InfoHub Logo

Alystan kórmeýshilik (mıopıa) — alysta turǵan zattardy durys kórmeý. Kóz dárigerleri mıopıany álsiz (3,0 dıoptrııge deıin), ortasha (3,25 dıoptrııge deıin) jáne joǵary dárejeli (6 dıoptrııden joǵary) dep bóledi. Joǵary dárejeli mıopıa 15-30 dıoptrııge deıin jetýi múmkin.
Alystan kórmeıtin adamdar alysqa arnalǵan kózildirikti qajet etedi, al kópshiligine tipti jaqynnan kerýge arnalǵan kózildirik kerek. Alaıda kózildirik kózdiń jitiligin únemi joǵary deńgeıde túzete bermeıdi, bul aýrý kóz qabyǵyndagy dıstrofıalyq jáne basqa ózgeristerge baılanysty.

Kóz jitiliginiń nasharlaýy týa bitýi, ýaqyt óte paıda bolýy múmkin, keıde bara-bara údeı beredi. Ol kez-kelgen jasta anyqtalyp jatady. Syrqat, ádette, jasóspirim shaqta kúsheıip, 18-40 jas aralyǵynda turaqtalady. Onyń tuqym qýalaýy da múmkin.

Mıopıanyń damýyna kózge shamadan artyq salmaq túsirý de áser etedi. Olarǵa jumys ústeline durys jaryq túspeý, oqyǵanda jáne jazǵanda durys otyrmaý, teledıdardy kóp kórý men kompúterdi jıi paıdalaný jatady.

Mıopıa belgileri baıqalǵan boıda ony túzetý amaldaryn jasaý kerek. Áıtpese aýrý asqyna beredi. Tipti amblıopıa (jalqaý kóz sındromy), qıtarlyq sekildi kúrdeli dertterge soqtyrýy múmkin. Eger jaqyn turǵan zatqa qaraýǵa arnalǵan kózildirik ne janaspaly lınza durys tańdalmasa, kóz bulshyq etterine shamadan tys salmaq túsip, alystan kórmeýshilik údeı túsedi. Sondyqtan kózdiń kórýi nasharlaǵan boıda bilgir oftalmologqa qaralyp, kózildirik ne lınza kıý kerek.

Aldyn alý joldary. Kózdiń jitiligin saqtaý úshin tómendegi erejelerdi este ustaǵan jón:

•   Eńbek tártibi men jaǵdaıyn ońtaılandyrý, demalý, durys tamaqtaný, jaryqtyń túsýin retteý, kóz dárigerine jıi qaralyp turý;

•   Kózdi qysyp qaraýǵa bolmaıdy, bul syrqatty asqyndyra túsedi;

•   Oqygan kezde ortaq jaryqtan ózge kitapqa túsip turatyn jaryq ta qajet. Teledıdardy da qarańǵy bólmede qaraýǵa bolmaıdy.

Kóz jitiligin saqtaýǵa kózge arnalǵan jattyǵýlar paıdaly:

1-jattyǵý. Kózdi qatty jumyp, qaıta bosatyńyz, biraq qabaqty ashpańyz. Odan soń kózdi 10 ret jıi-jıi jypylyqtatyńyz. Endi qabaqty qatty tańǵalǵandaı joǵary kóterińiz, odan soń qabaqty túıińiz. Buny da 10 ret qaıtalaısyz.

2-jattyǵý. Saýsaq ushtary qyzǵansha alaqandaryńyzdy qatty ysqylańyz. Kóz uıasy shetindegi samaıdy saýsaq ushtarymen aınaldyra uqalańyz. Jáne de oń qol saýsaqtary saǵat tiliniń baǵyty boıynsha, sol jaq qoldyń saýqastary saǵat tiline qarsy baǵytta qozǵalýy tıis.

3-jattyǵý. Tereze aldyna turyp, alystaǵy bir zatqa karańyz, odan keıin kózdi muryn ushyna baǵyttańyz, sosyn qaıtadan alystaǵy zatqa qarańyz. Birneshe ret qaıtalańyz.

4-jattyǵý. Kózdi juma otyryp kózdi baıaý aınaldyryńyz. Aldymen bir baǵytka bes ret tolyq aınaldyryńyz, odan soń ekinshi jaqqa qaraı aınaldyryńyz. 30 sekýnd boıy oryndańyz.                     

5-jattyǵý. Qabaqty jaýyp, olardy saýsaq ushymen 30 sekýnd ýqalańyz.                                                        

6-jattyǵý. Basty ońǵa, solǵa buryńyz, joǵary kóterińiz, tómen ıińiz. Birneshe ret aınaldyryńyz.          

7-jattyǵý. Úlken saýsaqpen kózdiń aınalasyndaǵy, núktelerdi (joǵarydaǵy, tómendegi, oń jáne sol jaqtaǵy) tabyńyz da olardy 8 ret tynysty ishke tartyp, syrtqa shyǵarý kezinde ýqalańyz. Tynysty syrtqa shyǵarǵanda azdap   basyńqyrap,   ishke   tartqanda   bosatyńyz.   Bos saýsaqtardyń ushy mańdaıǵa tıýi tıis. Basqa núktelerdi de osylaısha ýqalańyz. Odan keıin úlken saýsaqtarmen samaıdyń aldyńǵy bóligin ustap, búgýli suq saýsaqtarmen kóz aınalasyn aınaldyra ýqalańyz.

8-jattyǵý. Ádemi sýretke  (mysaly, peızajǵa) qarańyz. Kózdi 10-20 sekýndqa jumyńyz. Oımen sýret ishine kirińiz. Sýrettiń jaqtaýynan   kórinbeı turǵan tustaryn elestetińiz. Sol jerlerde serýendeńiz. Ózińizge jaǵymdy jer taýyp, sonda sál toqtańyz. 

Deneńizdi bosańsytyńyz. Jaqsy demaldyńyz.

Mıopıanyń konservatıvti emi keshendi túrde júrgiziledi. Bul úshin ár túrli otalar, dári-dármekterqoldanylady.  Mıopıasy bar adamdar aqýyzy, dárýmenderi men mıkroelementteri mol teńdestirilgen tamaq tutynýy tıis. Sonymen qatar oftalmolog dáriger tańdap bergen kózildiriktiń nemese janaspaly lınzanyń kómegimen kózdiń jitiligin durys retteý mańyzdy. Keminde jarty jylda bir ret oftolmologıalyq naqtamalaý jasaý - kózdiń uzyna boıǵy ólshemin últradybyspen ólsheý kerek. Kóz dárigeriniń nusqaýymen júzý, jaǵa aýmaǵyn ýqalaý, kontrastyly sebil, t.b. sharalardy oryndaý da paıdaly.

A.S. DÚISENOVA,
oftalmolog-dáriger. 

---