InfoHub Logo

Sońǵy kúnderi Sadýaqasovtyń sasqanyn aıtpańyz. Birese Shelek aýatkomine, birese aýdandyq oqý bólimine kezek-kezek júgirdi. «Keseni úıge kirgizbe, dúmin jerge tıgizbeniń» keri keldi. Endi otyra berse boldy, telefony qurǵyr shyldyr ete túsedi:

— Meniń tilimdi alasyń, men aýdan aǵasymyn,— deıdi aýatkom aǵasy Elemesov.

— Joq, meniń tilimdi alasyń, men senin tikeleı bastyǵyńmyn, oqý jónindegi bastyq men,— deıdi Ámetov. Eki taýdyń ortasynda bir shybyn ólediniń keri kelip Sadýaqasovqa ábden qıyn boldy. Bilgińiz kele me, onda bylaı:

Jer jibip, kún jańa kúlimdep kele jatqan kez bolatyn. Oqtyn-oqtyn Shelek ańǵarynan jyly jel soǵyp eńseńdi bir kóterip tastaǵandaı edi. Naq osyndaı kóńildi kezde kóńilsizdik aıaq astynan týa qalady dep kim oılasyn. Shelektegi mektep ınternatyna toǵyzynshy naýryz kúni tekserýshiler saý ete tústi. Oıda joqta júrgizilgen tekserý mundaǵylardyń árqaısysynyń-aq sheke tamyryn solqyldatyp jiberdi. Ózi jańa bolǵan bastyq Sadýaqasovtyń oıynda eshteme bolmaǵanymen, ınternattyń sharýashylyq meńgerýshisi İlıasov pen esepshisi Kerbezovtyń kúni bir-aq ýys boldy. Ekeýiniń de túri ketip, túsi qasha bastady. Áı osy bir tekserýshilerdiń oıda joqta kele qoıatyny-aı! Kúni buryn aıtyp qoıyp-aq, qoı soıyp, qolyńdy qýsyryp turǵanda-aq kelse qaıtedi eken. Kenet kelýin qarańyzshy.

Tekserý tutqıyldan bastalyp kóp ketti. Býda-býda qaǵazdar aqtarylyp, asty-ústine, ústi astyna jiberilip jatty. Badanadaı jazýlar, badyraıǵan sıfrlar kózge túspeı qalmady. Men tamaqqa kettim, men araqqa kettim dep turǵandary da bar. Qaıda ketkenimiz belgisiz, adasyp bara jatqandarymyz da joq emes deıdi keıbiri. Sıfr sóılegendi qaı jegish jaqsy kóredi deısiz. Sıfr kóp sóılep ketse, ári-beriden soń seniń bedel-berekeńe, mekeme bastyǵy, býhgalteri ekenińe qaramaı, sart etip moınyńa minip alatyny da bolady. Sodan soń tipti qalaı týlasań da moınyńnan túspeı qoıady. Shyndap ketse sottatyp tynady.

Osyny oılap ınternat esepshisi Kerbezov sıfrlardy kórsetkisi kelmeı kóp-aq qıpaqtap edi, tekserýshiler oǵan bola qoıa ma? Qaıdaǵy-jaıdaǵy shynyqty taýyp, sıfrlardy esepshotqa bylaı qaǵyp, olaı qaǵyp ınternat basshylarynyń aldynan qazdaı qalqytyp, úırekteı súńgitip ótkizip jatty. Tekserýdiń qorytyndysy ınternattyń sharýashylyq meńgerýshisi men esepshisi úshin ege qolaıly bolyp shyqpady. Bar bolǵyr sıfrlar badyraıyp-badyraıyp shyǵa kelisti. Esepshińiz eseptep jep, esepteı júrip kesektep jep jiberipti, myń jarym somdy jymqyrǵany bilinip qaldy.

«Basqa kelgen páleden bastan qulaq sadaǵa» degendeı, bir Kerbezovpen ketse jarar edi dep, qoıandaı qorqyp İlıasov otyrdy. Aqsha dokýmentteriniń qabyrǵasyn sógip, omyrtqasyn oıyp qarap jibergende, ár jerden jegen-ishkenge ketken aqshalardyń moıny sýdaǵy qýdyń suńǵaǵyndaı qyltyldap kerine berdi. Internat qoımasyn tarazylap teksergende İlıasovtyń tyǵyp qoıǵan semiz súbeleri, qyrtysty qazylary, jýan jilikteri tabylyp, urlyǵy ashylyp qaldy.

Balalarǵa dep bosatpaǵan tamaqty úıge tyshqansha tasyp ketkendigi belgili bolyp qaldy. Shıratylǵan duńǵan kespelerin shımen, gýngýrman jasaıtyn appaq aq ún, býǵa piser mantylar, sábiz salǵan shashpa palaýlar, osylardyń kúshik keltiretin et, maılar, qala berse báriniń de İlıasov úıine esepsiz tasylǵany ashyldy. Tekserýshiler dolaıym esebin shyǵarǵanda tek tamaqqa arnaǵan nárselerden İlıasovtyń alyp ketkeni tórt myńnan asyp jyǵyldy. «Aqmaǵambetpen» alysyp júrgeninde 83 bólek sabyndy da sátine keltirip jiberipti.

Tekserýdiń qorytyndysy shyqqanda, Sadýaqasov óziniń eki urynyń ortasynda otyrǵanyn ańǵardy. Aınaldyrǵan qyryq kún istegen qyzmeti qym-qıǵash qylmysty ekenin kezimen kórip, túńilip ketti...

Arada az kún ótti. Tekserý bitken soń esepshi Kerbezov bótelkesin qushaqtap, alty kún qyzmetke shyqpaı qydyryp ketti. Esepti qoldan shatastyryp, kerdeńdep ketti. Moınyndaǵy myń jarym som aqsha da esinen shyǵyp, araq aýyzǵa tıgen soń ortasy tolyp, kemtigi jetilgendeı boldy. Áı shirkin, aqmaǵambettiń kúshi-aı! Araq aýyzǵa tıgende syrdyń sýy sıraqtan kelmeıdi, esep te túgel, aqsha da jetedi. Al İlıasovke kelsek, urlaǵan tórt jarym myń somdy bes myńǵa jetkizý úshin tyshqansha tasýdy qoıyp, atjalmansha asady. Sadýaqasov urylarmen birge ámir súrgisi kelmedi, olardyń ekeýin de qyzmetten shyǵardy. Qyzmetke jańa esepshi alyndy. Osydan keıin-aq onyń basy pálege qalyp, aýatkom men aýdandyq oqý bóliminiń arasyn jol qyldy.

Erteńine Sadýaqasovty aýdan aǵasy shaqyryp, tepsinip otyrdy.

— Kerbezovty qaıtyp al. Esepshige emes, sharýashylyq meńgerýshiligine.

— Qylmysty adamdy qalaı alamyn?

— Aýdanda qoja bireý. Ol — men.

— Meniń oǵan talasym joq.

Sadýaqasov aýatkom aǵasynan úndemeı shyqty. Ol endi baryp keńsesine otyra bergende, ony oqý bólimine shaqyrdy.

— İlıasovty qaıta alasyń. Ony shyǵarsań, óziń qyzmetten shyǵasyń!— Ámetov ashyq ketti.

— Apyr-aý...

— Apyraýy joq kózińdi ashyp qara, İlıasov — myna aǵańnyń — Ámetovtyń inisi. Sóz qysqa.

Sadýaqasov jan terge jańa tústi. Bylaı tartsań ógiz óledi, bylaı tartsań arba synady. Qandaı qıyn, qyp-qyzyl qaınaǵan ottyń ortasynda qaldy. Bireýi aýdan aǵasy, ekinshisi oqý bóliminiń bastyǵy. Qaısysynyń aıtqanyn istese de qylmysty bolady.

Erteńine Sadýaqasov aýatkomge taǵy shaqyryldy. Bir táýiri munda bári de boldy, Kerbezovtiń kimniń jaqyny ekeni de belgili boldy. Aýdan aǵasy beker aıtpaǵan eken. Kerbezov isine Arbazov aralasty.

— Alasyń Kerbezovty,— dedi ol da nyqtap. Osylardyń kózinshe-aq Ámetov te ashyq ketti:

— Bir aýdannyń oqýyn basqaryp otyryp, jalǵyz inimdi qyzmetten qýǵyza almaımyn,— dep saldy. Qystalań jer osy boldy. Al myqty bolsań «almaımyn» dep kór. Erteń ezin tabanyńdy jaltyratasyń.

Ámetovtyń inisi!

— Iá, solaı, baıqańdar, Ol — Ámetovtyń inisi.

---