InfoHub Logo

(Burynǵy kezdegi oqý úlgisinen kórinis)

Qatysýshylar:

Sábıt – oqýshy bala
Orazaly – oqýshy bala
Jetpisbaı – oqýshy bala
Mustafa – Sábıttiń aǵasy
Ǵabbas – Mustafanyń balasy
Habıbolla – tatar moldasy
Taǵy úsh-tórt oqýshy uldar men qyzdar jáne sabaq ótetin úıdiń áıeli.

Rymbaıdyń úıi, tórde tekemet tóselip tastalǵan. Joǵaryda eki-úsh sandyq, sandyqtardyń ústinde kórpe-jastyqtar jıylǵan. Qaq tórdiń ortasynda osy úıdiń kindigindeı tórt qabattalyp tóselgen kórpeniń ústinde shirenip Habıbolla molda otyr. Onyń basynda sálde, kózinde kózildirik, bir qolynda dápi, bir qolynda shybyq, aldynda jastyqqa jaıyp tastalǵan Quran, tizesiniń qasynda úsh-tórt shybyq jáne jatyr.

Shaıandaı shıkil sary tatar moldasy jep jibererdeı kózildiriginiń ústinen balalarǵa qaraıdy. Bes-alty bala moldaǵa bir, áptıekke bir qarap qoıyp, jandary qalmaı shýyldap otyr.

Balalar: Álipsin á, lámǵa sákún ál, mumǵa sákún álham, dalǵa útir, álhamdý, lámasle, lámtashyla, lılla, esin he, lıllahe, Álhamdý Lıllahe...

Habıbolla: Eı, haıýandary! Durys oqyńdar! Sıńa nıma býlǵan? (shette otyrǵan bir balany shybyqpen tartyp jiberedi).

Bala: Oıbaı, moldeke, oqıyn, oqıyn... (Osy kezde Sábıtti jetektep, ishke Mustafa kiredi).

Mustafa: Assalaýmaǵaleıkým, moldeke!

Habıbolla: Ýaǵaleıkýmýssalam! (Balalarǵa qarap, shýyldamańdar degen ısharat bildiredi!)

Mustafa: Moldeke, myna balany tanısyz ǵoı.Habıbolla: Bılmádım...

Mustafa: Muqańnyń balasy ǵoı. Byltyr qaıtys bolǵan meniń aǵaıynymnyń balasy.

Habıbolla: Shýlaımy nı? (Sábıtke tyjyryna qarap qoıady)

Mustafa: Bul balany sizge sabaq oqysyn, dáris alsyn dep ákeldim. Áne, kózi tur. Qatty ustańyz, aıamańyz. Eti sizdiki, súıegi meniki. Sabaqqa salaq qarasa, janyn shyǵar, jonynan taspa tilip al! ( Molda Sábıtke taǵy da otty kózimen qaraıdy).
Káne, qaıda otyrady bala?

Habıbolla: Tigi ýrynǵa (buryshtaǵy bir balanyń janyn nusqaıdy. Biraq, Sábıttiń onda barǵysy kelmeı, Ǵabbasqa jaltaqtap qaraı beredi)

Mustafa: Bizdiń Ǵabbastyń qasyna otyrsa qaıtedi, moldeke?

Habıbolla: Ǵabbas Quranǵa túshkan bala ısh, biradar. Ushy bul balaǵa alıf-bıdan bashlarǵa kırak.Rahımbaıdyń balasy alıf-bıda, bırga oqysynlar ular. Bık zıhınsız bala, ýqý birda kirmı bashyna, sabaǵyna qaramı, uıynny baǵa, qahary suqqyry... (Orazalyǵa tesile qaraıdy).

Mustafa: Otyr ana jerge! (Orazlynyń janyn nusqaıdy. Osydan keıin Mustafa moldaǵa bir som kúmis teńge ustatady da, aldyna bir tizerlep otyra qalyp, qolyn jaıady) Illahı, aýmın!

Habıbolla: Ámın, Allahý akbar! (betin salqyn sıpaı salady). Qaınaǵa, ash aýyz tı (asyǵa shyǵyp bara jatqan Mustafany kes-kesteı beredi).
Mustafa: Jaı, asyǵyspyn. Osy baladan birdeme shyǵa ma dep ákelip turmyn.

Úı ıesi áıel: (aıanyshpen) Kórip turmyn, qaınaǵa, túsinip otyrmyn, ákesine quran oqýǵa jarar ma eken dep ákelip otyrsyz ǵoı baıqus bul balany. Aman bolsa, áli-aq adam bolyp keter... (Mustafa shyǵyp ketedi).

Habıbolla: Kılálı munda! (Sábıt qozǵala bergende, Orazalyǵa da aqyrady). Qara ıt, sın da kılály! (Ekeýi de moldanyń aldyna baryp, júginip otyra qalady. Sol kezde Sábıtke qarap): Kúzińá qara, ahmaq!

Haıýan, naısap! (Endi Orazalyǵa qarap): Bırali álıf-bıińnı! (Orazaly jyrym-jyrym álıf-bı jazylǵan alaqandaı qaǵazyn ustata beredi).

Nársá býlǵan bý alıf-bıǵa? Nársaga kemırgansıń naıń shıtlaryn, ashasyń kılganmı any, nıshkı býlaı kırlangan? (Orazaly dirildep otyr). Nık jaýap bermısıń, qahary suqqyry! (shybyqty qolyna ala beredi).

Orazaly: Moldeke-aı, moldeke-aı!.. (eńirep jiberedi)

Habıbolla: Má sáıńa, mýllaka! (shybyqpen ura berem degende, bireý pyshaqpen ádeıi býnaqtap qoıǵan jerinen shybyq úsh-tórtke bólinip túsedi. Ashýǵa býlyqqan molda balalardyń arasymen ary-beri júredi de, búrsıip otyrǵan Orazalyny arqasynan aıaǵymen teýip jiberip, etpetinen túsiredi. Tura berem degende taǵy da tebedi).

Orazaly: Mollaeke-aı, men emes, mollaeke-aı!...

Habıbolla: Kım ındi? (aıaǵyn Orazalynyń jelkesine tirep tur).

Orazaly: Men emes, men emes!... (bir jambasyna yǵysa túsedi).

Habıbolla: Má sıńa men ımás! (taǵy da tebe berem degende Orazaly bir jaǵyna jyljyp ketip, moldanyń aıaǵy jerge tars ete túsedi de sál yńyrsıdy):

Hmm-m-m, qahary suqqyry! (endi Orazalynyń qulaǵyn buraı bastaıdy)
Orazyly: Oıbaı! Oıbaı!..

Habıbolla: Aıtımysyn!?

Orazaly: Aıtaıyn! Aıtaıyn!...

Habıbolla: Kım shýl!

Orazaly: Áne, anaý. (Jetpisbaıdy kórsetedi. Molda oǵan tek ala kózimen qaraıdy da qoıady. Ásti, odan seskenetin bolý kerek, taıaq jusmaǵan joq. Osy kezde Sábıt myrs etip kúlip jiberedi).

Habıbolla: Nıshik kúliń, haıýan!? (Sábıt taǵy da myrs etedi). Má sáńá kúlki! (tumsyqtyn judyryǵymen salyp jiberedi, qan saý ete túsedi, endi ıyǵynan tebe bstaıdy).

Sábıt: Oıbaı, basym, basym!...

Úı ıesi áıel: Apyr-aı, moldeke-aı, óltiresiń beısharany! (moldanyń qolynan ustaı alady). Moldeke-aı, tym bolmasa sabaǵyn bastaǵan soń, ursaıshy. Qolyna qaǵaz da ustaǵan joq qoı áli. Obal ǵoı beısharaǵa... Úı ıesi áıel betin jýǵaly Sábıtti dalaǵa alyp bara jatady Habıbolla artynan saýsaǵyn shoshaıtady.

Habıbolla: Sańa má, sáńa!...

Balalar: (qaıta shýlaı jóneledi) Rá sirá, rá srı, Rá sirá, rá srı, Rá sirá, besin bı, Rabbı, lámǵa sákún, rabbel, alıfsın ah, lámsile, alamı, alıf satın ı, alamı, rabel alamı!...

Molda dáspisin qaıtaryp qoıyp, qalyń kórpeniń ústinde sáldesi dańǵyradaı bolyp, qalǵyp otyra beredi...

(Shymyldyq)

 

---