InfoHub Logo

Bir kúni Aldar kóse baılarǵa ashýlanyp, olardy muqatý úshin bir baıdyń aýlyna keledi. Kún batyp ketken mezgil bolsa kerek, baı qozylardy qoıdan bólgeli jatyr eken deıdi. Baı kúrjińdep, bir semiz qoıdy qozysyn ertip, shetkerek kógenge kógendeýge apara jatyr eken.

Kósekeń artynan baryp, qoıdyń qozysyn alyp, qala beredi. Baı kógen basyna barsa, qoıdyń qozysy joq, ony izdep, keri júgirip ketedi. Osy kezde qany qaınap turǵan Kósekeń semiz qoıdy kógennen bosatyp jiberip, jetekteı, tasamen taıyp turǵan eken deıdi.

Baı qaıta oralyp kelse, qoıy ornynda joq, kimnen kórerin bilmeı, saqalyn julady.

Aldar kóse qoıdy úıine ákelip soıyp, etin jep, eki-úsh kún ótken soń álgi baıdyń aýlyna taǵy barady. Keshte barǵan soń kete almaı, kóse baıdyń úıine túneıdi. Tún ortasy aýǵanda baı shyrt uıqyda jatqanda Aldar kóse aıqaılap, ókirip:

— Oıbaı, altyndy urylar áketti, — dep, tura keledi. Baı jalma-jan jaryq jaǵyp jiberip, jastyǵynyń astyndaǵy qorjyndaǵy altyndaryn túgendeıdi de:

— Bári túgel ǵoı, — dep, qaıta tósegine jatady.

Altynnyń qaı jerde jasyrýly turǵanyn sezgen kóse tań atýǵa jaqyn baıdyń esi ketip uıyqtap jatqan kezinde baıdyń altynyn jastyǵy astynan qorjynymen sýyryp alyp, syrtqa shyǵady da, baı úıiniń syqyrlaýyq esigin syrtynan baılap ketedi.

Baı tań atqan soń altynyn joqtap, jan-jaqqa izdeý salady. Eshkim bilmeıdi. Al baıdyń ózi de túnde kelip qonǵan qonaqtyń kim ekenin bilmeıdi.

Kósekeń bul altyndy ornalastyryp, ekinshi baıdyń aýlyna barǵan eken deıdi. Baı bazarǵa baryp, mal soıyp, etin satyp jatyr eken deıdi. Aldar kóse qasapshy baıdan et saýdalap, úsh qadaq et almaq bolady. Baı etti shegip, ustata bergende, kóse ótkir almas pyshaqpen baıdyń qolyn kesip alady. Baı tabanda esi aýyp, qulap túsedi. Al, Aldar kóse bir tasalaý jermen taıyp ketedi.

Aldar kóse baıdyń qolyn qapshyǵyna salyp, sol kúni túnde uıyqtamastan kesilgen qoldy alyp, altynyn alǵan baıdyń úıine keledi. Altyny urlanǵan baı taǵy da altyn urlaýǵa urylar keler dep, qyzyn kıiz úıiniń kire beris bosaǵasyna kúzetshi etip qoıǵan eken deıdi. Aldar kóse de ishinen kúzetshi bolar dep seziktenip, kıiz úıdiń syqyrlaýyq esigin az ashyp, kesip ákelgen baıdyń qolyn úıdiń ishine usynady. Qyz ótkir qylyshymen qoldy «kesip» túsedi. Aldar kóse:

— Oıbaı, bıkesh, qolymdy kestiń ǵoı, — dep, baqyrady da, syrttaǵy atyna mine, qasha jóneledi.

Baıdyń qyzy jaryq jaǵyp, úıdiń kire berisinde qan-qan bolyp, kesilip qalǵan qoldy taýyp, ákesin oıatyp kórsetedi. Baı erteń eline jar shashyp, qoly kesilgendi taýyp ákelgenge báıge jarıalaıdy. Baıdyń shabarmandary qoly kesilgen et satqan baıdy taýyp alyp, ákeledi. Ol baı:

— Oıbaı, et satyp turǵan jerimnen bireý qolymdy kesip áketti, ózim ólermen halinde júrmin, hanǵa apar, sheshsin, — deıdi. Altyn ıesi:

— Ury sensiń, qyzym ótirik kesken joq jáne de seniki, hanǵa jaýapty ózim berem, — dep, qasapshy baıdy óltirgen eken deıdi.

Aldar kóse kúnderde bir kúni alystaǵy bóten bir hannyń eline barady. Hannyń ordasynyń aınalasy kileń kúzetshi, baǵýshylar eken. Kóse ótirik dombyrashy bolyp, hannyń ordasyna kirip, baıqatpaı júredi.

Tún bolǵan soń Aldar kóse hannyń altynyn alyp, ony qapshyqqa salyp, hannyń at qorasyna aparyp, jasyrynady. At qoradan hannyń qara arǵymaǵyn taýyp, onyń bir jaǵyn aq balshyqpen boıap, aǵartady. Odan keıin arǵymaqqa mine shabady. Kúzetshiler toqtata almaıdy. Han altynynyń alynǵanyn sezip, kúzetshilerdi shaqyryp, qandaı at mingen adam ketkenin suraıdy. Han ordasynyń qaqpasynyń oń jaǵynda turǵandar:

— Qara at mingen kisi ketti, — deıdi.

Qaqpanyń sol jaǵyndaǵy kúzetshiler:

— Aq at mingen kisi ketti, — deıdi.

Han qatty keıip, ýázirlerine:

— Myna kúzetshilerdi óltirińder, bir jaǵy qara, bir jaǵy aq at bolmaıdy, meni mazaq etip tur. Ózderi urlap júr, — deıdi.

Kósekeń:

— Altyn da olja, at ta olja, — dep, eline baryp, qara arǵymaqty soıyp, etine toıyp, altynǵa keregin alǵan eken deıdi.

---