InfoHub Logo

Bul soǵys ýaqyty. Súmbe deıtin jerde jeti jyldyq mektepte muǵalimmin. Er muǵalimder az, úsheý-tórteý ǵana. Kópshiligi áıel muǵalimder.

İshimizde jasy qyryqtan ary eńkeıgen Ábdibaı deıtin muǵalim bar. Geografıa páninen sabaq beredi. Basqamyzǵa qaraǵanda eresek aqsaqalymyz bolǵandyqtan biz ony syılap, Ábeke dep ataımyz.

Ábekeń sharyn deneli, áljýaz sary kisi. Bet bitimi usaq, qoldary áıeldiń qoly tárizdi kishkentaı. Bireýmen amandassaq qolyn ala júgiretin ádeti bar. Sólbireıgen uzyn jeńniń ishnen saýsaqtarynyń úshin áreń taýyp ustaǵanda, ap-aryq, jińishke saýsaqtary shúrshıip ýysyńyzǵa juǵyp bolmaı qalady.

Jazy-qysy birdeı Ábekeń shala týǵan baladaı dimkestenip, janyn kúıttep, qalyń kıinip júredi. Ásirese, qystygúni úıindegi bar kıimin ústine qabattap japsyryp alady.

Ábekenniń ózge muǵalimderden bir artyqshylyǵy — onyń saǵatynyń barlyǵy. Ábekeńneń basqa bir de bir muǵalimde saǵat joq.

Mektepte bir saǵat bar, arzanqol qabyrǵa saǵat. Muǵalimder bólmesiniń tór qabyrǵasynda ilýli turady. Minezim adam túsinip bolmaıtyn ıt saǵat. Keıde kádimgideı saqyldap júrip turady, el keıde melshıip toqtap qalady. Ondaıda oǵan júr tizbek bolyp, muǵalimder istemegen aılany isteıdi. Shańǵa tolyp ketken ishki mehanızmin tazartyp, tabylsa, mashına maıymen maılaıdy, tabylmasa, shamnyń ishindegi jermaıdan quıady. Oǵan da júrmese, tasyna tas qosyp baılap, ol da pa dyq etse, syrtqy esikke salynatyn úlken qara qulypty qosa tańyp tirkep, áıteýir qalaı da júrmesine qoımaıdy.

Óıtkeni bul saǵattyń júrmeı, toqtap qalýy, ol — búkil oqýdyń toqtaýymen barabar. Kezekshi áıel sabaqqa kirýge, sabaqtan shyǵýǵa qońyraýdy soǵan qarap soǵady emes pe?

Biraq álgi anturǵannyń júrip turyp ta tartqyzatyn mashaqaty az emes. Ýaqyttan birese ozyp ketti, birese qalyp qoıyp, jurtty shatastyryp bitedi. Muǵalimderdiń keıbiri álgi saǵattyń kesirinen sabaqqa keshigip qalyp, mektep basshylarynan sóz estip, kerkildesip jatady.

— Myna saǵat durys emes, — dep, jamanatty saǵatqa aýdarady.

Osyndaı keris - talas týǵanda jurttyń bedel kórip, qazy tutyp júginetini Ábekeńniń qalta saǵaty.

— Ábeke, qanekeı, dál ýaqyttyń qansha bolǵanyn siz aıtyp jiberińizshi? — deıdi.

Ábekeń úshin bul az áýre emes, sonda da ol bálsinbeıdi. Belindegi qaıys belbeýdi sheshedi de, bylaı alyp qoıady. Odan soń qorbıǵan qalyn ishiginiń túımelerin aǵyta bastaıdy. İshiktiń ishinen maqtaly fýfaıka kıgen. Onyń túımelerin aǵytady. Eń sońynan syrt jeıdeniń túımelerin aǵytyp, qolyn omyraýyna suǵyp jiberedi de, kókshil shúberekten tigilgen kishkentaı moıyn qaltany alyp shyǵady. Qaltanyń aýzyndaǵy úshkil qaqpaqshasy jáne de túımeleýli. Ony aǵytady, aq shúberekke oralǵan saǵatty alyp shyǵady. Endi shúberektiń qattalǵan kóp oraýlaryn jaza bastaıdy. Sonyń en aqyrynda áreń dep saǵattyń ózi kórinedi - aý!

Bul qaqpaqty shubalǵan jylan tárizdi shynjyr baýy bar qalta saǵat. Ábekeń ony eppen alady da, qaqpaǵyn ashpas buryn áýeli qulaǵyna aparyp, tyńdap kóredi. Aýrýdyń júrek soǵýyn tyńdaǵan dáriger tárizdi. Sodan soń baryp qana selt etkizip qaqpaǵyn ashyp qaraıdy.

— On birden otyz... jeti mınýt ketti.

Ábekeńniń saǵatty qasterlep ustasy álgideı. Ony kún saıyn buraıtuǵyn belgili ýaqyty bar. Sony qaza jibermeı, dál óz kezinde burap otyrady. Jáne qalaı bolsa, solaı buramaı, bir, eki, úsh dep, táptishtep sanap buraıdy.

Kóshede nemese basqadaı júrdim-bardym jerdiń birinde kezdesip, Ábekeńnen ýaqyt qansha bolǵanyn suraı qalsań, ol kináli adamdaı qınalyp:

Saǵat qıynda qaldy ǵoı, — deıdi.

* * *

Osy jýyrda men Ábekeńdi Almatyda ýnıvermagtyń aldynda kezdestirdim. Ekeýimiz kórispegeli qansha jyl! Myjyraıǵan kóseleý sary shal bolypty. Bet-álpet, kózderinen bir degennen-aq tanı kettim. Sol álgi baıaǵy qat-qabat kıinip, jeńiniń úshi qolynan ozyp júretin áljýaz Ábekeń. Ol da meni birden tanydy. Ekeýmiz shurqyrasyp jatyrmyz.

Meniń esime sap etip baıaǵy Ábekeńniń saǵaty tústi. Baıaǵy mektep, baıaǵy muǵalimder, baıaǵy álgi júrisinde bereke bolmaıtyn qabyrǵa saǵat... Sonyń bári kóz aldyma saırap kele qaldy.

Ábekeńnen áli sol muǵalimsiz be dep surap edim, bıyl pensıaǵa shyqqanyn aıtty.

— Ábeke, baıaǵyda sizdiń bir qalta saǵatyńyz bolýshy edi, sol bar ma? - dedim.

Umytpaǵan ekensiń ǵoı, bar. Kári joldas saǵatym ǵoı. Ustap júrmin.

— Kórsetińizshi, Ábeke?

— Nesin kóresiń, baıaǵy sol jaman saǵat.

— Kóreıin, sol saǵatyńyzdy bir kórýge qushtarmyn.

Ábekeń jan-jaǵymyzdan aǵylǵan halyqqa qarap aldy da:

— Qıynda qaldy ǵoı, — dedi,

Men myrs etip kúlip jiberdim

— Ábeke, siz ony ishki moıyn qaltańyzǵa salyp júretin edińiz, áli de sóıtesiz be?

Ábekeń basyn shaıqap, ol da kúldi.

— Á, sol ma! Ony da umytpaǵan ekensiń ǵoı. Qarashy, bárin umytpapsyń...

Jáne biraz sóılesip turdyq ta, qosh aıtystyq, Ábekeń magazınge kirýge bet aldy da, men tómen tramvaıǵa qaraı kettim. Artyma burylyp qarasam, shubyrǵan jurtpen qabattasyp, ol úlken esikten enip barady eken. Qabat-qabat kıimniń eń ishinde, aýzy túımelengen moıyn qaltada, aq shúberekke oralǵan, qaqpaqty qalta saǵat ketip bara jatqanyn kezime elestettim.

---