Kópmúshe jáne olarǵa amaldar qoldaný
Kaparova Zýlfıa Býrebaevna
Atyraý oblysy, Isataı aýdany Hamıdolla Naýbetov
atyndaǵy orta mekteptiń matematıka páni muǵalimi
Sabaqtyń taqyryby: «Kópmúshe jáne olarǵa amaldar qoldaný» taqyrybyna esepter shyǵarý
Maqsattary men mindetteri:
1. Bilimdilik: taqyryp boıynsha oqýshylar bilimin , daǵdysyn, biliktiligin tekserý;
2. Tárbıelilik: qyzyqty esepter shyǵarý , ártúrli jumys túrlerin qoldana otyryp algebra pánine qyzyǵýshylyqtaryn týǵyzý; óz oıyn naqty jáne anyq jetkize bilýge tárbıeleý;
3. Damytýshylyq: toppen , juppen, jeke jumys jasaı bilý biliktiligin damytý; tanymdyq qyzyǵýshylyǵyn damytý.
Sabaqtyń júrisi
1. Uıymdastyrý
2. Maqsat qoıý.
Aǵylshyn fılosofy Gerbert Spenser aıtqan eken: «Mıda maı sıaqty jınalǵan bilimnen góri, aqyl bulshyq etine aınalǵan bilim qymbat»
Biz de óz bilimimizdiń bosqa jınalyp qalmaı, paıdaǵa asyraıyq. Biraq aldymen mıymyzdy jumys jasatý úshin kishkene shynyǵý jumysyn jasalyq. Men zat esimderdi ataımyn , al sizder oǵan sáıkes etistikti atańdar.Mysaly, qol – soǵady, aıaq - … , bas - … , qulaq - … , saýsaq - … , kóz - … , til - .., ish - … .
Mine, bizdiń basymyz jumys jasady, endi sabaǵymyzǵa kóshemiz.
Búgin biz sıqyrly avtobýspen saıahatqa shyǵamyz.Marshrýt kartada kórsetilgen.
Esepterdi durys shyǵarý arqyly biz bilimmen qarýlanyp óz mektebimizge aman saý oralamyz.
Marshrýtymyzdyń aty - «Kópmúshelerge amaldar qoldaný». Saıahatqa shyqpas buryn aldymen bizge kómektesetin bilimderimizdi eske túsirelik.
3. Bilimge sáıkes keletin daǵdylar men iskerlikterdi qalyptastyrý
Avtobýsta kele jatyp mynadaı oıyn oınaımyz «Shyn -jalǵan».Eger sizdiń qupıa sózińiz shyn bolsa, sáz bizdiń búgingi sabaǵymyzdyń epıgrafyn bile alasyzdar .Ol úshin myna sóılemderge belgilerdi qoıyp jaýap beremiz. «Λ» – ıa, « — » -joq. Sonymen bastaımyz!
1. Birmúshe degenimiz san jáne áripti kóbeıtkishterdiń qosyndysy.
2. Standart túrde jazylǵan birmúsheniń árip kóbeıtkishin birmúsheniń koefısıenti dep ataıdy.
3. Sandy jáne áripti kóbeıtkishter men olardyń dárejeleriniń kóbeıtindisi birmúshe dep atalady.
4. Birmúsheniń quramyndaǵy áripterdiń dárejeleriniń qosyndysy birmúsheniń dárejesi dep atalady.
5. Bir-birinen aıyrmashylyǵy tek koefısıentinde bolatyn birmúsheler uqsas músheler dep atalady
6. Birneshe birmúshelerdiń algebralyq qosyndysy birmúshe dep atalady.
7. Birmúsheni kópmúshege kóbeıtkende birmúshe shyǵady.
8. Birmúsheni kópmúshege kóbeıtkende kópmúshe shyǵady.
9. Uqsas músheleri joq árbir múshesi standart túrdegi birmúshe bolatyn kópmúshe standart túrdegi kópmúshe dep atalady.
10. Jaqshanyń aldynda "+” tańbasy tursa, jaqshany ashqanda ishindegi tańbalary ózgermeıdi.
11. Jaqshanyń aldynda "-” tańbasy tursa, jaqshany ashqanda ishindegi tańbalar qarama-qarsyǵa ózgeredi.
Tekserý : –– —ΛΛΛ— —ΛΛΛΛ
«Matematıka álemdi basqarmaıdy, biraq álemniń qalaı basqarylatyn kórsetedi».
Bul sózderdi - Góte aıtqan. Góte- nemis fılosofy , aqyn.
Eger qupıa sózder dál bolsa, «Jol kartasyna» «+» tańbasyn, qate bolsa «-» qoıyńyzdar.
4. Bilimdi jınaqtaý.
Muǵalim: Sonymen , aıaldamaǵa keldik. Biz ǵylym ormanyna keldik.Osy jerden kópmúsheni kópmúshege kóbeıtý erejesin eske túsirelik: (a – 4) (a + 1)?
Oqýshy taqtaǵa kóbeıtý shemasyn jazady:
(a + b) (c + d) = ac + ad + bc +bd.
Ekinshi oqýshy sımvol túrinde jazady:
(□ +○) (▲ + ◊ ) = □▲ + □◊ + ○▲ + ○◊.
Olar taqtaǵa jazyp jatqanda , qalǵan oqýshylar erejeni aıtady.
Muǵalim: Endi myna kópmúshelerdiń kóbeıtindisin tabalyq: (a – 4) (a + 1).
Jaýap: a2 – 3a – 4.
(Muǵalim árbir oqýshyny baǵalaıdy)
Sol kezde aǵashtar ekige aıyrylyp jol beredi.Ári qaraı kettik pe?
M uǵalim: Biz bilim ózenine jaqyndadyq.Endi arǵy betke ótý úshin kópir salýymyz kerek.Ol úshin kelesi tapsyrmalardy oryndaımyz:
a) (v + 10) (v – 4); b) (ý + 6) (ý – 10); v) (a – 3) (a + 8).
/v2 + 6v – 40/ /ý2 – 4ý – 60/ /a2 +5a – 24/
Kim tapsyrmany bárinen buryn aıaqtasa, solar zerthanaǵa kirýine bolady.Olar shyǵarmashylyq tapsyrmalardy oryndaıdy.Jaýaptaryńyzdy jol kartasyna toltyryńyzdar.
Zerthananyń shyǵarmashylyq tapsyrmalary:.
1. Órnekti yqshamda:
A. B. V. G.
2. Órnekti yqshamda
A. B. V. G.
3. Órnekti yqshamda 3h(h-5)-5h(h+3).,
A.-2h2-3; B. 2h2 + 30; V. 8h2; G. -2h2 + 30.
4. Órnekti yqshamda : (3a-2)(5-2a)+4a2.
A. 2a2+19a; B.11a-2a2-10; V.-2a2+19a-10; G.-2a2+11a.
5.Ózindik jumys.
Muǵalim. Al endi saıahatymyzdy jalǵastyramyz.Biz ózennen ótip jol aıyryǵyna keldik.Ońǵa júrsek –shólge tap bolamyz, solǵa júrsek – labırıntke kiremiz(ertedegi Gresıa men Egıpette kirgen adam shyǵa almaıtyn etip jasalǵan shytyrman dálizdi úı), al tike júrsek- qatelikter aralyna tap bolamyz.Kim qaıda baratynyn tańdańyzdar.
1.
2. Kóbeıtý shóli.
Arheologtar taýyp alǵan papırýs japyraǵyndaǵy jazbalardy retke keltirińder:
a) (4a – 3) (2a + 5) = 8a2 - … + 20a …15 = 8a2 … 14a - …;
/ 8a2 – 6a +20a – 15 = 8a2 + 14a – 15 /
b) (3h – 5) (5h +4) = 15h2 - … + 12h … 20 = 15h2 … 13h - …;
/ 15h2 – 25h + 12h - 20 = 15h2 - 13h – 20 /
v) (2a – 4) (3a + 8) = 6a2 - … +16a … 32 = 6a2 … 4a - ... .
/ 6a2 – 12a +16a - 32 = 6a2 + 4a – 32 /
3. Shytyrman kóbeıtý.
Sizder shytyrman kóshelerge túsip kettińizder, odan shyǵý úshin teńdeýlerdi sheshý kerek.
Birinshi (2h + 4) (3h – 3) – 6h2 = 0. / 2 /.
Osy teńdeýdiń túbiri ekinshi teńdeý qandaı sannan bastalatynyn kórsetedi:
(◊h + 4) (4h – 12) – 8h2= 0. / - 6 /.
4. Qatelikter araly.
Qateni taýyp kórsetińizder:
a) (2a – 1) (3a + 2) = 6a2 – 3a + 4a + 2 = 6a2 + a + 2; / -2 /
b) (3h – 2) (3h – 1) = 9h2 – 6h – 3h – 2 = 9h2 – 9h – 2; / +2 /
v) (-5h + 1) (2h – 3) = -10h2 + 2h + 15h -3; / -10h2 +17h -3 /
g) (2a – 5) (3 – 4a) = 6a – 15 – 8a + 20a = 18a – 15. / -8a2 ; 26a – 15 – 8a2 /
6. Sabaqty qorytyndylaý. Refleksıa.
Muǵalim. Mine avtobýsqa keri oralamyz.Oryndalǵan tapsyrmalaryńyzda maǵan tapsyrasyzdar.barlyq kedergilerden ótip maqsatymyzǵa jettik.
Búgingi sabaq týraly óz oılaryńyzben bólisýlerińizdi suraımyn.
(Bir aýyz sózben)
Ol úshin tómendegi sóılemderdi paıdalanyńyzdar:
- Meniń bilgenim…
- Meniń sezgenim…
- Meniń kórgenim…
- Men basynda qoryqtym, sosyn…
- Meniń baıqaǵanym …
- Meni oılandyrǵan…
7. Úıge tapsyrma №124
Atyraý oblysy, Isataı aýdany Hamıdolla Naýbetov
atyndaǵy orta mekteptiń matematıka páni muǵalimi
Sabaqtyń taqyryby: «Kópmúshe jáne olarǵa amaldar qoldaný» taqyrybyna esepter shyǵarý
Maqsattary men mindetteri:
1. Bilimdilik: taqyryp boıynsha oqýshylar bilimin , daǵdysyn, biliktiligin tekserý;
2. Tárbıelilik: qyzyqty esepter shyǵarý , ártúrli jumys túrlerin qoldana otyryp algebra pánine qyzyǵýshylyqtaryn týǵyzý; óz oıyn naqty jáne anyq jetkize bilýge tárbıeleý;
3. Damytýshylyq: toppen , juppen, jeke jumys jasaı bilý biliktiligin damytý; tanymdyq qyzyǵýshylyǵyn damytý.
Sabaqtyń júrisi
1. Uıymdastyrý
2. Maqsat qoıý.
Aǵylshyn fılosofy Gerbert Spenser aıtqan eken: «Mıda maı sıaqty jınalǵan bilimnen góri, aqyl bulshyq etine aınalǵan bilim qymbat»
Biz de óz bilimimizdiń bosqa jınalyp qalmaı, paıdaǵa asyraıyq. Biraq aldymen mıymyzdy jumys jasatý úshin kishkene shynyǵý jumysyn jasalyq. Men zat esimderdi ataımyn , al sizder oǵan sáıkes etistikti atańdar.Mysaly, qol – soǵady, aıaq - … , bas - … , qulaq - … , saýsaq - … , kóz - … , til - .., ish - … .
Mine, bizdiń basymyz jumys jasady, endi sabaǵymyzǵa kóshemiz.
Búgin biz sıqyrly avtobýspen saıahatqa shyǵamyz.Marshrýt kartada kórsetilgen.
Esepterdi durys shyǵarý arqyly biz bilimmen qarýlanyp óz mektebimizge aman saý oralamyz.
Marshrýtymyzdyń aty - «Kópmúshelerge amaldar qoldaný». Saıahatqa shyqpas buryn aldymen bizge kómektesetin bilimderimizdi eske túsirelik.
3. Bilimge sáıkes keletin daǵdylar men iskerlikterdi qalyptastyrý
Avtobýsta kele jatyp mynadaı oıyn oınaımyz «Shyn -jalǵan».Eger sizdiń qupıa sózińiz shyn bolsa, sáz bizdiń búgingi sabaǵymyzdyń epıgrafyn bile alasyzdar .Ol úshin myna sóılemderge belgilerdi qoıyp jaýap beremiz. «Λ» – ıa, « — » -joq. Sonymen bastaımyz!
1. Birmúshe degenimiz san jáne áripti kóbeıtkishterdiń qosyndysy.
2. Standart túrde jazylǵan birmúsheniń árip kóbeıtkishin birmúsheniń koefısıenti dep ataıdy.
3. Sandy jáne áripti kóbeıtkishter men olardyń dárejeleriniń kóbeıtindisi birmúshe dep atalady.
4. Birmúsheniń quramyndaǵy áripterdiń dárejeleriniń qosyndysy birmúsheniń dárejesi dep atalady.
5. Bir-birinen aıyrmashylyǵy tek koefısıentinde bolatyn birmúsheler uqsas músheler dep atalady
6. Birneshe birmúshelerdiń algebralyq qosyndysy birmúshe dep atalady.
7. Birmúsheni kópmúshege kóbeıtkende birmúshe shyǵady.
8. Birmúsheni kópmúshege kóbeıtkende kópmúshe shyǵady.
9. Uqsas músheleri joq árbir múshesi standart túrdegi birmúshe bolatyn kópmúshe standart túrdegi kópmúshe dep atalady.
10. Jaqshanyń aldynda "+” tańbasy tursa, jaqshany ashqanda ishindegi tańbalary ózgermeıdi.
11. Jaqshanyń aldynda "-” tańbasy tursa, jaqshany ashqanda ishindegi tańbalar qarama-qarsyǵa ózgeredi.
Tekserý : –– —ΛΛΛ— —ΛΛΛΛ
«Matematıka álemdi basqarmaıdy, biraq álemniń qalaı basqarylatyn kórsetedi».
Bul sózderdi - Góte aıtqan. Góte- nemis fılosofy , aqyn.
Eger qupıa sózder dál bolsa, «Jol kartasyna» «+» tańbasyn, qate bolsa «-» qoıyńyzdar.
4. Bilimdi jınaqtaý.
Muǵalim: Sonymen , aıaldamaǵa keldik. Biz ǵylym ormanyna keldik.Osy jerden kópmúsheni kópmúshege kóbeıtý erejesin eske túsirelik: (a – 4) (a + 1)?
Oqýshy taqtaǵa kóbeıtý shemasyn jazady:
(a + b) (c + d) = ac + ad + bc +bd.
Ekinshi oqýshy sımvol túrinde jazady:
(□ +○) (▲ + ◊ ) = □▲ + □◊ + ○▲ + ○◊.
Olar taqtaǵa jazyp jatqanda , qalǵan oqýshylar erejeni aıtady.
Muǵalim: Endi myna kópmúshelerdiń kóbeıtindisin tabalyq: (a – 4) (a + 1).
Jaýap: a2 – 3a – 4.
(Muǵalim árbir oqýshyny baǵalaıdy)
Sol kezde aǵashtar ekige aıyrylyp jol beredi.Ári qaraı kettik pe?
M uǵalim: Biz bilim ózenine jaqyndadyq.Endi arǵy betke ótý úshin kópir salýymyz kerek.Ol úshin kelesi tapsyrmalardy oryndaımyz:
a) (v + 10) (v – 4); b) (ý + 6) (ý – 10); v) (a – 3) (a + 8).
/v2 + 6v – 40/ /ý2 – 4ý – 60/ /a2 +5a – 24/
Kim tapsyrmany bárinen buryn aıaqtasa, solar zerthanaǵa kirýine bolady.Olar shyǵarmashylyq tapsyrmalardy oryndaıdy.Jaýaptaryńyzdy jol kartasyna toltyryńyzdar.
Zerthananyń shyǵarmashylyq tapsyrmalary:.
1. Órnekti yqshamda:
A. B. V. G.
2. Órnekti yqshamda
A. B. V. G.
3. Órnekti yqshamda 3h(h-5)-5h(h+3).,
A.-2h2-3; B. 2h2 + 30; V. 8h2; G. -2h2 + 30.
4. Órnekti yqshamda : (3a-2)(5-2a)+4a2.
A. 2a2+19a; B.11a-2a2-10; V.-2a2+19a-10; G.-2a2+11a.
5.Ózindik jumys.
Muǵalim. Al endi saıahatymyzdy jalǵastyramyz.Biz ózennen ótip jol aıyryǵyna keldik.Ońǵa júrsek –shólge tap bolamyz, solǵa júrsek – labırıntke kiremiz(ertedegi Gresıa men Egıpette kirgen adam shyǵa almaıtyn etip jasalǵan shytyrman dálizdi úı), al tike júrsek- qatelikter aralyna tap bolamyz.Kim qaıda baratynyn tańdańyzdar.
1.
2. Kóbeıtý shóli.
Arheologtar taýyp alǵan papırýs japyraǵyndaǵy jazbalardy retke keltirińder:
a) (4a – 3) (2a + 5) = 8a2 - … + 20a …15 = 8a2 … 14a - …;
/ 8a2 – 6a +20a – 15 = 8a2 + 14a – 15 /
b) (3h – 5) (5h +4) = 15h2 - … + 12h … 20 = 15h2 … 13h - …;
/ 15h2 – 25h + 12h - 20 = 15h2 - 13h – 20 /
v) (2a – 4) (3a + 8) = 6a2 - … +16a … 32 = 6a2 … 4a - ... .
/ 6a2 – 12a +16a - 32 = 6a2 + 4a – 32 /
3. Shytyrman kóbeıtý.
Sizder shytyrman kóshelerge túsip kettińizder, odan shyǵý úshin teńdeýlerdi sheshý kerek.
Birinshi (2h + 4) (3h – 3) – 6h2 = 0. / 2 /.
Osy teńdeýdiń túbiri ekinshi teńdeý qandaı sannan bastalatynyn kórsetedi:
(◊h + 4) (4h – 12) – 8h2= 0. / - 6 /.
4. Qatelikter araly.
Qateni taýyp kórsetińizder:
a) (2a – 1) (3a + 2) = 6a2 – 3a + 4a + 2 = 6a2 + a + 2; / -2 /
b) (3h – 2) (3h – 1) = 9h2 – 6h – 3h – 2 = 9h2 – 9h – 2; / +2 /
v) (-5h + 1) (2h – 3) = -10h2 + 2h + 15h -3; / -10h2 +17h -3 /
g) (2a – 5) (3 – 4a) = 6a – 15 – 8a + 20a = 18a – 15. / -8a2 ; 26a – 15 – 8a2 /
6. Sabaqty qorytyndylaý. Refleksıa.
Muǵalim. Mine avtobýsqa keri oralamyz.Oryndalǵan tapsyrmalaryńyzda maǵan tapsyrasyzdar.barlyq kedergilerden ótip maqsatymyzǵa jettik.
Búgingi sabaq týraly óz oılaryńyzben bólisýlerińizdi suraımyn.
(Bir aýyz sózben)
Ol úshin tómendegi sóılemderdi paıdalanyńyzdar:
- Meniń bilgenim…
- Meniń sezgenim…
- Meniń kórgenim…
- Men basynda qoryqtym, sosyn…
- Meniń baıqaǵanym …
- Meni oılandyrǵan…
7. Úıge tapsyrma №124
You Might Also Like
