InfoHub Logo

Qystyń súreńsiz kúnderiniń birinde túske taıaý anatomıalyq ınstıtýttyń dırektorynyń kómekshisi bir beıtanys adamdy ertip keldi. Aıtýynsha mártebeli myrzaǵa aıtatyn shuǵyl buıymtaıy bar eken.

Dırektor tek bir-eki mınýtqa ǵana qabyldaıtynyn, dáriske kirýi kerektigin eskertti. Shyndyǵynda da dárishana stýdentterge lyq tolyp , ý-shý bolyp jatqan

Kelgen beıtanys boıy suńǵaq, kıim kıisi táýir, ashań júzdi adam eken. Kire salysymen joǵary ozyp, tómen ıilip sálem bere sala, sydyrta, toqtamaı sóıledi. Taza qyrylǵan saqal-murtsyz betine qarap, tipti majar eken dep oılamaısyń, degenmen majarshasy tup-tunyq. Alystan nashar kóretin kózine qara jıekti pensne taǵyp alǵan.

— Mártebeli myrzam, munshalyqty tolqyp, alqyn-julqyn sóılegenimdi aıyp kórmeńiz, biraq bul óte shuǵyl sharýa, múmkin men úshin ǵana shuǵyl. Aty-jónim ‒ Pal Detvash, ınjenermin, Amerıkadan keshe ǵana keldim. Poıyzdan túskenimde anam ákemniń qaıtys bolǵanyn estirtti. Qaraly habar jazylǵan hat men elge qaıtpaq bop kemege otyryp qoıǵanda jetken eken. Ákemniń baqılyq bolǵanyna endi senip turmyn, emhanada dúnıeden ótipti. Joqshylyqtan kóz ashpaǵan anamnyń ákemdi kómýge jaǵdaıy kelmepti. Ákemniń máıitin emhanada qaldyrypty, dárigerler ózimiz jer qoınyna beremiz dep ýáde bergen eken. Men elge jetken soń, osy istiń anyq-qanyǵyn bilýge tyrystym. Keshe ákemniń múrdesin osy anatomıalyq ınstıtýtqa ákelip, bolashaq dárigerlerdiń tájirıbesine paıdalanbaq bolǵanyn bildim. Máıitterdi jer qoınyna bermes buryn, olardy ábden jiliktep shaǵyp, usaqtalǵan súıekti tabytqa salady dep estidim. Meniń bileıin degenim marqum ákemniń taǵdyry da solaı boldy ma eken? Al qyzmetkerlerińiz ákemniń súıekterin baılap, qanqa qurap qoıdy deıdi, sol shyn ba eken? Qurmetti dırektor myrza, Sizden sonyń shyn-ótirigin bilsem dep edim, eger solaı bolsa, ákemniń qańqasyn nemese bassúıegin maǵan berer me ekensizder? Tutas qańqasyn alsam, tipti jaqsy bolar edi, jer qoınyna bersem dep edim. Qurmetti dırektor myrza, ákemniń súıegin kórýge bola ma? Qyzmetkerińiz tájirıbege symbatty, súıegi myqty qańqalar tańdalynady dep edi, jaryqtyq ákem súıegi kesek, men sekildi boıshań kisi edi. Instıtýttyń shyǵyndaryn qaıtaryp-aq bereıin. …

Dırektor osynaý uzaq, asyǵys sózderdi saqalyn sıpap turyp, sabyr saqtap tyńdady, sonan soń baıaý, qarlyǵyńqy daýyspen bylaı dedi:

— Solaı deńiz, qarap kóreıin. Ákeńizdiń aty-jóni qalaı edi?

— Ákemniń aty da dál meniki sekildi ‒ Pal Detvash.

— Negizi ınstıtýt máıitterdi qaıtarmaıdy… , biraq eger ákeńizdiń súıegi bar bolsa, qańqasyn qurastyryp qoısa, onda men esh kedergi jasamaımyn, Sizge bergizemin.

Dırektor qońyraý shyldyrlatty. Aq halatty kómekshi kirip keldi.

— Dáriger myrza, ótinemin, qarap kelińizshi — dedi dırektor — ótken aıda Pal Dótvash degen adamnyń máıiti óńdelip pe eken? Odan dáristerge kerek qańqa qurastyrdyq pa?

Kómekshi júgirip ketti. Ǵalym qonaqqa jaıǵasýǵa oryn usyndy.

Bes mınýt únsiz tynyshtyq ornady. Qonaqtyń tizesi dir-dir etedi. Ǵalym bolsa qaltasyna qolyn salyp, terezeden jańbyr sirkirep turǵan kóshege qaraýmen boldy. Álden ýaqytta esikti julqı ashyp kómekshi kirdi.

— Máıittiń nómiri jazbadan tabyldy, gastroenterologıadan túsipti. Máıitti biz jaryppyz. Esime endi tústi, úshinshi kýrsqa tapsyrǵanmyn… qańqasy ádemi edi. Ótken aptada Matáshqa maserasıalaýǵa bergenmin, aldyńǵy kúni qańqasyn qaıta qurastyryp qoıǵanbyz. Bári sátti boldy, ózińiz buıyrǵandaı máıit buzatyn bólmege qoıdyq, sebebi birinshi kýrstyń stýdentteri ótken aıda sonda turǵan bir qańqany syndyryp alǵan bolatyn, sonyń ornyna jaıǵastyrdyq.

Injenerdiń júzinen qatty abyrjyǵany baıqaldy, býyny qaltyrap ketkendeı. Profesor áýelgisindeı sabyrly daýyspen:

— Onda dáriger myrza, myna kisige suraǵan kańqasyn bergizińiz.

Injenerge burylyp: ‒ Al Sizden shyǵyndardy qolma-qol tóleýińizdi suraımyn. Qansha edi, dáriger myrza? Máıitti jarý men qaıta qańqasyn qurý otyz bes krona bolady emes pe?

Boıshań adam jalma-jan ámıanyn alyp, birden tóledi. Azdap qobaljyp, bir jaǵy jeńildegendeı bolyp, bylaı dedi:

— Mártebeli myrza, kómegińizge rahmet. Ýaqsyz ýaqta mazańyzdy alǵanym úshin keshirim ótinem. Menen qandaı da bir kómek bolsa, aıtyńyz.

Kómekshi ınjenerdi máıit jaratyn bólmege alyp keldi. Buryshta izdegen kańqa sostıyp tur. Eńgezerdeı, súıekteri myqty, bassúıegi jumyr, farfor sekildi appaq qańqa.

Bóten adam tańyrqap biraz ýaqyt turdy. Buryn-sońdy qańqa kórmese kerek. Aldy-artyna shyǵyp qarap, aınaldyryp kórdi, qabyrǵalaryna saýsaqtaryn tıgizip, jaǵyn tartqan serippelerdi sıpap ótip, qyzmetker men kómekshige jetim kózben qarap turdy.

Kómekshi bassúıekti maqtaı jóneldi. Qonaq kenet anatomıalyq derekterge qyzyǵýshylyǵy oıanǵan keıip tanytty. Aq halatty adam kóp turmaı, qoshtasyp dárisine ketti.

Qyzmetker bolsa ınjenerdiń kóńilin solaı jubatý kerek dep oılasa kerek, bar bilimin salyp-aq jatyr:

— Mundaı tamasha qańqany kórmegeli kóp bolyp edi. Ekinshi anatomıadaǵy Dúrıdiń pikiri de sondaı. Bul symbatty qańqany, Matásh aǵaı, endi sizderden alyp ketýge keldik.

Beıtanys qonaq basyn salbyratyp, qańqanyń aıaǵyn shaıqalta qozǵady. Aıaq-qoldary ary-beri teńselip, saldyrlady. Sonan soń adam bas súıektegi kózdiń uıasyna tesilip qarap qaldy. Oılanyp, kózi jasaýrap, ernin tistedi.

Kárkeste Matásh otyz jyl qańqalardy ary-beri laqtyryp júrgen adam ǵoı. Bótenniń kózine úıirilgen móltek jasty kórip, onyń da kóńili bosaǵansyp, bylaı dedi:

— Mártebeli myrza, bul kisi sizdiń týysyńyz ba edi?

— Ákem edi.

— Ákeńiz. Mm, mm… Solaı ma edi … — dedi de basqa sóz taba almaı.

Sol jerde qańqaǵa úńilip, únsiz qalysty.

„Qańqanyń” uly birdeńe deý kerek pe edi dep bir oılandy, alaı-dúleı kúı keshti, jan dúnıesindegi bastalǵaly turǵan oı men sezimniń daýylyn syrtqa shyǵarǵysy kelip, bulqyndy.

Biraq ishindegi alapat boran tap-taza, appaq farfor sekildi qańqalar jarqyraǵan bólmege tógilip turǵan sáýleden tarqap sala berdi; muńy, qaza qaıǵysy úlken terezelerden túsken jaryqqa aralasyp joq bolǵandaı. Injener kenet esin jıyp alǵandaı kórindi, qańqa kerilgen tik baǵannan ustap, esikke qaraı asyǵa basty. Sol „bir túrli” júgin qolynan bosatpaı, batyl qadammen syrtqa tartty, kózin tómen salyp barady, ákesi úshin namystanyp ketkendeı.

Uzyn dálizben uzap barady. Zaldaǵy birneshe sabaqqa keshikken bolashaq dáriger stýdent ınjenerdiń qolyndaǵy qańqanyń qol-aıaǵy bılegendeı bolyp qozǵalyp bara jatqanyna qarap turdy. Saqal-murty qyrylǵan adam qańqany ebedeısiz ózine tartty. Uly ákesin qushaqtady.

---