- 08 قىر. 2015 00:00
- 480
زەردەلى
باياعىدا زەردەلى دەيتىن شەشەن، بىلگىر ادام بولىپتى. ءبىر كۇنى زەردەلى ءبىر توپ جولداستارىمەن جيھان كەزىپ كەلە جاتىپ، ءبىر قارياعا كەزدەسىپتى. سالەمدەسىپ، ءجون بىلىسكەننەن كەيىن قاريا زەردەلىگە:
— اكەڭ قازاقبايدى ءبىلۋشى ەدىم. ءۇش ءتۇرلى بالا تۋادى: ءبىر بالا اكەسىنەن وتە تۋادى، ءبىر بالا اكەسىنە جەتە تۋادى، ەندى ءبىر بالا بار، ول كەرى كەتە تۋادى. سەن سونىڭ قايسىسى بولاسىڭ؟ – دەپ سۇراپتى.
— اتا، وتە تۋعان بالا بولارىمدى الداعى ءومىرىم بىلەر، كەرى كەتە تۋدىم عوي دەپ بىلەم، – دەپتى. قاريا تاعى ءبىر سۇراق بەرىپتى.
— بالام، وتىرىك پەن شىندىقتىڭ اراسىن ولشەدىڭ بە؟ – دەپتى.
— ولشەدىم وتىرىك پەن شىننىڭ اراسى ءتورت-اق ەلى، – دەپ، بالا وڭ قولىنىڭ ءتورت ساۋساعىمەن كوز بەن قۇلاقتىڭ ارالىعىن باسىپتى. قاريا:
— بالام، اقىل كىمنەن شىعادى، اسىل نەدەن شىعادى، قانات نەدەن شىعادى، جانات نەدەن شىعادى، سانات نەدەن شىعادى، وعات نەدەن شىعادى، سونى ءبىلدىڭ بە؟ – دەپتى.
— اقىل جاستان شىعادى، اسىل تاستان شىعادى، تاتۋ بولسا اعايىن ءبىرى قۇيرىق، ءبىرى جال، قانات سودان شىعادى، قوي تەرىسىن قورلاما جانات سودان شىعادى، حالقى ءۇشىن قارتتار قام جەسە، سانات سودان شىعادى، ونەرسىز بولسا بوزبالا – وعات سودان شىعادى – دەپتى. قاريا زەردەلىگە ريزا بولىپ، ۇيگە ءتۇسىپ، ءدام تاتۋعا شاقىرادى. قىمىز ءىشىپ وتىرىپ، زەردەلى:
— اتا، ەكەۋىڭىز قالاي؟ – دەپ سۇراپتى.قاريا:
— ەكەۋىم ۇشەۋ بولادى، – دەپتى.
— الىسىڭىزبەن قالايسىز؟ جاقىنىڭىزبەن قالايسىز؟
— جاقىنىممەن جاۋشا جاعالاسىپ، جاماندارشا نايزالاسامىن. الىسىم ارازداستى.
— تاتتىڭىزبەن قالايسىز؟
— بالام-اي، ءتاتتىنىڭ دە ءدامى ازايا باستادى عوي، – دەپتى.
— نەسيەڭىز تيە مە، اتا؟ – دەپتى، زەردەلى تاعى دا. سوندا قاريا:
— جاسىمدا بەرگەن نەسيەم، قارتايعانداعى نەسىبىم ەكەن، ءۇي تىگىپ، قىمىز ساپىرىپ وتىرعانىم سونىڭ ارقاسى، – دەپتى. قاريامەن قوش ايتىسىپ، اتقا قونعان سوڭ، بىلاي شىعا، زەردەلىنىڭ جولداستارى:
— قاريامەن ەكەۋىڭنىڭ سوڭعى سوزدەرىڭدى ءبىز ۇقپادىق سونى ءتۇسىندىرشى، – دەپ ءوتىنىپتى.
— «ەكەۋىڭىز قالاي دەگەنىم، ەكى اياعىڭىز قالاي وزدىگىڭىزبەن جۇرە الاسىز با؟» دەگەنىم ەدى. قاريا: «ەكى اياققا ءبىر تاياق قوسىلىپ، ۇشەۋ بولدى»، – دەدى. الىسىڭىزبەن قالايسىز دەگەنىم – الىستاعىنى كورە الاسىز با؟ – دەگەنىم ەدى، قاريا الىستى كورمەيتىن بولدىم دەدى. جاقىنىڭىزبەن قالايسىز دەگەنىم – تاماق ءىشىپ جەۋىڭىز قالاي دەگەنىم ەدى، قاريا ءار جەردە بىردەن عانا ءتىسىم قالدى، سونىمەن ارپالىسىپ كۇن كورەم دەدى. مەن تاتتىڭىزبەن قالايسىز دەگەنىم – ۇيقىڭىز قالاي دەگەنىم ەدى، قاريا – ۇيقىم ازايدى دەپ جاۋاپ بەردى. نەسيەڭ تيە مە دەگەنىم – بالالارىڭ كۇتە مە، جاسىندا ءسىز ولاردى باعىپ-قاعىپ ءوسىرىپ ەدىڭىز، ەندى ولار سول ەڭبەگىڭىزدى وتەي مە دەگەنىم ەدى. قاريا: دۇرىس تاربيەلەپ، جاقسى وسىرگەن بالا ادامعا قارتايعاندا باقىت ەكەن. بالالارىمنىڭ قىزىعىن كورىپ وتىرمىن، – دەدى. زەردەلىنىڭ جولداستارى بۇعان وتە ريزا بولىپتى دا:
— سەن ءوزىڭ بىزبەن قۇرداسسىڭ، قاريادان اسىرا ءبىلىم كورسەتكەنىڭە تاڭ قالامىز، – دەپتى. سوندا زەردەلى:
— مەن ءوزىم جاس بولسام دا، اكەم قازەكەڭ كوپ جاسادى عوي، – دەگەن ەكەن.