InfoHub Logo

Abaı – ómirge oı terbetip, aqyly men qudiretin tanytqan aqyn. Sondyqtan onyń qaı týyndysy bolmasyn, belgili bir dárejede danalyqtyń kilti bolyp tabylady. Ultymyz táýelsizdigin alǵaly beri rýhanı muramyzdy ulyqtaý, sonyń ishinde Abaı murasyna jańasha kózqaraspen, zaman talaby turǵysynan qarap, zerdeleý búgingi Abaıtaný ǵylymynyń ózekti máseleleriniń biri bolyp otyr. Abaı murasynyń asa bir mándi de nárli bóligi – onyń óleńderindegi adamgergershilik qasıetter, ımandylyq pen jan-jaqty aqyl-oı sıpaty týraly tolǵanystary.

Abaı Qunanbaıuly - óz zamanynda  qatal synshy bolǵan tulǵa. Adam boıyndaǵy asyl qasıetterdi dáriptegen Abaıdyń maqsaty  – halqyn synmen týra jolǵa salyp, kózin ashý bolǵan.  Qarańǵy qazaq  dalasynda bolyp jatqan zańsyz áreketter men zulymdyqtar oıshyldy qatty oılandyrǵan bolsa kerek-ti. Abaıdyń bir adamdy synǵa alǵany - sol sıaqty bútin bir qaýymdy synaǵany dep qaraýymyzǵa bolady. Uly aqyn qazaq halqynyń turmys-jaǵdaıyna jiti qarap, óz synı kózqarasyn qaǵazǵa túsirip otyrǵan. Iaǵnı, aqyn shyǵarmalary aqynnyń eliniń qareketi  men ahýalyn sıpattap,syn kózinen ótkizgenin uǵyndyrady. Abaıdyń synshyl pikirin minshildigi dep qaraýymyzǵa bolmaıdy. Aqyn tek adam boıyndaǵy minez-qulyqty ǵana emes, qoǵamdyq jáne  áleýmettik, ǵylymı t.b baǵyttardy qamtıdy. Budan biz Abaıdyń shyǵarmalary ár tarapty, ári  aýqymdy ekenin baıqaı alamyz. Abaı óz taqyryptarynda aldymen ult minezin, arsyzdyq, uıatsyzdyq, ımansyzdyqty qatal synaıdy. Uly oıshyldyń synshyldyq syry – sandarly, kókseýi - asqaq, oıy – kúrdeli.

Abaı uly aqyn. Óz zamanyndaǵy bolyp jatqan tonaý men adam quqyǵynyń taptalýyna, qanaýshylyqqa kóz juma qaraı almaǵan aqyn, únemi adamdardy jamannan jırenip, jaqsydan úırenýge shaqyryp otyrǵan. Óz óleńderin 19 ǵasyrda etek alǵan osyndaı úlken máselelerge arnaǵan. Dana aqyn óz eńbekterinde naǵyz adamnyń boıynda bolýy kerek adamı qasıetter týraly jazyp, sol adam beınesine antonım qasıetterdi synaý arqyly adamzatty izgilikke tárbıelegen. Keshegi 19 ǵasyrda bolǵan túrli keleńsizdikter men kemshilikter tek Abaı ómir súrgen zamanǵa ǵana emes, búgingi qoǵamǵa da tán.

Aıshat Naqa

---