Afrıkanyń fızıkalyq – geografıalyq orny
7 synyp
Sabaqtyń taqyryby: Afrıkanyń fızıkalyq – geografıalyq orny. Materıktiń pishini men jaǵalaý syzyǵy, jaǵasyndaǵy muhıttar men teńizder, olardyń materıkter tabıǵatyna tıgizetin áseri.
Silteme: Materıkter men muhıttar geografıasy 7 - synyp 167 - 171 better, 7synypqa arnalǵan atlas kartasy. t. b. ınternet kózderi.
Jalpy maqsaty: Afrıkanyń fızıkalyq – geografıalyq orny. Materıktiń pishini men jaǵalaý syzyǵy, Jaǵasyndaǵy muhıttar men teńizder, olardyń materıkter tabıǵatyna tıgizetin áserin oqýshylarmen birige otyryp taldaý. Synyp oqýshylaryn topqa bóle otyryp toptastyrý. Ár toptyń atyn taqyrypqa baılanystyra otyryp qoıý.
Mysaly: D/j eń uzyn ózen Nil toby
D/j eń úlken shól Sahara toby
Afrıkadaǵy eń úlken aral Madagaskar toby
Afrıkadaǵy eń sýy mol ózen Kongo toby
Oqýshylardyń qyzyǵýshylyǵyn arttyra otyryp taqyrypty meńgertý.
Muǵalimder úshin oqý nátıjeleri
Oqýshylardy topqa bólý arqyly ár topta jaýapkershilikti sezindirý
Berilgen tapsyrmany biri - birimen aqyldasa otyryp taldaý
Berilgen mamandyqtaryna baılanysty izdenisin arttyrý
Oqýshylardy barynsha taqyrypqa kirgizý. birin - biri baqylaý arqyly, suraqtar qoıyp oıyn jan - jaqty órbitý.
Top ishinen belsendi jáne belsendi emes oqýshylardy bir – birimen juptastyrý arqyly belsendiligi tómen oqýshyny yntalandyrý.
Sabaqta týyndaǵan negizgi ıdeıalar: Mamandyq ıelerin taǵaıyndaý arqyly oqýshylardy rolde oınatý. mysaly: Geografıalyq ornyn zertteýshiler; Jaǵalaýyndaǵy muhıttar men teńizderin zertteýshiler, Atlant muhıtyn zertteýshiler; Úndi muhıtyn zertteýshiler:
Ár topqa ár keskin karta berý arqyly, materıktiń erekshelikterin, geografıalyq ornyn túsirý
3. Afrıkanyń qujattaryn toltyrý
Tapsyrmalar wiki betterinen júktelgen derekkózder Materıkter men muhıttar geografıasy 7 - synyp 167 - 171 better, 7synypqa arnalǵan atlas kartasy. t. b. ınternet kózderi.
1. Úıge berilgen sabaqty eske túsirý. qaıtalaý suraqtaryn eske túsirý.
Oqýshylardyń arasynan lıderlerdi daıyndaý arqyly ár top bir – biriniń kartasyn tekserý jáne Ońtústik Amerıkany qaıtalaýǵa arnalǵan suraqtar qoıady. (ıaǵnı ár top bir - birin muqıat tyńdaý arqyly jaýabyn beredi jáne taǵy da esterinde saqtaıdy.)
2. Mátinmen jumys jáne eske túsirýge arnalǵan suraqtar.
Ár top ózderine berilgen ataýdy qorǵap shyǵý úshin, ár maman ıesi mátinge óz zertteýin júrgizedi. Geografıalyq ornyn zertteýshiler; Jaǵalaýyndaǵy muhıttar men teńizderin zertteýshiler, Atlant muzıtyn zertteýshiler; Úndi muhıtyn zertteýshiler:
Afrıkanyń fızıkalyq – geografıalyq orny. Materıktiń pishini men jaǵalaý syzyǵy, jaǵasyndaǵy muhıttar men teńizder, olardyń materıkter tabıǵatyna tıgizetin áseri.
Afrıka - Jerdiń, Evrazıadan keıingi kólemi jaǵynan ekinshi úlken materıgi. Oǵan qarasty araldardy qosa eseptegendegi aýdany - 30, 3 mln. km2, araldarsyz - 29, 2 mln. km2.
Afrıka materıgi Evrazıamen tyǵyz baılanysty: olardy tek Qyzyl jáne Jerorta teńizi bólip tur. Afrıka men Evrazıa shyǵys jarty shardyń birtutas qurlyq massıvin quraıdy, bulardy basqa materıkterden muhıttardyń, orasan zor keńistiktepi bólip tastaǵan.
Materıktiń shetki núkteleri soltústikte - El - Abád múıisi (37˚20' s. e.), ońtústikte - Igolnyı múıisi (34˚52's. e.). Afrıka soltústikten ońtústikke 8 myń km sozylyp jatyr. Materıktin eń jalpaq bóligi ekvatordan soltústikte 10˚ pen 16˚ aralyǵynda jatyr, munda Afrıka 17˚33 b. b. bastap (Almadı múıisi), 51˚24 sh. b. (Hafýn múıisi) deıin sozylyp, eni 7500 km - ge jetedi.
Afrıka jaǵalaýynda araldar onsha kóp emes. Olardyń ishindegi eń úlkeni - Madagaskar. Úndi muhıtynda odan basqa Sokotra, Zanzıbar, Pemba, Mafıa, Komor, Maskaren araldary bar. Olar túgeldeı derlik materıkten paıda bolǵan jáne materıkke taıaý jatyr.
Atlant muhıtynda materıktik jáne výlkandyq araldar bar. Olar: Madeıra, Kanar, Jasyl Múıis, Masıas - Ngema - Bııogo, Prınsıpı, San - Tome, Annobon.
Orografıasy jaǵynan ár túrli jáne tym bólshektengen Evrazıaǵaa qaraǵanda Afrıkanyń jeri kerisinshe bet kurylysy birkelki jáne pishininiń karapaıym bolýymen erekshelenedi. Onyń relefinde bıiktigi 200 metrden 1000 metrge deıin baratyn jazyqtar men taý ústirtteri basym. Jeriniń 10 prosentke jýyǵy oıpatty, al 20 prosentten biraz astamy taýly bolyp keledi. Materıktiń shetki bóligi, ádettegideı, ishki aýdandarmen salystyrǵanda kóterińki keledi. Olardyń ortasha bıiktigi 750 metr kuraıdy.
Afrıkanyń ekvatordyń eki qaptalyndaǵy negizinen tropıktik - ekvatorlyq keńistik alabyndaǵy orny joǵary temperatýranyń basym bolýyna sebepshi bolsa, ishki bólikteriniń onsha tilimdenbeýi ári tuıyqtyǵy Afrıkaǵa tán kontınenttilik týǵyzady. Tegis releeftiń basym bolýy jáne geografıalyq orny zonalyqtyń aıqyn kórinýine jaǵdaı jasaıdy. Tabıǵat jaǵdaılary birshama birtektes bolyp keletin endikti boılaı sozylyp jatqan jalpaq óńirler ekvatordan soltústikke jáne ońtústikke qaraı birin - biri zańdy túrde almastyrady. Zonalyq qurylym, ásirese, materıktiń barynsha som jáne relefi birsydyrǵy soltústik bóliginde aıqyn kórinedi.
3. tapsyrma
Mamandyq ıelerin taǵaıyndaý arqyly oqýshylardy rolde oınatý. ár top zerttegen aımaqtaryn top ishinde talqylap oqýshylarmen birge taqyrypty ashý.
Geografıalyq ornyn zertteýshiler;
Jaǵalaýyndaǵy muhıttar men teńizderin zertteýshiler,
Atlant muzıtyn zertteýshiler;
Úndi muhıtyn zertteýshiler:
4 tapsyrma.
Ár topqa materıktiń keskin kartasyn berý arqyly, materıktiń erekshelikterin, geografıalyq ornyn túsirý.
5. tapsyrma.
Afrıkanyń qujattaryn toltyrý
MATERIKTİŃ QUJATY:.........................., S= …………….〖km〗^2
Geografıalyq orny:
Ekvatorǵa qatysty(ataýy men koordınaty) Soltústik shetki núktesi ..................................
Ońtústik shetki núktes...........
Bastapqy merıdıanǵa qatysty(ataýy men koordınaty) Batys shetki núktesi .................................................
Shyǵys shetki núktesi................................................
Basqa materıkterge qatysty (dúnıe bólikteri boıynsha).....................
Muhıttar jáne teńizderge qatysty (dúnıe bólikteri boıynsha)......................................... klımattyq beldeýlerde jatyr.
Sabaq boıynsha jazbalary: Sabaq sońynda ár top birin - biri baǵalaıdy jáne ár kanaldan kelgen jýrnalıser de óz baǵasyn beredi. Sonymen qatar ár toptaǵy mamandardy da madaqtaý kerek. Oqýshylar $44 tapsyrmany qaıtalap kartamen jumystaryn aıaqtaıdy.
Sabaqtyń taqyryby: Afrıkanyń fızıkalyq – geografıalyq orny. Materıktiń pishini men jaǵalaý syzyǵy, jaǵasyndaǵy muhıttar men teńizder, olardyń materıkter tabıǵatyna tıgizetin áseri.
Silteme: Materıkter men muhıttar geografıasy 7 - synyp 167 - 171 better, 7synypqa arnalǵan atlas kartasy. t. b. ınternet kózderi.
Jalpy maqsaty: Afrıkanyń fızıkalyq – geografıalyq orny. Materıktiń pishini men jaǵalaý syzyǵy, Jaǵasyndaǵy muhıttar men teńizder, olardyń materıkter tabıǵatyna tıgizetin áserin oqýshylarmen birige otyryp taldaý. Synyp oqýshylaryn topqa bóle otyryp toptastyrý. Ár toptyń atyn taqyrypqa baılanystyra otyryp qoıý.
Mysaly: D/j eń uzyn ózen Nil toby
D/j eń úlken shól Sahara toby
Afrıkadaǵy eń úlken aral Madagaskar toby
Afrıkadaǵy eń sýy mol ózen Kongo toby
Oqýshylardyń qyzyǵýshylyǵyn arttyra otyryp taqyrypty meńgertý.
Muǵalimder úshin oqý nátıjeleri
Oqýshylardy topqa bólý arqyly ár topta jaýapkershilikti sezindirý
Berilgen tapsyrmany biri - birimen aqyldasa otyryp taldaý
Berilgen mamandyqtaryna baılanysty izdenisin arttyrý
Oqýshylardy barynsha taqyrypqa kirgizý. birin - biri baqylaý arqyly, suraqtar qoıyp oıyn jan - jaqty órbitý.
Top ishinen belsendi jáne belsendi emes oqýshylardy bir – birimen juptastyrý arqyly belsendiligi tómen oqýshyny yntalandyrý.
Sabaqta týyndaǵan negizgi ıdeıalar: Mamandyq ıelerin taǵaıyndaý arqyly oqýshylardy rolde oınatý. mysaly: Geografıalyq ornyn zertteýshiler; Jaǵalaýyndaǵy muhıttar men teńizderin zertteýshiler, Atlant muhıtyn zertteýshiler; Úndi muhıtyn zertteýshiler:
Ár topqa ár keskin karta berý arqyly, materıktiń erekshelikterin, geografıalyq ornyn túsirý
3. Afrıkanyń qujattaryn toltyrý
Tapsyrmalar wiki betterinen júktelgen derekkózder Materıkter men muhıttar geografıasy 7 - synyp 167 - 171 better, 7synypqa arnalǵan atlas kartasy. t. b. ınternet kózderi.
1. Úıge berilgen sabaqty eske túsirý. qaıtalaý suraqtaryn eske túsirý.
Oqýshylardyń arasynan lıderlerdi daıyndaý arqyly ár top bir – biriniń kartasyn tekserý jáne Ońtústik Amerıkany qaıtalaýǵa arnalǵan suraqtar qoıady. (ıaǵnı ár top bir - birin muqıat tyńdaý arqyly jaýabyn beredi jáne taǵy da esterinde saqtaıdy.)
2. Mátinmen jumys jáne eske túsirýge arnalǵan suraqtar.
Ár top ózderine berilgen ataýdy qorǵap shyǵý úshin, ár maman ıesi mátinge óz zertteýin júrgizedi. Geografıalyq ornyn zertteýshiler; Jaǵalaýyndaǵy muhıttar men teńizderin zertteýshiler, Atlant muzıtyn zertteýshiler; Úndi muhıtyn zertteýshiler:
Afrıkanyń fızıkalyq – geografıalyq orny. Materıktiń pishini men jaǵalaý syzyǵy, jaǵasyndaǵy muhıttar men teńizder, olardyń materıkter tabıǵatyna tıgizetin áseri.
Afrıka - Jerdiń, Evrazıadan keıingi kólemi jaǵynan ekinshi úlken materıgi. Oǵan qarasty araldardy qosa eseptegendegi aýdany - 30, 3 mln. km2, araldarsyz - 29, 2 mln. km2.
Afrıka materıgi Evrazıamen tyǵyz baılanysty: olardy tek Qyzyl jáne Jerorta teńizi bólip tur. Afrıka men Evrazıa shyǵys jarty shardyń birtutas qurlyq massıvin quraıdy, bulardy basqa materıkterden muhıttardyń, orasan zor keńistiktepi bólip tastaǵan.
Materıktiń shetki núkteleri soltústikte - El - Abád múıisi (37˚20' s. e.), ońtústikte - Igolnyı múıisi (34˚52's. e.). Afrıka soltústikten ońtústikke 8 myń km sozylyp jatyr. Materıktin eń jalpaq bóligi ekvatordan soltústikte 10˚ pen 16˚ aralyǵynda jatyr, munda Afrıka 17˚33 b. b. bastap (Almadı múıisi), 51˚24 sh. b. (Hafýn múıisi) deıin sozylyp, eni 7500 km - ge jetedi.
Afrıka jaǵalaýynda araldar onsha kóp emes. Olardyń ishindegi eń úlkeni - Madagaskar. Úndi muhıtynda odan basqa Sokotra, Zanzıbar, Pemba, Mafıa, Komor, Maskaren araldary bar. Olar túgeldeı derlik materıkten paıda bolǵan jáne materıkke taıaý jatyr.
Atlant muhıtynda materıktik jáne výlkandyq araldar bar. Olar: Madeıra, Kanar, Jasyl Múıis, Masıas - Ngema - Bııogo, Prınsıpı, San - Tome, Annobon.
Orografıasy jaǵynan ár túrli jáne tym bólshektengen Evrazıaǵaa qaraǵanda Afrıkanyń jeri kerisinshe bet kurylysy birkelki jáne pishininiń karapaıym bolýymen erekshelenedi. Onyń relefinde bıiktigi 200 metrden 1000 metrge deıin baratyn jazyqtar men taý ústirtteri basym. Jeriniń 10 prosentke jýyǵy oıpatty, al 20 prosentten biraz astamy taýly bolyp keledi. Materıktiń shetki bóligi, ádettegideı, ishki aýdandarmen salystyrǵanda kóterińki keledi. Olardyń ortasha bıiktigi 750 metr kuraıdy.
Afrıkanyń ekvatordyń eki qaptalyndaǵy negizinen tropıktik - ekvatorlyq keńistik alabyndaǵy orny joǵary temperatýranyń basym bolýyna sebepshi bolsa, ishki bólikteriniń onsha tilimdenbeýi ári tuıyqtyǵy Afrıkaǵa tán kontınenttilik týǵyzady. Tegis releeftiń basym bolýy jáne geografıalyq orny zonalyqtyń aıqyn kórinýine jaǵdaı jasaıdy. Tabıǵat jaǵdaılary birshama birtektes bolyp keletin endikti boılaı sozylyp jatqan jalpaq óńirler ekvatordan soltústikke jáne ońtústikke qaraı birin - biri zańdy túrde almastyrady. Zonalyq qurylym, ásirese, materıktiń barynsha som jáne relefi birsydyrǵy soltústik bóliginde aıqyn kórinedi.
3. tapsyrma
Mamandyq ıelerin taǵaıyndaý arqyly oqýshylardy rolde oınatý. ár top zerttegen aımaqtaryn top ishinde talqylap oqýshylarmen birge taqyrypty ashý.
Geografıalyq ornyn zertteýshiler;
Jaǵalaýyndaǵy muhıttar men teńizderin zertteýshiler,
Atlant muzıtyn zertteýshiler;
Úndi muhıtyn zertteýshiler:
4 tapsyrma.
Ár topqa materıktiń keskin kartasyn berý arqyly, materıktiń erekshelikterin, geografıalyq ornyn túsirý.
5. tapsyrma.
Afrıkanyń qujattaryn toltyrý
MATERIKTİŃ QUJATY:.........................., S= …………….〖km〗^2
Geografıalyq orny:
Ekvatorǵa qatysty(ataýy men koordınaty) Soltústik shetki núktesi ..................................
Ońtústik shetki núktes...........
Bastapqy merıdıanǵa qatysty(ataýy men koordınaty) Batys shetki núktesi .................................................
Shyǵys shetki núktesi................................................
Basqa materıkterge qatysty (dúnıe bólikteri boıynsha).....................
Muhıttar jáne teńizderge qatysty (dúnıe bólikteri boıynsha)......................................... klımattyq beldeýlerde jatyr.
Sabaq boıynsha jazbalary: Sabaq sońynda ár top birin - biri baǵalaıdy jáne ár kanaldan kelgen jýrnalıser de óz baǵasyn beredi. Sonymen qatar ár toptaǵy mamandardy da madaqtaý kerek. Oqýshylar $44 tapsyrmany qaıtalap kartamen jumystaryn aıaqtaıdy.
You Might Also Like
