- 06 جەل. 2021 00:00
- 188
ينۆەستيسيالىق مونەتالار جايلى نە بىلەمىز؟
ينۆەستيسيالىق مونەتالار قوسپاسىز التىن جانە كۇمىس سىندى اسىل مەتالداردان جاسالاتىندىقتان وتە باعالى. بۇل مەتالدارعا دەگەن سۇرانىس تۇراقتى بولعان سايىن ولاردان جاسالعان مونەتالار دا قىمباتتاي تۇسەدى. كەيبىر ساراپشىلاردىڭ ايتۋىنشا، كۇمىس مونەتالار التىننان جاسالعاندارىنان دا جوعارى پايدا اكەلەدى. سەبەبى، باعالارى ۇنەمى قۇبىلىپ تۇراتىن الەمدىك نارىقتا ونىڭ قۇنى تەزىرەك وسەدى. وعان قوسا، كۇمىس التىن سياقتى اسا قىمبات ەمەس جانە كوپشىلىككە قولجەتىمدى. ونى ساتىپ الۋعا تابىسى ورتاشا ادامداردىڭ مۇمكىندىگى بار. سول سەبەپتى كۇمىستەن پايدا تاۋىپ وتىرعاندار جەتىپ ارتىلادى.
ۇلتتىق بانكتىڭ وسكەمەندە ورنالاسقان مونەتا سارايى 3 ءتۇرلى مونەتالاردى شىعارادى. العاشقىسى – اينالىمدىق، ياعني ءبىز كۇندەلىكتى تۇرمىستا پايدالاناتىن تەمىر اقشا. ال نومينالىنان بولەك باسقا دا قۇندىلىعى ەرەكشە ينۆەستيسيالىق جانە كوللەكسيالىق مونەتالاردى ۇلتتىق بانكتىڭ بولىمشەلەرىنەن ساتىپ العان دۇرىس. ويتكەنى، باسقا جەردە ولار قىمباتتىراق تۇرادى. ساتىپ الۋ ءۇشىن ۇلتتىق بانكتىڭ (www.nationalbank.kz) سايتى ارقىلى تاپسىرىس بەرىپ، مونەتانى پوشتا ارقىلى الۋعا مۇمكىندىك بار. وسى رەتتە ەسكەرەتىن ءبىر جايت – قازاقستاندىق ينۆەستيسيالىق مونەتالاردى رەسمي ساۋدالاعاندا قوسىمشا قۇن سالىعى قوسىلادى.
مونەتالاردىڭ باعاسى ۇلتتىق بانكتىڭ عالامتور رەسۋرسىندا جاريالانىپ وتىرادى. ونى كورۋ ءۇشىن «ۇلتتىق ۆاليۋتا» دەگەن بولىمگە كىرسەڭىز بولدى.
مونەتالار ۇزاق مەرزىمدىك سالىق بولىپ ەسەپتەلەدى. ءبىراق، ونىڭ پايداسى وتە زور. ماسەلەن، 1996 جىلى شىعارىلعان ءبىزدىڭ العاشقى ينۆەستيسيالىق مونەتالار 20 جىلدىڭ ىشىندە التىننىڭ باعاسىمەن بىرگە 10 ەسە قىمباتتادى. اسىل مەتالداردىڭ بىرنەشە رەت بيرجادا تومەندەپ كەتكەنىنە قاراماستان قازىرگى تاڭدا ول وسىنداي ءوسىم كورسەتىپ وتىر.
سوڭعى ۋاقىتتا تۇرعىندار تاراپىنان ينۆەستيسيالىق مونەتالارعا دەگەن قىزىعۋشىلىقتىڭ ارتقانىن بايقاي الامىز. ەڭ باستىسى – ۇلتتىق بانك ءسىزدىڭ ينۆەستيسيالىق مونەتاڭىزدى كەز كەلگەن ۋاقىتتا اشىق تۇردە ساتىپ الاتىنىن ەستە ساقتاۋ قاجەت، ياعني ونىڭ قۇنى بيرجاداعى اسىل مەتالدىڭ باعاسى بويىنشا ەسەپتەلەدى. ال كوللەكسيالىق مونەتالارعا كەلسەك، وندا جاعداي باسقا. ينۆەستيسيالىق مونەتالار اسا بەزەندىرۋسىز، قاراپايىم تۇردە قۇيىلاتىندىقتان ولاردىڭ باعاسى تومەنىرەك. كوللەكسيالىق مونەتانىڭ قۇرامىندا سونداي كولەمدە اسىل مەتال بولعانىمەن، ونىڭ ديزاينى كۇردەلى، جۇمىسى جوعارى دەڭگەيدە ورىندالعان. سوندىقتان دا ءبىز ونىڭ اسەمدىگى ءۇشىن اقشا تولەيمىز.
قايتادان ساتىپ الۋدىڭ تاسىلىنە توقتالساق، بۇل پروسەسس وتە جەڭىل وتەدى. ول ءۇشىن ينۆەستيسيالىق مونەتانى ۇلتتىق بانككە اكەلىپ وتكىزەسىز، سوسىن ول بويىنشا ءتيىستى قۇجات راسىمدەلۋىن كۇتەسىز. سودان كەيىن مونەتا ساراپتاماعا جىبەرىلىپ، ءتۇپنۇسقا ەكەندىگى راستالسا، 10 كۇن ىشىندە نارىقتاعى باعا بويىنشا سىزگە اقشا تولەنەدى.
ينۆەستيسيالىق مونەتا جاقسى سىيلىق تا بولا الادى. ونىڭ ءمانى دە بار. ەگەر ينۆەستيسيالىق مونەتا بولسا، ول اقشا سالۋ قۇرالى، ال كوللەكسيالىق بولسا، وتە ادەمى سىي رەتىندە قابىلدانادى. سەبەبى، بۇنداي مونەتالار ءوزىنىڭ اسەمدىگى مەن ساپاسى ءۇشىن بۇكىل الەمگە ايگىلى.
ارۋجان سەرىك