InfoHub Logo

Qoǵam qaıratkeri, ekonomıka ǵylymdarynyń doktory, profesor, UǴA-nyń akademıgi jáne 1994-1996 jj. Ulttyq ǵylym akademıasynyń prezıdenti, ustaz Saǵadıev Kenjeǵalı Ábenulynyń dúnıge kelgenine 85 jyl tolyp otyr.

Kenjeǵalı Ábenuly 1938 jyly 18 aqpanda Qostanaı oblysy, Jangeldın aýdany, Aqkól aýylynda dúnıege kelgen. 1955 jyly Semıozernyı (Qazirgi Áýlıekól) aýdanynyń Semıozernyı qazaq orta mektebinde bilim alyp, 1960 jyly S. M. Kırov atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń ekonomıka fakúltetinde joǵarǵy bilip alyp, óziniń ǵylym jolynyń jalǵasy retinde G.V. Plehanov atyndaǵy Máskeý halyq sharýashylyǵy ınstıtýtynyń aspırantýrasy asperant dárejesin aldy.

Kenjeǵalı Ábenuly óz bilimin damytý jolynda 1977 jyly ekonomık ǵylymynyń doktory atyndy, 1978 jyly profesor ataǵyn alyp ózine ǵylym jolynda jańa esikter ashty. Táýelsizdiktiń alǵashqy jyldarynda(1994j) ǵalym-akademık Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq Ǵylym akademıasynyń akademıgi dárejesin aldy.

Qazaqstan Respýblıkasynyń Ǵylym men tehnıka ǵylym salasyna eńbek sińirgen qaıratkeri Saǵadıev Qazaqstannyń 5 iri joǵary oqý oryndaryn basqardy:

• 1972-1982jj Selınograd aýyl sharýashylyǵy ınstıtýtynyń. Prorektor
• 1982-1990jj Selınograd aýyl sharýashylyǵy ınstıtýtynyń rektory;
• 1992-1994jj. T.Rysqulov atyndaǵy Qazaq ekonomıkalyq ýnıversıtetiniń rektory qyzmetin atqardy;
• 1996-2001jj Qazaq ulttyq agrarlyq ýnıversıtetiniń rektory;
•  2001-2004jj Halyqaralyq bıznes Ýnıversıtetiniń Prezıdenti jáne 2017jyldan beri qurmetti prezıdenti atandy;
• 2012 jyldan ómiriniń sońyna deıin Halyqaralyq aqparattyq tehnologıalar ýnıversıtetiniń prezıdenti qyzmetin atqardy.
• 2012-2014jj. Tehnologıalyq damý jónindegi Ulttyq agenttiktiń Dırektorlar keńesiniń tóraǵasy;
• 1990-1992jj. Ulttyq ǵylym akademıasynyń Bas ǵylymı hatshysy;
• 1994-1996jj. Ulttyq Ǵylym akademıasynyń prezıdenti bolyp saılandy.

2004-2007jj Kenjeǵalı Saǵadıev Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń úshinshi jáne 2007-2011jj tórtinshi shaqyrylymdarynyń depýtaty bolyp saılandy, sonymen birge 2004-2007 jj Májilistiń Qarjy jáne búdjet komıtetiniń tóraǵasy boldy.

QR Májilisiniń Qarjy jáne búdjet komıtetiniń tóraǵasy retinde akademık K.Á. Saǵadıev:

• QR memlekettik búdjetin josparlaý ádisnamasynyń damýyna;
• QR Ekonomıka salalaryn qarjylandyrý júıesine;
• QR Ulttyq qoryn paıdalaný tıimdiligine;
• Qazaqstannyń áleýmettik salasyn qarjylandyrýǵa;
• QR damý ınstıtýttaryn qarjylandyrýdyń tıimdiligi men ońtaılylyǵyna jáne t.b. eleýli úles qosty.

QR Májilisiniń Qarjy jáne búdjet komıteti basshylyǵy kezeńinde onyń qyzmetinde QR adamı kapıtalyn damytý men nyǵaıtý úshin asa mańyzdy sala retinde Bilim jáne ǵylym salasy mańyzdy oryn aldy.

Akademık Kenjeǵalı Ábenuly ártúrli elderdiń — damyǵan jáne damýshy elderdiń — memlekettik qarjy jáne bank salasyn josparlaý salasyndaǵy halyqaralyq tájirıbesin jete meńgergen jáne muqıat zerttedi. Osy jınaqtalǵan tájirıbeniń kóp bóligi akademıktiń depýtattyǵy kezeńinde memlekettik búdjetti josparlaýdy jetildirý úshin, atap aıtqanda, BOR ádisi úshin qoldanyldy.

Akademık óziniń ǵylymı mektebiniń negizin qalady. 445-ten astam ǵylymı jumystardyń, onyń ishinde 20 monografıa men oqýlyqtardyń avtory. Saǵadıevtiń jarıalanymdary respýblıkalyq gazetter men jýrnaldardyń betterinde keńinen taralǵan.

Halyqaralyq arenada ekonomıs ǵalym retinde tanymal. AQSH-tyń Nú-Iork akademıasynyń jáne Amerıkandyq ekonomıs-ǵalymdar qaýymdastyǵynyń múshesi, Pákistan ǵylym akademıasynyń akademıgi, Halyqaralyq joǵary mektep akademıasynyń akademıgi bolyp saılandy.

Akademık K. A. Saǵadıevtiń el men qoǵam aldyndaǵy eńbegi laıyqty túrde baǵalandy dep senemiz. Ol kóptegen memlekettik sılyqtarǵa ıe boldy olardyń ishinde: Eńbek Qyzyl Tý, Halyqtar Dostyǵy ordeni, Parasat, ekinshi dárejeli Barys, Otan jáne taǵy basqalar ordender men ataqtarǵa ıe boldy.

Paıdalanylǵan ádebıetter:

1. Sagadıev Kenjegalı Abenovıch// «Kalendar dat ı sobytıı Kostanaıskoı oblastı», Kostanaıskaıa oblastnaıa ýnıversalnaıa naýchnaıa bıblıoteka ım. L. N. Tolstogo, Informasıonno-bıblıografıcheskıı otdel, 2010. — s. 36-39.

2. Kozybaev I.M. Kenjegalı Sagadıev: traektorıa sýdby. - Almaty: Rarıtet, 2022. - 480 s.+24 s. ıll.

3. Kenjeǵalı Saǵadıev - bizdiń zamandasymyz /Qurastyrǵan İlıas Qozybaev. - Almaty: Rarıtet, 2021. - 480 b.+16 b. ıll.

4. Erǵalıev J. Akademık Kenjeǵalı Saǵadıev: ǵumyrnamalyq hıkaıat. Almaty: GAUHAR, 2012. - 272 b.

«Ǵylym Ordasy» RMK Qazaqstan ǵylymynyń tarıhy mýzeıiniń ǵylymı qyzmetkeri: Sáýle SHÁKİR

---