InfoHub Logo

Búginde oqý izdegen janǵa sapaly bilim alyp, myqty maman bolýy úshin elimizde barlyq jaǵdaı jasalǵan. Tipti muhıt asyp tájirıbe jınaqtaımyn degen jastarǵa da eshqandaı bóget joq. Qazirgi kúnniń ózinde talaı jastar sheteldik joǵarǵy oqý oryndarynda bilimderin tolyqtyryp jatqany belgili. Dese de,búgingi jastar shet elderde oqýǵa nege qumartady? Stýdent bolyp baryp,sol jaqta turaqtalyp qalatyn Qazaqstandyqtardyń mundaı sheshim qabyldaýyna ne sebep?

Orta bilimdi endi ǵana támámdap ózge elge aıaq basqan jas stýdentterdiń kóp bóligi AQSH, Kanada, Germanıa sekildi damyǵan memleketterdi tańdaıdy eken. Jalpy, mektep jasynan endi asqan jastardyń shetelge ketýine birneshe sebep bar.Elimizde bilimdi serik etken kóp jastardyń Qazaqstandaǵy joǵarǵy oqý ornynyń bilim berý deńgeıi men júıesine sengisi joq. Bul týraly memleket basshysy Nursultan Nazarbaev «Qazaqstandyqtardyń ál-aýqatynyń ósýi:tabys pen turmys sapasyn arttyrý» atty joldaýynda jastardyń basqa elderdiń JOO-da bilim alýy týraly aıtqan bolatyn. Prezıdent: «Máselen,jastar nege kórshi Reseıge oqýǵa túsýge ketip jatyr? Jaraıdy, soltústik óńirlerdiń jaǵdaıy belgili. Biraq,sońǵy kezderi Taldyqorǵan,Almaty oblysynyń jastary da sol jaqqa kete bastady. Nege solaı?»,-deı kele: «Bul halyqtyń JOO-ǵa bergen baǵasy.Halyq ózimizdiń joǵarǵy oqý oryndaryna senbeıdi»,- dep,kesip aıtqan bolatyn.

Jastardyń ózimizdiń joǵarǵy oqý ornyn tańdamaıtyn taǵy bir sebebi – Ulttyq birińǵaı testileý. Sheteldik ýnıversıtetter UBT jaǵynan qatty talap qoımaǵandyqtan, bul synaqty tapsyrǵysy kelmeıtin nemese tapsyra almaǵan jastar Eýropa, Reseıdegi JOO-yn tańdaýyna múmkindigi bar. 

Búgingi kúni myńdaǵan Qazaqstandyq stýdentter shet memleketke dáris tyńdap,óz kókjıekterin keńeıtip,elimizge óz paıdasyn tıgizip jatqany da qanshama.Bulaı bolýy da zańdylyq. Máselen,osyǵan oraı «Bolashaq» baǵdarlamasy óz jumysyn atqaryp kele jatyr. Shetelde bilim alýǵa ynta-jigeri bar stýdent ózi qalaǵan joǵarǵy oqý ornyna  ornalastyrylyp, oqýyn aıaqtaǵansha ony qadaǵalap,sosyn elge qaıtqan kúnde jumyspen qamtý jaǵdaıynda jasap qoıǵan. Dese de,shetelge oqýǵa ketip,keri oralmaı qalǵan azamattar da jeterlik. Tipti,óz memleketimizde bilim alyp,túrli sebeptermen shetelge qonys aýdarǵany da barshylyq. «Bolashaq» baǵdarlamasynyń túlegi Daryn Máýlenovtyń baribar.kz saıtyna bergen suhbatynda: «Sheteldik oqý ornyn bitirgen túlek memleketten tólenetin 100 myń teńgeni qanaǵat tutpaıdy.Sol úshin jumyssyz, bos júrgenderi de jeterlik» delingen. Shynyna kelsek bul baǵa tek shetelden kelgen stýdentterdi ǵana emes qarapaıym halyqtyń da kóńilinen shyqpaıtyn sekildi. Finprom.kz portalynyń deregi boıynsha elden ketken: 

ekonomıka mamandary  - 3,6 myń

bıznes salasynda júrgender – 2,8 myń

medısına mamandary – 1,8 myń 

pedogogıka mamandary – 2,6 myń .

Qonys aýdarǵan árbir ekinshi azamattyń joǵarǵy bilimi bar. Demek,qonys aýdarǵan azamattardyń basty sebebi – turmys jaǵdaıy. Joǵaryda atalyp ketken mamandaqtardyń kóp bóligine jaǵdaı jasalmaǵan,memleket tarapynan beriletin jalaqy mardymsyz. Salystyrmaly túrde alar bolsaq bizdiń elde qara jumys sanalatyn santehnık,elektrık mamandary shet elde óte joǵary deńgeıde baǵalanady.                

Azamattarymyzdyń shetelge kóptep ketýiniń taǵy bir sebebi, bizdiń elde ádilettilik óte tómen. Ekonomıstiń ornyna muǵalim,jýrnalıstiń ornyna ánshi júredi. Dıplomy qolynda, biraq, óz mamandyǵy boıynsha jumys tappaı, sandalyp júrgenderge bul da óz kesirin tıgizip otyr. 

Qaı el bolsa da,qandaı joǵarǵy oqý orny bolsa da Qazaq jastarynyń bilim kókjıegin keńeıtip,básekege qabiletti bolý úshin bar jaǵdaı jasalǵan. Aıtqandaı –aq, sol úshin ár túrli baǵdarlamalar da jumysyn jasap jatyr.Tek, ózge elge ketken qandastarymyz eline degen patrıottyq sezimin joǵaltpaı,eli men jeriniń kórkeıýine óz paıdasyn tıgizse deımiz. 

Baktyly Berenıazova

---