يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالار – ساپالى ءبىلىم كەپىلى
ورىس ءتىلى مەن ادەبيەت ءپانى ءمۇعالىمى
تۋلەۋبايەۆا ناعيماش سايلاۋحانوۆنا
يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالار – ساپالى ءبىلىم كەپىلى
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءبىلىم بەرۋ ستراتەگياسىنداعى باستى كونسەپسيا – ۇلتتىق ءبىلىم مودەلىن جاساۋ. ۇلتتىق ءبىلىم ۇلگىسىنىڭ نەگىزگى ماقساتى ادامدى ەڭ نەگىزگى قۇندىلىق رەتىندە مويىنداۋ جانە سول تۇرعىدا قالىپتاستىرۋ، ونىڭ قوعامداعى ورنى مەن رولىنە الەۋمەتتىك جاعدايىنا، مادەني – رۋحاني دامۋىنا ەرەكشە ءمان بەرىپ، سول ارقىلى ونىڭ رۋحاني جان دۇنيەسىنىڭ جەتىلۋىنە، الەۋمەتتىك – ساياسي كوزقاراستارىنىڭ، شىعارماشىلىق ەركىندىگى مەن بەلسەندىلىگىنىڭ، الەۋمەتتىك مادەنيەتىنىڭ، كاسى - ىسكەرلىگىنىڭ قالىپتاسۋىنا جاعداي تۋعىزۋ. ياعني كەلەشەك مامان بىلىكتى ءارى ءبىلىمدى، ەڭ الدىمەن رۋحاني تۇرعىدا كەمەلدەنگەن، ۇلتتىق ءدىنى مىقتى، الەۋمەتتىك مادەنيەتى قالىپتاسقان، حالىق، ۇلت الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىك سەزىمى جوعارى دارا تۇلعا بولۋى ءتيىس.
ەلباسى ن. ءا. نازاربايەۆ ءوزىنىڭ قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا بولاشاق، كەلەسى عاسىردا، جاڭا مىڭجىلدىققا وتكەن قۇندىلىقتار تۋرالى ايتتى: «ءبىز ءوزىمىزدىڭ بولاشاعىمىزدى جانە جاستارىمىزدى قانداي كۇيدە كورگىمىز كەلەدى، وسىنى ايقىنداپ الاتىن ۋاقىت جەتتى. ءبىز نەنىڭ ىرگەسىن تۇرعىزعىمىز كەلەتىنىن، تاڭداپ العان ماقساتىمىزعا الىپ كەلەتىن ءوز دامۋىمىزدىڭ تراەكتورياسى، داڭعىلى قانداي بولۋعا ءتيىس ەكەنىن انىق بىلۋگە جانە ۇعىنۋعا ءتيىسپىز» مىنە سوندىقتان ەلىمىزدىڭ دامۋ باعىتى ايقىندالعان ۋاقىتتا ءبىلىم بەرۋدىڭ ماڭىزدىلىعى مەن ونىڭ ماندىلىگىنە كوڭىل ءبولىنىپ، ساپالى بىلىمگە قول جەتكىزۋدە ناقتى مىندەتتەر قويىلىپ، بولاشاقتاعى اتقارىلار ءىس – شارالار ايشىقتاۋى قاجەت. ءبىلىم بەرۋدى قوعامنىڭ الەۋمەتتىك – ەكونيمالىق قۇرىلىمىنان، مادەني قۇندىلىقتارىنان، ۇلتتىق ءداستۇر، رۋحاني نەگىزدەن بولە - جارا قاراۋعا
بولمايدى.
«يننوۆاسيا» - (لاتىن تىلىنەن العاندا - جاڭا) اۋدارعاندا جاڭالاۋ، جاڭا وزگەرۋ - دەگەن ماعىنالاردى كورسەتەدى.
يننوۆاسيا دەگەنىمىز - جاڭا مازمۇندى ۇيىمداستىرۋ، ال جاڭالىق ەنگىزۋ دەگەنىمىز - تەك قانا جاڭالىق ەنگىزۋ، ۇيىمداستىرۋ، ياعني يننوۆاسيالىق ءۇردىستى مازمۇندى دامىتۋ، ال «جاڭاشا» دەپ جاڭانىڭ مازمۇنى، ونى ەنگىزۋدىڭ ءادىس - ءتاسىلى مەن تەحنولوگيالارىن قامتيتىن قۇبىلىستى ايتادى.
ۇستاز ءۇشىن ەڭ باستى ماسەلە - وقىتۋ ءادىسىن دۇرىس تاڭداۋ. جاڭا پەداگوگيكالىق تەحنولوگيالار وقۋشىنىڭ جەكە تۇلعالىق كۇشىن ارتتىرىپ، شىعارماشىلىق ويىنىڭ دامۋىندا باستى رول اتكارادى. جاڭا تەحنولوگيالاردى مەڭگەرۋ ءمۇعالىمنىڭ زياتكەرلىك، كاسىپتىك، ادامگەرشىلىك، رۋحاني، ازاماتتىق جانە باسقا دا كوپتەگەن ادامي كەلبەتىنىڭ قالىپتاسۋىنا يگى اسەرىن تيگىزەدى، ءوزىن - ءوزى دامىتىپ، وقۋ – تاربيە ءۇردىسىن ءتيىمدى ۇيىمداستىرۋىنا كومەكتەسەدى.
«ءوز ەڭبەگىن تالداي بىلگەن ادام عانا تاجىريبەلى ۇستاز بولا الادى»،- دەگەن ۆ. سۋحوملينسكيي ءسوزىن وقىتۋشىنىڭ تالماي ىزدەنگەن ەڭبەگىنىڭ ناتيجەسىندە عانا كورىنەتىنى بەلگىلى. قازىرگى كەزدە عىلىم مەن تەحنيكانىڭ دامۋ دەڭگەيى ءاربىر وقۋشىعا ساپالى جانە تەرەڭ ءبىلىم بەرۋىنە جاعداي جاساپ وتىر. ۇستاز باياندايدى، اڭگىمەلەيدى، تۇسىندىرەدى، ال وقۋشى تىڭدايدى، قابىلدايدى ويلايدى، ت. ب تانىم ارەكەتتەرىن جاسايدى. «ءجۇز رەت ەستىگەننەن، ءبىر رەت كورگەن ارتىق» دەگەن سوزدەردى ەسكەرە وتىرىپ، ساباقتارىمىزدا مۇمكىنشىلىگىمىزگە قاراي مۋلتيمەديالىق پروەكتوردى پايدالانىپ وتىرساق وقىتۋشىنىڭ ۇتارى مول دەپ ويلايمىن. تەك ولاردى ءتيىمدى، جۇيەلى تۇردە قولدانۋ وقىتۋشىنىڭ شەبەرلىگىنە بايلانىستى ءارقيلى جۇزەگە اسىرىلۋى مۇمكىن. ياعني ءار ساباقتى سلايدتار قولدانۋ ارقىلى وتكىزسەك، ءار ساباعىمىزدىڭ وزىندە وقۋشىلاردى تىلگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىمىزبەن باۋراپ الاتىنىمىز ءسوزسىز.
بۇگىنگى كۇن باسەكەلەستىك پەن جوعارى تەحنولوگيالاردىڭ، عىلىم مەن ءبىلىمنىڭ زامانى. ەلباسىمىز ن. ءا. نازاربايەۆ: « عاسىردا ءبىلىمىن دامىتا الماعان ەلدىڭ بولاشاعى جوق، تىعىرىققا تىرەلەرى انىق» دەگەن.
بولاشاقتا وركەنيەتتى دامىعان ەلدەر قاتارىنا ەنۋ ءۇشىن زامان تالابىنا ساي ءبىلىم قاجەت. قازاقستاندا دامىعان باسەكەگە قابىلەتتى ەلدىڭ قاتارىنا جەتكىزەتىن، تەرەزەسىن تەڭ ەتەتىن – ءبىلىم. سوندىقتان، قازىرگى دامۋ كەزەڭى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ الدىندا وقىتۋ ءۇردىسىن تەحنولوگيالاندىرۋ ماسەلەسىن قويىپ وتىر. وقىتۋدىڭ ءارتۇرلى تەحنولوگيالارى ساراپتالىپ، جاڭاشىل پەداگوگتاردىڭ ءىس - تاجىريبەسى زەرتتەلىپ مەكتەپ ومىرىنە ەنۋدە جاڭا تەحنولوگيانى مەڭگەرۋدە ءمۇعالىمنىڭ جان-جاقتىلىعى، ءبىلىمى قاجەت.
قازىرگى ءمۇعالىم:
پەداگوگيكالىق ۇردىستە جۇيەلى جۇمىس ىستەي الاتىن؛
پەداگوگيكالىق وزگەرىستەرگە تەز توسەلگىش؛
جاڭاشا ويلاۋ جۇيەسىن مەڭگەرە الاتىن؛
ءبىلىمدى، شەبەر، ىسكەر بولۋى ءتيىس.
جاڭاشا پەداگوگيكالىق تەحنولوگيانىڭ ەرەكشەلىگى ءوسىپ كەلە جاتقان جەكە تۇلعانى جان – جاقتى دامىتۋ، يننوۆاسيالىق ءبىلىمدى دامىتۋ، وزگەرىس ەنگىزۋ، جاڭا يدەيالار مەن جاڭالىقتاردى ومىرگە اكەلۋ.
بۇرىنعى وقۋشى:
تىڭداۋشى
ورىنداۋشى
قازىرگى وقۋشى:
وزدىگىنەن ءبىلىم ىزدەيتىن،
جەكە تۇلعا
ونەرتاپقىش
دۇنيەتانىمى، قابىلەتى جوعارى
تالاپتى، ىزدەنىمپاز، ءوز الدىنا ماقسات قويا بىلەدى.
وقۋشى ءوز پروسەسىنىڭ باستى وزەگى، سوندىقتان نازاردىڭ بارلىعى وقۋشىنىڭ دامۋىنا، ونىڭ ويلاۋ قابىلەتىنە اۋدارىلادى. ءمۇعالىم وقۋشىعا ءبىلىم بەرىپ قانا قويماي، وقۋشىنى ىزدەنىسكە سىني ويلاۋعا، زەرتتەۋگە، ءوز بەتىنشە ءبىلىم الۋعا تارتىپ، تۇلعا تاربيەلەۋ كەرەك.
تۋلەۋبايەۆا ناعيماش سايلاۋحانوۆنا
يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالار – ساپالى ءبىلىم كەپىلى
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءبىلىم بەرۋ ستراتەگياسىنداعى باستى كونسەپسيا – ۇلتتىق ءبىلىم مودەلىن جاساۋ. ۇلتتىق ءبىلىم ۇلگىسىنىڭ نەگىزگى ماقساتى ادامدى ەڭ نەگىزگى قۇندىلىق رەتىندە مويىنداۋ جانە سول تۇرعىدا قالىپتاستىرۋ، ونىڭ قوعامداعى ورنى مەن رولىنە الەۋمەتتىك جاعدايىنا، مادەني – رۋحاني دامۋىنا ەرەكشە ءمان بەرىپ، سول ارقىلى ونىڭ رۋحاني جان دۇنيەسىنىڭ جەتىلۋىنە، الەۋمەتتىك – ساياسي كوزقاراستارىنىڭ، شىعارماشىلىق ەركىندىگى مەن بەلسەندىلىگىنىڭ، الەۋمەتتىك مادەنيەتىنىڭ، كاسى - ىسكەرلىگىنىڭ قالىپتاسۋىنا جاعداي تۋعىزۋ. ياعني كەلەشەك مامان بىلىكتى ءارى ءبىلىمدى، ەڭ الدىمەن رۋحاني تۇرعىدا كەمەلدەنگەن، ۇلتتىق ءدىنى مىقتى، الەۋمەتتىك مادەنيەتى قالىپتاسقان، حالىق، ۇلت الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىك سەزىمى جوعارى دارا تۇلعا بولۋى ءتيىس.
ەلباسى ن. ءا. نازاربايەۆ ءوزىنىڭ قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا بولاشاق، كەلەسى عاسىردا، جاڭا مىڭجىلدىققا وتكەن قۇندىلىقتار تۋرالى ايتتى: «ءبىز ءوزىمىزدىڭ بولاشاعىمىزدى جانە جاستارىمىزدى قانداي كۇيدە كورگىمىز كەلەدى، وسىنى ايقىنداپ الاتىن ۋاقىت جەتتى. ءبىز نەنىڭ ىرگەسىن تۇرعىزعىمىز كەلەتىنىن، تاڭداپ العان ماقساتىمىزعا الىپ كەلەتىن ءوز دامۋىمىزدىڭ تراەكتورياسى، داڭعىلى قانداي بولۋعا ءتيىس ەكەنىن انىق بىلۋگە جانە ۇعىنۋعا ءتيىسپىز» مىنە سوندىقتان ەلىمىزدىڭ دامۋ باعىتى ايقىندالعان ۋاقىتتا ءبىلىم بەرۋدىڭ ماڭىزدىلىعى مەن ونىڭ ماندىلىگىنە كوڭىل ءبولىنىپ، ساپالى بىلىمگە قول جەتكىزۋدە ناقتى مىندەتتەر قويىلىپ، بولاشاقتاعى اتقارىلار ءىس – شارالار ايشىقتاۋى قاجەت. ءبىلىم بەرۋدى قوعامنىڭ الەۋمەتتىك – ەكونيمالىق قۇرىلىمىنان، مادەني قۇندىلىقتارىنان، ۇلتتىق ءداستۇر، رۋحاني نەگىزدەن بولە - جارا قاراۋعا
بولمايدى.
«يننوۆاسيا» - (لاتىن تىلىنەن العاندا - جاڭا) اۋدارعاندا جاڭالاۋ، جاڭا وزگەرۋ - دەگەن ماعىنالاردى كورسەتەدى.
يننوۆاسيا دەگەنىمىز - جاڭا مازمۇندى ۇيىمداستىرۋ، ال جاڭالىق ەنگىزۋ دەگەنىمىز - تەك قانا جاڭالىق ەنگىزۋ، ۇيىمداستىرۋ، ياعني يننوۆاسيالىق ءۇردىستى مازمۇندى دامىتۋ، ال «جاڭاشا» دەپ جاڭانىڭ مازمۇنى، ونى ەنگىزۋدىڭ ءادىس - ءتاسىلى مەن تەحنولوگيالارىن قامتيتىن قۇبىلىستى ايتادى.
ۇستاز ءۇشىن ەڭ باستى ماسەلە - وقىتۋ ءادىسىن دۇرىس تاڭداۋ. جاڭا پەداگوگيكالىق تەحنولوگيالار وقۋشىنىڭ جەكە تۇلعالىق كۇشىن ارتتىرىپ، شىعارماشىلىق ويىنىڭ دامۋىندا باستى رول اتكارادى. جاڭا تەحنولوگيالاردى مەڭگەرۋ ءمۇعالىمنىڭ زياتكەرلىك، كاسىپتىك، ادامگەرشىلىك، رۋحاني، ازاماتتىق جانە باسقا دا كوپتەگەن ادامي كەلبەتىنىڭ قالىپتاسۋىنا يگى اسەرىن تيگىزەدى، ءوزىن - ءوزى دامىتىپ، وقۋ – تاربيە ءۇردىسىن ءتيىمدى ۇيىمداستىرۋىنا كومەكتەسەدى.
«ءوز ەڭبەگىن تالداي بىلگەن ادام عانا تاجىريبەلى ۇستاز بولا الادى»،- دەگەن ۆ. سۋحوملينسكيي ءسوزىن وقىتۋشىنىڭ تالماي ىزدەنگەن ەڭبەگىنىڭ ناتيجەسىندە عانا كورىنەتىنى بەلگىلى. قازىرگى كەزدە عىلىم مەن تەحنيكانىڭ دامۋ دەڭگەيى ءاربىر وقۋشىعا ساپالى جانە تەرەڭ ءبىلىم بەرۋىنە جاعداي جاساپ وتىر. ۇستاز باياندايدى، اڭگىمەلەيدى، تۇسىندىرەدى، ال وقۋشى تىڭدايدى، قابىلدايدى ويلايدى، ت. ب تانىم ارەكەتتەرىن جاسايدى. «ءجۇز رەت ەستىگەننەن، ءبىر رەت كورگەن ارتىق» دەگەن سوزدەردى ەسكەرە وتىرىپ، ساباقتارىمىزدا مۇمكىنشىلىگىمىزگە قاراي مۋلتيمەديالىق پروەكتوردى پايدالانىپ وتىرساق وقىتۋشىنىڭ ۇتارى مول دەپ ويلايمىن. تەك ولاردى ءتيىمدى، جۇيەلى تۇردە قولدانۋ وقىتۋشىنىڭ شەبەرلىگىنە بايلانىستى ءارقيلى جۇزەگە اسىرىلۋى مۇمكىن. ياعني ءار ساباقتى سلايدتار قولدانۋ ارقىلى وتكىزسەك، ءار ساباعىمىزدىڭ وزىندە وقۋشىلاردى تىلگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىمىزبەن باۋراپ الاتىنىمىز ءسوزسىز.
بۇگىنگى كۇن باسەكەلەستىك پەن جوعارى تەحنولوگيالاردىڭ، عىلىم مەن ءبىلىمنىڭ زامانى. ەلباسىمىز ن. ءا. نازاربايەۆ: « عاسىردا ءبىلىمىن دامىتا الماعان ەلدىڭ بولاشاعى جوق، تىعىرىققا تىرەلەرى انىق» دەگەن.
بولاشاقتا وركەنيەتتى دامىعان ەلدەر قاتارىنا ەنۋ ءۇشىن زامان تالابىنا ساي ءبىلىم قاجەت. قازاقستاندا دامىعان باسەكەگە قابىلەتتى ەلدىڭ قاتارىنا جەتكىزەتىن، تەرەزەسىن تەڭ ەتەتىن – ءبىلىم. سوندىقتان، قازىرگى دامۋ كەزەڭى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ الدىندا وقىتۋ ءۇردىسىن تەحنولوگيالاندىرۋ ماسەلەسىن قويىپ وتىر. وقىتۋدىڭ ءارتۇرلى تەحنولوگيالارى ساراپتالىپ، جاڭاشىل پەداگوگتاردىڭ ءىس - تاجىريبەسى زەرتتەلىپ مەكتەپ ومىرىنە ەنۋدە جاڭا تەحنولوگيانى مەڭگەرۋدە ءمۇعالىمنىڭ جان-جاقتىلىعى، ءبىلىمى قاجەت.
قازىرگى ءمۇعالىم:
پەداگوگيكالىق ۇردىستە جۇيەلى جۇمىس ىستەي الاتىن؛
پەداگوگيكالىق وزگەرىستەرگە تەز توسەلگىش؛
جاڭاشا ويلاۋ جۇيەسىن مەڭگەرە الاتىن؛
ءبىلىمدى، شەبەر، ىسكەر بولۋى ءتيىس.
جاڭاشا پەداگوگيكالىق تەحنولوگيانىڭ ەرەكشەلىگى ءوسىپ كەلە جاتقان جەكە تۇلعانى جان – جاقتى دامىتۋ، يننوۆاسيالىق ءبىلىمدى دامىتۋ، وزگەرىس ەنگىزۋ، جاڭا يدەيالار مەن جاڭالىقتاردى ومىرگە اكەلۋ.
بۇرىنعى وقۋشى:
تىڭداۋشى
ورىنداۋشى
قازىرگى وقۋشى:
وزدىگىنەن ءبىلىم ىزدەيتىن،
جەكە تۇلعا
ونەرتاپقىش
دۇنيەتانىمى، قابىلەتى جوعارى
تالاپتى، ىزدەنىمپاز، ءوز الدىنا ماقسات قويا بىلەدى.
وقۋشى ءوز پروسەسىنىڭ باستى وزەگى، سوندىقتان نازاردىڭ بارلىعى وقۋشىنىڭ دامۋىنا، ونىڭ ويلاۋ قابىلەتىنە اۋدارىلادى. ءمۇعالىم وقۋشىعا ءبىلىم بەرىپ قانا قويماي، وقۋشىنى ىزدەنىسكە سىني ويلاۋعا، زەرتتەۋگە، ءوز بەتىنشە ءبىلىم الۋعا تارتىپ، تۇلعا تاربيەلەۋ كەرەك.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
