InfoHub Logo

Ala mysyq alańsyz edi. Kóńili jibek samaldaı, jazdyń jalpaq jaılaýyndaı bolatyn. Qaǵanaǵy qarq, saǵanaǵy sarq. Uı̆qysy tynysh. Tamaǵy toq. Tósegi jumsaq. Ústi-basy taza. Buryn ózi jýynýshy edi, sońǵy kezde ony da qoı̆dy. Sebebi osy úı̆degi ony erkeletip oı̆natatyn, jonyn sıpap aı̆malaı̆tyn, uı̆yqtasa birge alyp jatatyn Marat bıyl mektepke barǵaly, kúnara ony sabyndap ózi jýyndyratyn boldy.

— Meni kishkentaı̆ymda ájem shomyldyrýshy edi. Endi jigit boldym. Seni jýyndyrý óz qolymnan keledi, — deı̆di ıis sabyndy «densaýlyq» dep. — Sen taza júr, jaraı̆ ma?

— Mıaý-mıaý. Jaraı̆dy, — deı̆di mundaı̆da Ala mysyq quı̆ryǵyn bulǵańdatyp.

Sol Ala mysyq osyndaı̆ janǵa jaı̆ly ómirdiń shyrqy bir kúni buzylady dep oı̆lady ma eken?! Kóńiliniń qaı̆maǵy shaı̆qalady de qaperine kirdi me eken?!

Endi oı̆lap tursa, osynyń bárine kináli Aqtós sekildi.

Ony mektepten úı̆ge Marattyń ózi ákeldi. Kózin asha almaı̆tyn, qyńsylap, jylaýdan basqa eshteńeni bilmeı̆tin aq tós qara kúshikti alǵashqy kúnderi Ala mysyq aıady. Keı̆ kúnderi ózine quı̆ylǵan sútti oǵan da berip júrdi. Sabalaq-sabalaq júnin tilimen jalap taraı̆tyn da edi.

Ekeýi úı̆de ońasha qalǵanda Marat ákelip bergen qyzyl dopty qýalap oı̆naı̆tyn. Tipti onyń tazalyǵyna qaraý Ala mysyqtyń úlesine tıgendeı̆ edi. Sebebi qara kúshik alǵashqy kúnderi kóbirek uı̆yqtap, kez kelgen jerge jata ketetin.

Tili shyǵyp, úre bastaǵanda:

— As aldynda jýyn, — degenge, sholaq quı̆ryǵyn bulǵańdatyp, qýtyńdap:

— Áf, áf... Jýyndym, — deı̆tin tıtteı̆ tanýyn kókke kóterip.

— Jýynsań, qolyń nege kir? — dese:

— Áf... Áf... Betimdi jýyp, qolymdy umytyp ketippin, — deı̆tin jyltyr túk beti bylq etpeı̆.

Marat mektepten kelgen bette ekeýin de erkelete qushaqtap alatyn. Ala mysyqqa sap-sary irimshik berse, kúshik qyzyl kúreń maı̆ly shujyq jeı̆tin.

Tipti ekeý bolǵanyna Ala mysyqtyń qýanbasa, renishi joq edi. Sóı̆tip júrgende...

Jerge appaq alǵashqy qar jaýǵan.

Bul kúni Marat Ala mysyq pen kúshikti kúndegideı̆ aýlaǵa shyǵaryp serýendetken joq. Tań atqaly úı̆ge kelgen balalarmen oı̆naýmen boldy.
Mundaı̆da Ala mysyq jurt aıaǵynan aýlaqtaý buryshqa baryp jatatyn. Tilimen aýzyn bir jalap qoı̆yp, tátti taǵamdar kútetin. Sebebi balalar dastarqanda ózderi jegen táttilerden Ala mysyqty qur qaldyrmaı̆tyn. Kózin juma qarap, múlgigenin qoı̆yp, Ala mysyq shujyqty da, irimshikti de, kámpıtti de qylǵytyp juta beretin. Tyńqıyp toı̆yp alatyn.Táttiden kim qashady.

Bul joly da sol kónigip alǵan ádetine salyp, Ala mysyq buryshta jatty. Al buryn mundaı̆dy kórmegen kúshik borsańdap ba- lalardyń aıaǵyna oralyp júrdi.

Úı̆ge kelgen balalardyń muny erkeletip, qolyna almaǵany joq. Árqaı̆sysy jyly bir sóz aı̆tady.

— Tabany jalpaq eken...

— Qulaǵyn qarashy, qulaǵyn!..

Ásirese kórshi úı̆degi Sahı degen qyz:

— Marat-aý, Marat... Mynaýyń bar ǵoı̆... Naǵyz shekarashy ıt bolady, — dep, kúshikti baýyryna qysyp taqyldady. — Atyn ne qoı̆dyń? Aqtós bolsyn, jaraı̆ ma, Marat?

Sol kúni kúshik Aqtós atandy. Jurttyń nazary soǵan aýdy da, Ala mysyq táttiden qaǵylyp qala bergen.Sol kúnnen bastap Marattyń endigi aldanatyny Aqtós qana. Ekeýi birge oı̆naı̆dy, birge serýendeı̆di, birge jatady. Biri — tósekte, biri — onyń aldyna tóselgen kishkene kilemshe ústinde.

Aqtós kún sanap emes, saǵat sanap ósti deýge bolady. Endi ol Ala mysyq ásheı̆inde keýdesinen ıterip qalǵanda, qyńsylap domalap túsetin Aqtós emes. Bir joly jonyn kújireı̆tip, qorqytpaq bolyp edi, ózine tap berdi. Ala mysyq seskenip qaldy.

Keshegi toqmeı̆il Ala mysyq shaı̆daı̆ ashyq aspanyna birte-birte bult úı̆irile bastaǵanyn sezdi. Endi ol qıt etkendi Aqtósten kórip, bolar-bolmasqa ashýlanýdy shyǵardy. Oraı̆y kelse, ońdyrmaı̆, soıaýdaı̆ kir-kir tyrnaǵyn batyryp, tyrnap alady.

Kúni keshegi jalpaq jaı̆laýdaı̆ kóńiline kirbiń uıalap, tuman qonyp, keń saraı̆daı̆ ishi taryla túskendeı̆. Aqtósten dúnıeniń bárin qyzǵanatyn boldy. Burynǵydaı̆ tatý-tátti birge oı̆naý jaı̆yna qaldy.

Endi Ala mysyqtyń kún uzyn ańdıtyny — Aqtós. Qaı̆tse sony muqatý, jekkórinishti kórsetý, shama kelse, qýdyrý. Sol úshin onyń barmaǵan amaly joq, istemegeni taǵy joq. Eń aldymen Aqtóske quı̆ylǵan tamaqty tógip ketip júrdi. Bir-eki ret tárelke men keseni syndyrdy. Aqtóstiń kózin ala bere, aldyndaǵy et pen nandy qaqshyp ketip te júrdi. Biraq munyń bárine Aqtós myńq etpedi. Úı̆de adam joq bolsa, esiktiń aldyna kóldeneń jatyp alady. Syrttan beı̆tanys bireý kelse, sháýildep úrip, sháýildep sóı̆leı̆ jóneledi.

— Áýp, áýp... áýp... Kirýge bolmaı̆dy!

Onyń bunysyn kórgennen beri únemi burqyldap birdeńege keı̆ip, birdeńege ursyp júretin Marattyń sheshesi Zeı̆nep:

— Ózi saq qulaq... Ózi aqyldy, — dep Aqtósti maqtaı̆ jóneletin boldy.

Basqasy basqa, Ala mysyq muny biraq kútpegen. Marattyń sheshesi áý basta ıt pen mysyqqa jany qas adam bolatyn. Osy úı̆ge Ala mysyq kelgeli, kóńili bir jibigen emes. Baı̆qaýsyzda janasyp ketseń:

— Byrs! — dep qabaǵyn tyrjıtyp, qýyp jiberetin. — Úı̆ge qaı̆daǵyny qaı̆dan ákelesiń? Mysyqtyń tileýi jaman bolady deýshi edi. Ana bala mysyqtyń bet-aýzyn jalap, asty-ústine túsýmen júr. Sol páleniń kózin joǵaltshy. Qarasyn kórsetpeshi maǵan, — dep birde kúı̆eýine aı̆typ jatqanyn da estigen.

Biraq ákesi Maratqa eshteńe degen joq. Marat betinen qaqpaǵan soń, Ala mysyq ta kóńili kóldeı̆ shalqyp júre beretin.
Sol Marat buryn Ala mysyqtyń torsańdap ókpelegenin kóterip kelse, endi esilderti Aqtóste. Ala mysyqqa qóziniń qyryn da salmaı̆dy. Keı̆de sút berýdi de umytyp ketedi. Sońǵy kúnderi Ala mysyq ashty-toqty júr.

Burynyraq Marat úı̆de joqta sheshesi tamaq bermeı̆, ashyǵyp bara jatsa, tyshqan aýlap, bara-bara tyshqan aýlaýdy birjolata qoı̆ǵan. Onyń etinen jıirkenetindi shyǵarǵan. Qýamyn dep shań qaýyp, bylǵanǵysy da kelmeı̆tin. Bir joly Marattyń sheshesi ony qambaǵa aparyp edi, keshke deı̆in uı̆yqtaǵan mysyq, Marat balalar baqshasynan qaı̆tar shaqta, esikti tyrmalap, mıaýlap, jylamsyrap turyp alǵan.

Marat ony úı̆ine ákelip, asty-ústine túsken. Sodan beri onyń orny qysta jyly, jazda qońyr salqyn muntazdaı̆ taza úı̆ bolatyn. Qazir astynda eski bóstek. Kereýettiń astyna kirip alyp, túkpirde jatqany. Aqtósti qorqytyp ta, aldap ta ala almasyna kózi jetti. Qazir burynǵydaı̆ tamaǵyn tóktirmeı̆di. Ydysyn syndyrtpaı̆dy.

Ala mysyqtyń bar tyndyratyny — kózimen atyp, ishi qazandaı̆ qaı̆naý. Tek alystan aı̆bat shegý.

Ala mysyq jatady da qoıady. Ózegi talǵan shaqta, qalǵan-qutqandy timiskilep júrip, tisine talǵajaý etedi. Sodan soń taǵy da enjar bir múlgýge basady.

Oı̆yna eshteńe kirmeı̆di. İshteı̆ yza ma, álde ókinish pe, mıyn birdeńe kemiredi de jatady.

Aqyry, bir keshte ol amaly taýsylyp, esh sharasy qalmaǵandyqtan, urlyqqa attandy. Eptep basyp, ashanaǵa kirdi. Tamaqtyń ıisi shyqqan shkaftyń qasyna bardy. Eki aıaǵymen túrtip esigin ashqaly jatqanda, Aqtós tap boldy.

— Ap! Ap!.. Munyń ne? — dedi ol.

Ala mysyq júnin tikireı̆tip, kúrjıip tura qaldy.

— Sharýań qansha? — dedi ysyldap.

— Urlyq jasaý uıat emes pe? — dedi Aqtós alańsyz, jaı̆baraqat.

— Dám-tuzdy osylaı̆ aqtaı̆ ma?

— Bireýge — dám-tuz, bireýge — kermek. Jónińe taı̆yp tur! — dedi

Ala mysyq, kózinen túndi tile ot ushqyndap.

— Ketpeı̆min, — dedi Aqtós, — urlyq jasatpaı̆myn. İsher tamaǵyńdy adal ish.

— Sondaǵy aı̆tpaǵyń ne?

— Bosqa qarap jatpa. Tirshilik et.

— Mıaý-ý... Mynany qaraı̆ gór, — dedi Ala mysyq keketip.

— Sonda seniń qaı̆ eńbegiń ótti bul úı̆ge?

— Men úı̆ kúzetem. Marat oı̆naı̆dy. Keshe joǵaltyp alǵan dobyn taýyp berdim. Ósken soń, Marat ekeýmiz shekarada turamyz, — dedi Aqtós maqtanǵandaı̆ keýdesin kere. — Sen onan da maǵan er. Men saǵan talaı̆ keremet kórseteı̆in.

— Sonda qaı̆da baramyz? — dedi Ala mysyq jyly úı̆den, astyń ıisi shyqqan shkaftyń qasynan shyqqysy kelmeı̆. Barmaı̆myn, — dedi Ala mysyq tartynshaqtap. — Maǵan osy jer jaqsy.

— Barasyń, áf! — dedi Aqtós nyqtap. — Sen bosqa jatyp, oı̆yńdy ishtarlyq keýlegen. Adamnyń alǵysyna qarǵyspen jaýap bergiń keledi. Bul — dert. Sonan emdeı̆min seni. Sen meni ózińe jaý kóresiń. Bul sapardan dos bolyp oralamyz.

— Barar jerimiz alys pa? — dedi mysyq óz erkimen júrmese, Aqtóstiń kúshpen áketetinin sezip. — Mıa-ý!

— Qoryqpa! Qıal degen ushqyr, minsek, zamatta talaı̆ jerdi sharlap shyǵamyz. Bul kemeniń ǵajaptyǵy sol, ondaı̆ kóregen nárse dúnıede joq. Tek senim ǵana kerek.

Bular esik aldyna shyqty. Aspanda juldyzdar jymyńdasady.

— Senimiń myqty bolsa, — dedi Aqtós keshki samalǵa betin tosyp, — qıal kemesimen naǵyz zymyranǵa minip, sonaý juldyzdarǵa barýǵa bolady. Maǵan tuqymdas Laı̆ka degen ıttiń álem keńistigine eń alǵash ushqanyn bilesiń be?

— Estýim osy, mıa-ý, — dedi Ala mysyq, uıalǵanynan basyn tómen salyp.

Ol kózin aspanǵa bir salyp qoı̆dy. Dál osy sátte onyń keýdesinde basqa bir qyzǵanysh oty zý ete túsken edi. Endi ol sol aspanǵa ózi ushpaǵanyna ókingen sekildi.

— Qaı̆dan estısiń?! Qýysqa kirip, bar tyndyratynyń uı̆qy, — dedi Aqtós.

— Anaý ne? — Ala mysyqtyń júzi aýla ishindegi qarańdaǵan úı̆shikke tústi.

— Ol — meniń úı̆im, — dedi Aqtós maqtanyshpen. — Men endi ózimshe sonda bólek turamyn. Jaqsy ma?

— Qoryqpaı̆syń ba?

— Neden qorqamyn? Men endi eseı̆dim ǵoı̆.

Ala mysyq úndemedi. Osyndaı̆ aqyl ózine buryn nege kelmegenine kúrsinip qoı̆dy.

Atam zamannan mysyq tuqymynyń óz turaǵy bolmaǵanyn ol qaı̆dan bilsin.

— Endi meniń sózime qulaq qoı̆ da, sońyma er... Kózińdi ashpa...

Kóńilińdi alańdatpa, oı̆yńdy basqa jaqqa bólme! — dep, Aqtós myqtap tapsyrdy.

Ala mysyq basyn ızeı̆ berdi. Endi Aqtóstiń shińkildegen daýsy tipti alystan estilgendeı̆.

— Bizdiń aldymyzda úlken darıa...

— O, keremet! Kókjıekti kemerlep, bir shetinen ekinshi shetine kóz jetpeı̆tin joı̆qyn darıa jatyr. Jal-jal tolqyndary aq kóbik atyp, birin-biri kımeleı̆ jaǵalaýǵa soǵady. Gúrildep, kúrkirep, sharasyna syı̆maı̆, alasurady. Onyń osy túrinen shoshynǵan Ala mysyq júregi sýyldaı̆, býyn-býyny dirildep, denesi qaltyrady.

— Qoryqpa! Alǵa! — dep, Aqtós jelke tusynan dem berdi.

Ala mysyq endi darıanyń ústimen keledi. Tabanynyń asty bylq-bylq etken jumsaq mamyq sekildi. Ózin baıaý terbetedi.
Kenet darıanyń astynan keýdesi jarq etip úlken bir balyq shyǵa keldi de, Ala mysyqpen qatarlasa berdi. Iyǵyna sómke asynyp alǵan.

— Sen kimsiń? — dedi Ala mysyq.

— Meni keı̆de aq balyq, keı̆de delfın deı̆di.

— Asyǵyp qaı̆da barasyń?

— Sharýam tyǵyz. Jumys qaýyrt, — dedi delfın asyǵa jaýap qatyp.

— Jaǵada adamdar kútip tur.

— Adamdar?! Sen de adamǵa qyzmet etesiń be?

— O-o, adamǵa qyzmet etý úlken baqyt qoı̆. Sen qaı̆dan kelipediń, muny bilmeı̆tindeı̆?

— Qyzmetiń qandaı̆?

— Men hat tasımyn. Myna sýdyń astynda, óte tereńde adamdarotyr. Olar sý astyn tekseredi. Men solardyń hatyn jaǵaǵa jetkizemin.

— Olar saǵan ne tóleı̆di? Sút bere me, tátti nárse bere me?

— Sen qyzyq ekensiń. Myljyńdap jolymnan bógediń. Adam maǵan sút te, eshteńe de bermeı̆di. Maǵan olardyń alǵysynan qymbat nárse joq.

— Alǵys?

— O-o! Adamdy qýantyp, onyń alǵysyn alǵanǵa ne jetsin! Gý- gý-ý. — Delfın sýdy pyshaqsha irep, zaýlap júre berdi...

— Endi aldyńa qarashy, — dedi osy kezde Aqtós.

Ala mysyqtyń qarsy aldynda túkti masaty kilemdeı̆ jaı̆na- ǵan keń óris jatty. Bir qora qoı̆ jaı̆ylyp júr. Kók shalǵyndy tilimen jaı̆baraqat orap, tisterimen julqı tartady. Asyqpaı̆ shaı̆naı̆dy. Mańaı̆ynda eshkim joq. Iesiz jatqan mal sekildi.

Bir kezde qoı̆dyń arǵy shetinen buǵan qaraı̆ úlken bir qus kele jatty. Shıdeı̆ uzyn sıraqtary attaǵan saı̆yn arbań-arbań etedi. Ústine dóńgelene qalǵan qaýyrsyndy mamyq júni sholaq tigilgen kóı̆lek sıaqty. Tizesine jetpeı̆di. Onyń osy bir usqynsyz sıqyn kórip, Ala mysyq tumsyǵynyń astymen myrs etti.

Qus edireńdep, qasyna jetip keldi.

— Qrr... Qrr... Sen kimsiń? Neǵyp júrsiń? — dep qyr-qyr etip, tergeı̆ bastady. Kózi shaqyrańdap, súı̆ir tumsyǵymen súzip jibe- retindeı̆.

— Óziń kimsiń?

— Men túı̆equspyn.

— Kún ystyqta neǵyp júrsiń?

— Kórmeı̆siń be? — dedi túı̆equs tóne túsip. — Myna qoı̆lardymen baǵamyn.

— Ózińdiki me?

— Adamdardiki.

— Aqy tóleı̆ me?

— Esiń durys pa? — dedi qus ashýǵa qatty býlyǵyp, basy qalt-qalt etip, alqymy isinip shyǵa kelip. — Maǵan aqynyń keregi ne? Myna dalada jeı̆tin asym tep-tegin.

— Onda neǵyp mynandaı̆ shyjǵyrǵan ystyqta bosqa aramter bolyp júrsiń?

— Munym adamdarǵa unasa, sonyń ózi maǵan jetip jatyr, — dedi túı̆equs uzyn moı̆nyn aspanǵa shalqaı̆ta kóterip, maqtanyshpen. — Endi jónińdi tap. Bul mańǵa sen turmaq, mashınanyń ózin jýytpaı̆myn. — Túı̆equs mańǵazdana mań-mań basyp, burylyp júre berdi.
Aqtós osy sátte daýys berdi. — Endi oń jaǵyńa kóz sal!

Betin baldyr basqan kishkentaı̆ ǵana kólshiktiń qasynda tur eken Ala mysyq. Qurbaqalar biriniń sózine biri qulaq qoı̆maı̆, bet-betimen baqyldasyp jatyr. Eger Ala mysyq záýde bir Maratqa erip mektepke barsa, shaldýar, tentek balalar oqıtyn klastan quddy osyny kórer edi.

Tynyshtyqqa úı̆rengen Ala mysyqtyń basy áńki-táńki boldy. Ol bul mańnan tezirek ketpek bolyp, attaı̆ berip, kilt toqtady.

Kózi múı̆iz kózildirik kıgendeı̆ sharasynan aqshıa shyqqan jalpaq tanaý bir qurbaqa taltań-taltań basyp, qarsy aldyna kelip qalypty.

— Baq-baq... Saǵan da maǵlumat kerek pe? — dedi.

— Nendeı̆ maǵlumat? — dedi Ala mysyq tańyrqap.

— Aýa raı̆yn bilgiń kele me... Kvah... kve...

— Ony qaı̆temin?

— Onda ármen júr. Qazir adam keledi. Oǵan deı̆in baqylaýdy bitirýimiz kerek, — dedi qurbaqa, ornynan bir sekirip.

— Adam keledi deı̆siń be? Sonda sen de adamǵa qyzmet etesiń be?

— Etpegende she! — dedi qurbaqa qarnyn sıpalap. — Bizdiń eńbegimizge olar rıza bolsa, úlken qýanysh sol.

— Sondaǵy eńbegiń shalshyq sýdy baqylaý ma?

— E-e, sen túk bilmeı̆tin neme ekensiń ǵoı̆. Bizdiń eńbegimizdiń qadirin bilý úshin, saǵan áli oqý kerek.

— Oqý deı̆siń be?

— Iá, myna biz aýa raı̆yn zertteı̆miz.

— Sonda dál bilesińder me?

— Dál bilmegende she?! — dedi qurbaqa shirene. — Myna biz sýdan shyǵyp, jaǵalaýda júrmiz. Nege?

— Bilmeı̆min, — dedi Ala mysyq basyn tómen salyp, muńaı̆yp. — Kva... Kvak... Há... Há... — dep qurbaqa masaı̆raı̆ kúldi.

— Árıne, bilmeı̆siń. Munyń sebebin adam ǵana biledi. Kóp oqyǵandyǵynan biledi.

— Men de bileı̆in, aı̆tshy. Mıa-ý-ýý, — dedi Ala mysyq suranyp.

— Aı̆týǵa bolady, — dedi qurbaqa taǵy da sekirip túsip, qýtyńdap. — Bizdiń jaǵaǵa shyǵýymyz — jaýynnyń habary. Biz sý astynda júrsek

— Kún ashyq. Biz bir súńgip, bir shyqsaq, ol kúni aýa raı̆y qubylmaly bolady. Túsindiń be, maýbas?!

Myna habardy bilgenine qýanýdyń ornyna, Ala mysyq qatty shoshyndy. «Jańbyr jaýsa, túgim búliner, brr». Ala mysyq silkinip-silkinip qoı̆dy. Bul aradan tezirek ketýge asyqty.
Muny bilgendeı̆ Aqtóstiń daýsy estildi.

— Murnyń ne sezip tur?

Ala mysyq murtyn tikireı̆tip, pushtandaı̆ tanaýymen aýany ıiskeledi.

— Maı̆ shelpektiń, quı̆maq pen samsanyń ıisi keledi. Qýyrdaqtyń ıisin sezemin.

— Qarnyń ashqan ǵoı̆. Júr, kettik.

Ala mysyq qatty qýandy. Aıaǵyn birer attap, tura qaldy. Qarsy aldynda záýlim úı̆. Onyń astyńǵy qabaty uzynnan-uzaq sozylǵan ashana eken. Mańaı̆ynda eshkim joq. Esigi jabyq.

Taǵamnyń ıisi tanaýyn jaryp, ash ózegi talyp, ishi shuryldaǵan Ala mysyq zyp etip kirip ketpek bolyp edi, qulaǵynyń túbinen ysyldaǵan dybys shyqty.

— İs... ys... ysss! Sen qaı̆da barasyń?

Ala mysyqtyń denesi túrshigip, óne boı̆y dir etip, keı̆in ımene berdi. Ashana esiginiń tabaldyryǵynan qara shubar jylannyń qaqshıǵan basy kórindi.

— Kirýge bolmaı̆dy, — dedi ol óńi yzbarlana, ysyldap.

— Nege? Meniń qarnym ashty.

— Bolmaı̆dy, — dep basyn shaı̆qady jylan. Uzyn aı̆yr tilin jylt-jylt etkizdi.

— Óziń neǵyp tursyń? — dedi Ala mysyq.

— Kúzetshimin.

— Saǵan adam shynymen senip, osy ashanany kúzetýdi tapsyrdy ma? — Ala mysyq tań qaldy.

— Senbegende she, — dedi jylan mańǵazdana, basyn taǵy da qaqshıta túsip. — Biz adammen qashannan dos ekenimizdi bilmeı̆siń be? Ózińniń atań men ákeń saǵan ertegi aı̆tpaı̆ ma? Kóp aýrýǵa meniń etim shıpa, ýym dári ekenin estidiń be? Óziń ómirden artta qalǵansyń ba, bizdi adamdar qazir arnaı̆y kútip, ósiredi ǵoı̆. Biz de olardyń aq nıetine alǵyspen jaýap berip, birimiz oı̆yn kórsetemiz, birimiz kúzet kúzetemiz. Ne kerek, adamǵa qyzmet etýden artyq baqyt joq. Adamǵa etken eńbegiń janbaı̆ qalǵan emes.

«Eńbegi janý. Alǵys alý... Báriniń aýzyna bireýi túkirip qoı̆ǵandaı̆. Báriniń aı̆tatyny bir sóz. Bul qalaı̆, á?! Men muny nege bilmeı̆min?».

— Sen alǵashqyda tyshqan aýlap qyzmet ettiń. Maratpen oı̆nap, kóńilin kóterdiń. Biraq erkeletý, maqtaý saǵan jaqpady. Ózińnen-óziń isinip, semirdiń. Ózimshildik, menmendik bitti boı̆yńa. Kók jelkeńnen jalqaýlyq basty. Jalqaýlyqtyń bir butaǵy — toqmeı̆ildik bolsa, bir butaǵy — uı̆qy. Tátti taǵam jep, tátti uı̆qyǵa batýdy baqyt sanadyń. Sóı̆tip, adamnyń ózińe degen senimin aqtamadyń. Túsindiń be? Al endi júr osylaı̆!
Aqtós Ala mysyqtyń ishki oı̆yn uǵyp, qateligin betine aı̆typ saldy.

— Endi qaı̆da baramyz? — dedi Ala mysyq pás qana.

— Taǵy da aralaı̆myz. Adamǵa qyzmet etýdi qýanysh sanaı̆tyn qustar men óz tektesterimizdi kóremiz.

— Osy da jetedi, — dedi Ala mysyq, aldyńǵy aıaǵymen kózin ýqalap.

Kózin ashyp jiberip edi, esiktiń aldynda tur eken. Qasynda Aqtós. Aspandaǵy juldyzdar sırep, jer beti aǵara bastapty. Esik aldyndaǵy aǵash basynda shymshyqtar shyryldap:

— Shıyq... Shıyq... Tań atty!!! Shıyq... Tań atty! — dep ánge basqan...

— Sen meniń oı̆ymdy qaı̆dan bildiń? — dedi Ala mysyq Aqtóske qarap.

— Adamnyń oı̆yn qabaǵynan bilip, jeti qat jer astyndaǵy ken kózin ıiskep ashqanymda, seniń oı̆yńdy bilmeı̆, maǵan ne bolypty, — dedi Aqtós ańqyldaı̆. Qabaǵyńnyń túsýi ishtarlyqtan ekenin, kózqarasyńnan maǵan óshigýińdi de sezgenmin.

— Óziń pále ekensiń!

Aqtós tumsyǵyn kóterip, úrip-úrip qoı̆dy.

— Maqtanba, — dedi Ala mysyq ony sıpalap. — Al men kettim.

— Qaı̆da?

Ala mysyq ıegin kóterip, qambany nusqady.

— Meniń endigi ornym — sol ara.

Ala mysyqtyń kelgen habaryn estı sala, tyshqandar qambany tastaı̆ qashty. Tyrnaǵyna ilikkenderi de az emes edi. Sol kúnnen bastap qambadan bir dán shashaý shyqpady. Urlanbaı̆tyn da boldy.

Sebebi syrtta — Aqtós, ishte Ala mysyq qaraýylda turdy.

Ala mysyqty kórse, qabaǵyn qars jaýyp alatyn Zeı̆nep endi bul ekeýine ózi tamaq ákelip beretin boldy. Mundaı̆ tátti taǵamdy buryn tatyp kórmegendeı̆, Ala mysyq tyńqıyp toı̆yp alady.

Yqylaspen bergen asqa ne jetsin, shirkin!

— Ef... ef... Hal qalaı̆, dostym? — deı̆di Aqtós kúnde erteńgisin. — Mıaý-mıaý... Óte jaqsy! — deı̆di Ala mysyq. Sóı̆tip, bulardyń arasynda qaltqysyz dostyq ornady.

Qaltqysyz dostyqqa ne jetsin, shirkin!

Bárinen da adam ıgiligine qyzmet etýden artyq baqyt joq qoı̆!

---