InfoHub Logo

Kúni keshe ınternet betin Asqar Jumadildaev jasyrǵan teńdeý jaýyp ketti. Anyq mán-jaıdy bilmekke Asqar aǵaǵa habarlasqanymyzda:

«Teńdeýden sál qate ketipti. Durysy: h!+1=ý². «ý2» dep qoıypty. Eseptiń úsh jaýaby belgili. Endi tórtinshi sheshimin tabý kerek. Eger tapsa, 1000 dollar alady» dedi akademık. Munymen shektelip qalmaı, kókeıdegi suraqtarymyzǵa jaýap aldyq…

Ulan: Munyń sheshimin tabatyndaı bizdiń jastardyń bilim deńgeıi qanshalyqty?

A.Jumadildaev: Adam ǵylymdy ustanatyn bolsa, naǵyz ǵylymǵa kirgeni durys. Bul – ǵylymı esep. Munyń tórtinshisin men bilmeımin. Bilsem nege suraımyn?! Muny bergen sebebim, ásirese, jastarǵa bergen sebebim, jastar durys esepke mán berip, ári qaraı zertteýi kerek. Kitapty ashyp, ıntertetti qarap, muǵaliminen surap, izdenis qylýy kerek. Sonda jastardyń oıyna jańa ıdeıa kelýi múmkin. Ondaı esepterdi biz sıaqty shaldar shyǵara almaıdy. Ony tek jastar shyǵara alýy múmkin. Óıtkeni, olardyń mıy qatyp qalmaǵan, qalyptaspaǵan. Ondaı mıdyń kómegimen dál shyǵarýy múmkin. Munyń sheshimin tabamyn dep durys baǵytqa umtylsa, ǵylymǵa umtylsa – meniń maqsatymnyń oryndalǵany. Al eger munyń sheshimin shynymen sheship keter bolsa, onda ol meniń 60 jyldyǵyma eń keremet syı bolady.

Ulan: Endi ózińiz jastardy qadaǵalap júrsiz be? Olardyń ishinde tańdandyratyny bar ma?

A.Jumadildaev: Bar. Kóp. Mysaly, keshegi «Forbes»  jýrnalyn alyp qarasańyz, sonda Jandos Maqyshev degen bala júr. Amerıkada mıllıoner bolypty. Meniń oqýshylarymnyń bireýi sol. Medal alǵan eń birinshi oqýshym. Qazir Amerıkada kompterlik fırmada jumys isteıdi. Onda jańa ıdeıalarymen tabys taýyp otyr. Bul – bir ǵana mysal. Ekinshi mysal – Kembrıdjda 2000 dollar syıaqy utyp alǵan bir jigit bar. Sol aqshasyn rakpen aýyratyndardyń qaıyrymdylyq qoryna aýdardy jáne. Atyn umyttym, Azat pa edi?! Óte elgezek jigit edi. Ádilet Ońdasynov degen jigit bar edi. Ókinishke oraı, qaıtys bolyp ketti. Óte myqty fızık edi. Ókinishtisi, qazaq ony bilmeıdi. Londonda úlken syılyq alǵan. Máskeýde oqyǵan. AQSH Prezıdentiniń syılyǵyn alǵan. Ondaı syılyqty alǵan qazaqty qazaq bile me? Bizde mundaı balalar kóp. Biraq, olarǵa durys esep berilmeıdi. Orynsyz esep qoıylady. Mysaly, bes tańbaly sandy bes tańbaly sanǵa kóbeıt deıdi. Bul – naǵyz aqymaq esep. Ótkeni, munyń artynda ǵylym joq. Óıtkeni, ony komptermen esepteý ońaı. Onyń eshqandaı ıdeıasy joq. Belgili nárseni shyǵara berýdiń ne keregi bar?! Ǵylymǵa belgisiz, joq nárseni shyǵarǵan durys.

Ulan: Matematıka ǵylymdarynyń tizimi jańa esimdermen tolyǵady dep oılaısyz ba?

A.Jumadildaev: Onyń ne keregi bar? Eshqandaı da keregi joq. Jaqsy balalar bar. Ol matematıkany tolyqtyra ma, joq, fızıkany ma – maǵan báribir. Ǵylym degen birdeı. Ondaı suraqty qoıýdyń keregi joq. Jaqsy esep bar, jaqsy problema, jaqsy baǵyt, jaqsy maqsat bar. Ony men bilemin, mamandar biledi. Sol jolda júrgen bala – durys bala. Al beıbereket dalaqtaı bergender – ýaqytty bos ótkizgender. Halyqty aqymaq qylǵandar.

Ulan: Qazir siz shetelge shyǵyp, jıi leksıa oqyp júrsiz be?

A.Jumadildaev: Joq. Oǵan ýaqytym joq. On jyldaı shyqtym, sheteldiń birtalaı jerin kórdim, sol maǵan jetedi. Qazirgi maqsat – úıde, bala-shaǵamnyń qasynda bolý, sabaǵymdy berip, stýdentterimniń qasynda júrý. Ózimizde de myqty stýdentter tolyp jatyr. Solardy kóre bilý kerek. Sebebi, halyqtyń aldynda júrgender – ártister. Al ǵylymdy eshkim túsingisi kelmeıdi, qorqady.

Jazyp alǵan Asylan BİRJANULY,

«Ulan»-aqparat, zhasorken.kz

---