InfoHub Logo

بۇرىنعى زاماندا ءبىر حان بولىپتى. ونىڭ ءۇش ءۋازىرى بولىپتى. كۇندەردە ءبىر كۇن حان ەلىنە جارلىق قىلادى: «قىزىردى ماعان كورسەتكەن ادامعا ات باسىنداي التىن بەرەمىن»، – دەپ. ءبىراق ەشكىم «مەن كورسەتەمىن» دەپ ايتا المادى. بۇل ەلدە ءوزى باڭگى، ءوزى قۇمارپاز، كيەرگە كيىمى جوق، ىشەرگە تاماعى جوق ءبىر ادام بار ەكەن. بۇل ادام ويلادى: «بىلايشا يتتەن ىلگەرى، ادامنان كەيىن بولىپ جۇرگەنشە، حانعا بارىپ قىزىردى كورسەتەمىن دەپ التىنىن الايىن». حانعا بارىپ، «قىزىردى كورسەتەمىن» دەپ، التىنىن الىپتى. «قىرىق كۇن مۇرسات الىپ، قىرىق كۇن تاماشا قىلايىن، قىرىق كۇننەن كەيىن حان نە قىلسا، سونى قىلسىن»، – دەپ، حانعا كەلىپ ايتادى: «ءاي، تاقسىر! مەن سىزگە قىزىردى كورسەتەيىن، ءبىراق ءسىز ماعان قىرىق كۇن مۇرسات بەرىڭىز». حان: «ماقۇل»، – دەپ، بۇل باڭگىگە ات باسىنداي التىن بەرەدى، ءھام ايتادى: «ەگەردە مەنى الداپ قىرىق كۇنگە دەيىن ماعان قىزىردى كورسەتپەسەڭ، باسىڭدى الامىن». باڭگى ىرزا بولىپ، كوپ التىندى ۇيىنە الىپ كەلىپ، نەشە ءتۇرلى تاماشا قىلىپ، ءىشىپ جاتادى. ۋاعدالى قىرىق كۇن تولعاندا، حاننىڭ جاساۋىلى كەلىپ، باڭگىنى حانعا الىپ جۇرەدى. جولدا بۇلارعا ءبىر ادام جولىعىپ: «مەنىڭ دە حانعا باراتىن جۇمىسىم بار ەدى»، – دە، بۇلارمەن بىرگە حانعا كەلەدى. حان قاسىنا ءۇش ءۋازىر الىپ: «ەي، بەيشارا، قىزىردى تاپتىڭ با؟» – دەيدى. باڭگى ايتادى: «ءاي، تاقسىر حانىم! قىزىردى مەن قايدان تابايىن، ءوزىم ءبىر باڭگى، قۇمارپاز ادام ەدىم، بۇلايشا ءجۇرىپ عۇمىر وتكىزگەننەن گورى حانىمنىڭ قۇداي بەرگەن داۋلەتىنىڭ ارقاسىندا، قىرىق كۇن بولسا دا قىزىق تاماشا كورەيىن دەپ، بۇل ءىستى قىلىپ ەدىم. شاپساڭىز، مىنە، باسىم»، – دەپ قولدارىن قۋسىرىپ، قاراپ تۇردى.

         سوندا حان: «مۇنى قالايشا ولتىرگەن ماقۇل؟» – دەپ ۋازىرىنەن سۇرادى. ءۋازىر ايتتى: «ءسىزدى الداعانى ءۇشىن مۇنى قويدىڭ ەتىن بۇزعانداي ەتىپ، كەسكىلەپ ولتىرسە بولار ەدى»، – دەيدى. بۇل ءسوزدى ەستىپ، جاساۋىل مەن باڭگىگە ەرىپ كەلگەن كىسى: «جاقسى، بۇل ءۋازىر اتاسىنان كورگەنىن ايتادى»، – دەيدى. مۇنان سوڭ حان: «ءسىز قانداي ءولىم لايىق دەيسىز؟»، – دەپ، ەكىنشى ۋازىرىنەن سۇرايدى. ەكىنشى ءۋازىر: «مۇنى توبەلەپ، سۇيەكتەرىن ۇنداي قىلىپ ولتىرسە بولار ەدى»، – دەيدى. سوندا باياعى ادام تۇرىپ: «جاقسى، بۇل ءۋازىر دە ءھام اتاسىنان كورگەنىن ايتتى»، – دەيدى. بۇل ادامعا قاراپ قويىپ، حان ءۇشىنشى ۋازىرىنەن سۇرادى. «ءسىز بۇعان قانداي ءولىمدى لايىق كورەسىز؟» – دەپ. ءۇشىنشى ءۋازىر ايتتى: «ءاي، تاقسىر حان! بۇل بەيشارا ادام ەكەن، اقىماقتىقپەن ءسىزدى الداپ، ەندى شىنىن ايتىپ جىلاپ تۇر. ءسىز داۋلەتتى، ادىلەتتى، راقىمدى پاتشاسىز، ءبىر ات باسىنداي التىننان ءسىز كەدەي بولمايسىز. ءبىر اقىماقتىڭ اقىماقتىعىنان سىزگە كەمشىلىك كەلمەيدى ءھام ءبىر بەيشارانىڭ قانىن توككەنمەن، ءسىز مۇراتقا جەتپەيسىز. ودان دا بۇعان پاتشالىق راقىم قىلىپ، كۇناسىن كەشىرىپ، ولىمنەن ازات ەتكىزگەنىڭىز جاقسى بولار ەدى». سوندا الگى ادام: «جاقسى، بۇل دا اتاسىنان كورگەنىن ايتتى»، – دەدى. سوندا بۇل ادامنان حان سۇرادى: «سەن كىمسىڭ، مەنىڭ ۋازىرلەرىمنىڭ اتالارىن قايدان بىلەسىڭ؟ ولار قانداي ادامدار ەدى؟»، – دەيدى.

         بۇل ادام حانعا ايتتى: «باس ءۋازىردىڭ اتاسى - قاساپشى، بالاسى اتاسىنىڭ قوي سويعانىنان باسقا ۇلگى كورمەگەن، سول سەبەپتى بۇل ءۋازىرىڭىز باڭگىنى قويشا كەسكىلەپ ءولتىرۋدى لايىق كوردى. ەكىنشى ءۋازىرىڭىزدىڭ اتاسى تەمىرشى ەدى، بالاسى اكەسىنىڭ بالعامەن تەمىر توقپاقتاعانىنان باسقا جاقسى ۇلگى كورمەگەن ەدى. سول سەبەپتى بۇل ءۋازىرىڭىز توقپاقتاپ ءولتىرۋدى ماقۇل كوردى. ءۇشىنشى ءۋازىردىڭ اتاسى ءسىزدىڭ اتاڭىزدىڭ باس ءۋازىرى ەدى. ول بەك راقىمدى، ادىلەتتى ادام ەدى، ءۇشىنشى ءۋازىرىڭىزدىڭ سوزىنە راقىم قىلىڭىز»، – دەپ ءماسليحات ايتتى.

         — تاقسىر حان، ءسىز قىزىردى كورسەڭىز، بۇل بەيشارا باڭگىگە تاعى دا التىن بەرەر مە ەدىڭىز؟ – دەدى. حان ايتتى: «بەرەر ەدىم»، – دەپ. سوندا بۇل ادام: «ولاي بولسا، مەن - قىزىر»، – دەپ عايىپ بولدى. مۇنى كورىپ حان تاڭ قالىپ، باياعى باڭگىگە قانشا التىن بەرىپ ۇيىنە جىبەرىپتى. مۇنان سوڭ ءۇشىنشى ءۋازىردى باس ءۋازىر قىلىپ، قالعان ەكەۋىن شىعارىپ، ولاردىڭ ورنىنا باسقا كىسىلەر الادى.

---