زات ەسىمنىڭ جەكەشە جانە كوپشە ءتۇرى
قازاق ءتىلى 3 - كلاسس
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «زات ەسىمنىڭ جەكەشە جانە كوپشە ءتۇرى».
ساباقتىڭ ماقساتى:
زات ەسىمنىڭ جەكەشە جانە كوپشە ءتۇرىنىڭ ايتىلۋى مەن جازىلۋىن مەڭگەرتۋ.
وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ قابىلەتىن، ءتىلىن دامىتۋ، ساۋاتتى جازۋعا جاتتىقتىرۋ، شىعارماشىلىق ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ.
ۇيىمشىلدىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: مازمۇنىنا قاتىستى سۋرەتتەر، تىرەك - سىزبالار، تاپسىرمالار.
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: سۇراق - جاۋاپ، تالداۋ، سالىستىرۋ، توپتاۋ، جيناقتاۋ.
ساباقتىڭ بارىسى:
قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ:
- مىنا سۋرەتتە نەنى كورىپ تۇرسىڭدار؟
- دوڭگەلەك، شەڭبەر، الما، كۇن، شار، جەر، اي ت. ب.
- ءبىز قايدا ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز؟
- جەر بەتىندە...
- ەندەشە، جەر سوزىنە سۇراق قوي.
- نە؟
- قاي ءسوز تابى؟
- زات ەسىم
- جەر قانداي؟
- جەر دوڭگەلەك، دوڭەس، تەگىس، شەكسىز، ۇلكەن، كەڭ.
- جەر الەمدە نەشەۋ؟
- جەر الەمدە بىرەۋ.
جۇمباق: - جەردىڭ ورتاسىندا نە بار؟
- «ە» دىبىسى بار.
ەندەشە، داپتەرىمىزگە «ە» ءارپىن كوركەم ەتىپ جازامىز.
كوركەم جازۋ ءساتى: ەە ەە ەە
• بالالار، ادام ومىرىنە نە قاجەت دەپ ويلايسىزدار؟
- ەگەر شولدەدىڭ؟ - سۋ
- ەگەر قارنىڭ اشتى؟ - تاماق
- ەگەر قاراڭعى بولسا؟ - جارىق
- ەگەر تۇنشىعىپ قالعاندا؟ - اۋا
• ادام جاقسى ءومىر ءسۇرۋ ءۇشىن تاعى نە كەرەك؟
- ماشينا، ءۇي، اقشا، تەلەديدار، كومپيۋتەر.
• وسى ايتىلعان سوزدەردى حورمەن وقىپ شىعايىق.
- ال ەندى وسى سوزدەرگە سۇراق قويامىز.
- نە؟
• وسى سوزدەردى كوپشە تۇردە ايتىپ كورەيىك.
سۋ - سۋلار
تاماق - تاماقتار
جارىق - جارىقتار
اۋا - اۋالار
ماشينا - ماشينالار
ءۇي - ۇيلەر
اقشا - اقشالار
تەلەديدار - تەلەديدارلار
كومپيۋتەر - كومپيۋتەرلەر
- كوپشە تۇردە ايتىلعان سوزدەرگە قانداي سۇراقتار قويامىز؟
- نەلەر؟
- وسى زاتتاردى كىمدەر پايدالانادى؟
- ادام، ادامدار
- ولارعا قانداي سۇراقتار قويامىز؟
- كىم؟ كىمدەر؟
- ولاي بولسا، كىم، كىمدەر، نە، نەلەر؟ - دەگەن سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەتىن سوزدەردى زات ەسىم دەيمىز.
كىم؟ نە؟ سۇراعىنا جاۋاپ بەرەتىن سوزدەردى زات ەسىمنىڭ جەكەشە ءتۇرى دەيمىز.
كىمدەر؟ نەلەر؟ سۇراعىنا جاۋاپ بەرەتىن سوزدەردى زات ەسىمنىڭ كوپشە ءتۇرى دەيمىز.
وقۋلىقپەن جۇمىس.
400 - جاتتىعۋ.
سۋرەتتەگى زاتتاردى، سوزدەردى سالىستىرىپ ايىرماشىلىعىن انىقتاۋ.
بالاپان - بالاپاندار.
قويان - قوياندار
401 - جاتتىعۋ. ولەڭدى كوشىرىپ جازۋ، قارامەن جازىلعان سوزدەردىڭ استىن سىزۋ، بۇل سوزدەردىڭ ءتۇبىر كۇيىندەگى قالپىمەن سالىستىرۋ، نە بايقاعانىن انىقتاۋ.
ءبىزدىڭ عالىم اعالار،
ءبىزدىڭ عالىم اپالار.
اشتى جولدى اسپانعا.
ءالى ۇشامىز الىسقا،
الىس ايعا، مارسقا.
بالالار، اعالار، اپالار- دەگەن ءسوزدىڭ ءتۇبىرىن ايتىڭدارشى؟
ءتۇبىرى - اعا، اپا، لار - جالعاۋ
402 - جاتتىعۋ.
كوپتىك جالعاۋلارىنىڭ ءتيىستىسىن قويىپ جاز. كوپشە زات ەسىمنىڭ استىن سىز.
اۋداندا سۋرەتشى (- تەر، - دەر، - لەر) جارىسى ءوتتى. بالا (- لەر، - دار، - لار) سۋرەت سالۋدى جاقسى ۇيرەنگەن. جەڭىمپاز (- دار، - دەر، - تار) عا سىيلىق (- تار، - دەر، - تەر) تاپسىرىلدى.
• تانىمدىق تاپسىرما:
مىنا زات ەسىمدەرگە كوپتىك جالعاۋىن جالعاپ جازىڭدار.
اينا، كوبەلەك، دوپ، وقۋشى، قايشى، دارىگەر، بوتا، مال.
• وي تۇجىرىمداماسى:
1. زاتتىڭ اتىن بىلدىرەتىن سوزدەردى زات ەسىم دەيمىز.
2. كوپتىك جالعاۋ جالعانعان سوزدەردى زات ەسىمنىڭ كوشپە ءتۇرى دەيمىز. كوپتىك جالعاۋلارى: - لار، لەر، - دار، - دەر، - تار، - تەر
ءبىلىمدى بەكىتۋگە ارنالعان تەست سۇراقتارى.
• زات ەسىم دەگەنىمىز نە؟
ا) قيمىلدى، ءىس - ارەكەتتى بىلدىرەتىن سوزدەر.
ءا) زاتتىڭ اتىن بىلدىرەتىن سوزدەر.
• زات ەسىمنىڭ استىن سىز.
اعا ادەپتى بولسا - ءىنى ادەپتى.
اپا ادەپتى بولسا - ءسىڭىلى ادەپتى.
• كوپتىك زات ەسىمدىتاپ
ا) وقۋشىلار ءا) قالا ب) دالا
• جالقى ەسىمدى تاپ
ا) جۋرنال ءا) اپام ب) استانا
• جالپى ەسىمدى تاپ
ا) ورىس ءتىلى ءا) كول ب) حاسان
• زات ەسىم توبىن تاپ
ا) كىشى، ءمولدىر، تۇششى
ءا) قاراتاۋ، ورمان، الما
ب) جۇرەدى، قوزعالادى، ۇشادى
ساباقتى بەكىتۋ: ويىن «ورامال تاستاماق» زات ەسىمنىڭ جەكەشە، كوپشە تۇرىنە مىسالدار كەلتىرىپ، سويلەم كۇراتۋ. زات ەسىم سوزدەرىن جەكەشە تۇرىنەن كوپشە تۇرگە اينالدىرۋ داعدىلارىن كالىپتاستىرۋ.
بىلىمدەرىن باعالاۋ.
ۇيگە تاپسىرما:
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «زات ەسىمنىڭ جەكەشە جانە كوپشە ءتۇرى».
ساباقتىڭ ماقساتى:
زات ەسىمنىڭ جەكەشە جانە كوپشە ءتۇرىنىڭ ايتىلۋى مەن جازىلۋىن مەڭگەرتۋ.
وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ قابىلەتىن، ءتىلىن دامىتۋ، ساۋاتتى جازۋعا جاتتىقتىرۋ، شىعارماشىلىق ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ.
ۇيىمشىلدىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: مازمۇنىنا قاتىستى سۋرەتتەر، تىرەك - سىزبالار، تاپسىرمالار.
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: سۇراق - جاۋاپ، تالداۋ، سالىستىرۋ، توپتاۋ، جيناقتاۋ.
ساباقتىڭ بارىسى:
قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ:
- مىنا سۋرەتتە نەنى كورىپ تۇرسىڭدار؟
- دوڭگەلەك، شەڭبەر، الما، كۇن، شار، جەر، اي ت. ب.
- ءبىز قايدا ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز؟
- جەر بەتىندە...
- ەندەشە، جەر سوزىنە سۇراق قوي.
- نە؟
- قاي ءسوز تابى؟
- زات ەسىم
- جەر قانداي؟
- جەر دوڭگەلەك، دوڭەس، تەگىس، شەكسىز، ۇلكەن، كەڭ.
- جەر الەمدە نەشەۋ؟
- جەر الەمدە بىرەۋ.
جۇمباق: - جەردىڭ ورتاسىندا نە بار؟
- «ە» دىبىسى بار.
ەندەشە، داپتەرىمىزگە «ە» ءارپىن كوركەم ەتىپ جازامىز.
كوركەم جازۋ ءساتى: ەە ەە ەە
• بالالار، ادام ومىرىنە نە قاجەت دەپ ويلايسىزدار؟
- ەگەر شولدەدىڭ؟ - سۋ
- ەگەر قارنىڭ اشتى؟ - تاماق
- ەگەر قاراڭعى بولسا؟ - جارىق
- ەگەر تۇنشىعىپ قالعاندا؟ - اۋا
• ادام جاقسى ءومىر ءسۇرۋ ءۇشىن تاعى نە كەرەك؟
- ماشينا، ءۇي، اقشا، تەلەديدار، كومپيۋتەر.
• وسى ايتىلعان سوزدەردى حورمەن وقىپ شىعايىق.
- ال ەندى وسى سوزدەرگە سۇراق قويامىز.
- نە؟
• وسى سوزدەردى كوپشە تۇردە ايتىپ كورەيىك.
سۋ - سۋلار
تاماق - تاماقتار
جارىق - جارىقتار
اۋا - اۋالار
ماشينا - ماشينالار
ءۇي - ۇيلەر
اقشا - اقشالار
تەلەديدار - تەلەديدارلار
كومپيۋتەر - كومپيۋتەرلەر
- كوپشە تۇردە ايتىلعان سوزدەرگە قانداي سۇراقتار قويامىز؟
- نەلەر؟
- وسى زاتتاردى كىمدەر پايدالانادى؟
- ادام، ادامدار
- ولارعا قانداي سۇراقتار قويامىز؟
- كىم؟ كىمدەر؟
- ولاي بولسا، كىم، كىمدەر، نە، نەلەر؟ - دەگەن سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەتىن سوزدەردى زات ەسىم دەيمىز.
كىم؟ نە؟ سۇراعىنا جاۋاپ بەرەتىن سوزدەردى زات ەسىمنىڭ جەكەشە ءتۇرى دەيمىز.
كىمدەر؟ نەلەر؟ سۇراعىنا جاۋاپ بەرەتىن سوزدەردى زات ەسىمنىڭ كوپشە ءتۇرى دەيمىز.
وقۋلىقپەن جۇمىس.
400 - جاتتىعۋ.
سۋرەتتەگى زاتتاردى، سوزدەردى سالىستىرىپ ايىرماشىلىعىن انىقتاۋ.
بالاپان - بالاپاندار.
قويان - قوياندار
401 - جاتتىعۋ. ولەڭدى كوشىرىپ جازۋ، قارامەن جازىلعان سوزدەردىڭ استىن سىزۋ، بۇل سوزدەردىڭ ءتۇبىر كۇيىندەگى قالپىمەن سالىستىرۋ، نە بايقاعانىن انىقتاۋ.
ءبىزدىڭ عالىم اعالار،
ءبىزدىڭ عالىم اپالار.
اشتى جولدى اسپانعا.
ءالى ۇشامىز الىسقا،
الىس ايعا، مارسقا.
بالالار، اعالار، اپالار- دەگەن ءسوزدىڭ ءتۇبىرىن ايتىڭدارشى؟
ءتۇبىرى - اعا، اپا، لار - جالعاۋ
402 - جاتتىعۋ.
كوپتىك جالعاۋلارىنىڭ ءتيىستىسىن قويىپ جاز. كوپشە زات ەسىمنىڭ استىن سىز.
اۋداندا سۋرەتشى (- تەر، - دەر، - لەر) جارىسى ءوتتى. بالا (- لەر، - دار، - لار) سۋرەت سالۋدى جاقسى ۇيرەنگەن. جەڭىمپاز (- دار، - دەر، - تار) عا سىيلىق (- تار، - دەر، - تەر) تاپسىرىلدى.
• تانىمدىق تاپسىرما:
مىنا زات ەسىمدەرگە كوپتىك جالعاۋىن جالعاپ جازىڭدار.
اينا، كوبەلەك، دوپ، وقۋشى، قايشى، دارىگەر، بوتا، مال.
• وي تۇجىرىمداماسى:
1. زاتتىڭ اتىن بىلدىرەتىن سوزدەردى زات ەسىم دەيمىز.
2. كوپتىك جالعاۋ جالعانعان سوزدەردى زات ەسىمنىڭ كوشپە ءتۇرى دەيمىز. كوپتىك جالعاۋلارى: - لار، لەر، - دار، - دەر، - تار، - تەر
ءبىلىمدى بەكىتۋگە ارنالعان تەست سۇراقتارى.
• زات ەسىم دەگەنىمىز نە؟
ا) قيمىلدى، ءىس - ارەكەتتى بىلدىرەتىن سوزدەر.
ءا) زاتتىڭ اتىن بىلدىرەتىن سوزدەر.
• زات ەسىمنىڭ استىن سىز.
اعا ادەپتى بولسا - ءىنى ادەپتى.
اپا ادەپتى بولسا - ءسىڭىلى ادەپتى.
• كوپتىك زات ەسىمدىتاپ
ا) وقۋشىلار ءا) قالا ب) دالا
• جالقى ەسىمدى تاپ
ا) جۋرنال ءا) اپام ب) استانا
• جالپى ەسىمدى تاپ
ا) ورىس ءتىلى ءا) كول ب) حاسان
• زات ەسىم توبىن تاپ
ا) كىشى، ءمولدىر، تۇششى
ءا) قاراتاۋ، ورمان، الما
ب) جۇرەدى، قوزعالادى، ۇشادى
ساباقتى بەكىتۋ: ويىن «ورامال تاستاماق» زات ەسىمنىڭ جەكەشە، كوپشە تۇرىنە مىسالدار كەلتىرىپ، سويلەم كۇراتۋ. زات ەسىم سوزدەرىن جەكەشە تۇرىنەن كوپشە تۇرگە اينالدىرۋ داعدىلارىن كالىپتاستىرۋ.
بىلىمدەرىن باعالاۋ.
ۇيگە تاپسىرما:
You Might Also Like
-
وندىق بولشەكتەر ناتۋرال سانعا ۇقساس جانە ەسەپتەۋلەر جۇرگىزۋگە ىڭعايلى بولعاندىقتان، عىلىمداعى، وندىرىستەگى، كۇندەلىكتى ومىردەگى ەسەپتەۋلەردە ءجيى پايدالانادى. وندىق بولشەكتەر وندىق جۇيەدە جازىلاتىن ...
-
ساباقتىڭ ماقساتى مەن مىندەتتەرى:
