Aǵylshyn tilin oqytýda bastaýysh synyp oqýshylarynyń sóıleý daǵdylaryn qalyptastyrý maqsatynda tıimdi ádister men jattyǵýlar paıdalaný
Qyzylorda oblysy, Qazaly aýdany,
Áıteke bı kenti, №249 mektep-lıseı
Seksenbaeva Mıra
İ. Kirispe
1.1. Aǵylshyn tilin oqytý – zaman talaby
İİ. Negizgi bólim
2.1. Bastaýysh synyp oqýshylarynyń sóıleý daǵdylaryn qalyptastyrý maqsatynda tıimdi ádister usyný
2.2. Tyńdaý, túsiný jáne sóıleý daǵdylaryna arnalǵan jattyǵýlar
İİİ. Qorytyndy
«Aǵylshyn tilin oqytýda bastaýysh synyp oqýshylarynyń sóıleý daǵdylaryn qalyptastyrý maqsatynda tıimdi ádister men jattyǵýlardy paıdalaný»
İ. Qazirgi Qazaqstandyq qoǵam kópulttyq, kóptildilik jáne kópmádınettilik jaǵdaıda. Sondyqtan osy qoǵamǵa beıimdelgen kóp tildi meńgergen mádenıetti tulǵa qalyptastyrý - ózekti máselelerdiń biri. Elimizdiń Prezıdenti Nursultan Ábishuly Nazarbaev Qazaqstan halyqtary Assambleıasynyń Hİİ sesıasynda sóılegen sózinde: «Biz aldaǵy ýaqytta osy alǵan baǵytymyzdan taımaı álemdik bıikterdi baǵyndyra beretin bolamyz. Sondaı bıik belesterdiń biri – Qazaqstannyń dúnıe júzindegi básekege qabiletti 50 eldiń qataryna kirýi. Ol maqsatqa jetý úshin, eń aldymen, árbir qazaqstandyq básekege qabiletti bolý kerek» degen bolatyn. Sonymen qatar osy maqsatqa jetý joldarymen de tanystyryp ótti. Til máselesin sózge tıek ete otyryp, N.Á.Nazarbaev qazaqstandyqtardyń jańa urpaǵy eń kem degende úsh tildi bilip, qazaq, orys jáne aǵylshyn tilderin erkin bilý tıis ekendigin aıtty. Sonymen qatar aǵylshyn tilin keńinen bilmeıinshe, ulttyń básekege shynaıy qabilettiligi týraly aıtý qıyn bolatyndyǵyn eskerte otyryp, barlyq ata-analardy balalaryn úsh tilde oqytýǵa shaqyrdy.
Shákirtter qazaq tilin tolyq ádebı normada meńgerip, orys tili men aǵylshyn tilin erkin bilý qajet. Al ǵalymdardyń zertteýinshe, bala jas kezinde tildi qınalmaı ári erkin meńgeredi eken. Osy rette Bilim jáne Ǵylym mınıstrliginiń aǵylshyn tilin bastaýysh synyptan bastap úıretýge nazar aýdarýy – durys talap. Búldirshin jasta meńgerilgen bilimniń irgetasy berik ári myqty bolmaq. Al osy berik ári myqty bilimdi sanaǵa sebelep, janǵa uıalatatyn árıne muǵalim.
Aǵylshyn tili páni muǵalimderi qazirgi kezde aǵylshyn tilin oqytý sapasyn jaqsartý maqsatynda til úıretý salasynda álemdik ozyq tájirıbelerdi, jańa tehnologıalar men ádisterdi barynsha qoldanýda.
Aǵylshyn tili sabaǵynda oqýshylardyń tilin damytý, bilim - bilik daǵdylaryn qalyptastyrý, sóıleýge degen qyzyǵýshylyǵyn, belsendiligin arttyrý maqsatynda júrgiziletin jumystarǵa tómendegideı ádisterdi jatqyzýǵa bolady:
1. Aýyzsha ádis – teorıa jáne faktige negizdelgen bilimdi qalyptastyrýda, úı tapsyrmasyn jáne jańa sabaqty pysyqtaýda, erejelerdi qaıtalaýda paıdalanylady
2. Kórneki ádisti – baqylaý qabiletin damytý, oqylatyn máselege yqylasyn kóterý jáne oqý materıalynyń mazmunyn kórnekilik arqyly túsindirýde qoldanylady
3. Praktıkalyq ádis – praktıkalyq iskerlik pen ádetti damytý úshin jáne taqyryp mazmunyna sáıkes praktıkalyq jumystardy júrgizý úshin túsindirilgen materıaldy oqýshylardyń qanshalyqty meńgergenin baqylaý úshin paıdalanylady
4. İzdený ádisi – ózinshe oılanýdy jáne zertteý qabiletterin damytý úshin oqýshylardy taqyrypty problemalyq oqytýǵa ázirleýde qoldanylady
5. Indýktıvtik ádis – qorytyndy jasaý qabiletin damytý kúrdelendire oqytý úshin, oılaý qabiletin qalyptastyrý úshin paıdalanylady
6. Ózindik jumys ádisin – oqý áreketinde jumys isteýde qabiletti damytý jáne oqý eńbeginde daǵdyny qalyptastyrýda jeńil taqyryptardy óz betinshe daıyndaýǵa, dıdaktıkalyq materıaldarmen tıimdi jumys jasaı bilýge baýlý úshin qoldanylady
7. Oıyn ádisi – oqýshynyń sabaqqa degen qyzyǵýshylyǵyn oıatyp, belsendilikterin arttyra túsedi, sonymen qatar oqýshylardyń sóıleý - bilik daǵdylaryn qalyptastyrady
Atalǵan ádisterdi paıdalana otyryp túrli tapsyrmalar men jattyǵýlardy, teorıalyq máseleler men qaǵıdalardy meńgertý tıimdi bolyp tabylady
Sonymen qatar oqýshylardyń aǵylshyn tilinde aýyzeki sóıleý qabiletterin damytý baǵytynda túrli is-áreket uıymdastyrýǵa bolady. Shet tili páni boıynsha oqýshy ereje men uǵymdar anyqtamasyn tek jattap alǵannan góri, olardy is júzinde sanaly túrde qoldana alýy qajet. Túrli tapsyrmalar men jattyǵýlar arqyly teorıalyq bilimdi shyńdaýǵa bolady. Mysaly, belgili bir mátin boıynsha jumys isteý úshin mynadaı jattyǵýlar beriledi
Tapsyrmalary
1. Mátindi qatesiz, daýys yrǵaǵyn saqtaı otyryp oqý;
2. Mazmunyn túsiný;
3. Tirek – syzba sózderi arqyly baıandaý;
4. Mazmunyn túsinýi boıynsha sýret salyp, sýretteý;
Kelesi jattyǵý túri sóıleýge úıretý. Dıalogty sóıleýde – oqýshylar suraq – jaýap, ótinish aıtý, nusqaý berý jáne taǵy basqa jumystary retinde qarapaıym is - áreketterdi jasaı alýy tıis. Balalar bólik elementterden jańa, tutas jaǵdaı quraı alýy kerek. Oqýshylar jalpy arnaýly suraqtardy qoıa alýy, ár – túrli suraqtarǵa jaýap bere alýy, ótinish, bir nársemen kelisetinin nemese kelispeıtindigin bildire alýy kerek. Oqýshylardyń sóıleý qarqynyn ósirý qajet jáne ár oqýshy sóılegende eki replıkadan aıtýy qajet.
Qazirgi kezeńde pán muǵalimderiniń keńinen qoldanyp júrgen tildik jattyǵýlarynyń birine «Warming up» jattyǵýyn kirgizýge bolady. Tildik jattyǵýdyń maqsaty – sabaqqa degen betburys týǵyzý. Tildik jattyǵý barysyndaǵy muǵalimniń jyly daýysy, suraqtardyń aldyn ala oılastyrylyp tapsyrmalardyń durys josparlanýy muǵalim men oqýshynyń arasyndaǵy jaqsy qarym – qatnas týǵyzyp, aldaǵy sabaqtyń nátıjesin joǵarlata túsedi.
Shaǵyn shyǵarma jazý oqýshylardyń tek jazý, tildi týsiný, sóıleý qabiletterin arttyryp qana qoımaı ár balanyń jeke tulǵa retinde qalyptasýyna sebep bolady. Bundaı shyǵarmalardy kóp ýaqyt almaı 5 mınýttyq jazý retinde ótkizý ábden múmkin. Shyǵarma tyńdaý barysynda dıalogtaǵydaı balanyń jibergen qatelerine emes, onyń ıdeıasyna, ómirlik tájirıbesin sıpattaı bilý qabiletine kóbirek nazar aýdarǵan jón.
Taqyryptar túri san alýan: «Búgingi kúnniń eń qyzyqty sáti».
«Qazir men ne oılap otyrmyn?»
«Men biletin adam».
«Meniń hobbıim».
«Men unatatyn nárse».
«Men unatatyn ań».
Kelesi jattyǵý túri «Find the words» dep atalady. Nusqaý boıynsha balalar sózdi tabý tıis.
Bread
E – is exactly in the middle.
D – is at the end.
B – is one of the letters before e.
R – is between b and e.
A – is between e and b.
Sońǵy kezde kóp qoldanylyp kele jatqan jumys túriniń biri – «Brainstroming» ádisi, ıaǵnı sýrettelip berilgen belgilerdi qoldaný arqyly birtutas áńgime qurastyrý, ony áńgimelep aıtý bolyp tabylady.
Qoryta kele bastaýysh synyp oqýshylarynyń sóıleý daǵdylaryn qalyptastyrý úshin tıimdi ádisterdi paıdalana otyryp jattyǵýlar oryndatýdyń mańyzy zor ekendigin baıqaýǵa bolady. Demek olardyń iskerlik sóıleý daǵdylaryn belsendi uıymdastyra otyryp, tıanaqty bilim berý – muǵalimniń oı ushqyrlyǵyna, kamýnıkatıvti quzirettiligine baılanysty
Áıteke bı kenti, №249 mektep-lıseı
Seksenbaeva Mıra
İ. Kirispe
1.1. Aǵylshyn tilin oqytý – zaman talaby
İİ. Negizgi bólim
2.1. Bastaýysh synyp oqýshylarynyń sóıleý daǵdylaryn qalyptastyrý maqsatynda tıimdi ádister usyný
2.2. Tyńdaý, túsiný jáne sóıleý daǵdylaryna arnalǵan jattyǵýlar
İİİ. Qorytyndy
«Aǵylshyn tilin oqytýda bastaýysh synyp oqýshylarynyń sóıleý daǵdylaryn qalyptastyrý maqsatynda tıimdi ádister men jattyǵýlardy paıdalaný»
İ. Qazirgi Qazaqstandyq qoǵam kópulttyq, kóptildilik jáne kópmádınettilik jaǵdaıda. Sondyqtan osy qoǵamǵa beıimdelgen kóp tildi meńgergen mádenıetti tulǵa qalyptastyrý - ózekti máselelerdiń biri. Elimizdiń Prezıdenti Nursultan Ábishuly Nazarbaev Qazaqstan halyqtary Assambleıasynyń Hİİ sesıasynda sóılegen sózinde: «Biz aldaǵy ýaqytta osy alǵan baǵytymyzdan taımaı álemdik bıikterdi baǵyndyra beretin bolamyz. Sondaı bıik belesterdiń biri – Qazaqstannyń dúnıe júzindegi básekege qabiletti 50 eldiń qataryna kirýi. Ol maqsatqa jetý úshin, eń aldymen, árbir qazaqstandyq básekege qabiletti bolý kerek» degen bolatyn. Sonymen qatar osy maqsatqa jetý joldarymen de tanystyryp ótti. Til máselesin sózge tıek ete otyryp, N.Á.Nazarbaev qazaqstandyqtardyń jańa urpaǵy eń kem degende úsh tildi bilip, qazaq, orys jáne aǵylshyn tilderin erkin bilý tıis ekendigin aıtty. Sonymen qatar aǵylshyn tilin keńinen bilmeıinshe, ulttyń básekege shynaıy qabilettiligi týraly aıtý qıyn bolatyndyǵyn eskerte otyryp, barlyq ata-analardy balalaryn úsh tilde oqytýǵa shaqyrdy.
Shákirtter qazaq tilin tolyq ádebı normada meńgerip, orys tili men aǵylshyn tilin erkin bilý qajet. Al ǵalymdardyń zertteýinshe, bala jas kezinde tildi qınalmaı ári erkin meńgeredi eken. Osy rette Bilim jáne Ǵylym mınıstrliginiń aǵylshyn tilin bastaýysh synyptan bastap úıretýge nazar aýdarýy – durys talap. Búldirshin jasta meńgerilgen bilimniń irgetasy berik ári myqty bolmaq. Al osy berik ári myqty bilimdi sanaǵa sebelep, janǵa uıalatatyn árıne muǵalim.
Aǵylshyn tili páni muǵalimderi qazirgi kezde aǵylshyn tilin oqytý sapasyn jaqsartý maqsatynda til úıretý salasynda álemdik ozyq tájirıbelerdi, jańa tehnologıalar men ádisterdi barynsha qoldanýda.
Aǵylshyn tili sabaǵynda oqýshylardyń tilin damytý, bilim - bilik daǵdylaryn qalyptastyrý, sóıleýge degen qyzyǵýshylyǵyn, belsendiligin arttyrý maqsatynda júrgiziletin jumystarǵa tómendegideı ádisterdi jatqyzýǵa bolady:
1. Aýyzsha ádis – teorıa jáne faktige negizdelgen bilimdi qalyptastyrýda, úı tapsyrmasyn jáne jańa sabaqty pysyqtaýda, erejelerdi qaıtalaýda paıdalanylady
2. Kórneki ádisti – baqylaý qabiletin damytý, oqylatyn máselege yqylasyn kóterý jáne oqý materıalynyń mazmunyn kórnekilik arqyly túsindirýde qoldanylady
3. Praktıkalyq ádis – praktıkalyq iskerlik pen ádetti damytý úshin jáne taqyryp mazmunyna sáıkes praktıkalyq jumystardy júrgizý úshin túsindirilgen materıaldy oqýshylardyń qanshalyqty meńgergenin baqylaý úshin paıdalanylady
4. İzdený ádisi – ózinshe oılanýdy jáne zertteý qabiletterin damytý úshin oqýshylardy taqyrypty problemalyq oqytýǵa ázirleýde qoldanylady
5. Indýktıvtik ádis – qorytyndy jasaý qabiletin damytý kúrdelendire oqytý úshin, oılaý qabiletin qalyptastyrý úshin paıdalanylady
6. Ózindik jumys ádisin – oqý áreketinde jumys isteýde qabiletti damytý jáne oqý eńbeginde daǵdyny qalyptastyrýda jeńil taqyryptardy óz betinshe daıyndaýǵa, dıdaktıkalyq materıaldarmen tıimdi jumys jasaı bilýge baýlý úshin qoldanylady
7. Oıyn ádisi – oqýshynyń sabaqqa degen qyzyǵýshylyǵyn oıatyp, belsendilikterin arttyra túsedi, sonymen qatar oqýshylardyń sóıleý - bilik daǵdylaryn qalyptastyrady
Atalǵan ádisterdi paıdalana otyryp túrli tapsyrmalar men jattyǵýlardy, teorıalyq máseleler men qaǵıdalardy meńgertý tıimdi bolyp tabylady
Sonymen qatar oqýshylardyń aǵylshyn tilinde aýyzeki sóıleý qabiletterin damytý baǵytynda túrli is-áreket uıymdastyrýǵa bolady. Shet tili páni boıynsha oqýshy ereje men uǵymdar anyqtamasyn tek jattap alǵannan góri, olardy is júzinde sanaly túrde qoldana alýy qajet. Túrli tapsyrmalar men jattyǵýlar arqyly teorıalyq bilimdi shyńdaýǵa bolady. Mysaly, belgili bir mátin boıynsha jumys isteý úshin mynadaı jattyǵýlar beriledi
Tapsyrmalary
1. Mátindi qatesiz, daýys yrǵaǵyn saqtaı otyryp oqý;
2. Mazmunyn túsiný;
3. Tirek – syzba sózderi arqyly baıandaý;
4. Mazmunyn túsinýi boıynsha sýret salyp, sýretteý;
Kelesi jattyǵý túri sóıleýge úıretý. Dıalogty sóıleýde – oqýshylar suraq – jaýap, ótinish aıtý, nusqaý berý jáne taǵy basqa jumystary retinde qarapaıym is - áreketterdi jasaı alýy tıis. Balalar bólik elementterden jańa, tutas jaǵdaı quraı alýy kerek. Oqýshylar jalpy arnaýly suraqtardy qoıa alýy, ár – túrli suraqtarǵa jaýap bere alýy, ótinish, bir nársemen kelisetinin nemese kelispeıtindigin bildire alýy kerek. Oqýshylardyń sóıleý qarqynyn ósirý qajet jáne ár oqýshy sóılegende eki replıkadan aıtýy qajet.
Qazirgi kezeńde pán muǵalimderiniń keńinen qoldanyp júrgen tildik jattyǵýlarynyń birine «Warming up» jattyǵýyn kirgizýge bolady. Tildik jattyǵýdyń maqsaty – sabaqqa degen betburys týǵyzý. Tildik jattyǵý barysyndaǵy muǵalimniń jyly daýysy, suraqtardyń aldyn ala oılastyrylyp tapsyrmalardyń durys josparlanýy muǵalim men oqýshynyń arasyndaǵy jaqsy qarym – qatnas týǵyzyp, aldaǵy sabaqtyń nátıjesin joǵarlata túsedi.
Shaǵyn shyǵarma jazý oqýshylardyń tek jazý, tildi týsiný, sóıleý qabiletterin arttyryp qana qoımaı ár balanyń jeke tulǵa retinde qalyptasýyna sebep bolady. Bundaı shyǵarmalardy kóp ýaqyt almaı 5 mınýttyq jazý retinde ótkizý ábden múmkin. Shyǵarma tyńdaý barysynda dıalogtaǵydaı balanyń jibergen qatelerine emes, onyń ıdeıasyna, ómirlik tájirıbesin sıpattaı bilý qabiletine kóbirek nazar aýdarǵan jón.
Taqyryptar túri san alýan: «Búgingi kúnniń eń qyzyqty sáti».
«Qazir men ne oılap otyrmyn?»
«Men biletin adam».
«Meniń hobbıim».
«Men unatatyn nárse».
«Men unatatyn ań».
Kelesi jattyǵý túri «Find the words» dep atalady. Nusqaý boıynsha balalar sózdi tabý tıis.
Bread
E – is exactly in the middle.
D – is at the end.
B – is one of the letters before e.
R – is between b and e.
A – is between e and b.
Sońǵy kezde kóp qoldanylyp kele jatqan jumys túriniń biri – «Brainstroming» ádisi, ıaǵnı sýrettelip berilgen belgilerdi qoldaný arqyly birtutas áńgime qurastyrý, ony áńgimelep aıtý bolyp tabylady.
Qoryta kele bastaýysh synyp oqýshylarynyń sóıleý daǵdylaryn qalyptastyrý úshin tıimdi ádisterdi paıdalana otyryp jattyǵýlar oryndatýdyń mańyzy zor ekendigin baıqaýǵa bolady. Demek olardyń iskerlik sóıleý daǵdylaryn belsendi uıymdastyra otyryp, tıanaqty bilim berý – muǵalimniń oı ushqyrlyǵyna, kamýnıkatıvti quzirettiligine baılanysty
You Might Also Like
