InfoHub Logo

Jel turyp, shóp sybyr ete qalǵanda sur kójek zyta jóneldi. Oılaý jerden orǵyp, qyrlaý jerlerden qarǵyp ótip, aıdalamen bezip keledi.

Bir kezde kirpi kezdesip, ony toqtatyp aldy.

— Aý, jarqynym, neden bezip barasyń? — dedi ol.

— Qalyń shóptiń arasynda otyr edim, bir nárse baj ete qaldy. Sileýsin-aý deımin, shamasy, — dedi sur kójek.

— Qoı ári, bul mańda sileýsin atymen joq. Ákeń batyr edi, — dep kirpi onyń ata-anasyn jorta maqtaı jóneldi. — Kimge tartyp qorqaq bolǵansyń óziń?

— Kójek degender áke-sheshesin bilmeıdi. Al sileýsindi áli kórgen joq edim, — dedi sur kójek.

— Qandaı jaý kezdesse de, ákeń qusap qarsy shap! — degen kirpi qors-qors etip, óz jónimen kete bardy.

Kójek onyń keketkenin qaıdan bilsin?! «Ata-babamyz batyr eken ǵoı» dep, ájeptáýir maqtanyp qaldy. Qaýǵa bekinip, kók shóptiń ústine jatyp aldy.

Osy kezde tap qasynan qurbaqa baqyldap qoıa berdi. Kójekke onyń daýsy: «Baq-baq-baq! Jeımin seni qazir ustap!» — degendeı bolyp estildi. Sur kójek atqyp turdy da, bezip ala jóneldi.

Bir kezde butaǵa qonaqtaǵan kókek oǵan:

— Áı, sur kójek, nemeneden qorqyp zytyp barasyń? — dedi.

— Kók shóptiń ústine jatyr edim, bir nárse ar-r-r ete qaldy. Qasqyr-aý deımin, shamasy, — dedi kójek.

— Bul mańaıda qasqyr joq. Ákeń aıý soǵyp alypty dep estýshi em. Munsha qorqaq bolarsyń ba? — dep keketti kókek te. — Seniń aıaq-qolyń myqty. Deneń sekirýge epti, jaý kezdesse, júre ber, ishke bir tep te!

«Ata-babamyz myqty eken ǵoı, á?!» — dep kójek taǵy da maqtanyp qaldy. Demalyp az-kem jatty. Sol kezde oǵan jelge domalaǵan qańbaq kep soǵyldy da, zymyrap óte shyqty.

— Ýh, óltirdi ǵoı, óltirdi! — dep baq ete qaldy kójek. Atqı jóneldi. Bir ýaqytta ony saýysqan toqtatyp alyp, bylaı dedi:

— Aý, batyrym, neden qashyp bara jatyrsyń?

— Demalyp jatqanymda bir aıýdyń jarmasa túspesi bar ma? — dedi kójek dir-dir etip.

— Shyqylyq, shyqylyq! Bul aıtqanyń ótirik. Bul mańda aıý joq. Ákeń arystanmen alty kún alysyp, jeti kún julysqannan keıin jeńip shyqqan edi. Arystan aıýdan eki ese úlken. Ol aqyrǵanda aspan qaq aıyrylyp, jer solqyldap ketedi. Seni sondaı ákeniń urpaǵy degenge kim nanar? — dep keketti saýysqan da, sonan soń bir ornynan turmaı sekeń-sekeń etip, ushyp ketti.

Al kójek ata-babasyn esine alyp, taǵy da máz boldy. Jerge jatyp, entigin basty. Ábden qaljyraǵan eken, maýjyrap uıyqtap ketti.
Kójektiń qansha ýaqyt uıyqtaǵanyn aıtý qıyn. Ol kezde saǵatqa kim qarapty? Áı, ol kezde saǵat bolmaǵan da shyǵar-aý.

— Iá, sonymen...

— Sonymen, bir zamatta aspandy qara bult torlap aldy. Bulttar men bulttar soqtyǵysa bastady... Ar jaǵy belgili ǵoı. Naızaǵaı jarq etti. Kún kúrkirep, aspan shatyr ete qaldy. Jer solqyldap ketti.

Shoshyp oıanǵan sur kójek eki-úsh domalap tústi de, qylı kózi baqyraıyp zytty-aı deısiń kep, ózi aıtty-aıtpady, júırik eken. Aıaǵy jerge keıde tıip, kezde tımeıdi.

Jańbyr basylyp, kójek ábden boldyrǵan kezde, sarshunaq jolyqty:

— Áı, kójek, neden qoryqtyń?

— Tap qasyma kelip, bir dáý arystannyń aqyryp kep qalǵany. Aspan qaq aıyrylyp, jer solqyldap ketti, — dedi kójek dirdiktep.
Sarshunaq shıq-shıq kúldi.    

— Ótirikti soq! Arystan joq. Seniń ákeń arystan tursyn, aıdahardan qoryqpaǵan. Kez bolsa alyp uryp, bir-aq taptaǵan. Júrgenshe búıtip qalshyldap, jaý kórseń taısalmaı qarsy shap! — dep keketti de, sarshunaq inine zyp berdi.

Sur kójek kóp oılandy. Muny bári batyr deıdi. Endeshe sonshama qorqa beretini nesi? Ákesi sıaqty qandaı jaý kezdesse de qasqaıa qarsy shappaı ma? Batyrlyǵy ustap ketken sur kójek bir tómpeshiktin ústine shyǵyp otyrdy, qoqılanyp aıǵaı saldy:

— Áı, menimen alysatyn qaısyń bar? Kel beri! Qasqyr túgil, arystanyń bolsa da bir-aq búkteımin!

Osy kezde sylań etip bir qyzyl túlki shyǵa keldi.

— E, tentegim, endi sen de qutyraıyn degensiń ǵoı? Ańdar patshasy arystandy qorladyń ba? Áp,bálem! — dep kójekti bas saldy.
Kójek túlkini tumsyqtan bir teýip, zyta jóneldi. Quıryǵy julynyp túlkiniń aýyzynda qala berdi. Bylaı, uzap shyqqan soń oǵan elik jolyqty.

— Sur kójek, jaýymyz kóp. Baıqap júr. Ótirikke elikpe, maqtady eken dep jelikpe, — dep aqyl aıtty ol.

Sodan beri qaraı qoıannyń quıryǵy sholaq, ózi burynǵydaı qorqaq bop qala bergen eken deıdi.

---