InfoHub Logo

Keshe ǵana seniń hatyńdy alyp, búgin (13/Hİİ.56-j.) saǵan hat jazyp otyrmyn. Alys bolǵandyqtan ba, hatyń Smolenski men Almatynyń arasynda kóp ýaqyt júripti. Hatyńnan aman-saýlyǵyńdy bilip, qýanyp qaldym.

Ia, men de ádebıetti súıemin. Odan joǵary turǵan men úshin esh nárse joq Amal qansha, ádebıetti ázirge qoıa turyp, minekı, ıýrısprýdensıamen aınalysyp kettim. Buǵan ókinbeımin. Bul ádebıetke jol ashpasa, bitemeıdi.

Eger seniń ózińniń tilińe, ózińniń ádebıetińe degen yntań bolsa, sen basqanyń kómeginsiz-aq meńgerip, úırenip ketýiń ońaı.

Óz ana tilinen bólek, basqa bir tildi jaqsy bilý, ana tilin umyttyrmasa kerek; qaıta ana tilindi tereńirek, tolyǵyraq meńgerýge úıretedi.

Mysaly, Lenındi alshy. Fransýz, nemis, t.b. shet tilderin bilgen. Al onyń ústine óziniń orys tilin, ana tilin qandaı tamasha biledi! Lenındeı orys tilin meńgergen orys ázirge týylǵan joq.

Pýshkındi al. Esińde me, Pýshkın ómir súrgen ǵasyrda orystyń mádenıetti qaýymy fransýz, odan qalsa nemis bolyp ketýge az-aq qalǵan. Biraq Pýshkın fransýz tilin ana tilindeı bile tura orys tilin (óziniń tilin) qandaı meńgergen. Shet tilin bilgeni onyń óz tilin umyttyrdy ma? Joq, umyttyrǵan joq, Qaıta onyń sózdik qoryp molaıtty.

Aqyr sońynda, bizdiń Muhtardy alyp qara (Áýezovti aıtam). Orys tilin Muhtardaı biletin qazaq balasy joq shyǵar. Al onymen qosa Muhtar óziniń tilin qalaı biledi? Onyń "Abaıyn" oqydyń ba? Óz tilińde.

Muhtardyń "Abaıynyń" 4 kitabyn qazaq tilinde oqyp shyqqan adam – sol qazaq.

Sen qazaqsyń ǵoı, baýyrym. Orys tilin neǵurlym jaqsy bilgen saıyp óz tiliń de baıyı berýi kerek.

Bilesiń be, ádebıetke qumar adamdar bar da, ádebıetke bir tamshy úles qosatyn adamdar bar. Ádette romandardy kezek-kezegimen aýdaryp, oǵan Don Kıhotsha eliktegen adam, sol baıaǵy qalpymen (Servantesgiń "Don Kıhotyp" oqyǵan shyǵarsyń), "Ádebıet aýrýymen" ("Lıteratýrnaıa bolezn") aýyryp qalyp qoıady. Budan saq bol. Elikteý jaqsy, átteń, soǵan jetýge yntyqsań, umtylsań.

Ýnıversıtet, ınstıtýtty bitirgende "jazýshy", "aqyn" degen dıplom bermeıdi ǵoı. "Agronom", "zootehnık" t.b. degen dıplom beredi. Kórdiń be, aqyn men jazýshyny daıarlap shyǵaratyn oqý orny áli joq Demek, olardy ómirdiń ózi ázirlep, ózi úıretedi. Olardyń joly burań, soqpaǵy, kóldeneńi kóp. Ol joldy tańdap, sol jolǵa túsken adam bárin de basynan ótkergeni jón-aý deımin. Uly jazýshylardyń ómirlerimen tanystyń ba? Oqy, tanys solardyń ómirimen.

Umytpaı turyp aıtyp qoıaıyn, eger tapsań, mynalardy oqyp shyqshy:

1. Konst. Paýstovskıı "Zolotaıa roza" ("Oktábr" jýrnalynyń 1955-j. jańylmasam, 8-9-10-11-nomerlerin qara).

2 "O pısatelskom trýde". Birneshe jazýshylardyń qalaı jazǵandyǵy týraly pikirleri bar.

3 "Jızn zamechatelnyh lúdeı" serıamen shyǵatyn kitaptar bar (Chehovtiki bóleq Dobrolúbovtiki, t.b.).

Eger sonda joq bolsa, Lashynǵa jaz. Banderól etip jibersin. Bizdikinde bar.

Óziń kórgen Almaty baıaǵy qalpynda. Úlken-úlken úıler kóbeıýde. Ásirese turǵyn úıler kóp salynýda. Dál osy qalpynda bolsa, endi bir 4-5 jylda Almatyda úı máselesi tolyq sheshiledi. Qala kúnnen-kúnge kórkeıýde.

Shirkin-aı, maǵan qandaı qymbat Almaty! Atlant muhıtynyń ar jaǵyna aparyp tastasa da, cay bolsam, Almatyǵa qaıta oralar edim.

...Ázir zachetty bastadyq. Ekzamen 5-ánvardan 25-ánvarǵa deıin bolmaq. Kim bilsin, qalaı bolaryn. Áıtkenmen, qalaıda "otlıchno" tapsyrýǵa kúsh salyp júrmin.

Sabaqtyń bári oryssha, sonyń úshin de bizder (qazaqtar) úshin óte qyıyp. Qazaqtar úshin ǵylym emes, áýeli til úırený kerek qoı.

Eń bir qıyn sabaq – Spespodgotovka. Sýbbota kúni 8 saǵat oqımyz.

1. Injenernoe delo.

2. Voennaıa tıpografıa.

3. Boevaıa stroevaıa podgotovka.

4. Ýstavy (karaýln. gornızon. ı t.d. ı t.p.).

5. Zashıta protıv atom, ı vodorodn. bomb.

Mine, osy sıaqty. kishi ofıser dep ataq beretin bolsa kerek.

5-kýrs bitip, gosekzamen bitkennen soń 4 aı slýjbaǵa jiberedi, sodan kelgennen soń dıplom beredi. Jataqhanada turamyn. Aýyl aman-saý, hat alyp turam. Almatyda kázir kún jyly. Áli qar joq.

Hosh, saý bol! Hat jaz.

Muqa-Ǵalı. 13/Hİİ. 1956-j.

---