InfoHub Logo

Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ, Qazaqstan tarıhy kafedrasynyń 

dosenti, t.ǵ.k., Qozǵambaeva Gúlnár Bestibaıqyzy 

Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq ýnıversıteti – Qazaqstandaǵy kópsalaly bilim beretin aldyńǵy qatarly oqý orny. Alǵashynda Qazaq Memlekettik ýnıversıteti dep ataldy. Ol RKFSR Halyq Aǵartý Komısarıatynyń sheshimimen 1934 jyldyń 1 qańtarynda quryldy. Onyń quramynda alǵashynda fızıka-matematıka jáne bıologıa fakúltetteri boldy. Ýnıversıtet otandyq ǵylym men tehnıkany, mádenıet pen joǵary bilimdi damytýǵa eleýli úles qosyp otyrdy.

1939 jyly respýblıkanyń mádenı ómirinde mańyzdy oqıǵa boldy. Ýnıversıtettiń bıologıa, hımıa, fızıka, matematıka fakúltetteriniń eń alǵash túlekteri daıyndalyp shyǵaryldy. 87 joǵary bilikti maman KSRO ǴA-nyń Qazaq bólimshesine, ǵylymı jáne pedagogıkalyq jumystary boıynsha respýblıkanyń túkpir-túkpirindegi joǵary oqý oryndary men mektepterine jiberildi. 

KazUÝ-dyń qabyrǵasynda HH ǵasyrdyń 50- shi jyldarynan Qanysh Sátbaev, Muhtar Áýezov, Ermuhan Bekmahanov, Álkeı Marǵulan jáne taǵy basqa da  asa kórnekti ǵylym men mádenıet qaıratkerleri dáris oqyp, eńbek etkendikten oqý ornynyń myqty bazasy qalyptasty. Qazaq Ulttyq ýnıversıteti óziniń negizin  qalaǵannan bastap Qazaqstandaǵy bilim berý júıesiniń betke ustar kórkti, ýnıversıtettik dástúrlerdiń, kásibı bilikti ǵylymı jáne pedagogıkalyq mektepterdiń bastaý - kózi boldy.

1993 jyldyń 9 qańtarynda QR  Tuńǵysh Prezıdenti N. Á. Nazarbaevtyń «Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń mártebesi týraly» arnaıy qaýlysymen ýnıversıtetke avtonomdy memlekettik joǵary oqý orny mártebesi berildi jáne ol ál-Farabı atyndaǵy Qazaq memlekettik ulttyq ýnıversıteti bolyp ózgertildi.
2001 jyldyń 5 shildesinde QR-sy Prezıdentiniń Jarlyǵymen Qazaqstannyń joǵary oqý oryndary arasynda  alǵashqy bolyp ulttyq ýnıversıtet erekshe mártebesi berildi.

Ýnıversıtette bilim berý isi Bolon reformasyna sáıkes júrgiziledi, oqytýdyń kredıttik júıesi tolyq kúshine engen, oqý úderisiniń japsyrmasyz ashyqtyǵy, bilim alýshylardyń akademıalyq ilkimdiligi, «bakalavr – magıstr – PhD» túrinde úsh satyly mamandar daıyndaý qamtamasyz etilgen. Ýnıversıtettiń jańa damý kezeńinde ál–Farabı atyndaǵy QazUÝ–dyń jańa Akademıalyq saıasaty iske asyryldy, bilim tekserýdiń qýatty korporatıvtik Intranet júıesi jolǵa qoıyldy. 

Qara shańyraq, Qazaq Ulttyq  ýnıversıteti  aıryqsha mártebege ıe   oqý  orny,  ol   respýblıkanyń  joǵary oqý oryndarynyń     reıtıńinde    aldyńǵy qatardan oryn alady.   Qazaqstan respýblıkasy Tuńǵysh Prezıdentiniń  «Sapa salasyndaǵy jetistigi  úshin»  syılyǵynyń  laýreaty. Ýnıversıtette jıyrma myńnan astam stýdent, magıstrant jáne RhD doktoranttary  oqıdy. Ýnıversıtet qabyrǵassynda bilim alyp júrgen stýdentterdiń mádenı ómirine úlken kóńil bólip, oqý orny tarapynan barlyq jaǵdaılar jasalǵan. Ó.A. Joldasbekov atyndaǵy Stýdentter saraıy - QazUÝ qalashyǵynyń injý-marjany. Munda Qazaq ulttyq aspaptar orkestri, kórkemóner úıirmeleri, «Biz» stýdentter teatry, KTK komandasy jumys isteıdi.

Jastar - eldiń bolashaǵy. Stýdentterdi  oqytý  jáne tárbıeleý ózara tyǵyz baılanysta, sondyqtan da qazirgi tańdaǵy tárbıe jumysynyń  basty mindetteriniń biri –  jastardy  otanshyldyq, patrıottyq jáne ulttyq rýhta tárbıeleý bolyp tabylady. Osy turǵydan alǵanda Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq ýnıversıtetinde stýdent jastardy tárbıeleýdiń negizgi nátıjesi retinde jobalaý ádisi qolǵa alyndy. 

Ýnıversıtet stýdentteriniń ómiri qyzyqtylyǵymen ári alýandyǵymen erekshelenedi.Ol tek dárister men semınarlarǵa qatysýmen ǵana shektelmeıdi. Olar shyǵarmashylyq pen talantty shyńdaıtyn teatr stýdıalary men poetıkalyq klýbtarǵa, kóńildi jáne tapqyrlar saıysyna belsene qatysady.

Ýnıversıtet bilim alýshy tulǵanyń jan-jaqty damýyna, ózin-ózi kemeldendirýine qajetti jaǵdaı jasaý úshin bar kúsh-jigerin salyp, stýdenttik ózin-ózi basqarýǵa, kóshbasshylyq qasıetterdi tárbıeleýge mol múmkindikter týdyrýda. 

QazUÝ 400-den astam sheteldik ýnıversıtettermen yntymaqtastyq týraly kelisim jasaǵan. Osy negizde magıstrant, doktoranttarǵa eki adamnyń jetekshilik etý tájirıbesi keńinen óristep otyr. Bir ǵylymı jetekshi Qazaqstannan bolsa, ekinshisi – shetel JOO-daǵy belgili ǵalym. Osynyń bári de QazUÝ stýdentteri úshin halyqaralyq deńgeıde oqyp, zertteýler júrgizýge laıyqty jol ashady. Sonymen qatar ýnıversıtet álemdik jetekshi ýnıversıtettermen qarym-qatynas jasaı otyryp, jyl saıyn stýdentterge, jalpy bilim alýshylarǵa shet elde sapaly bilim alý úshin tıimdi jaǵdaılar jasap otyr. Jyl saıyn  tájirıbıeden ótý sharalary da iske asyrlady. Oqý ornynda qos dıplomdy baǵdarlama boıynsha jumys jasaý múmkindigi qarastyrylǵan. Máselen, magıstratýrada bilim alýshylar oqýdyń bir jylyn Qazaqstanda, bir jylyn shet eldik ýnıversıtette oqyp, eki oqý ornynan da dıplom alý múmkindigi jasalǵan. Búginde ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq ýnıversıteti  jigerli jastardyń, eli úshin erinbeı eńbek eter bolashaq mamandardyń mereıli mekeni bolyp tabylady.

---