر ەكەن. ساناۋلى ساعاتتاردان كەيىن ەمتيحان باستالماق، ءبۇل بولسا - جىمىسقى ارەكەتتى جۇرتشىلىققا جاريا ەتۋى كەرەك پە الدە ايىپكەردى انانداي وتە جوعارى ستيپەندياعا ارنالعان ەمتيحانعا جىبەرۋى كەرەك پە - نە ىستەرىن بىلمەي الەك. كۇيىپ-پىسىپ، دەگبىرىنەن ايرىلىپ تۇرعان ول حولمستى كورگەن بويدا قۇشاق جايا ۇمتىلدى.
— كەلگەنىڭىزگە سونداي قۋانىشتىمىن! كۇدەرى ءۇزىلىپ، ءبۇل ىستەن باس تارتۋدى ۇيعارعان شىعار دەپ قورقىپ ەم. مەنىڭ نە ىستەۋىم كەرەك ەندى؟ باستايىن با ەمتيحاندى؟
— مىندەتتى تۇردە.
— ال انا جەكسۇرىن...
— ول قاتىسپايتىن بولادى.
— ونىڭ كىم ەكەنىن ءبىلىپ تۇرسىز با سوندا؟
— بىلەتىن سەكىلدىمىن. ءبۇل اڭگىمە باسقا قۇلاققا شالىنباس ءۇشىن ءوز كۇشىمىزبەن شاعىن قۇرامداعى دالالىق اسكەري سوتقا ۇقسايتىن ءبىر شارا ۇيىمداستىرۋىمىز قاجەت. سومس، راقىم ەتىپ، انا جەرگە وتىرىڭىزشى! ۆاتسون، ءسىز - مىنا اراعا! ال مەن ورتاداعى كرەسلوعا جايعاسام. مەنىڭشە، ءتۇرىمىز ءقازىر بارىنشا سۇستى دا ۇرەيلى بولدى عوي دەيمىن، قىلمىسكەردى تىپىر قاقتىراتىن بولامىز. مالايعا قوڭىراۋ سوعىڭىزشى.
ىشكە بەننيستەر كىرىپ، تالقىعا سالۋشىلاردىڭ قاھارلى توبىن كورىپ، ءارى تاڭىرقاپ، ءارى شوشىنىپ شەگىنشەكتەپ كەتتى.
— ەسىكتى جابىڭىز، بەننيستەر، - دەدى حولمس. - ال ەندى كەشەگى وقيعا جايىندا اق ادال شىنىڭىزدى ايتىپ بەرىڭىز.
مالايدىڭ ءتۇرى وزگەرىپ كەتتى.
— سىزگە ءبارىن بايان ەتتىم عوي، سەر.
— ەشتەڭە قوسپايسىز با وعان؟
— ەشتەڭە دە، سەر.
— جارايدى، وندا ءوزىمنىڭ كەيبىر تۇسپالىمدى ايتىپ بەرەيىن. كەشە مىنا كرەسلوعا كەلىپ وتىرعان كەزىڭىزدە شاقىرىلماعان قوناقتى اشكەرەلەيتىن الدەبىر زاتتى جاسىرماق بولدىڭىز عوي، سولاي ەمەس پە؟
بەننيستەردىڭ ءجۇزى قۋارىپ سالا بەردى.
— جو-جوق، سەر، استە ولاي ەمەس.
— بۇل تەك بولجام عانا، - دەدى حولمس باسەڭ داۋىسپەن. - جاسىراتىن نە بار، مۇنى دالەلدەي دە الماس ەدىم. الايدا، ءبۇل جانى بار بولجام: ويتكەنى، ميستەر سومس تابالدىرىقتان ارمەن اتتاعان بويدا - اق ءسىز جاتىن بولمەدە جاسىرىنعان ادامدى بوساتىپ جىبەردىڭىز عوي.
بەننيستەر قۇرعاپ كەتكەن ەرنىن جالاپ الدى.
— وندا ەشكىم بولعان جوق، سەر.
— جاۋابىڭىز كوڭىل كونشىتەدى، بەننيستەر. وسىعان دەيىن ءسىز قانداي تۇردە بولعان كۇندە دە، ايتەۋىر، شىندىقتى ايتتىڭىز، ال ءقازىر، ءسوز جوق، جالعان سويلەپ تۇرسىز.
مالايدىڭ الپەتى العان بەتىنەن قايتپاي، قاسارىپ تۇرىپ الاتىنىن اڭعارتتى.
— وندا ەشكىم بولعان جوق، سەر.
— شىن ايتىپ تۇرسىز با، بەننيستەر؟
— ءيا، سەر، ەشكىم دە.
— دەمەك، بىزگە قوسىمشا مالىمەت بەرە المايتىن بولدىڭىز عوي. بولمەدە بولا تۇرۋىڭىزدى سۇرايمىن. انا جەرگە، جاتىن بولمە ەسىگىنىڭ جانىنا بارىپ تۇرىڭىز. ال ءقازىر، سومس، سىزدەن ءبىر جاقسىلىق جاساۋىڭىزدى وتىنەم. راقىم ەتىپ، گيلكريستتىڭ قاباتىنا كوتەرىلىپ، ونى وسىندا شاقىرىپ كەلىڭىزشى.
ءبىر مينۋتتان سوڭ ۇستاز ستۋدەنتىن ەرتىپ قايتىپ ورالدى. بۇل ءوزى كەلبەتى كەلىسكەن، سىمباتتى، ۇزىن بويلى، شىمىر دەنەلى، ەلگەزەك، ادىمى سەرپىمدى، الپەتى ادامدى باۋراپ الاتىن جىگىت ەدى. كوگىلدىر كوزىنىڭ ۇرگەلەك نازارى ءارقايسىمىزدى كەزەكپە-كەزەك شولىپ ءوتتى دە، اقىرى شىنىمەن ۇرەيلى نىشان تاۋىپ، بۇرىشتا وتىرعان بەننيستەرگە بارىپ توقتادى.
— ەسىكتى جابىڭىز، - دەدى حولمس. - ءسويتىپ، ميستەر گيلكريست، ءبىز بەس ادامبىز، باسقا بوتەن ەشكىم جوق جانە ءقازىر وسى ارادا ايتىلاتىن اڭگىمەنى ەشكىم ەشقاشان ەستىمەك ەمەس. بىر-بىرىمىزدەن سىر جاسىرماۋىمىزعا بولادى. ال ەندى، ميستەر گيلكريست، ءوزىڭىز ادال ادام بولا تۇرا، كەشەگىدەي ىسكە قالاي باردىڭىز، سونى ءتۇسىندىرىڭىزشى بىزگە.
بەيشارا جىگىت تەڭسەلىپ كەتتى دە، بەننيستەرگە جامان كوزبەن قاراپ قالدى.
— جو-جوق، ميستەر گيلكريست، مەن ەشكىمگە ەشتەڭە ايتقان جوقپىن، اۋزىمنان ءبىر اۋىز ءسوز شىققان ەمەس! - دەپ ايقايلاپ جىبەردى مالاي.
— بۇل راس، - دەپ قۇلاققاعىس ەتتى حولمس. - الايدا مىنا لەبىزىڭىز ايىبىڭىزدى مويىنداۋمەن پارا-پار نارسە. ال، ەندى، سەر، - دەپ قوسىپ قويدى حولمس گيلكريستكە قاراپ، -سىزگە قالاتىنى تەك ءبارىن باستان-اياق بارىنشا شىنشىلدىقپەن بايانداۋ عانا.
گيلكريستتىڭ ءوڭى بۇزىلىپ سالا بەردى، ءوزىن-وزى ۇستاۋعا تىرىسىپ باققانىمەن، كەلەسى كىرپىك قاعىمدا ۇستەل جانىنا تىزەرلەي كەتتى دە، بەتىن قولىمەن باسقان كۇيى ەگىل-تەگىل ەڭىرەپ جىبەردى.
— سابىر ەتىڭىز، سابىر ەتىڭىز، - دەدى حولمس باسەڭ ۇنمەن، - اداسۋ - ادامعا ءتان قاسيەت، ونىڭ ۇستىنە، ارينە، ءسىزدى بارىپ تۇرعان جىرىندى دەپ اتاۋ ەشكىمنىڭ ويىنا كەلمەيدى. بولعان جايدى ميستەر سومسقا مەن ايتىپ بەرسەم، سىزگە، بالكىم، جەڭىلدەۋ تيەر، ال ءسىز قاتەلەسكەن جەرىمدە مەنى تۇزەتىپ قانا وتىرىڭىز. كەلىستىك پە؟ قينالساڭىز جاۋاپ قاتپاۋىڭىزعا دا بولادى. ەندى تىڭداي بەرىڭىز، سوسىن وزىڭىزگە قاتىستى زارەدەي بولسىن ادىلەتسىزدىككە جول بەرىلمەۋىن مۇقيات قاداعالاڭىز.
ءىستىڭ ءمان-جايى ماعان، ميستەر سومس، اتالمىش تەرىمنىڭ بولمەڭىزدە ەكەنىن ەشكىمنىڭ، ءتىپتى بەننيستەردىڭ دە، بىلمەيتىنىن ايتىپ بەرگەن كەزدەن-اق تۇسىنىكتى بولا باستادى. ءارىپ تەرۋشىنىڭ بۇعان قاتىسى جوعى ءمالىم - قاجەت ەتسە ءماتىندى باسپاحانادا جاتقان كەزىندە-اق كوشىرىپ الاتىن ەدى. يندۋستىڭ دا بۇعان ارالاسى جوق دەپ شەشتىم: سەبەبى ول كەزدە تەرىمنىڭ وراماسى جازىلماعان، مۇنىڭ نە ەكەنىن اڭعارۋ وعان، ارينە، قيىن ەدى. ەكىنشى جاعىنان، بوتەن بولمەگە الدەبىرەۋ كەزدەيسوق تاپ بولادى جانە بۇل وقيعا ۇستەلدە ەمتيحان ءماتىنى جاتقان كۇنى ورىن الادى! مۇنداي سايكەستىك، مەنىڭ ويىمشا، مۇلدەم اقىلعا سىيىمسىز. وسى سەبەپتى مەن: كىرگەن ادام ۇستەل ۇستىندە جاتقان ءماتىن جايىندا جاقسى بىلگەن دەيتىن تۇجىرىم جاسادىم. ول مۇنى قايدان بىلگەن سوندا؟
ۇيىڭىزگە كەلگەن سوڭ تەرەزەنى مۇقيات قاراپ شىقتىم. بولمەگە تەرەزە ارقىلى كىرۋ مۇمكىندىگىن ويلاستىرىپ تۇرعان شىعارسىز دەيتىن جورامالىڭىز – تاپا - تال تۇستە، قارسى بەتتە تۇراتىنداردىڭ كوزىنشە! - كۇلكىمدى كەلتىردى. ءبۇل، ارينە، كوڭىلگە قونبايتىن بولجام. تەرەزە جانىنان ءوتىپ بارا جاتىپ ۇستەل ۇستىندە جاتقان قاعازداردى كورە الاتىن ادامنىڭ بويى قانداي بولۋى مۇمكىن ەكەنىن ويشا جوبالاپ تۇرعام. مەنىڭ بويىم التى فۋت، ۇستەلدى تەك اياعىمنىڭ ۇشىنا كوتەرىلگەندە عانا كوردىم. ياعني ونى التى فۋتتان الاسانىڭ ەشقايسىسى كورە الماس ەدى. وسىدان بارىپ مىناداي ويعا تىرەلدىم: ءۇش ستۋدەنتتىڭ ءبىرى تىم بويشاڭ بولسا، ەڭ اۋەلى سونىمەن اينالىسۋ كەرەك دەپ شەشتىم.
ىشكە كىرىپ بولمەنى قاراپ شىققانىمدا تەرەزە جانىندا تۇرعان ۇستەلشە ايعاقتىڭ تاعى ءبىر سۋىرتپاعىن قولىما ۇستاتتى. گيلكريستتىڭ ۇزىندىققا سەكىرۋمەن اينالىساتىنىن قۇلاققاعىس ەتكەنىڭىزگە دەيىن جازۋ ۇستەلى دە جۇمباق بولاتىن. سول ارادا ماعان ءبارى تۇسىنىكتى بولدى، تەك بىرنەشە دالەل عانا جەتپەي تۇرعان، سونى تەزىرەك تاۋىپ الۋعا تىرىستىم.
ەندى وقيعانىڭ قالاي ءورىس العانىن ايتىپ بەرەيىن. مىنا جاس جىگىت سەكىرۋگە جاتتىعىپ، كەشەگى كۇندى سپورت الاڭىندا وتكىزدى. سوسىن ۇيگە قايتتى، قولىندا سپورتتىق اياق كيىمى بار-تىن؛ ونىڭ تابانىندا وتكىر بۇدىرلارى بولاتىنىن بىلەسىزدەر. تەرەزەڭىزدىڭ جانىنان ءوتىپ بارا جاتىپ، بويىنىڭ ۇزىندىعى ارقاسىندا ۇستەل ۇستىندە وراما ەتىپ بۇكتەلگەن قاعاز جاتقانىن كورىپ، مۇنىڭ نە ەكەنىن بىردەن اڭعارا قويدى. ەگەر ەسىكتەن مالاي اڭداۋسىز قالدىرىپ كەتكەن كىلتتى كوزى شالماعاندا ەشقانداي بالە بولماس تا ەدى. ىشكە كىرىپ، مۇنىڭ شىنىمەن تەرىم ەكەنىنە كوز جەتكىزۋگە دەگەن قۇشتارلىق ونى باسى ءبۇتىن باۋراپ الدى. بۇدان كەلىپ - كەتەر قاتەر جوق-تى: ويتكەنى سىزگە الدەبىر شارۋامەن كەلگەن بولا سالۋدان ونىڭ ەشتەڭەسى كەتپەيتىن. مۇنىڭ شىنىمەن - اق تەرىم ەكەنىن كورگەن ول ەلىگىپ كەتتى. باتەڭكەسىن جازۋ ۇستەلىنە قويدى. ال تەرەزە جانىنداعى كرەسلوعا نە قويدىڭىز؟
— قولعاپتى، - دەپ كۇڭك ەتتى جاس جىگىت.
— دەمەك، كرەسلودا قولعاپ جاتقان بولدى. - حولمس بەننيستەرگە ماساتتانا كوز جىبەردى. -ودان سوڭ ول ءبىرىنشى پاراقتى الدى دا، ۇستەلشەدە كوشىرىپ جازا باستادى. ءبىرىنشىسىن ءتامامداعان سوڭ ەكىنشىسىنە كىرىستى. ءسىزدى تەرەزەدەن كورىنىپ تۇرعان قاقپا ارقىلى كەلەر دەپ ويلاعان. ال ءسىز، ميستەر سومس، بۇيىردەگى كىشكەنە ەسىك ارقىلى كەلدىڭىز. تۇتقيىلدان، تۇپ-تۋرا تابالدىرىقتىڭ ار جاعىنان اياق دىبىسىڭىز ەستىلدى. قولعاپتى ۇمىت قالدىرعان ستۋدەنت باتەڭكەسىن جۇلىپ الدى دا، جاتىن بولمەگە قاراي زىتتى. بايقاپ تۇرسىز با، ۇستەلدەگى تىلىك مىنا ارادان ونشا كورىنبەيدى، ال جاتىن بولمە جاقتان بىردەن كوزگە تۇسەدى. ءبۇل باتەڭكەنى وسى باعىتتا تارتىپ قالعاندىقتان ايىپكەردىڭ جاتىن بولمەگە بارىپ جاسىرىنعانىنىڭ ايقىن بەلگىسى. ءبىر بۇدىردىڭ اينالاسىنا جابىسقان شوكىم بالشىق ۇستەل ۇستىندە قالدى دا، ەكىنشىسى جاتىن بولمەدەگى ەدەنگە ءتۇستى. بۇعان قوسارىم، بۇگىن تاڭەرتەڭ سەكىرۋگە جاتتىعاتىن سپورت الاڭىنا باردىم؛ ونىڭ ماڭايى قارا بالشىق ەكەن. وزىممەن بىرگە بالشىقتىڭ ءبىر شوكىمىن جانە اعاشتىڭ ۇساق سارعىش ۇگىندىسىن الا كەتتىم -سپورتشى سەكىرگەن كەزدە تايعاناقتاماۋى ءۇشىن جەرگە وسىنداي ۇگىندى سەبىلەدى. وقيعا وسىلاي، ءوزىم ايتىپ وتىرعانداي تۇردە ورىستەدى مە، ميستەر گيلكريست؟
بۇل كەزدە ستۋدەنت تىكتەلىپ وتىرعان.
ءيا، سەر، تاپ سولاي، - دەدى ول.
— اپىراي، ءسىزدىڭ بۇعان الىپ قوسار ەشتەڭەڭىز جوق پا؟ - دەپ داۋىستاپ جىبەردى سومس.
— بار عوي، سەر، ءبىراق ءالى ەسىمدى جيا الار ەمەسپىن، مىناداي ماسقارا تۇردە اشكەرەلەنۋ جانىما قاتتى باتىپ تۇر. بۇگىن ءتۇنى بويى كىرپىك ىلمەي شىقتىم، سوسىن تاڭ اتار الدىندا، ميستەر سومس، سىزگە حات جازدىم. اشكەرە بولعانىمدى بىلگەنگە دەيىن. ول حات مىناۋ، سەر: "مەن ەمتيحان تاپسىرماۋدى ۇيعاردىم. جۋىردا ماعان رودەزيا ارمياسىنا وفيسەر بوپ بارۋعا ۇسىنىس تۇسكەن، تاياۋ كۇندەردە وڭتۇستىك افريكاعا اتتانباقپىن".
— وسىنشالىقتى ارسىز ارەكەتتىڭ جەمىسىن پايدالانۋدان باس تارتقانىڭىزعا قاتتى قۋانىشتىمىن، - دەدى سومس. - ءبىراق ءسىزدى مۇنداي شەشىم قابىلداۋعا ءماجبۇر ەتكەن نە؟
گيلكريست بەننيستەردى نۇسقادى.
— مەنى تۋرا جولعا تۇسىرگەن وسى كىسى.
— بەرمەن قاراڭىزشى، بەننيستەر، - دەدى حولمس. - بۇل ايتىلعانداردان مىنا جاس جىگىتتى بولمەدەن شىعارىپ جىبەرۋگە تىكەلەي قاتىسىڭىز بارى بەلگىلى بوپ ءتۇر، ويتكەنى ميستەر سومس ءسىزدى جالعىز قالدىردى عوي، ال كەتەردە ءسىز ەسىكتى قۇلىپتاپ كەتۋگە ءتيىس بولاتىنسىز. تەرەزە ارقىلى قاشىپ شىعۋ، كورىپ تۇرعانىڭىزداي، مۇمكىن ەمەس. ەندەشە بۇل حيكايانىڭ جۇمباعى شەشىلمەگەن سوڭعى پاراعى جايىندا ايتىپ بەرسەڭىز جانە ونداي ارەكەتكە بارعانىڭىزدىڭ سەبەبىن تۇسىندىرسەڭىز قايتەر ەدى؟
— ەگەر استارىندا نە جاتقانىن بىلسەڭىز مۇندا، ارينە، تۇسىنبەيتىن دانەڭە جوق، - دەدى بەننيستەر. - ءبىراق، بولجالداۋ قيىن، ءتىپتى ءسىزدىڭ پايىم پاراساتىڭىز دا دارمەنسىز. كەزىندە، سەر، مەن سەر دجەيبس گيلكريستتە، مىنا جاس دجەنتلمەننىڭ اكەسىندە اعا مالاي بوپ قىزمەت ەتكەم. سەر گيلكريست بار داۋلەتىنەن ايىرىلعان سوڭ، مەن وسىندا، كوللەدجگە كەلدىم، ءبىراق ەسكى قوجايىنىمدى ۇمىتقام جوق، ويتكەنى سول كەزدە ول ۇلكەن تاۋقىمەتكە تاپ بولعان ەدى. وتكەن كۇندەر ساعىنتىپ، بالاسىنا قولىمنان كەلگەنىنشە قىزمەت كورسەتىپ باقتىم. ايتايىن دەگەنىم، سەر، ميستەر سومس كەشە دابىل قاققاندا مەن كابينەتكە كىرگەم؛ قاراسام، كرەسلودا ميستەر گيلكريستتىڭ سارعىش قولعابى جاتىر ەكەن. ونى بىردەن تانىدىم دا، ءبارىن تۇسىنە قويدىم. تەك مۇنى ميستەر سومس كورىپ قالماسا ەكەن - وندا ءىس ناسىرعا شابادى عوي دەپ دەگبىرىم قالمادى. ءالىم كەتىپ، دىڭكەم قۇرىپ كرەسلوعا قونجيا كەتتىم دە، ميستەر سومس سىزگە اتتانعانشا، ورنىمنان تىرپ ەتپەدىم. وسى كەزدە جاتىن بولمەدەن جاس قوجايىنىم شىعىپ، ايىبىن موينىنا الىپ اھ ۇردى، - ونى ءسابي كەزىنەن بىلەم عوي، الدىما الىپ الديلەگەن بالا عوي، - وعان قالاي قول ۇشىن بەرمەيىن ەندى! مارقۇم اكەسى وعان نە ايتار بولسا مەن دە بۇعان سونى ايتتىم دا، مۇنداي قىلىقتىڭ ءتۇبى جاقسىلىققا اپارمايتىنىن ءتۇسىندىرىپ، شىعارىپ جىبەردىم. بۇل ءۇشىن مەنى كىنالاۋعا بولا ما، سەر؟
— ارينە، بولمايدى، - دەپ شىن جۇرەكتەن قوشتادى ونى حولمس، كرەسلودان كوتەرىلە بەرىپ. ء-سويتىپ، سومس، قۇپيا اشىلدى، ال ءبىزدى ۇيدە تاڭەرتەڭگى ءدام كۇتىپ ءتۇر. ءجۇرىڭىز، ۆاتسون. رودەزيادا ماقتانارلىق مانساپقا جەتەتىنىڭىزگە سەنگىم كەلەدى، سەر. ءبىر رەت ءسۇرىندىڭىز. ءبىراق بولاشاعىڭىز كىر شالماس تازا بولعاي.
You Might Also Like
-
ناۋرىزدىڭ 29 كۇنى جۋرناليستيكا ماماندىعى بويىنشا ح رەسپۋبليكالىق ءپان وليمپياداسىنىڭ ءبىرىنشى كەزەڭى ءوتتى. قازاق تەليەۆيزياسىنىڭ 60 جىلدىعىنا ارنالعان شارا ە.ا.بوكەتوۆ اتىنداعى قاراعاندى مەملەكەتتىك ۋ...
-
وسى اپتادا ايگىلى Apple كومپانياسىنىڭ بيىلعى جىلعى العاشقى پرەزەنتاسياسى ءوتتى. ءبىز سىزدەرگە سول ءىس-شاراداعى ەڭ ماڭىزدى دەگەن اقپاراتتاردى اتاپ وتپەكپىز.
