InfoHub Logo

Adrenomımetıkalyq zattar — adrenalınge uqsas áser etetin hımıalyq qosylystar. Fenılalkılamınderden týyndaıtyn zattardyń neǵurlym zor máni bar. Fenoldyq ıadro, alıfattyq tizbek jáne amındi top olardyń molekýlasynyń negizi bolyp tabylady. Olardyń bári adrenoreaktıvti júıelermen ózara árekettesedi, sonyń nátıjesinde adrenergıalyq sınapstyń postsınapstyq membranalary qozady. Adrenalınge uqsas zattardyń bárinen tek adrenalın ǵana a-reseptorlarǵa da, R-reseptorlarǵa da birdeı áser etedi. Amın topty sýtegin taramdalǵan kómirtekti tizbekpen aýystyrǵanda preparattyń r- adrenalınge uqsas zattarǵa ǵana tán belsendiligi artady. Molekýlada tek bir gıdroksıl radıkaly ǵana bar (mezaton, fetanol) nemese bul radıkaldar (efıdrın) múldem joq kosylystar baıaý ydyraıdy jáne sońdyqtan uzaq áser etedi. Adrenalınge uqsas zattardyń kóbisinen qazirgi kezde dıoksıbenzol (adrenalın, noradrenalın, ızadrın, monooksıbenzol, mezaton) jáne benzol (efedrın, ızadrın jáne fenamın) týyndylary farmakologıalyq dári-dármek retinde keńinen qoldanylady.

Barlyq preparattar bir baǵytta, biraq ár túrli zandylyqtarmen áser etedi. Áser etýindegi aıyrmashylyqtar eń aldymen tizbekte de, benzoldyq ıadroda da qosymsha gıdroksılderdiń jáne alkılderdiń bolýyna baılanysty. Durys ornalasqanda búıir tizbektegi alkogóldi gıdroksıl qan tamyrlaryn taryltatyn nátıjeni kúsheıtedi. Adrenalınge uqsas zattardyń áserin fenoldyq gıdroksılder (ásirese tizbekti ornalasqanda) kúsheıtedi. Benzol týyndylary organızmde monoksıbenzoldyq zattardan jáne tipti dıoksıbenzoldyq zattardan góri neǵurlym tózimdi qosylystar. Qazirgi ýaqytta veterınarıada adrenalınge uqsas zattardy qan tamyrlaryn taryltatyn, jatyrdyń, júrektiń qyzmetin jandańdyratyn jáne qan qysymyn joǵarylatatyn zattar retinde jıi paıdalanady. Bul zattarǵa defamın, naftızın, galazolın, klofelın, dobýtamın, berodýal, ızadrın jáne salbýtamol sekildi preparattardy jatqyzýǵa bolady. Ártúrli preparattarda osy baǵyttaǵy áser ártúrli kórinedi, sondyqtan ony qoldaný úshin kórsetkishter de ártúrli.

---