ۇستاز بولۋ - بورىشىم (ەسسە)
«ۇستاز بولۋ - بورىشىم» ەسسە.
«ۇستاز بولۋ – ءوز باقىتىن اياماۋ، وزگەنىڭ باقىتىن ايالاۋ»- دەپ، ج. ج. رۋسسو ايتقانداي، ءوزىنىڭ بار بىلگەنىن اياماي، وزگەنىڭ باقىتىنا قۋانا بىلەتىن ۇستاز بولۋ، مەن ءۇشىن ۇلكەن ارمانىم، الدىما قويعان ماقساتىم بولاتىن. مەكتەپتەگى ۇستاز - بالالاردىڭ ەكىنشى اناسى، بولاشاققا ايقىن جول سىلتەر اقىلشىسى. ونىڭ مەيىرىمگە تولى جۇرەگى شاكىرتتەردىڭ بويىنداعى تالاي جىبەرگەن اعاتتىقتى كەشىرە بىلەتىن، بويىنداعى پاراساتتىلىعى مەن اقىلدىلىعى ارقاسىندا، ءار وقۋشىنىڭ جۇرەگىنەن جول تاۋىپ، تەنتەكتى جۋاسىتىپ، ەركەنى ساباسىنا ءتۇسىرىپ، تارتىپكە باۋلىپ، ەسەيتىپ، ەرجەتكىزەتىن مەيىرىمدى ادام. «ۇستاز» بولعان ادام باقىتتى، ادال، مادەنيەتتى، ءبىلىمپاز، ءوز بىلگەنىن ۇيرەتە بىلەتىن، وزگەگە ۇلگى ادام سياقتى دەپ كوز الدىما ەلەستەتە ءبىلدىم. جۇرەك قالاۋىم، بالالارمەن جۇمىس جاساپ، قۋانىشتى كۇلكىلەرىنەن ءنار الۋ بولاتىن. العاشقى قىزىعۋشىلىعىم، باستاۋىش سىنىپتا ساباق بەرگەن دينا اپايىما ەلىكتەۋدەن، قىزىعۋشىلىقتان باستالدى. «بولماساڭدا ۇقساپ ب ا ق» دەگەندەي، سول بالالىق شاقتاعى ارمانىم ورىندالىپ، بۇگىندە 35 جىل ەڭبەك ءوتىلى بار، 3(بازالىق) دەڭگەيدەن وتكەن، 1ساناتتى، باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمىمىن. بار كۇش - جىگەرىمدى وسى الدىما كەلىپ وتىرعان شاكىرتتەرىمە ارنايمىن. شارشاماي، تالماي، بار بىلگەنىمدى وقۋشىلارىما بەرۋگە تىرىسامىن. اكت - نى پايدالانامىن. ءار وتكىزەر ساباعىمدا جاڭا تەحنولوگيالاردى كوپتەپ قولدانۋعا تىرىسامىن. مىسالى: «شەلەكتەگى يدەيا» «ىستىق ورىندىق» «ورمەكشىنىڭ تورى» «موزايكا» «كوپىر» «دجيكسو» «ءبۇۇ» «بۇلت» «ءتۇرتىپ الۋ» ستراتەگيالارىن ۇنەمى قولدانامىن. اشىق ساباقتار مەن تاربيەلىك شارالاردى مۋلتيمەديا ارقىلى وتكىزەمىن. ساباقتان تىس ۋاقىتتاردا وقۋشىلارمەن بىرگە مەشىتكە، ساياباققا، مۋزەيگە بارامىز. مەكتەپ اينالاسىنا تالدار، گۇلدەر وتىرعىزامىز. اتا - انالارمەن بايلانىسىم وتە جاقسى جولعا قويىلعان. سىنىپتىڭ ارىن ويلايمىن، اتا - انامەن بايلانىستى قولدايمىن. جەتۋىم كەرەك، ۇلى بيىك ماقساتقا، ەرىنبەيمىن، جەتۋ ءۇشىن جاقسى اتقا.. اتا - انالار اراسىنداعى بۇل جۇمىستارىم ۆ. ا. سۋحوملينسكييدىڭ مىنا سوزدەرىمەن تۇسپا - تۇس كەلەتىن سياقتى. «تەك قانا اتا - انالارمەن بىرگە، جالپى كۇش – جىگەردى بىرىكتىرۋ ارقاسىندا ءمۇعالىمنىڭ بالالارعا ۇلكەن ادامدىق باعىت بەرۋى مۇمكىن». كوپ ىزدەنەمىن، ءوز ءبىلىمىمدى كوتەرۋدەن ەشقانداي جالىققان ەمەسپىن. «ءمۇعالىم - ءوزىنىڭ ءبىلىمىن ۇزدىكسىز كوتەرىپ وتىرعاندا عانا ءمۇعالىم، ال وقۋدى، ىزدەنۋدى توقتاتقانىمەن ونىڭ مۇعالىمدىگىدە جويىلادى» دەگەن ورىس پەداگوگى ك. د. ۋشينسكيي. ويتكەنى قازىرگى زامان تالابىدا 3 دەڭگەيلىك كۋرستان ءوتۋ كەرەكتىگىن باستى نازاردا ۇستاپ وتىر. ءيا، ءومىر تالابى - ىزدەنۋ، ۇيرەنۋ. ىزدەنسەڭ - تاباسىڭ، تالاپتانساڭ - جەتەسىڭ، زەيىن سالساڭ - ۇعاسىڭ دەگەندەي ءبىزدى وسىنداي جىگەرلى سوزدەر العا جەتەلەيدى. قازىرگى اۋمالى - توكپەلى زاماندا تەز شەشىم تابا بىلەتىندەربەس تۇلعا دايىنداۋىمىز قاجەت. ول باسەكەگە قابىلەتتى، ساۋاتتى دا، ءبىلىمدى ۇرپاق. سول ۇرپاققا سانالى تاربيە، ساپالى ءبىلىم بەرۋ جولىندا، ماڭداي تەرىمدى توگىپ، ادال ەڭبەك ەتۋ مەنىڭ الدىما قويعان ماقسات - مىندەتىم. ويتكەنى مەن ءوز ماماندىعىمدى ۇناتامىن، سۇيەمىن.«ۇلاعاتتى ۇستاز بولۋ - بورىشىم» دەپ سانايمىن. وسى تۇستا ۇلى ابايدىڭ اقىرىن ءجۇرىپ، انىق باس، ەڭبەگىڭ كەتپەس دالاعا. ۇستازدىق ەتكەن جالىقپاس، ۇيرەتۋدەن بالاعا دەگەن ولەڭ جولدارى ويعا ورالادى. ءبىز تاربيەلەپ جاتقان شاكىرتتەرىمىز ومىردەن ءوز ورىنىن تاۋىپ، ءبىر كىرپىش بولىپ قالانىپ، ۇستازىنان شاكىرتى وزىپ جاتسا، ادال ەڭبەگىمىزدىڭ اقتالعانى دەپ قۋانامىز ەمەس پە؟! ۇستازدىك ماماندىقتى جان - تانىممەن سۇيگەندىكتەن، الدىمداعى شاكىرتتەرىم الدىندا جاڭا فورماتتا، تەرەڭ ءبىلىم بەرۋ بورىشىم دەپ ەسەپتەيمين. مەن ۇستازدىق ماماندىقتى تاڭداعانىمدى ماقتانىش تۇتامىن! ۇستاز بولۋ - باستى مەنىڭ بورىشىم، شاكىرتتەرىمە بەرەم ىلعي قول ۇشىن. ساۋاتتانىپ قاناتتانسا بيىككە، اقتالعانى ەمەس پە، مەنىڭ بورىشىم!
بۇگىنگى تاڭدا، مەنىڭ شاكىرتتەرىم ەگەمەندى ەلدىڭ، تاۋەلسىز قازاقستانىمىزدىڭ تولىققاندى، ءبىلىمدى دە، تاربيەلى ازامات بولىپ شىقسا، مەنىڭ ارمانىمنىڭ ورىندالعانى دەپ ەسەپتەيمىن. وسى ورايدا ب. مومىش ۇلىنىڭ «ۇستاز - ۇلىق ەمەس، ۇلى قىزمەت»دەگەن ءسوزى ەسىمە ورالادى. ال، اعارتۋشى پەداگوگ ى. التىنسارين «كۇنانىڭ ەڭ ۇلكەنى - بالا جانىنىڭ نازىك پەرنەلەرىن دۇرىس سەزىنە المايتىندارعا» دەگەن سوزىنەن ءبىز سياقتى ۇستازداردىڭ بالا تاربيەسىندە باستى تۇلعا ەكەندىگىن كورسەتكەنىن اڭعارۋعا بولادى. بيىلعى جاڭا وقۋ جىلىندا جاڭارتىلعان باعدارلاما بويىنشا ءوز ءبىلىمىمدى شىڭداپ، ءبىرىنشى سىنىپ الۋعا دايىندىق ۇستىندەمىن.. ومىرلىك ۇستانىمىم: ءبىلۋ ازدىق ەتەدى، قولدانۋ قاجەت! قالاۋ ازدىق ەتەدى، جاساۋ كەرەك!
ۇستاز جولى قيىنىراق باسقادان،
سىرلارى كوپ سىرتقا ءالى شىقپاعان.
شارشاسا دا وسى جولدىڭ بويىندا،
قانداي قىزىق، شىن باقىتىن تاپسا ادام!
اتىراۋ وبلىسى جىلىوي اۋدانى، قۇلسارى كالاسى،
№9جالپى ورتا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
ەسەنوۆا ليايليا بايتوللاكىزى
«ۇستاز بولۋ – ءوز باقىتىن اياماۋ، وزگەنىڭ باقىتىن ايالاۋ»- دەپ، ج. ج. رۋسسو ايتقانداي، ءوزىنىڭ بار بىلگەنىن اياماي، وزگەنىڭ باقىتىنا قۋانا بىلەتىن ۇستاز بولۋ، مەن ءۇشىن ۇلكەن ارمانىم، الدىما قويعان ماقساتىم بولاتىن. مەكتەپتەگى ۇستاز - بالالاردىڭ ەكىنشى اناسى، بولاشاققا ايقىن جول سىلتەر اقىلشىسى. ونىڭ مەيىرىمگە تولى جۇرەگى شاكىرتتەردىڭ بويىنداعى تالاي جىبەرگەن اعاتتىقتى كەشىرە بىلەتىن، بويىنداعى پاراساتتىلىعى مەن اقىلدىلىعى ارقاسىندا، ءار وقۋشىنىڭ جۇرەگىنەن جول تاۋىپ، تەنتەكتى جۋاسىتىپ، ەركەنى ساباسىنا ءتۇسىرىپ، تارتىپكە باۋلىپ، ەسەيتىپ، ەرجەتكىزەتىن مەيىرىمدى ادام. «ۇستاز» بولعان ادام باقىتتى، ادال، مادەنيەتتى، ءبىلىمپاز، ءوز بىلگەنىن ۇيرەتە بىلەتىن، وزگەگە ۇلگى ادام سياقتى دەپ كوز الدىما ەلەستەتە ءبىلدىم. جۇرەك قالاۋىم، بالالارمەن جۇمىس جاساپ، قۋانىشتى كۇلكىلەرىنەن ءنار الۋ بولاتىن. العاشقى قىزىعۋشىلىعىم، باستاۋىش سىنىپتا ساباق بەرگەن دينا اپايىما ەلىكتەۋدەن، قىزىعۋشىلىقتان باستالدى. «بولماساڭدا ۇقساپ ب ا ق» دەگەندەي، سول بالالىق شاقتاعى ارمانىم ورىندالىپ، بۇگىندە 35 جىل ەڭبەك ءوتىلى بار، 3(بازالىق) دەڭگەيدەن وتكەن، 1ساناتتى، باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمىمىن. بار كۇش - جىگەرىمدى وسى الدىما كەلىپ وتىرعان شاكىرتتەرىمە ارنايمىن. شارشاماي، تالماي، بار بىلگەنىمدى وقۋشىلارىما بەرۋگە تىرىسامىن. اكت - نى پايدالانامىن. ءار وتكىزەر ساباعىمدا جاڭا تەحنولوگيالاردى كوپتەپ قولدانۋعا تىرىسامىن. مىسالى: «شەلەكتەگى يدەيا» «ىستىق ورىندىق» «ورمەكشىنىڭ تورى» «موزايكا» «كوپىر» «دجيكسو» «ءبۇۇ» «بۇلت» «ءتۇرتىپ الۋ» ستراتەگيالارىن ۇنەمى قولدانامىن. اشىق ساباقتار مەن تاربيەلىك شارالاردى مۋلتيمەديا ارقىلى وتكىزەمىن. ساباقتان تىس ۋاقىتتاردا وقۋشىلارمەن بىرگە مەشىتكە، ساياباققا، مۋزەيگە بارامىز. مەكتەپ اينالاسىنا تالدار، گۇلدەر وتىرعىزامىز. اتا - انالارمەن بايلانىسىم وتە جاقسى جولعا قويىلعان. سىنىپتىڭ ارىن ويلايمىن، اتا - انامەن بايلانىستى قولدايمىن. جەتۋىم كەرەك، ۇلى بيىك ماقساتقا، ەرىنبەيمىن، جەتۋ ءۇشىن جاقسى اتقا.. اتا - انالار اراسىنداعى بۇل جۇمىستارىم ۆ. ا. سۋحوملينسكييدىڭ مىنا سوزدەرىمەن تۇسپا - تۇس كەلەتىن سياقتى. «تەك قانا اتا - انالارمەن بىرگە، جالپى كۇش – جىگەردى بىرىكتىرۋ ارقاسىندا ءمۇعالىمنىڭ بالالارعا ۇلكەن ادامدىق باعىت بەرۋى مۇمكىن». كوپ ىزدەنەمىن، ءوز ءبىلىمىمدى كوتەرۋدەن ەشقانداي جالىققان ەمەسپىن. «ءمۇعالىم - ءوزىنىڭ ءبىلىمىن ۇزدىكسىز كوتەرىپ وتىرعاندا عانا ءمۇعالىم، ال وقۋدى، ىزدەنۋدى توقتاتقانىمەن ونىڭ مۇعالىمدىگىدە جويىلادى» دەگەن ورىس پەداگوگى ك. د. ۋشينسكيي. ويتكەنى قازىرگى زامان تالابىدا 3 دەڭگەيلىك كۋرستان ءوتۋ كەرەكتىگىن باستى نازاردا ۇستاپ وتىر. ءيا، ءومىر تالابى - ىزدەنۋ، ۇيرەنۋ. ىزدەنسەڭ - تاباسىڭ، تالاپتانساڭ - جەتەسىڭ، زەيىن سالساڭ - ۇعاسىڭ دەگەندەي ءبىزدى وسىنداي جىگەرلى سوزدەر العا جەتەلەيدى. قازىرگى اۋمالى - توكپەلى زاماندا تەز شەشىم تابا بىلەتىندەربەس تۇلعا دايىنداۋىمىز قاجەت. ول باسەكەگە قابىلەتتى، ساۋاتتى دا، ءبىلىمدى ۇرپاق. سول ۇرپاققا سانالى تاربيە، ساپالى ءبىلىم بەرۋ جولىندا، ماڭداي تەرىمدى توگىپ، ادال ەڭبەك ەتۋ مەنىڭ الدىما قويعان ماقسات - مىندەتىم. ويتكەنى مەن ءوز ماماندىعىمدى ۇناتامىن، سۇيەمىن.«ۇلاعاتتى ۇستاز بولۋ - بورىشىم» دەپ سانايمىن. وسى تۇستا ۇلى ابايدىڭ اقىرىن ءجۇرىپ، انىق باس، ەڭبەگىڭ كەتپەس دالاعا. ۇستازدىق ەتكەن جالىقپاس، ۇيرەتۋدەن بالاعا دەگەن ولەڭ جولدارى ويعا ورالادى. ءبىز تاربيەلەپ جاتقان شاكىرتتەرىمىز ومىردەن ءوز ورىنىن تاۋىپ، ءبىر كىرپىش بولىپ قالانىپ، ۇستازىنان شاكىرتى وزىپ جاتسا، ادال ەڭبەگىمىزدىڭ اقتالعانى دەپ قۋانامىز ەمەس پە؟! ۇستازدىك ماماندىقتى جان - تانىممەن سۇيگەندىكتەن، الدىمداعى شاكىرتتەرىم الدىندا جاڭا فورماتتا، تەرەڭ ءبىلىم بەرۋ بورىشىم دەپ ەسەپتەيمين. مەن ۇستازدىق ماماندىقتى تاڭداعانىمدى ماقتانىش تۇتامىن! ۇستاز بولۋ - باستى مەنىڭ بورىشىم، شاكىرتتەرىمە بەرەم ىلعي قول ۇشىن. ساۋاتتانىپ قاناتتانسا بيىككە، اقتالعانى ەمەس پە، مەنىڭ بورىشىم!
بۇگىنگى تاڭدا، مەنىڭ شاكىرتتەرىم ەگەمەندى ەلدىڭ، تاۋەلسىز قازاقستانىمىزدىڭ تولىققاندى، ءبىلىمدى دە، تاربيەلى ازامات بولىپ شىقسا، مەنىڭ ارمانىمنىڭ ورىندالعانى دەپ ەسەپتەيمىن. وسى ورايدا ب. مومىش ۇلىنىڭ «ۇستاز - ۇلىق ەمەس، ۇلى قىزمەت»دەگەن ءسوزى ەسىمە ورالادى. ال، اعارتۋشى پەداگوگ ى. التىنسارين «كۇنانىڭ ەڭ ۇلكەنى - بالا جانىنىڭ نازىك پەرنەلەرىن دۇرىس سەزىنە المايتىندارعا» دەگەن سوزىنەن ءبىز سياقتى ۇستازداردىڭ بالا تاربيەسىندە باستى تۇلعا ەكەندىگىن كورسەتكەنىن اڭعارۋعا بولادى. بيىلعى جاڭا وقۋ جىلىندا جاڭارتىلعان باعدارلاما بويىنشا ءوز ءبىلىمىمدى شىڭداپ، ءبىرىنشى سىنىپ الۋعا دايىندىق ۇستىندەمىن.. ومىرلىك ۇستانىمىم: ءبىلۋ ازدىق ەتەدى، قولدانۋ قاجەت! قالاۋ ازدىق ەتەدى، جاساۋ كەرەك!
ۇستاز جولى قيىنىراق باسقادان،
سىرلارى كوپ سىرتقا ءالى شىقپاعان.
شارشاسا دا وسى جولدىڭ بويىندا،
قانداي قىزىق، شىن باقىتىن تاپسا ادام!
اتىراۋ وبلىسى جىلىوي اۋدانى، قۇلسارى كالاسى،
№9جالپى ورتا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
ەسەنوۆا ليايليا بايتوللاكىزى
You Might Also Like
